Ka Nupepa Kuokoa, Volume XII, Number 43, 25 October 1873 — Page 3

Page PDF (1.79 MB)

This text was transcribed by:  Rachel Gonzalez
This work is dedicated to:  Manawa Kupono Scholarship

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

KA NUPEPA KUOKOA, ME KE AU OKOA I HUIIA

 

HOLO A IA I KE KAI A MAKE.- Ma ka Poalima o kela pule aku nei, ua holo aku kekahi kanaka o Hii Palea kona inoa i ka lawaia hoehoe ulua mawaho ae o Kahala, ma Waialae, a o ka nalo honua no ia me ka ike ole ia, o koua waa i holo aku ai, ua kaupe ia a pae i Waialae  O ka hoe a me ke aho, ua ualo pu aku me ke kanaka Ke noho kumakena nei ka ohana; aia kona home ma Kaluaolohe, Waikiki waena, a he keiki papa oia no ka makani Apaapa o Kohala.  Ma kekahi lohe wa olelo hoi, na ike ia aku ka o ua Palea nei, e ku ana iluaa e ka wea, a ia luu ana no, o ka oalo loa no ia, ahoe i hoea honae.  A ke nune nei kahi poe no kona nalo ana, he aki i ke koa, a o ka kahi poe hoi, he mai kuhewa.  He kanaka oia ua ane hiki aku ka huina o na makahiki i ke kanahiku, a he kino ikaika maikai, a he ola oluolu punia ole.  A me ia ano ola i waiho aku la i ke kai o Kaiwi.  - Ma ka Poakahi nei, ua pae ae kona kino i kula.  Aloha ino no hoi.

 

AHAHUI KULA SABATI O HAWAII KOMOHANA- I ka Poaha mua o Okatoba nei, la 2, ua halawai ka Ahahui Kula Sabeti o Hawaii Komohana me Pukaaua, e like me ka hoopaanee ana.  O Rev. J. Waiamau ka Lauahoomalu.  O Rev O. Nawahine, ke Kakauolelo  Ua hiki ae malaila he eha mau Kahukula Sabati, a me kekahi mau olelo i hoounaia mai; a ua hoomaka ka halawai i ka hora 10 o ke kakahiaka; a ua hookuaia ma ka hora 8 o ka po.  O ka hana nui ma ia halawai, o ka hoonohonoho ana i ke kahua; a ua paa ke Kumukanawai o ka Aha, o ke kukulu koe i ka hale.  Ina he hale paa a nani, maikai loa, i kukuluia ma ia kahua, e pumaikai auanei ka ke hanauna hou o na Kona.  Aka, ina i kukuluia ka hoopaupaa wale ana o kekahi i kekahi, a lilo ka Ahahui i mea ole, alaila, e make auanei ka Ahahui, a poino hoi na Kula Sabati. Mai paupauaho, mai manaka, e hoomanawanui, a e hooikaika mau i naauao, a pomaikai ae na Kula Sabati o na Ekalesia o ka Ahahui Euanelio O Hawaii Komohana.

 

HAUNAELE- Ma ka Poaha, Sept. 14, ua hoohaunaele ae kekahi o na koa i hoohaunaele ai ma ka nalekoa mamua aku nei, ma ka wili mahi ko o M'Keague, ma Koolau; he hoohalahala i ka ai ke kumu, a no ia mea ua olelo aku lakou i ka haku e haalele ana lakou i ka hana.  Ua kepaia keia mau kanaka i poe paahana no na malama he 12, e Mr. M'Keaue, a ua ukuia i ka uka mua he kanaono dala, a nolaila, ua kue loa keia manao haalele i ka hana i ka pono o ka mea nona ka mahiko, a ua kue aku oia la manao.  Ua imi aku oia i kumu e hoi ai lakou i ka hana, aka, ua hoole loa mai lakou, me ka hoolohe ole mai i kana mau hooponopono ana , a no ia mea, ua kono ia oia e hoopuka aku i mau palap@a hopu no lakou.  Ua hopuia lakou e na makai mamuli o ke kauoha a ka Aha, a o ka mua o lakou i hookolokoloia imua o ka Lunakanawai Hoomalu o ia Apana, ua hookuuia, a mamua ae o ka hooholo ana e ka Lunakanawai no na lawehala i koe, na kanalua oia; a no ia mea ua hoomoeia ka aha, a hoopaa hou ia na lawehala, me ka manae o ka luna kanawai e kuka pu ine na luoa ia lakou ka mana ma Honolulu nei.  Ua lohe mai nei makou, ua hoi hou aku lakou a pau i ka hana.

