Ka Nupepa Kuokoa, Volume X, Number 35, 2 September 1871 — Page 1

Page PDF (1.54 MB)

This text was transcribed by:  Charles H. Thode
This work is dedicated to:  Genevieve "Wihake" LaBatte

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

BUKE X.  HELU 35.  HONOLULU, SEPATEMABA 2, 1871. NA HELU A PAU 509.

Ka Nupepa Kuokoa

 

English Column.

            Paper is now used for the lining of ice-coolers.

            Gillett, the pen-man, began his life as a scissors grinder.

            Beet-root brandy is attracting attention in England.

            One thousand emigrants a moth are pouring into Oregon.

            The inventor of the metallic bagage-check made a fortune of $250,000.

            St. Louis has forty-eight school-houses, valued at $1,730,000.

            There were manufactured in the United States last year over half a million sewing machines.

            A lady advertises in the London Times for “an accomplished poodle nurse. Wages £1 per week.”

            The Cincinnati Commercial has about a column a day of betrothals, elopements, marriages, divorces and deaths.

            “Equality,” says a French writer, “means a desire to be equal to your superiors, and superior to your equals.”

            Boston daily boils 12,000 lobsters. In consideration of the weather, it might have been 200,000 in that city alone.

            One California grape grower has a vineyard valued at $250,000. It yields annually from $30,000 to $35,000 worth of grapes.

            An inventor has discovered a method of manufactured the fibre of the Canada thistle into cordage, textile fabries and paper.

            A lady in St. Mark’s Place advertises for the return of a large Maltese cat, called Bessie. It is feared she will have to assuage her grief with a sausage.

            An Omaha paper advises the people “not to make such a fuss about the shooting of one constable, as there are over forty candidates for the position.

            A Chicago policeman poisoned a dog. His master-the dog’s-twisted his ear-the policeman’s-and now wears his eye-the man does-in a sling.

            “Mr. Smith,” said a lawyer to his landlod, “if a man were to give you five hundred dollars to keep for him, and he died, what would you do? Would you pray for him? “No, sir.” Replied Mr. Smith, “I’d pray for another like him.

            A young man says that there may have been such a thing as real, turns love in olden times, but that now the notion is entirely obsolete; and if you ask a young lady now-a-days to share your lot, she immediately wants to know how large that “lot” is.

            It is told of Robert Hall that, being one day engaged in a sort of word frolic with some of his clorical friends, he suddenly saw a certain bilious gentleman of the cloth approaching, and cried out to his companions: “Let’s be serious boys! Here comes a fool!”

            A clergyman was lately depicting, before a deeply interesting audiance, the alarming increase of intemperance, when he astonished his hearers by exclaiming: “A young man in my neighborhood died very suddenly last Sunday while I was preaching the gospel in a beastly state of intoxication.”

            A little boy and girl had been cautioned never to take nest-egg when gathering the eggs; but one evening the little girl reach the nest first seized an egg, and started for the house. Her disappointed brother followed, crying: “Mother! Mother! Susy she’s been and got the egg the old hen measures by.”

            Mrs. General Gaines, of lawsuit fame, is now 64 years old, but set to work the other day, as briskly as ever in a new lawsuit. She is now the richest woman in the world, probably next to Baroness Coutts, and has unlimited offers of marriage from youth and age, but prefers to remain single. She is bend on doing good with her fortune, and proposes several excellent institutions for woman.

 

He uwe kanikau no Miss Keomau.

            Ua hanau ia o Miss Keomau, ma Kukiopae, Kona Hema, Hawaii, ma ka la 2 o Aperila 1869, a ua haalele hope ia’u, i lulai, la 10 paha, a ua imi aku i kona kumu. He 555 ona la ma keia ao. A no ko’u ike ole ana i kona hele ana e imi i kona Papa maluna, nolaila, ua piha loa au i ke aloha mokumokuahua, a e uwe no au, a ua haku iho au i wahí kanaenae aloha no kuu lei ua hala aku la.

