Ka Nupepa Kuokoa, Volume X, Number 47, 25 November 1871 — NU HOU O NA AINA E. Ku mai ka "Mose Tela." NA MAKAMAKA HAWAII I HOI MAI. KA LIULIU KAUA MA RUKINI. [ARTICLE+ILLUSTRATION]

NU HOU O NA AINA E.

Ku mai ka "Mose Tela."

NA MAKAMAKA HAWAII I HOI MAI.

KA LIULIU KAUA MA RUKINI.

Ma ke ku ann mai o Ica mokoahi Jl/ose Tela, Kapena N. T. Bennett, ma ke kaknhi- ! nka nui Poakahi iho nei, iloko o na b he 10 j mai Kapalakiko mai, ua loaa mai na mea hou ahiki i kit )a o kona holo ana maL £ia na makamakn Hawaii i hoi mai nei j maluna o ka Mose Tela mai ka lnkou makai* kai ana aku nei: Hon. C. K. Bihopa ame j kana wahine o Pauahi, Hon. S. H. Pilipo, Lo»o Kuhina a me kana wahine, JRev. D. ! Dole a me kana wahine, F. W. Allen E>q a me kana .wahine, Mrs. E. H. me ke kaikamah»»ffi, M. S. Greenbaum, H. A. ! Kahanu, J. S. Mc Dade a me kekahi poe e i ae. Hookahi ohua kaulana, oW, H. Uwepa, ; ka ona nona keia mnu moku nui, ua holo mai nei, a ua hala loa aku la i ]\u Kiiania me Kikane. ' No Amerika. | Ua holo mai o W. H* Uwepa i Nu Kilani ; a me Nu Holani ma ka hano, a mamuli o ke j kaiuoha mai kona aapuni mai. E makaikai ! aku ana oia ia Sidane a me ke kulanakau- j /Hile o; Melehona, ipamuli oke kono ponoi i lana mai a ko .laila poe kalepa waiwai nui. ■ He men maopopo, e hoholaia moi ana i mua ona na lima hookipa mai ko laila mau makamaka mai no kana hana nui i wehe e iho nei, oia ka Laina Hooholo mokuahi lawe leta mawaena o AmeriUa Hui a me na au- ! puni Panalaau.

Mamuli o ke ana ponoia ana o kafci i pau ! loa o ke kulanakauhale o Kikako i ke ahi, ! ua maopopo, mai kahi i hoomaka ai ke nhi a kahi 1 pio ai, he eha mile me ka hapa ka , loa, a ua oi iki aku puha mamua o hookahi mile ka laula ma ka averiga ana. O ka nui 0 na kauhale i pau i ke ahi, he 18.000; n mailoko ae olaila, he 1,500 he mau hale pohaku paa. O ka nui o na waiwai i poho a me na mea pili kino, ua kohoia aku, e hiki ana i ka $300,000,000. Ke kahe aivai la na kokua i keia kulanakauhale poino, mai na wahi mai a pau o ka aina ahiki loa aku i Europa. No ko ka Emepara wahine o Gerernania hooinan&o mau ana i ko na Amenka aloha iloko iho nei o ka wa kaua, ua haawi manawalea aku oia no ka poe poinoo Kikako, he 1000 dala Geremania, ma ke 87 keneta no ke dala gula hookahi. Ua haawi : aku hoi ka Emepera kane, he 1000 dala Geremania. Ua haawi ka Moiwahine o Beritania, he 52,500 no ka poe poino o Kikako. Haawi hoi ka Hooilina Kr«iaunu o Beritania, $1,300; o ka ka Moi o Belegiuma, he $500. O ka pau nhi ma Wiseconasina, oia pau ! ahi weliweli ia. Ua nui na ola kino i loohia 1 ka poino, a apo mai la ka ula o ke ahi a : ulupa aku la. He manawa koho balota nui mai nei keia i no na luna aupuni o kekahi mau mokuaina ■ iho o Amerika Hui. Mailoko mai o keia mau i koho balota nna, ua hoike mai ka hopena ī ko kapoe Kipubalika pii ana ma ka ikaika ma ke koho ana i ko lakoo mau luna nupuni. j Ua koho ke aupunio Amenka Hui ia Ui- i lama M. Evarts, Loio Kuhina nui o ia au- ! puni mamua a me Mr. Cushingo ka Mokuaina o Makesuketa i mau Loio no ka aoao o ke 1 aupuni no ka Aha Hookolokolo i ka hihia o ka ; Alahama, e malamaia ana ma Geneva, He- j levetia. Ua ae mai laua, a e liuliu ana e hele. ' E koho hou ia ana o Beniamina R. Curtis, Lunakanawai mua iho nei o ka Aha Kiekie 1 i hoa no ia papa loio e hele ai. , : He haunaele ma kekahi wahi o Amerika, i kapaia o Los Angeles mawaena o ka poe j haahaa loa o ko laila kamaaaina a me na pa- i ke. Ua pepehi wale ia na pake ma na ala- t nui, a ua lukuia hoi me he holoholona la. I O kela pepehi kanaka ma ke aupuni i kuu akeaia ka pomaikai no kela a me keia, aohe > no ia he hana na ke kanaka, aka, na ke demona. Ua hoolaha ae ka Peresidena o Amerika Huipuia, e mnlamaia ka la 30 o Novemaba 1 e na puuwai Amerika a pau, i la e hoaloha- ' oha aku ai i ke Akua. I