 

PAKELE MAI PAU I KE AHI ka hale o J. Moanauli, ma ka po Poakolu o kela pule aku nei, oiai ka wa ake ahi e hoonuu ana i ka hale o ke Aliiwahine Keelikolani, oiai na kiai hale e nanea ana i ke kiei i ka a mai o ke ahi i ka hele o ke Alii, aia hoi i alawa ai ka hana o kekahi o laua, e a ia mai ana ka holoku hou e ke ahi mai ke kukui mai, "Auwe! pau kuu holoku i ke ahi e!"  A holo aku la e kinai, a no kona pupuahulu loa a huki mai i ka lole, o ka hanini mai la no ia o ka ipukukui mahu, a au aku la ka aila i o a ianei  o ka papa hele; a no kona pihoihoi loa, kii aku la oia i ka pika wai, a nini aku la, a o ka manawa no ia i pahola loa ae ai ka a ana o ke ahi, a o kona kokoolua, holo mai la oia me ka huluhulu, a uhi iho  la, a o ka pio no ia  Nani wale ka pio ana.

-Ma ia po hookahi no, he hale e kokoke ana i Kauluwela, a ua pau aku la ka nana ana i ka hale pauahi, a hoi ae la ka poe nona kahi, a hoonanea wale iho, a me ka puiwa nui lakou i lohe ai i ka halulo a i ka paapaaina ana, a i holo mai ka hana iwaho e kiei mai, aia hoi he ahi e a'na i ka manienie, a ua kokoke loa e pili ma ka hakala o ka hale, a me ka eleu nui lakou i hooikaika ai me ke konu ana i ka lepo, a pio iho la.  Pomaikai wale no hoi ka pakele ana.

 

Ka hee o Kai-uli kapae ka alaala.

Aloha nui oe eke KUOKOA:-

            E ae mai oe ia'u e pane hope loa aku a pau ae.  Ma kahi itamu o ka nupepea K. H P. o ka poakolu nei, ua ohewahewa ae ua ka-waa ekolu me ka i ae, ua hou hewa kuu pane i na keiki burumi o lakou, & c. Pela paha.  Ina he mau keiki burumi ka poe i hoailo@aia pen@: na L. H., ailaila, ua hewa loa io eu.  Ina o na Lunahooponopono o K. H. P. alaila, he poe lakou no ma o aku o Laeahi, " Kuhikuhi ke akua o Kahale, " & c.  O ka pane i waihoia ma na pule i hala imua o ke akea hno na L. H. no ia, a me A.  A in a he kapae manawa ino, eia no ka like ana: o ua mau keiki  burumi la o oukou, o ke elaala no ia, a o oukou no ka Hee, a pela e kapaia ai, "Kahee o kai uli kapae ka alaula."  He mau huaolelo e ae no kahi a lakou, a me he ia e lauwili mai ana no lakou no i i@ mea hookahi no (Me a me Iwikuamoo, &c.) ma keia pule ae; a oia mau huaolelo nae la, me he la e kono mai ana ia'u e hele aku e hana i Palapala Kauoha hope loe no lakou, no ka mea, aole i maopopo nei mua'ku: oiai.  ua lalau, ua ohewahewa, ua ohi e ka olelo, a ke iho mai la ka mekukoae i na maka.  ua kuleana loa ke kanaka o Kukuluaeo ke ekemu mahope o ko Lahaina, a ma o na kanaka Hawaii no, a no ka mea no hoi, ua hanauia oia ma Makalaukalo i Lahaina, i ka malama o Iulai, 1843.  A he kupa oia no ua lai la o Lele.  Ma keia mea la, ua moe maoli oukou i kauwewe, no ke kuhihewa naaupo healele loa.  E aho iki ke olelo lakou penei: O ke ku kela- o ka holo keia- hapala ka ele- na ke ke ka ai.  Ina la ua heaa loa aku au, a nele i ka pane.  O ka mea hilu nae, o ke palaueka wale ia no o ke akamaikukulumanao o na L. H. e kamalii huki kaula, a ke hookmo welu nui mai uei na huaolelo pa@e.  Hookahi ao ana o ka pono i ka mea naauao, a o ka poe owala i ke ao ia aku, heaha lakou?