He kanikau aloha keia nou e Keomau,
Kuu hoa mai ka malu hale o Paliuli,
Ua pouli au i kou aloha i kou hele ana,
I kuu ike ana ma ka elele waha oie he leta,
            Auwe! Kuu mea aloha-e.
Ua piha au a maeele i ko aloha e noho nei,
I ke kahoaka mai o kehukai o Huaena,
Kahi a kaua e pili ai, e hoolohe ai i ka leo,
I piliia no e kaua nap o anu o ka hooilo,
            Auwe! Kuu lei aloha-e.
He aloha au me ka maewaewa ia oe e kuu pua
Me ka hoomanawanui me ka waimaka hele
Kuu lani mai ka ua apuakea i ka nahele, [lei
Aia la ke nihí ae la ma ka uka o Mahipali,
            Auwe! Kuu milimili-e.
He milimili oe na’u, he ukana na kuu kino,
O ko kino, o ko leo, o ko maka ka’u e kanikau nei,
E ake aku ana e ike lihi i koaka e maalo mai,
E huli mai la hoi oe a e hoomanao mai ia’u,
            Auwe! Kuu kaikamahine-e.
Kuu kaikamahine i ka ai lauoho loloa o uka,
Kuu kaikamahine i ka la kulolia ai ole,
Kuu kaikamahine i ka ai hoomanalo i ka wai
Kuu kaikamahine i ka nahele o Pinaonao,
            Auwe! Kuu hoa luhi-e.
Kuu kaikamahine mai ka lehua popohe o Mahana.
Kuu kaikamahine mai ka pae opua ua o Kona
Kuu kaikamahine haihai lau olelo o ke aumoe, [Kekooku,
Kuu kaikamahine mai ka malu awapuhi o
            Auwe! Kuu pua aloha-e.
Aloha Hookena ke ewe o ka makua,
Aloha Huailua i ka malu o ka hala,
Aloha Wahaino a ka hulei lua,
Aloha Hikiau, hee ana i ka nalu,
            Aloha-e! Aloha-la!
Aloha Keomau, hiialo a Mere,
Aloha Manuela, hiwahiwa a Mohai,
Aloha ko kino, i ka nalowale ana,
Aloha ko uhane, i ka hele hookah,
            Aloha no, Aloha nui.
Aloha ka makani kehau o uka,
Aloha ka uka i Honopuwai,
Aloha na waa-pea kele lua o Kona,
Aloha ka makua, i ka ike ole ana,
            Aloha wale, Aloha ino.
MRS. LELEAHANA KUHAULAU.
Kaumakapili, Honolulu, Aug 28, 1871.

 

Ka make ana o Kailianu (w.)

            Ua hanauia o Kailianu ma Kalaoa, Kona, Hawaii, i ka la 14 o Maraki, i ka M. H. 1841, a moe aku la ia ma ka hale lua i ka ia 21 o Aug. i ka M. H. 1971, o ka nui o na la o kona ola ana ma keia ao, he 29 M. H. 11 Mai. 5 la, ua waihoia kona kino lepo ma Manao, Oahu, me ka ike ole o ka ohana a pau, owau e ka hanau mu aka i ike ia ia, a ua haku au i kanikau nona malalo nei:

He kanikau aloha keia no Kailianu,
Kuu kaikuahine mai ka Hekuawa o Kona,
Mai ke ahe a ka makaui la he Eka,
Aloha ia makani wehe i ka lau o ka niu,
Aloha ia wahí a kakou e holoholo ai
Aloha no hoi kakou na keiki makua ole
Hookahi no makua o na lima
Pau kou ike ana i na kaikuaana o kaua
Hele aku la oe i ke ala hoi ole mai
Noho iho nei au me ke kaumaha ia oe.
            Kuu kaikuahine hoi-e.
He kanikau aloha keia no Kailianu,
Kuu kaikuahine mai ke a maka uliuli o ke Kaha,
Mai ka pahoehoe la o Kiholo,
Aloha ia wahí a kakou e holoholo ai,
I ke anu me ke koekoe
Kuu kaikuahine mai na pea hulilua o ka aina
Mai ke ahe a ka makani la he Kehau,
            Kuu kaikuahine hoi-e.
Kuu kaikuahine mai ka lau o ka niu o Helani
Mai ka pihe uwa lua o ka aina,
Mai ka wai awili pu me ke kai
Aloha ia wahí a kakou e noho ai
Pau kou ike ana i ka hono o ka aina,
Hele aku la oe i ke ala hei ole mai
Noho iho nei au me ke kaumaha ia oe
            Kuu kaikuahine hoi-e.
                        J. NAKAULA.