[ } Ua haaiele hoana ke Kiaaina o Geotia i kaoa oihaoa, no ka loheia ana, e hoopii luna naiīa ana oia no kekahi mau hewa. Nolaila, aa paniia kana oihana, e ka Peresidena o ka Ahaolelo o ia mokuaina. Ke loheia mai nei, ke holo malu la o Barigama lana i ka hema aku o Loko Paakni me na kaa ukana he 11 a me na kaoaka he 100 i makaokaa me na mea kaua, a ke hoomakaukau la ka Ilamuku o ke aupuni e aluaiu aku iaiaa hopu iho a paa. Ua hooholoka Papa Kalepa o Nu loka,he \nakebewa i ka Ahaolelo Hui o Amerika ke haawi aku i kokua i ka Laina Hooholo mokuahi mawaena o Kaleponi a me Nu Holani. O ka nui o oa Luoa Leta i hoolimalimaia e ke aopuni o Amenka Hui, he 30,000. ; Mailoko mai o keia poe, he 22,000 wale no ! o lakou i loaa na uku makahiki pakahi he SIOO. Mee no ka hoi ua hnahaa loa oka okp ona lona leta ma kahi o na lua dala nui a waiwai. Aole i hiki ae ke Keiki Alii Hukini ma Amerika. No ka holo wale no paha ma ka pea, aole ka raahu,a i olein, no ka holo | paha ma kahi a ka Adimarala e makemake • ai. He ano paonioni ko ke Kuhina Kukini ma Wasinetona me ke Kuhina Nui o Amerika Hui, a no ia mea, aole noho oluolu iki o ka Peresidena me ia. 0 kekahi o na luna aupuni palumio dala ♦ o ka waihona o ke Kulanakauhale o Nu ; oia o Tweed, ua hopu kinoia mai nej. - I na hebedoma i hala ae nei, ua paa loa kona 1 manawa i ka huna a i ka hoolilo i kona mau j waiwai ponoi. Oa pau aku kona poe i ko- | mo pu ai iioko o ia aihue i ka naholo, a haa- | lele iho la iaia e hukihuki ahuawa. He §1,000,000 kona bela i hoopania ai i puka : ae ai oia mawaho o ka Hale paahao a kiiia 1 aka oīa e hookolokolo. 1 ka wa i hiki aku ai ka lono o ka popilii kia ma Ameiika Hui, oK p au moku okohola j ma ke kai Anu Akau. ua pii koke ae la ke I kumukaai o ka aila kohola mai ke 60 kenei 1 ta a i ka haneii keneta. 1 Ua hopuia he hookahi haneri poe kanaka ' ma Kapalakiko no ke pai ana a hoolaha aku i j oa palapala pili imi loaa ma ka lulu a me na mea ano like i kapaiae ka haole he lotteriy. J Ua palapala aku o Barigama lana i kekahi ! o na loio akamai loa o Amen'ka oia o Uij lama M. Evata, e hele mai e pale i ka hihia | kolohe ona. | Ke olelo nei ka poe Geremßnia, ua hala \ oa aku lakou a kawelau akau loa, a ua ioaa i be kai halana malaelae, ua hele a piha i na ! kohola. j

