Ka Nupepa Kuokoa, Volume XI, Number 26, 29 June 1872 — Ka Nupepa Kuokoa. HE MOOLELO KAAO NO ROBIANA LO KA HIWAHIWA O KE KOA, HELU ALUA O KA IKAIKA. [ARTICLE]

Ka Nupepa Kuokoa.

HE MOOLELO KAAO NO ROBIANA LO

KA HIWAHIWA O KE KOA, HELU ALUA O KA IKAIKA.

i unuhiia mai loko maio ka Bnke Ara mai ka olelo Deritania a ka oleio Hawaii.

i I ; | MAHELE 11. | lIELU 2*. ! lIAIiOPE il»o f> ka liia n/m o Eki Peki | n a. liu» ne la na'ln n pau o Pelekn ' i • «* iho )a no kn eke T«)ena.; j • : nif kn olelo kuulinun aEkemi)a.j j ' "'"i'ilu ana iho no o kc kuj ~<■ {.■(»» Lkemiia iluna, a nonni liaahaa I ( ? e ?j i■'«tuu o R(.btHiia Lo, i kn i ;u»a «ku,| > L kiiu aikane b!oim e, e oluolu mni oe, ei j iiaaw » m ii no na'u e iualnma ka eke iule-j | i-a n kuua, no ka rnea, ua ike uoau i kou| { maheiiia inj ka malumn nna i ka 1 I .• t iiu. ; ! I i mnnawn, ku rnai la o Wnlenn, a ko-| ; - ■ ■ 'i ue !a ia Ekemila, i ka i una ae, E ke' u; » f>ono io no ia Ekemila kaeketa-| | > . a olua, no ka mea, ileko o ko oukou' I ; h i j i ikui a pau,oia nei \va!e no kamea| • ' t l»«»"|ii»ktle, nole noe me ka mnnaj | n . « k( laU iia. aka, nie ka ikuikn ivale| » i.-i •» nu iuna. : j ! I l'jue iiiai la o Robiana Lo me k« 10-j ! Aole palia lie ihua-a hou aku na-1 • j (.m <• iKKiiuliiuli iu kaua, inai ko kaua uuiu' | Miima ae : a aole 110 hoi au e hooheinn-! I ur »<a hou ana i ka eke t»lena a hiki wn-! j : nuu haule ana aku i kn opu o ka ho- | i.w . i o kahi buke no kaun a k»i a oe. I O «o R<>biHiii Lo manao n«e ina keia ; ) ir.a nnn, ua nnonoo kuhihewn oia, n oia j ii ' r.->i ke liumu o kona haawi ole ana i | t kv i-ileun, ilako o ka Ekemila mau l u Hi,a. uo kona manao, ina oia elmawi i i ka eke ta)ena ia Ekemila. nlaila. oi , ) k.-i liio h»a no ia o ka eke talena ia Eke-j { i i. a o ka pau no ia o ko Inua noho' •'>•«'.!.»?.a .ma, w A wehe i kn pili hookoo| 3 I >ka." Akn, aole nae pela ko Ekemi- j j.i nianao, oiai e hoomau ana no oia i ka i i ii-.'.0 hoohaahaa ana nialalo o ka laua . i.iki p-ia. a hiki i ka wa o ka mnke e ka.iaule ai i kekahi o laua. P.me hou aku o Walena, E kuu hoaj maikai, ua kuhihewa oe ma kau i'U i >, no ka inea. o na hoa paio o o!ua i, - ' la aku nei i ke no palena ole, he welaui •>. a u ke kuinu, aia no ke noho mai la : 'i ♦ ka minamina i ka mooupunu, a nona! «v nuai.ei ka hele mai ina kekahi »no kie ae. o ka lilo no ia o ka eke ta!ena . o ko kakou papau no in ī ka ma j ke, >i.bi a oliia • i na makua o kakou, a i«au hoi a me Ekemila ma. j O Ekemila nae. nui iho la ka nuku, a : aoie no ho\ oi« i pane hou aku ia Robian« Lo, nka, kokua ae la oia no na olelo a Walena A hili he mau la ms ia hope iho, makaukau iho la o Walena ma e h»i i Alabia k<»na aina hanau, nolaila, kauoha ae ia o a iu R .biana Lo a me Ekemila, E m*iaa»a Jo» olua i ka mooleh» ma keia hn- 1 p? aku, a hiki i ko kakou wa e h«lawai| Khm hou at. aku la o Walena, a "hoi no hoi o Ekem.ia me kana aln wahine, mahope » ; iu o pau ana o kekahi ahaaioa nui i hoomakaukauia, no ka hookaawale ana i ko Uk<m ooho aloha ana. Ia noho aaa iho hoi n Robiana Lo ma a isi« be mau mnhioa» hookauhua iho la « l'uakinamu, a oe ae la i kana mea e oqo i4, e like <ne ke ano mau o na wahi* A hala ua mahina ekolu, akaka loa *»*■ U ka hapai o Puakinamu, nolaila, ka- » -u iho la o Robtaf<a Lo i palapala na