Kuu haikaina mai na ale o Pailolo,
Aloha ia wahí a kaua e pukui ai
I pukuila mai e kaua ke anu o ka moana
Hoomahana aku i ke kope o ke Kaona
Mai ka pilie kanaka o Ulakoheo
Kuu kokoolua o kahi makamaka ole
Hookahi no makamaka o ke kane,
Pau kou pane ana mai ia’u
Hele aku la oe i ke ala hoi ole mai
Noho iho nei au me ke kaumaha,
            Kuu kaikaina hoi-e.
Kuu kaikaina mai ka Uakuahine o Manoa,
Mai ka ua hehi mai i ka lau o ke kukui
Aloha ia ua kiawe ae i na pali
Ia ua loku mai i ke a o Puahia
Aloha ia wahí a kaua i pili ai
I pili ia e kaua ke Kula o Kahua,
Kuu hoa hoolaukanaka o kahi mehameha
Hookahi nokanaka o na pokii
Kuu kaikaina hoi-e.
            MERE KAAIOHELO.
            Puahia, Manao, Oahu, Aug. 28, 1871.

 

Ka Mare hanohano a hookiekie ma Wailuku.

I KA NUPEPA KUOKOA : Aloha oe:
            E oluolu oe a me kou Luna Hoopon ipono e hookomo iho i keia mau pua loke o na wai eha nei, i ike ia e na kini o kana, ka poe hoi i naue mai e ike i ka hoohui ia ana o na mea ma ka berita mare.
            Ma ka po o ka ia 23 o Augate, ma ka hora 8 ua mareia o Samuela Paka opio, a me Miss Panana Hionaloli, he hii alo na H. Kuihelani, he papa no ka aina, maloko o ka luakini hole pope o Wailuku nai. Ma ke ahíåhe oia la, na haliiia ke alanui i ka palapalai, mai ka puka mai o ka hale laau o H. Napela, a hiki i ka puka o ka Luakini, a maluna iho, ua haliiia oluna io i ka lole ie huluhulu, a mamua iho o ka hora 8; ua komo na kanaka iloko o ka hale, a ua piha lea a kuku na kanaka iluna, aole i pau na kanaka i ke kono iloko. I ka hoomaopopo aku i ka nui o na kanaka mu ka 800 paha. No na wai eha nei ka nui o na kanaka a mai Lahaina mai, a mai Makawao mai; a hiki ka hora 8, ua hele mai na mea mare, a me ka poe pili pono ia laua, a me ke huakai a me ka poe puhiohe. Ua hapai lakou i ka maikai o ka mare ana, mai Hawaii mai no keia poe puhiohe. I ke komo ana o na mea mare a me na opio i palua ia, e ku pu ana ma kela aoao keia aoao o na mea mare, a o ka poe puhiohe mawaho o ke puka o ka hale. O ka lakou hana o ke kani honehone a na hoe tumebala, a mahope iho o ka wa a Rev. W. P. Alekanedero i hooohui ai, a me na olelo ao ia laua ma ka olelo haole, ku mai o Rev. J. P. Gerina a pule ma ka olelo haole. I ka pau ana o ka mare, ua hoi aku na mea mare, a me na haole, a me na kanaka i hele a ohuohu i ka palapalai, a me na pua o kela ano keia ano, ma keia po. Aole au i ike i kekahi haunaele; I ka koi ana a hiki i ka hale ua makaukau ka mea ai a na haole malalo iho o ka hale iaau o H. Napela. Ia Manawa komo aku la na mea mare, a me na haole a paina, a pau ka paina, komo ae la lakou iloko o kekahi