| Ma ka Bi!a Kanawai Hoopau Kauwa ! Kuapaa o Beraziia, ua ae ia na negero a pau ī e ooho paaua ana, e liio i mau kanaka lanaI kila mai ka wa aku e hooholoia ai ia kana- | wai. I kulike ai e like me ka hoohoio ana a ka Aha ūwao Kiekie mawaena o Amerika a me Beritama Nui no ka hihia o ka Alabama, . nolaila, ua koho nku ka Emepera o Berazila , ia Baron lbjuba, ke Kuhina o Berazila ma Parisa i Elele ma kona aoao no ka Ahakuka i ma Geneva malalo o ke Kuikahi o Wasii netona. Ke kakahe la na kanaka he nui mai kekai hi naau wahi mai, e makaikai i ke kulana* ; kauhale pau ahi o Kikako. | He mau haunaeie a kipikipi kuloko ma kekahi mau mokuaina o ke aupuni o Mekiko j Kepau la kekahi poe kamaaina i ka naholo iioko o Tesaka, i pakele i na hele uluulu a j ka poe kipi. Ua lehulehu na Hui Panihakahaka o Amej rika i hooliloia i mea oie, mamuli o ka poino i 1 loaa iūa Kikako. No Europa. Eia malalo ibo nei na niea hou o £uropa i waeia mai, mailoko mai o na nupepn a me na lono waea olelo hope ioa. Ka linliu Kaua ma Kukini. Sana Peteroboro. Oct 27.—Ua hoopuka ; ae ka Oihana Kaua, he olelo kuhaaua, e ka- | hea ana i na kanaka kino ikaika a pau o ka 1 lahui, e aia mai a e paa ina mea kaua. 0 ke kauoha, o ka huiia o ka ikaika o na koa ku j mao ame aa koa ka i ka wa, a e hiki ko | lakou heluna ma ka huina pau, he 1,600,000 | koa, i ka wa e kahea ia aku ai no ke kaua. I He kanaono kumamnono mahele (regiments) j o ka pos Cossacks, (Kosaca) aole i helu pu ia i iloko o keia heluna. Ua komo pu hoi iloko | o keia kauoha ka hoomakaukau hou ana aku | oai na koa ka i ka wa, no ka manawa ae, ; komo kaua ia tnai ai ka aina. U komo pu I iloko o keia kuahaua, ke konoana aku i na 1 kanaka a pau, e ohi wale ia i ka wa o ke ] kaua, anolaila, io la honua, e hoomakau- ! kau e ka lahui i ka mi/imili ana i na mea ] | kaua ma ke ano he wa maluhia. Ua kau- | oha hoa ia aku hoi, e pakui hou ia mai no ka | paali kaaa pukaa i 1,000 pukuniahi kaua | kupono no na kahua kaua i mahuahua ai a ikaika loa, ke huiia me na pukuniahi kaua pukaa i makaukau mua. Nu loka, Oct 30.—Ua kakau mai kekahi mea kakau o ka nupepa Manawa o Ladana, mai Berelina mai, e olelo ana : iloko o na malana o lune a me lulai i hala, ua komo aku la ke aupuni o Hukini iloko o D'Soungaria roa ka akau loa o na kualapa mauna o Tian Chain, ma ka palena hikina loa o ke aupuni Emepera a ua hoohui mai la nona ponoi. Oua aina ia, ua nui ae inamua lrelani, ua piha kona lepo i na mineminerala a mena aiahiai ana. Oka nui o kona mau kanakā, he 2,000,000. No ke aupuni Emepera o Geremania. | Ma ka la 16 o Okatoba, ua weheia ka i Ahaoielo o Geremania, me ka haioleio mai [ ka ooho alii mai.