            A malia paha o ka Mu-pao kee ia nana e ilii aku, hatia poelo na lima e na Lunahooponopono ekolu o kela kae, i ka limulana o kai o Koholaloa, a na lakou nei ae ia e hooho; Nowai! nowai! ka poe lima i hawahawa?   AEI Kanaka.

Nu Kou o na Aiana e.

Ku Mai ka Mokukaua Amerika "Saranac."

            Ma ke ku ana mai o ka mokuahi Kaua Amerika Iiaipuia Saranac, Adimarala Pennock i ka la 19 aku nei a Oct. mai Kapala kiko mai, ileko e na la he 12, akahi no a hoopauia na kanalua a me na hopohopo no na mea e kaliia nei e ko keia anaina.  I holo mai @i oia e halawai me ka moku kana Ports@uth, a e hookuu iaia maika noho ana liana, aka, ua hala e kela.  O ke alii moku nui maluna mai nei on a, oia no ke Adimarala Pennock o ka moku Kaleponia i ka mua iho nei ianei ilokoo Ianuari aku nei. 

            Ma na la 27 a me 23 o Sepatemaba, ua holo hua mai na moku pea J.W. Seaver a me ke kiapa Hawaii D. C. Mare me na eke leta he nui, na ukana a me ua ohua no keia awa.

            Ke lawe mai nei ka moku mua i na waiwai haole, he $11.626 ka waiwai io a o ke D.C. Mare oi i na waiwai he $16.076 ka waiwai io.

            Ma keia moku mai nei, ua loaa mai ia makou na nipepa mai ka la 27 mai o Sepatemaba i hala, a hiki i ka la 7 o Okatoba,.  He houluulu nui ana keia o na mea hou a akoakoa i ka wa hookahi.

            Eia mai na mea hou a makou i wae mai ai no ko makou poe heluhelu:

            Ua pakele ka mokuahi Costa Rica mai knoa ili ana mai ai ma Lue Diabolo ma ka la 18 o Sept., a ua hookomoia iloko o ka auwolo kapili moku.  Ua nauaia kona mau wahi paino a kapili hou ia.  aole e loihi ka manawa, a halawai hou kakou me ia ma Honolulu nei, a ia wa, e hoomaikai a ehookipa hou mai ai kakou iaia e like me knoa mau la palapu ole.

            Ma ka la 3 o Okatoba iho nei, i liia ai o Kapena Keaka o na Ilikini Modoca me kekahi mau ilikini e ae elima,, maloko o ka Papu Klamath kahi o lakou i kupeeia ai i ka hao.