lauai i hana ia, a ua kapiliia o lalo i ka papahele. Ike hou ia aku la na mea mare a me na haole i komo pu mai e hulahula, elua haole, he kane a me ka wahine, me ka laua mau mea kani, mai Honolulu mai laua. A maluna o kekahi papa i hana ia a kiekie malaila laua i hookanikani mai ai me ka pila oloole i ke kane, a me ka pila hahau i ka wahine. U aku i ka hanohano ka lakou mau hana. Ua lilo ia po, i po lealea no ka poe makaikai mawaho aku o ka lanai, ua alai a a hiki i ka hora 12 o ka po, ua hoi na haole, a me na kanaka. Ma ka Poaha ae, la 24, ua hoomakaukauia ka papa aina, a na kanaka a me na haole pu no iloko o ka lanai, a ma ka hora 12, ua ai na kanaka, a me na haole. Pela a hiki i ke, ahíåhe. Ma ia la no, u aku mai o H. Napela Panana, a me kekahi makuahine o Nele Evalete,a aloha mai ua kaikamahine nei i ke anaina, me ka olelo ma@ e kaawale ana kakou a pela aku. Ua haule no ka waimaka o ke anaina, he nui no na mea ai, e ka poi, uala, pusa, moa, pelehu, i-a, opihi, limu. Ma ia po ua komo hou na haole e hulahula e like no me ka po mua, a no kuu lohe mai i kekahi poe no na makana, ia Punana, nonoi aku la au ia H. Napela e pii e nana i na makana, ae mai no keia. Pii aku la au a hiki iloko o ka hale, i ko’u ike aku i na makana, he mau makana kumukuai nui, he mau ipu kala, he mau ipu gula, a he mau komo daimana. Hookahi a’u makana i mahalo aku, o ka Baibala, ka waiwai popopo ole o keia ao. Ua ninau aku no au ia Napela a me Kiki i ka mea nana ua makana la. Na ka ohana o ke kane, a me ke kane, ka hapa nui o na makana. A na Kuihelani kekahi mau makana, a na H. Napela kekahi, a na ke kaikamahine a Moanauli he pa gula, a na Kiki ka Buke Baibaia. Elua pakaukau i piha pono i keia mau makana i ko’u koho wale aku, he $2.000 paha a malalo mai paha ma waiwai io ia; hoi aku la au a ka lanai, e nana ana i ka hulahula, ua olelo iho au aole paha a’u mare maikai i ike mai ko’u hanau ana a hiki i keia la e like me keia, ua nui loa na kanaka a me ka poe hanohano. O ke Kiaaina pu no kekahi o na mokupuni o Maui nei i hui pu mai. Oia iho la na mea a’u i ike ai no ka mare ana. I ka nana aku e noho ana na makau me ka luuluu a me ke kaumaha o ka naau. O keia kaikamahine no loko mai o ka puhaka o Kiki a me Napela e lilo ana paha he hana no ko lakou ako. Me ka mahalo i ka Luna Hooponopono. S. W. KALEIKAU. Lupeloi, Wailuku, Maui, Augate 26, 1871.
            [He keu paha keia a ka hookiekie loa, no ka mea, he wai mauu wale no kai haliiia no na. Alii i mare mamua aku nei, a i keia Alii aimoku hoi o Wailuku, he mauu me ka lole ke uhiia maluna o ka lepo. Aohe hanohano ma ia koe.          L. H.]

 

No ke Kalepa.