\Vafenn, e hai akti nnn i ka ka(>ai nna o karia Aiiiwahino, n pela no hoi ia Kkemila mn. A iko o Ekemiia i keia mea hou, hoi ar la la oia i kana Aliiwahine, o olioli like iho Ia laua, no ka ua hapai no Iwm ka Kkemila vsahilu*. Ia manawa, knkakau iho !a u Ekemiia i palnpnia n« Hohinna Lo, e h-ii nku ann, ; U i hnpai no iu» o Mrs. \,<,\sh Tabit.i, (ke ; Aliiwnhine (neinniu aka nae o ko Pnikinomuluipni haa, no ka mee, aluna ae nei o ia nei mahina, a ua poma Jiae ! au i ka hai ana oku ia olua. Nolaila, ke , juoho nei mauu, a keia enau imiluma aku, j [alaila, hoioaku maua, a ilailn no e hanau i ai na wahine q kaua. ! A ike hoi o W:iierifi i kana palnpHia, j kakau koke iho la oia i palnpala na Ro* ' i biana Lo, e i aku ana, Inn e hannu ne ke Aliiwahine a he keikikane, na'u ia k<;iki, : a ina lie kaikamnhine, nu'u uo, a ina he i keiki nno e, na'vi no. ; A ike o R(>hinna Lo i keia p;il,ipoisi noi j keiki n Wnlenn, nolaila, hni ae la oia ia j ; Puakinamu, a lilo i/io Ia i i i mea m.iikai . mawaona o laua, a hooliolo hke iho la la- , ua i kekahi olelo paa, no ka liio oua o ke keik», ke hiki e nne n Walena nifl- | mua ae o ko Puakioamu hariau ana. lna : ka paha e hala ia manawn-, o ko Wulena i neie no ia i ke keiki ? Pela paha ? Ia wa, kakau iho la o llubiana Lo i pa- \ lapalu, a hoouna aku la. A no ,ka lolii ! loa o ka hiki ana o ua palapola nei, ta aneahe e hola kn manawa. ! I ko Walena wehe ana i ua palapnla ! nei, ike iho la oia, tia hookoia konn makemake, a o ka liuliu koke iho ia no ia no ka holo, a hoio nku 10. I k() Waleaa hiki nna nku i Pelekane, uti hiki inun iho o Lkemila ma. ua h;>la elua anahulu I». la Ekemila ma nue i hiki akn ai i Peieknne, n hala eiua la, hnnnu iho la o J,uisa Tnbita he kaikno ahine, n ki.pn iho la 0 ilohiann Lo i ka inoa o ke kaikamnhi- ' ne, mahope iho o ka hoomaemaein ann, mamuh o ke noi a P.kemiln, tl Nau nn e kapa i ka inon o ke kaikamahihe a kana. A ma ia kauoha a Ektniilila, i punna ne . ai o Robiana Lo, u kapa iho la i ka inoa 0 ke kniknumhine Alu, o Lo Knmila, 11 1 hoolahain ae la ma Peleknne a puni. | Ekolu la ma ia hope iho, hoihoi nku la ' !o Ekeoiila i ke kaikomnhine Alii i Fara- ! | ni,e iike me ke kauoha a na makuahono- ; wai, oiai na la a Ekemila ma e makaukau iana e holo i Pelekane, pane mni ua mau ' makuahonowai nn, lua olua e holo a lu- < ki i Pelekane, a i hanau ka moopunn n maua, ahnla, e hoihoi koke mai no oe, a ; na maua noe hanai. Aka, o ka pnno loa ! 110 nae, o ke knli iki iho no kekahi mau ' , ia, a e hoopanee i ko oiua hele ana, no i kn (nea, he mau la liHnao wale no keia, 1 luuluu waie hoi kn hanau ana aku i ke aUnui. He oiaio, e nohoiki ia iho ai no U hoi paha, ina io uoua hannu i ka hale, i no ka mea, i ka lua no o kn )a o ka hiki I ana nku i Pelekone, o ka hanau iho )a | no ia. | A mamuli o keia kauoha ua a makuaho- ; nowoi, i hoihoi ai o Ekemiia i ke kaikama- ; hine, a traihoia nku me na kupuna ma Fa* rani, a noi wikiwiki aku ia i Pelekane, no ke kokoke i ka ara hanau o Puakinamo. ' (Ja hai« hookahi inahina a me ka hapa mehope iha o ko Luisa T«bita, hanau iho la o Puakmaoiu t ke ketki«ane. A-mahope iho o ka hoomaemaeia ana o : ke keiki, kapa iho U o Kohiena Lo i ka iuoa 0 ke keiki. o Robiana Lo 11, ake. ua hoo- ; kae nae o Puakinama la ino<i,a noiaila oia 1 pane ae ai ia Robiana Lo, fcl, «uhea oe. «ohe o'o manao o kn inoa ia o ke keiki. aiua : hoi aoanei keiki holehole iwi, n hoemaewae«ra hoi i ka makoa, no ka men. nau no i k»pa i ka inoa o ke keiki mua a kaua o Lo : . Peki. a ua peki hope nae kela, a nana ole : inai la ia oe ka i ka makoa, a ua kau na aU* na a ia keiki maiuna o kaua, a pe!a no ho» paha auanei na. O ko'u jranao fee pono no i na Walena e kapa i Wa inoa o ka«a keiki. | Hoole enai U o Ekemila, me ka t mai, Ina , pela. oa oi aku ka pono, oau no e kapa i ka inoa o ke keiki. P«ne mai o Puakioamu ia i Ekemila, O keia kttki, aole e kaU i lilo ai j