            Nui loa na banako malama dela, poe kalepa a me kekahi mau hu e ae, o Nu Ioka, Piladelapia, Kikao, Ohi a me Balatimoa i paniia na puka hale oihana, no ka nele i na dala maoli ole e uku aku ai i ke lakou poe aie.  Okela hui nae paha o Jay Cooke ma, o Nu loka ka hui nui kaulana loa ma Amerika Huipuia i ka wa kaua huliamahi iho nei, ka oi loa o na poho i hoikeia mai ma na hua helu dala, no ka mea, ua lehulehu na hale malama dala a ia hui i hoolawa aku ai ma Nu Ioka iho, Piladelapia a me Wasinetona.  O ka nui o ka aie o keia hui, he $7,939,409, ke hui puia ka $1701 140 i hoopaiaia ma ke kumu e hopohopo ole ai.  O ka huina o ko ia hui waiwai a pau ma ka helu ana, ua $15 6211  Nolaila, ke manao nei no ua hui la, e hoomaka hou ana no ka hana e like me mamua.

            No keia ahulau i ke dala maoli ole o na Banako malama dala, na pou kalepa a me na Ahahui e aie, nolaila, ke koi nei ka nupepa Taribiune o Nu Ioka i ka Peresidena Kalani, e kahea hou i Aha olelo Ku i ka wa e hooholo i kanawai e heomaka ka uku ana ma na dala maoli.

            I ka lohe ana o ko Ladana poe mea dala i ke poho o kei poe ma Amerika, ua hoouna mai la lakou i na koku me @a dala maoli o luna i hiki aku ka huina i na dala Beritania mai ka @500000 a i ka @ 638,000 ( $2600000 a i ka $3290000)

KA PALAPALA A KA PERESIDENA KALANI NO KEI POINO

            Hale Hooko Oihana Aupuni, Sept. 28 - Ia Messrs H. B. Clafin a me C@as L. Anthony:- E na keonimana: - I mea e hiki ai ia'u ke pane aku i na manao o olua i waiho mai nei no ka mea e pili ana i ka pono ke hoohana i na dal ku i ka wa o ke aupuni, i mea e hoihoiia mai ai ka hilinaiia a me ka pono o ke kalelpa a me ka hana, ua loaa mai ia'u ka hanohano e ekemu aku e like me keia malalo iho nei:

            "Ke ake nui loa nei ke aupuni, e hana aku ma na mea a pau e hiki ai i kona mana ke kokua iloko o keia wa kulaualaua o na hana maoli, nana e kaohi nei i hope i na waiwai he nei o ka aina, e kali ana o ke aoloia aku i na moku holo moana.  O ka loaa on a makeke i hilinaiia ma ka ao@o o ka lahui, oia ka mea mua e imi ai i hookuuia ae mai keia mulana ae, a he mea hoi ia e keakea aku ai i ka weliweli  e hoonenene  mai nei malua o na hana maoli, me ua ahu lau e papahi mai ana i na ano kanaka a pau o ka lahui.  Ke kukulu hou ia keia manao, ke makemake nei ke aupuni e kokua aku ma na hana kupono a pau e waiho ana malalo o kana kauoha; aka aole no paha e holo pono ana na hana ke ole na kokua ikaika pu ana mai o na banako malama dala a me na Ahahui mea dala o ka aina nei.  Ina me ka $14000.000 i ukula aku mamuli o ke kuai ana i na bona aiea aupuni, a me ka ohiia ana aku o na dala nei loa i waihoia mai e malama iloko o ka waihona aupuni, ua hiki loa me ka ikaika i na banako malama dala ke hooholo i ka hooponopono kupono ma ko lakou aoao, a mamuli o ka hana naauao ma ka hoemi liilii ana i na helu e hiki ai ke malama i ka hanaʻo na pomaikai o ka aina.  Ke hoomakaia ka haua  pela, ua haawiia ke kanaha kumamaha miliona dala ku i ka wa iloko o ka waihona aupuni no ia noi no ka nele o ka lehulehu e like me ke noi a ka alina e makemake ai.  E kiaiiaaku no me ka makaala ka poe a pau i lako me ka waiwai e koene ana ma ke ala e haawi ana i na kokoua e hoihoiia mai ai na hana ma kona ano mua.  Ua hoopukaia na kauoha no ka uku mua ana i ka uku kuala, e hookaaia ana i Novemaba 1.