            Ina o ka mahí owala, waina, maia, hala, ipu-haole, ipu-ala, ko a nie na mea like kau i mahí ai, me kou manao, he mea ia e ulu mai ai kou loaa. Ae, pela io no, e loaa io ana no, ke maikai kau hana ana, aka, i manao oe e hana i keia mau mea i wai ona, a ma ia mea oe i manao nui ai e loaa nui mai ana kou mau dala malaila. Ea! Ke hai aku nei au ia oe, e oi nui aku auanei kou poho a me kou poino pu, no ka mea, ua ikea, oia no ka hana nui a kekahi poe i keia wa, a ua maamaalea loa kanaka ma ia mea, ma ka hoolilo ana i na mea ulu kalepa i wai ona, i mea e ona ai ke kanaka, a ua kuko nui kona manao, ma ia mea e nui mai ana kana loaa i kela a me keia la, me ka manao, he uuku ka lilo a he nui ka loaa mai. Pela io no paha, e loaa mai ana no ia oe ia mau dala, aka nae, he mau la pokole wale no, a nele oe, ilihune, a pau i Kawa; ka iho la i ko kino, no ka mea, ua hoolilo oe i ka hana maikai i mea ino, a au haule kou manaolana ana, he mea ia nou e pomaikai ai; nolaila, o kou pono loa no, e kuai aku oe ia mau mea au i mahiai ai i ka mea dala olai ka wa au i ike ai ua oo kupono, alaila, loaa mai no ia nie ka hoopomaikai pu mai ia oe. Eia hoi, mai minamina oe i ke ano palaho mai o na ipu iwaena, a manao oe e hana iho i wai ona, i mea inu nou iho, a i mea haawí wale aku no i ka poe e hele mai ana i kou hale i kau ahaaina paha.
            Ea! Ke hai nei au ai oe, he mau mea ino wale no ia, no ka mea, ke manao la oe e inu, a inu hou, hui aku la oe me kou ohana, a inu, a inu hou, a inu nui a ona, pupule, hehehna, ualal, pau ke ano kanaka, koe ka mahaoi, kani ke oli, hula lealea, kuko i ka hai wahine, awihi ka maka, lou ka lima, kunou ke poo, ke kani la kau aka; o ka ike mai la no ia o ka mea nana ka wahine, kupu ka manao ino i ka mea waiwai, o ka hakaka iho la no ia, a hopu ia iho la e ka makai a paa, a i ka hookolokoloia ana, pa ke poo i na dala eono, a hui pu me na dala ekolu o ke koina, puu ana ka lae, kahi ke pohue, a lilo oe no ke ine o kau oihana kalepa, no ka mea, o ka kmanao nui ana o ke kanaka e hooliio i kana mau mea ulu kalepa e hana i wai ona, malaila e loaa hikiwawe mai ai ke dala, he mau hana ino wale no ia e poho ai oe. Ina e nana oe ma na nupepa o ko kakou nei aupuni, e ike no oe i ke ino o kou manao ana, o ka rama kou kumu waiwai, me ka ae ole nae o ke aupuni. Ea! Ke i aku nei au ia oe, he kumu waiwai ino, pilau, pelapela, popopo, maea, hohono, lahea-pookole ke kanaka e manao ana o kona mea ia e waiwai koke ai; nolaila, o ka pono kalepa, e hoomahui ma nah ana maikai. Eia hou, ina e nui kupono kau mau dala e lawa ai kou ola a me kou ohana, a mai manaa oe, oia ulakolako ana ou, a manao aku oe i ka hai wahine, i hoa pupuu anu nou, no ka mea, aole no e nele ana ia mea i ka manao o na wahine , oiai ua ike mai la no kela ia oe ua ulakolako, e hookokoke mai auanei kela mi kou aoao, e ake mai ana o kou lou iki aku, a ola iho la kela; i loa ia oe a pane aku, neenee koke mai no kela, aohe mea e hoouaua iho ai, miki koke mai la hela, pau ka hoojie ana, “kau ke poo o Welehu ka malama,” o ke ino koke iho la no ia o kau oihana kalepa, pau ne la ka maikai ana, o ke komo koke aku la no ia iloko o ka ilihune, a o kou kino aku no ka hope, a lilo oe i kauwa hana no Kawa, kahi au i lia moa ole ai. Pela i ke ia ai kekah o ia ano ma Kaneohe nei i keia mau la, no ka mea, i na nakahiki mamua aku nei, na ike ia kekahi kanaka e noho ana ma ke ano kalepa, he pa aina kona ma Honolulu, me ka halelaau, me 5 paa bipi kauo, he 20 mau bipi e ne, me kona moe uhane mua ole nae, a ua lohe kekahi wahine hapahaole o Honolulu, no ua kanaka nei, a ua hiki mai kela me ka maalea nui, a o ka lilo aku la no ia, hookamaaina iho la hoi keia no kekahi mau la, aohe nae i liuliu iho e pane ae ana kela i na paa bipi me ua bipi wahine, ke hewa ae la ka waha, pa aka palapala kuai no ke dala maikai ole, o ka lilo no ia. Hookaawili hou iho la kela no kekahi mau la, me ke ano hookohukohu, a he kohu oiaio maoli, nanea ua kanaka nei no ka ia nei mau hana maalea, a i ne ae ko ia la hana, “No’u hoi ko pa a me ko halelaau i Honolulu.” Ke ne wale la no oe, paa kau palapala kuai dala ole, he dala makani nae, aka, ua hala nae kou palena, pau kou pono, lilo kou dala ponoi, lawe kela i kanaka a hoohana, a imi hou i ke dala a haawi ia ia la ka malama, me kou manao o ia kou kumu waiwai hou, a kii aku a lawe me ka manao, e loaa ana kou pono, ke noho mai la no kela me ka manao e puni hou aku ana oe; a ike kela ua ekeeke hou oe, hookokoke mai la no kela, neenee mai la, a kipaku aku ana oe, o ka hoopii no ia o ua wahine manuahi nei ana imua o ka Lunakanawai Apana o Koolaupoko nei-a o ka manao o ka L. K. Apana, e waiho iaia ma Kawa, no ke kau Jure o Okatoba e hiki mai ana. Oia iho la no ka hope o ke kanaka kalepa i maikai ole kana hana ma kana oihana. Ina no paha i ike mua ke kane mare a keia wahine, ina no paha ua anuanu mua laua elua.
            Nolaila, ina e manao ke kanaka e hoopaa i keia mau mea ma ke poo o kana mau buke oihana kalepa, i keia mau lalani huaolelo:

1.       1.   “O ka makau ia Iehova, oia ka mole o ka naauao a me ke kahua o ka waiwai.”

2.       2.   “O ka olelo makona a ka wahine huhú, oia ka hoemi ana i na loaa mai.”

3.       3.   “O ka puni ona o ke kanaka, o ka hoomaka ana ia o kona ilihune.”

4.       4.   “O ka wahine moekolohe i loaa i ke kanaka, oia ka puku hao o Kawa.”

E hoomanao e na hoa i keia, e uwepa a paa pono, a e kaomi i ko oukou naau ma ka pono o ko kakou kumu waiwai nui o Lesu Kristo. Me ka mahalo.

            S. K. POKEA.

 

Aloha i ka Aina Hanau .

E KA NUPEPA KUOKOA E; Aloha oe: -
            Aia ma ka pule i kaahope ae nei: Ua huli ae na Makai o keia apana o Hamakua nei, i na mei (lepera) e noho ana ma kela a me keia wahí o keia mau kualono, a ua houluuluia ae lakou ma kahi o ka Hope Makai nui G. W. D. Halemanu ma Waipo. A ua nana aku ka Hope Makai i keia poe i lawe ia mai ma kona wahí, a ua ike oia i ka poe kupono ke laweia i Molokai, a waiho ia no hoi kekahi e like me kona ike ua pono ke noho. A ma ka la 16 i oniu aenei, ua hoounaia aku lakou e hele i Kawaihae a ku mai ka moku “Kilauea,” a lawe aku ia lakou i ka home i hoomakaukauia no ia ano mai (lepera) a ma ua auina la la i haiia aenei maluna, puana@ae la kekahi kaikamahine opiopio malalo o na makahiki he 17, penei: “Aloha oe e ka makuakane, a me ka makuwahine, a me ke kaikuaana; Aloha oukou e na makamaka, Aloha ke One Hanau, kahi hoi i noho pumehana ai ke aloha o ka noho ana, a me ke kuonoono o na pono kino.” Ke ike ae la kakou i ka leo o keia kaikamahine, a ma ka nana aku i kona mau helehelena, ua hoopihaia oia i ke aloha no keia noho hui ana; a ua hoike mai kona mau lihilihi i na kulu wai-maka hope no kona haalele ana iho i na kahakai o ka moku o (Keawe.)
            Ina ua aloha kakou na io ponoi o Hawaii nei,I ke one hanau, eia wale no ka pono, o ka Manawa e launa mai ai keia ano mai maluna o kekahi o ka ohana, e pono e lawe koke ae i kahi o ke Kauka Aliona (pake) ma Honolulu; e like me kana e hai nei i ke akea.
            A ke olelo nei kekahi pake ma ko makou wahí nei, aohe keiki punahele ia lakou ke loaa keia mai ia ia, a ua kapaia ka inoa o Makamakaole. W. KALEIKOA.
            Hamakua K., Aug. 22, 1871.