ia Walena, i ka wa no eko u inaiama o l»e keiki lioh'o o ka opu, o ka iilo e no ia, no!aiia, h? pono no t»a Walena e'kap.i ka inoa o ke keiki. Ae niai !* o Robiana Lo. Ua haii;» aku ka lohe ia Walena, oiji oia kona keena, a ua kauohaia aku e heie m.u e kapn i kn inoa o ke keiki. A inki enai ia o Wwlena imua o ke nna» inn alu e piha ana no ka hanau ana o ke AillU'ahioe. p.«ne eiai Ja o Robiana Lo, -\lamuli o ka niakou kuka ana iho nei, ua hoo» holo inokou, nau e kapa i ka Lnoa o ke keiki, memuii o kau inoa i manao ai. Pune aku o Waiena, Aole au e kapa aku ana i ka inoa o ke. keiki, ke oie olea e kakau inoa mai inalaio o kekahi palapaia hoohiki, i kuniia me ke Sila Nui o ke aupuni, e hooiaio ana i ka lilo loa o ke keiki na*u. A no keia oieio a Walena, ua holopono ia mawaena o Robiana Lo ame Puakinamu, nolaila, ua kauoha koke ia ka mea knkau kope o ke aupuni, e hanaia i palupala hoohik» mawaena o Robiana Lo ma a me Walenn, no ka hooiilo loa ana i ke keiki ua W alena. 1 ka loaa ana mai oke kope o ua paUpala nei, ua haawiia aku ia ina ka ltm;i o Walena, a pela oia i kapa aku ai i ka inoa o ke Keiki Alii o Lo Wulena,Ma ke kakahiaka ana ae, ua paa ko Walena manao, e hoi koks no i Alahia.nka, na« hunahu hou iho i.-t o Puakinamu e iike me na nahuoahu hanau keiki ana )a—hoom?nao ae ia lakou no Ane, no kona hanau ana i na keiki hua, i hoonuuia e kakou ma ka Mahele mua o keia mooleio. A no keia pilikii, ua poopanee o Waienn i kona man.io hoi, a noho ib" '■», e k«li ana w ..n» . , aiai < no keia pilikiji.. A aua c«na ae .o la, hanau iho ia o Puakinamu, he iewe waie no, nohe Hiea e ae. Lalau iho U o Rebiana Lo i ua iewe nei, a hoopohae ae la, a ike ia iho ia iloko, he mea ua like nie ke kumu o r.a p-ihikaua. nie na hua palapola i kahakahaia, penei : "O ke kumu keia o ka pahi wakawaka, eia no iloko ka paki hoiookoa, na ka iiou i hanau pu ia e owiliwili tte,alailn, e hoea ir.ai no keia pahi—aoie he hookalakupua ma keia ae, e ianakila n.aluna o keia pahi." la nnnawa no, haawi ae la o Robiana Lo i ua kumu pahi nei ma ka lima o Walena, a nana iho