U.S. KALANI, Peresidena

            Ua lono wale ia ae, ua haawi aku ka Peresidena i ka noho ana Lunakanawai Kiekie o ke aupuni, i ka Luoa Ahaolelo Senate Conkliog, a ua ae aku ia i kela haawina

            Ma ka la 29 o Sept., ma Bosetona Aina Kiekie, make iho la o Adimarsla Winalow oka manuwa Amerika Kearsarge ka eue@ nona ka moolelo kaulana nana i hoopio i ka moku kipi Alabama iloko e ko laua wa hakaka.

            Ua hoi ae i Kaleponi ke Kuhina noho mua iho nei o Amerika no ke alo alii o Pekioa laia i holo makaikai ai ke aupuni o Iapana mamua o kona huli hoi loa ana mai, aia hoi, ua haawiia e ka Emepera o Iapana na hookipa hanohano loa ana maluua ona, oia hoi ka haawiia ana o kona hale alii noho o ka wa wela i ua Kuhina Amerika la.

            Ua pahola ae kekahi lono, e hoomaka ana kehaki Ahahui hooholo mokuahi, Beritania i laina mokuahi eholoholo ai mawae na o Kina a me Kapalakiko, a o ka lakou manawa i nao ai i 17 wale no la, aole hoi he 22 la, mai Kina a Kapalakiko, e like me na mokuahi o ka Ahuhui Hooholo mokuahi o ka Pakipika, e holo nei ka hakalia.  He paonioni maoli keia hana ana.

NO ENELANI.

            Ua hockiekieia o Joaue Bright i Lanakanawai no ke Kaulike no Laneaster, a no ia mea, e lilo ana oia i Luna Aupuni Kuhina malalo o Pohakuhauoli.

            Ua loaa ae ma Nu Pepeki, Amerika Huipuia, kekahi mau hunahuna e hooia ai no ko John Frankin make ana ma kana huakai holo e poai i ka honua.   I loaa keia mau mea hoikeike mai ka poe Esekimo o ke Kaikuono Repulse.

            Ua manaoia, ua hunaia o Kauka Pohakuola e na kamaaina o Congo, a nolaila, ua naloale hou oia.

NO FARANI.

            Ke hoomakauakau hou ia nei, na papu a pau o Faran, E hoolawa i on a apo nana e lawe aku i ka lono pokole loa ia Parisa.

            Ke maheleia nei o Farani, i umikumawalu mau okana, pou koa, me na Alihikaua pakahi ma ia mau apana a pau.

            Ua kauoha kokeia aku o Tiera e kona mau hoaloha a pau ma Parisa, e hele kokei ae ilaila ma ka la 2 o Oct. nei, a na hiki ae oia ilaila.  Ua manao wale ia, ua makemakeia kona noho ana kino malaila no kekahi loli ano Uni ae o ke aupuni.

            Ua pau ko Farani aie ia Geremania i ka ukuia, a ua kaawale aku la ka noho ana kino ana mai o ka enemi lanakila, me he mea la, he hoonaikola ana i knoa wa e nana mai ana na maka maluna o na lepo o Farani.  Nolaila, akahi no a heluia o Farani, ua kaawale a na kuokoa.

            Ua konoia aku nei ka Pope hapanea o Roma, e hele e  i Farani, malia paha no ka hoomakaukau e poni i kekahi keiki alii i Moi.

RUSIA a me IAPANA

            He wahi hoopaapaa mawaena o keia mau aupuni, no ko laua mea kuleana iloko o kekahi hapa o ka mokupuni Saghalien. 

 

Hoolaha Komisina Palena Aina!