 

NU HOU MA EUROPA!

            E hoouna mai ana ka Emepera Wahine a Napoliona i kana Keiki alii, e hele makaikai in Amerika Huipuia, oi opiopio.
            Aohe i pau ko Napoliona manaolana no kona hoi hou ae no e noho alii nialuna o Farani
            Ke manaoio la ke aupuni o Tiera, (Thiers) he mea puhi n aka makani; a o kona make ana i keia wa, e hahaiia mai no ia e kekahi kaua kuloko hou aku.
            Elua wale no mau aoao ikaika maloko o Farani i keia wa, oia ka aoao Imeperiala a a me ka aoao Ripubalika. O ka aoao alii Borebona, he mea ole.
            Ke makemake nei napoai noonoo aupuni mawaho ae, no ko Napoliona ho hou ma Farani, a malia paha o pau ka haunaele liilii e hoea liilii mai nei.
            Ke ko makaukau nei o Italia e hui aku ma ke kokua ia Farani, ke hoeu ole mai o Farani ma na mea e pili ana i ka Pope.
            Ke liuliu kaua ikaika loa mai nei o Rusia ma ke ano kaua a Perusia iho nei. No ka palahalaha loa o ka aina, nolaila, ua hoana okoa ia, he wahí no kela a me keia okana aina e houluulu koa ai. Ke hele nei na luna koa e nana i na palena, a ke hoike mai nei. Ke hoao nei ke aupuni, pehea la ka nui o na koa e hiki ai ke kukuluia i ka wa pokole, a hoouna aku i mau koa kokua. Kuu paha ka weli.
            Ke wawa wale ia mai nei, e hui ana o Rusia me Farani. Ina pela, aohe hoohakalia a Auseturia i koe, o ka hui wale aku no me Geremania.
            Ke manaoia nei, oia ke kumu o ka hui ana o na Emepera o Geremania a me Auseturia, me ko laua mau Kuhina Nui ma Gastein, ma ka la 11 o Augate. E halawai hou ana lakou ma Ischel, i ka la 19 ae.
            Ua loaa he ohumu kipi ma Sana Peteroboro, i ke aupuni. Ua komo pu iloko o ia ohume ana, na ano kanaka a pau, a ua nui ka poe i hopuia.
            Ke makemake nei o Farani, e ohi hou i ka nui o kona mau koa a hiki i ka elima haneri tausani.
            Ke kukakuka ia nei mawaena o ke aupuni ma Vaseile a me Geremania, e pau ka hono ana mai o na koa Geremania maluna o Farani, ma ka pau ana o keia makahiki.
            Ma ka la 13 o Augate, he haunaele nui ma Ladana, maloko o ka pa nui Hyde. I ka hora i manaoia ai e halawai, hoea e mai ana kekahi puulu kanaka, he 20 ka nui, a hele mai la iloko o ka pa, me 1,000 poe hoohaunaele e hahai ana, a e pau pu ana hoi me ka hae Ripubalika Ulaula. Hookahi e paa ana i ka hae he uliuli a he keokeo. Haunaele nae a mokuahana ka poe alakai no na kumu. O ke kumu i hapaiia ai, no ka homo aku i na makai o ke aupuni i hana ino ai i na kanaka ma ka halawai nui ma Dubelina.
            Ua hole aku o Beritania Nui i ka haawi ana aku i na poe kipi o Parisa, i mahuka aku ilaila, ia Farani.

416 kanaka i aleia e ke olai!

            He ahulau nui kai ili iho maluna o kekahi wahí mokupuni uuku o Togolanda, o ka puulu mokupuni o Malaia. Aia ia wahí ma ka hikima akau, kokoke paha e