U no hoi o Walena, a malama ne la. Ama ke kakahiaka ae o kekahi la, hoi aku ia o Walena i Alahia, me kana mau puoio makamae. A haU'hemau hebedoma mahope iho o ka pau ani ona la piiikia o ke Aiiiwahine, hoi aku la o Akemiia a me kana Aiiiwahine i Farani. n hoi no hoi kela a me keia i kona wahi iho. I ko Walena hiki ana aku i Alabia, kui aku la ka lono a lohe Mere Duke, (ke kaikuahine ponoi o SValena,e noho ana ma ltalia, a i inare ai hoi tne ke Kuhina KaUiai« na, a ua noho ioihi laua no na makahiki 7, aohe nae he keiki i loaa mai ko'laua mau puhaka ae) ua loaa ia Walena he keiki aiii no Pelekane, nolaila, uluku loa ae U kona manao, e liio nana ke keiki, me kana kuka pu ole nae ine ke kane. Aka. ika po ana, oiai laua maluna o kahi moe, hoohonehone ae la o Mere Puke i kana kane, me ka hoao ana ē noi, i ka i ana iho, "E Papa, E Papa ho—i, E ae inai hoi oe ia'u e hoio i Alahiw, e kii au i ke keiki alii, a na kaua e hanai. Ua ae no ke kane, aka, hoole mai U nae ota me ke ano hoomaauea, O! aole o'u make» make e hola oe. Ina oe holo, owau pilikia no f Pehea ? Aole maopopo lea manawa oe pi mai! I tnai ka wahine, Auwe ! kai no hoi o# ikr no i in bibi o ka e bolo ia nei, a heaha iho U la ka boi ka hewa 0 ko'u holo noa hoi m*i. He hewa wa hoi ko'u holo, loaa mai hoi ona keiki na kaoa; o ka kaua hana ia e hootk»ika like noi i ka imi ana ike keiki. aohe me he loaa. He keu wale no hoi oe e nei kanaki aua. Iloko nae 0 keii wa a Uua e kamailio nei, ua huli aku la ke alo o Mrre Duke i kahi e, a o ke kua, haawiin mai la i ke kane. A mamuli o na olelo malimaii 11 ke kane, m<ii«i mai U 0 Mere Duke. a kani ae U na aka iwaena o na hora aumoe, oo ka ae oluana aku o ke kane. e holo. U Mere Dake 1 holn ai a hiki i Atabi«, « hui aioha iho 1« me Walena kona kaikuoane, Nioau mat o Wafena i ke kaikoahme. Heaha ka huakai a kuu hako i hiki mai nei, a haaleie ia aku Ui ke kane, ka makoa o ka aioa maūhini, a mamo wale mai no oe ia'u ? Aohe o 4 u hemahemn e noho oei ike one hanau o kaua, ka aina hoi i nohoia e na kupuna a me na makua o kaoa a kuiaiwi. (Aole » jw*-)