KE HOIKEIA aku nei ka lohe i na mea a pau, he kuleana ko lakou iloko o na hoopnopono ana i na Palena Aina o na aina e waiho la ma na Apena o Hamakua, Kohala Akau a me Kohala Hema, mokupuni o Hawaii, ua makaukau ka mea noua ka inoa malalo iho, ke Komisina Palena Aina no ka apana Hookolokolo akolu, e hoolaha i na olelo ike e waiho ia mai ana, i pili i na palena ho ua mau aina la a ma ia mau Apana , ma ka Halehookolokolo ma Waimea, Hokala Hema, ke hiki aku i ka Poalima, November 14, 1873, ma ka hora 10 kakahiaka.

            R. A. LYMAN,

            Komisina Palena Aina Apana Ekolu.

Hilo, Oct. 1, 1873       619 3ts 621

 

OLELO HOOLAHA

EDWARD PRESTON!

(LOIO PELEKANE)

HE KOKUA OLUOLU NO NA KANAKA I paikia ma na hihia Karaima a me ha hihia Kiviia @a na Aha Kanawai a pau ma keia mau mokupuni.  Aia kona Keena Lolo a@a ke Alanui Kalepa,ma kai pono iho a ka Pa Kuai Papa o Lui ma.  He keiki kamaaina no ia oukou kekahi e noho pu ia me ia malaila nana no@e mahele peh@ aku na hana a oukou a pau me ka olalo.

            Honolulu, Oct. 22, 1873                                                                                                                     621 ly

 

E KUAI KUDALAIA ANA KA BIPI kane puakea i kuniia i ka hao A F ma ka ai hao ulaula Pukiki, he bipi ia na Papai Pukiki o Manua, ke hiki aku i ka ia 29 o Okatoba hora kupono o ia la.  J. KAHAUOLONO.

                                                                                                                                                                        Luna Pa Aupuni.

            Waiawa, Ewa, Okat. 21, 1873                                                                                                                        621 1@

 

E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU o keia aina hooiimalima oʻu ma Waiono, Koolauloa, a me na aina e ae a pau i hoolimalimaia e aʻu a me kuu @ kuai ma Nakiku, Makaua, Koolauloa, ke waiho nei au na kuukaikaina (Alona) a me a @ mana keiki e malama, a @ iaua ka maua ma ke kanawai.  O na holoholona a pau e komohewa ana a hoopoino i na mea kanu, e uku no e like me ke poho.                                    AHUNA        

            Honolulu, Okat. 21, 1873                                                                                                                   621 4t 621

 

E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU KE nana mai, o maua o na mea nona na inoa malalo iho, na mea nona ka Hale Kuai Lole ma Kaalaea, Hoolaupoko, Oahu, e haalele ana maua i na kaiaulu o Hawaii nei, a o ka Hale kuai o maua e ku ia, e waiho aku @uei mana @ Akonaki (Akongee) e malama, a o ka poe a pau i aie mai ia maua, e hookaapololei aku kakou iaia me ka lohi ole

                                                                                                                                                                        AHUNA & AKANA

            Honolulu, Okat. 23; 1873                                                                                                                   621 4t 624

 

EIA ILOKO o ka Pa Aupuni o Pauoa, Apana o Honolulu, 3 lio e kuai kudalaia ana, ma ka la Poaha e hiki mai ana, Novemaba 30, hora 12 awakea.  Ke anu me ka hao malalo nei:- i @io kulauia @wawae keokoe ai A @a U i Lio kulaula  makapaa i wawae keokeo mamua hao akau ano e hem hao mauamana- i lio k lokia laekoa keokeo na wawae a pau ak - 1- ( hem B

            He mau ilo-hou mai no kahi; eia no ke ano a me na hao i lio w  puakea ak hem 82- 1 Lio k ulaula mea kalekoa laekea 2 wawae keokeo ak 70 hem K K- 1 Kipi wailauila puakea aole hao kuni, ua puka ka pepeiao akua komo mai eia ma ka la 16 o Okatoba, e kudala ia ana ma ka iai o Novemaba, hora 12 awakea, oia ka Poaono- 1 Lio k ulania hauliuli i waawe keokoe hem hao ano heleuma- I Lio k ulaula ak hao ano like me ka U

                                                            W. PANIHALE, Luna Pa Aupuni

            Pauoa, Honolulu, Oct. 24, 1873                                                                                                         621 1t

 

HOOLAHA

-AKA-

LUNA AUHAU!