Ma ka la 4 o Novemaba, ua hooholo ka Ahaolelo, i ka B»la Kanawai e haawi ana i na dala no ka Oihana Kaua. I(oko o ka

inanawa e noonooia ana, a mamua iho o ka hooholo loaia ana, ua kamailio mai o Bisimaka i mua o ka Hale, i ke kupono o keia hoomahuahua ana i ka haawina, oia i o Eqropa e liuliu oei ma na hana kaua, a i boopuipui loaia ae ai ka ikaika o ka aina, mauiuli o ka haawi kaokoa ana aku i ka Emepera e hana aku me ke keakea ole ia a me ke kuokoa, ke kuia mai na hoohaliana a me e ae paha.

O ka hooholoia ana o keia Bila, ka mea i hoakaka lea ia mai iloko o ka Haiolelo Alii, ua waiho iho ia i ka mana nui maluna o ka Emepera, e hookulanalana ole ia, a ua kau ae hoi ia ia Perusia ma ke kulana e hana aku ai me ka ikaika, ina ma ke kii kaua ia mai, a ina paha no ka hele kaua aku. Aka, i keia manewa, aole he lono hakaka i mahuiia mai. j Ua hoolaha ae ke Komite o ka Poe | Hana Lima, o ke kuianakauhale o Berelina, e halawai na kanaka hana lima, ma fea la 19 o Novemaba. OHe kumu oia halawai, o ka noonoo e pualu like na paahana, e hoemi i 9 hora hana o ka la, a e hoopii like ae i ka uku hana. E malamaia ana he halawai no na Poo Noonoo pil» Aupuni, ma Deresedena, :Geremania, no ka noonoo ana i kekahi ! mau kumu e pōle ikaika aku ai i ka poe |i kapaia ma ka inoa "Ahahui Lahui." | Aia ke Kuhina oko na aina eo ke aupuni Emepera o Rusia, ma Berelina, ka|hiikukakuha ai me Bisimaka a me ka Emepera Uilama. Ke lonolono wale ia mai nei, ua koikoi aku ka o Bisimaka ia Farani* e hoihoi aku ia Meza, me ka wawahiia o na papu a pau, a o kahi hoolulu moku kaua o Fa- ! rani, ma Cochin Kina, oia hoi o Pondicherry, ka ukuia no Meza a Forani ehoihoi aku ai. Ua hooholoia, he kuikahi hou mawaena o Geremania a me Farani, a ua hooiaioia. Nu loka, Okatoba 30—Ma na leta hope i loaa mai nei mai Enelani, ua ike ia iho, ke hopohopoia la, mamuli paha o pokole ka waihona dala. Ke noi ikaika mai nei o Bisimaka, e uku aku o Enelani ma ke da!a gula, mamuli o kana mau dala i ae ai e hoaie mai ai ia Farani, no ka uku a Geremania i noi ai no kona mau poho no ke kaua. Ua haawiia aku na biia kikoo dala, i ka BanakoMalaina Dala o Enelani; ake oielo mai nei ka nupepa "Court Joural," o ka mea wale no e pakele ai ko kakou mau dala, mai ka pau ana aku ia Bisimaka, o ka hoole aku i ka uku hoemi ana ia Bisiinaka ma ke gula, a o ka haawi aku no i Bila Kikoo ma ka Banako wale no. E pono eku makaala kakou, me he mea la aia kakou mahope o na papa pukuniahi knua, mai ke komo ana mai o Perusia e hehi i ko kakou aina, ka mea ana e imi mai nei e kiola ae ia kakou, ma ke kikeke ana i ko kakou waihona dala. Aole loa he heluna dhla, i like ka nui me ka Perusia i noi ai ia Farani. Ina e huiia na daia gula a me na dala maoli i hoahuia e ke aupuni a me na kanaka o Amerika a me Enelani, ua emi iho malalo o £-200,000,000 Beritania, (paona) a aoleno e pau ka hapalua mua ika uku ia. Me he mea la, he manao ko Bisimaka, e hoohoka i na waihona dala a pau o ke ao nei.

No Auseturia. Ma ka la 26 o Okatobu i hala, ua waiho aku na Kuhina mua o ke aupuni Emepera o Auseturia, i ko Inkou mau palapala hookohu Kuhina. Ua manaoia, o ke kumu o ko lakou haalele ana, o ka like oie o ko lakou mau manno ma kekahi mea pili aupuni a lakou c noonoo ana ia mau la. Ma ka \a 21 ae, ua ae aku ka Emepera Francis losepa i ko lakou waiho ana mai, a ua mahalo aku no ka lakou mau hana i hala. Ma ka la 27 o Novemnba, ua waiho aku la o Von Beust, ke Kuhina Nui o Auseturia, i kona palapala hookohu Kuhina, no kona omaimai, a ua ae ka Emepera ia waiho ana mai. Ma ia la no, he la ike alii kii ia o ke kino make o Makimiliana, ma Viena, oia hoi ke kii o kela alii i poino ai i ka poe Paniolo ma Mesiko. Ka Pope Hoaa. Ealina, Oee. 20—Ua hiki ae kekahi kanaka kaulana o ka Pope, ma Balina, a ua loaa iaia ka ae ia mai e ka Emepera, e hui kuka pu aku me ia i keia )a, no ka noonoo ana, ina paha e ae ia mai ana na Bihopa, na Kadinela a me na Kahuna, e lialawai ae mawaho o Roma, oia ma kekahi kulanakauhale o Farani. Ua pane ia mai ka Elele a ua Pope la, e ninau aku ia Bisimaka, a r>ana e hai mai i ka maaao. Ua pahikeia mai ua Elele la, a hoi nele aku la. Ua palapala aku hoi ka Emepera, i palapala hoalohaloha i ka Pope, no ka nele paha. Roma, Oee. 20—Ua malama iho nei na Kaelinela i halawai maanei, & ua ho-

ike aku lakou i ka manao i ka Pope, e haalele ia Koma, i malamaia ai kona uhane ame kona kuokoa. Ua kokoke eae ka Pope e haalele iho i ka wa e kukakuka ana ka Ahaolelo Italia, no na mea pili Ekalcsia Roma. Roma, Oct. 28—-Ua paiia a hoolahaia ae he manao no ka Pope, e aeaku ana i na Bihopa i kphoia e ke aupuni o Ilalia, ua kupono lakou ke lawelawa ma ka lakou mau hana, aka, ua hoole loa ua Pope la, i ka pono ole o ko Italia komo ana mai iloko o Koma, a olepe iaia ae. Ke hoahewa pu nei ua Pope la i ka manao o Kauka Dollinger a me ka poe e hahai ana mahope ona. Noka uhalu Farani. Ua hele hou iho nei o Victor Hugo, ma kana huakai alua imua o Peresidena Tiera, e noi hou aku, e huikala ae la Heneri Rokefota. Ua ike mai ka Peresidena iaia, aka, ua hoole mai i ke komo ana aku iloko o ka hookuu ae. Ke hana ikaika nei ke Komisina Ninaninau i na Alihikaua Farani, no ka lakou mau haawi wale ana i na Papu a me na koa, iloko iho nei oka wa kaua. Ua hoouna ae nei o Gen. Bazaine, ka mea i panikuia maloko o Meza, i kanamau hoike a nui wale, me kekahi mau palapala mai a Napoliona mai, oiai ka wa e poaiia ana. Ke oleloia mai nei, he keu aku ke kaumaha o ka hana a ke Komisinn Ninaninau, maluna o ka poe i kaikai i ka hewa o ka haawi pio ana i na papu maluna