-APANA O-

KONA,  HONOLULU,  OAHU!

 

KE HOOLAHAIA AKU NEI I NA MEA Uku Auhau a pau o keia Apana, e hoomaka ana ka mea uoan ka inoa malalo, e ohi i ka auhau no keia makahik, n@ kona Keenama Aienui, (Alanui Marine) ma ka Poaone la 25 o kei malama, a i kulike ai me ka Pauku 503 o ke Kanawai K@illa; o ma mea a pau i ku i kai auhau.  K@k@ ohaia aku nei, e hookaa koke mai i ko lakou auhau.

            E hamama mau @he keena ma na Poakahi, Poakolu, a me na Poaono a pau, mai ka hora 9 kakahiaka, a i ka hora a o ke ahiahi.                                                                                                                                                       GEO. @. LUCE,

                                                                                                                                                                                    Luna Auhau.

            Keena Auhau, Honolulu, Oct. 21 1822                                                                                                          621 3t 623

 

 

HOOLAHA HOOKOLOKOLO

AHA KIEKIE O KO HAWAII PAE AINA, ma ka Hooponpono Waiawai,  mokupuni o Oahu, Hawaii Pae Ainal. @ M@ waiwai @ JOHN ALLEN, no Kahuki, mokupuni Oahu, i make. Olelo Kauoha e koho ana i la e hoolalo ai ka uaiapalu kapoha a no ka hoolaha ana.

            No ka mea, ma ka la 22 o Okatoba M. K. 1873, ua waihoia mai imua o ka Aha kekahi palapala, koleioia, ola no ke kauoha hope loa o John Alle, I make aku la; a me ka palapala hoopii e noi ana, e hoolalo i keia palapala kauoha a e hoopuka hoi ka palapala Luna Hooko no J. Richardoson, no Kahuku Oahu., ua waihoia@ mai e Kamauli (w)-Nolaila ua kauohaia, o ka Poakahi oia ka ia 17 o Novemaba. M.< H. 1873 ma ka hora 10 kakahiaka, ma ka @umi Hookolokolo o ia Aha, ma Honolulu, ma ka mokupuni o Oahu ola ka la a me ka hora e hooiaioia ai ia palapala kauoha, a e hoolohe hoi no ia noi ana mai, a me ka poe a pau i pili, e kue ana ia palapala kauoha a me ka hoopuka ana i ka palapala Lunahooko.  A ua kauoha hou ia, e hooiaha no ia mea no na pule ekolu iloko o ka kuokai he nupepa i pana a i hoolahaia ma Honolulu.  A ua kauoha houia, ehoopukaia na palapala kena no ea ho@ palapala kauoha a me na hoo@o ka mea make, ma Honolulu, e hele mai a e kue i keia palapala kanoha i ka wa i oleloia

            Kakaula ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina, Oct. 23, 1873

                                                                                                                                                ALFRLD S. HARTWELL,

Ikea;                                                                                                                                        Lunakanwai Kiekie

W. R. Seal, Kakauolelo Nui Aha Kiekie.                                                                               721 3ts 628

 

MA KE KEENA O KA LUNAKANAWAI Kaapuni o ka Apana Elua o ko Hawaii Pae Aina.  ma ka waiwai o KEAWE (k), no Lahaina, Maui, i make.