0 lakou iho. Ua hoahewaia o Victor Plaee, no ka palaniio i ke dala o Farani, oiai oia e Uuai lako kaua ana ma Amenka, i kona noho Kanikela ana ma Nu loka, Ua kauoha aku ke aupuni, e kn makaukau na puali koa a me na moku kaua, no ka mea, ke hoopuupuia mai nei, he hnohaunaele koe o ka poe mahope o Bonepati. Ua noi mai ke Keiki Alii a Napoliona 1 ke aupuni, e ae aku i kona komo ana ma Farnni, a hiki aku i Corsica. Ua hiki aku oia ma Ajnccio, ma ka la 22 o Okatoba i hala. Ke oleloia mai nei, ke hookokono nei ka poe Bonepati, e hoonii Luna nui i ke aupuni o ka la 4 o Sepatemaba, i ka hoopau wale ana i na koa Kiai Lahui, n e hnoikaika e kuu akeaia, na na makaainana e koho ma ka balota ma keia mua aku i ko lakou alii a me ke ano o ke aupuni. Ma ka la 24 o Okatoba, he haiolelo pili aupuni ka ke Keiki Alii Nnpoliona, i haiai me ka ikaika ma Ajaccio. Ua liaalele ua Keiki Alii la ia Corsicfi, a nn hala aku la i ītalia, i kahi o kona makuahunowai. Ke manaoia la, e hoihoiia aku ana ka Ahaolelo Farani ma Vaseile, i Parisa ponoi, ke wehe hou ia ka Ahaolelo i ka Hooilo ae nei, no ke anuanu. O ka nui o na kipi ma Parisa, a na Aha Hookolokolo Koa i hookuu iho nei, aole e emi malalo o 10,000. Ke aie nei ke aupuni o Farani, i ke aupuni o Helevetio, i na dala farani he 2.500,000, i hooliloia no na koa o Gen. Bouobati, i pukaka ai iloko o Helevetia. Ua hoole na Katolika Helene o Rusia, aole e lawelawe i ka oihana Kahunapule, aia a loaa ka wahine mare. He haawina kupono keia i ka poe e makemake ana e lawelawe ika oihana laa. Heaha la ke kupono i ka mea ike ole i ka wahine, e ao aku ai ia hai, ke pili ia olelo ana ? No Beritania Nui. Ke hele uluulu la na haole Beritania ma Enelani a me na Amenka i hookuonoono malaila, i ka houluulu da\a no ka poe pau ohi ma Kikako. Ua hnawi ka Moiwahine he mau haneri dala Bentania a pela no hoi ka Hooilina Alii a me kana Wahine Alii.

Iloko o keia wa omaimai o ka Moiwahine, ua koiia oia, e hoonoho i Poo Aupuni me ka Hooiiina Kalaunu ma ke poo, aka, ua hoole mai ka Moiwahine i keia noi. Ma Manchester, Enelani, i haiolelo ai ke Kuhina Nui Pohakuhauoii o ke aupuni, i kekahi haiolelo i makemake nui ia. Ua komo mai iu haiolelo ko na aupuni elua kaua ole ana no ka hihia o ka "Alabama" i hnna ai a me ke aloha ana aku i ka ke aupuni Amerika hoopau ana i ka Feniana. Ua makemakeia oia e ke anaina, a ua huro ia hoi i ka wa e kamailio ana. Ua noiia mai ke Keiki Alii Alua a Victoria, foia keDuke o Edineboro i hoio mai ai i Hawaii nei) e mare me kekahi kaikamahine Alii o Perusia, aka 7 ua hoole ka Moiwahine ia noi. Ma ka nebedoma e pau ana, Okatoba 30, ua hapai houia mai ka liuliu ana i na koa a makaukau no ke kaua. Eia ke hele ino nei ka hoomakaukau ana i na lako kaua a nui wale.