            Ua heluhelu a ua waihoia ka palapala noi a P. Naholeiua, e noi ana, e hoonoho ia i Luna Hooponopono o ka waiwai o Keawe (k), no ka Lahaina, Maui H. P.A i make.  Nola lia, ke kauohala aku nei na kanaka a pau, ke pili, o ka Poakolu, oia ka la 12 o Novemaba 1873, ma ka horoa 2 o ke ahiahi, ma ka Hale hookolokolo ma Lahaina, ola ka la a me kahi i kohia uo ka hoolohe ana i ua nonoi nei a me na mea kue ke hoike ia                                                                               ABR. FORNANDER

                                                                                                                        Lunakanawai Kaapuni Apaua Elua HPA

            Lahaina, Oct. 17, 1873                                                                                                           621 3TS 623   

 

MA KE KEENA  o ka Lauakanawai Kaapuni o ka Apaua, Elua o ko Hawaii Pae Aina.  ma ka waiwai o NAPAPAI (w), o lahalua, Maui, i make.

            Ua heluheluia a ua waihola ka palapala noi a Lihi (k), e noi ana e hoonoho iaia i Lunahooponopono no ka waiwai o Napapai (w), no Lahaina, Mau, H P A i make, Nolaila, ke kauoha ia aku nei na kanaka a pau, ke pili, o ka Poakolu, oia ka la 12 o Novemaba 1873, ma ka hora 10 o kakahiaka, ma ka Hale Hookolokolo o Lahaina, ola ka ia a me kahi i kuhola no ka hoolohe ana i ua nonoi ia, a me na mea kue ke hoikoia.                                                                                ABR. FORNANDER

                                                                                                                        Lunakanawai Kaapuni Apana Elua HPA

            Lahaina, Oct. 14, 1873.                                                                                                          621 3ts 623

 

MA KE KEENA O ka auakanawai Kaapuni o ka Apana Elua o ko Hawaii Pae Aina.  Ma ka waiwai o KALAIPAIHALA (k), no Lahaina i make. 

            Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala noi a Kealoha w, a me W. Harbottle, e noi ana, e hooiaioia a e hoapono ia ke kuleana o ua Kealoha (w) ia, iloko o ka waiwai o Kalaipaihalia (k), no Lahaina, Maui, H P A, i make , ma kona ano wahinekanemake a hoo@na hoi.  Nolaila, mamuli o ke kauoha a ka Aha Kaapuni, o ka Apan Elua o ko Hake kauoha a ka Aha Kaapuni, o ka Apana Elua o ka Hawaii Pae Aina, ke kauohaia aku nei ua kanaka a pau, ke pili, o ka Poalua, oia ka la 11 o Novemaba, 1873 ma ka hora 10 o kakahiaka, ma ka Hale Hookolokolo ma Lahaina, ola ka la a me kahi i koholi no ka hoolohe ana i ua nonoi ia a me na mea kue ke hoikeia.                                                                                         ABR. FORNANDER,

                                                                                                                                    Lunakanawai Kaapuni Apana Elua H P A

            Lahaina, Oct. 14 1873                                                                                                                                    621 3ts 623

 

MA KE KEENA O ka Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua o ko Hawaii Pae Aina.  ma ka waiwai o Napeahi (k), o Honokohau, Kaanapali, Maui, i make.        

            Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala noi a Rahapa Kahelehookahi Napeahi (w), e noi ana, e hoonoho iaia i Luuahooponopono o ka waiwai o Napeahi 9l), no Honokohau, i Kaanapali, Maui, H P A, i make aku nei.  Nolaila, ke kauoha ia aku nei na knaka a pau ke pili, o ka Poakolu, oia ka la 12 o Novemaba, 1873, ma ka hora 11 o kakahiaka, ma ka Hale Hookolokolo ma Lahaina, oia ka ia a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i ua nonoi la a me na mea kue ke hoikeia      .

            ABR. FORNANDER,

Lunakanawai Kaapuni apana Elua H.P.A.

 @ Oct. 14 1873                                                                                                                                 621 3 ts 623

 

@ Luna Hooponopono

Waiwai.

OIAI UA HOOKOHUIA MAI KA MEA NO.   Ua ka inoa malalo iho, i Luna Hooponopono no ka waiwai o Keokeo (k). o Lahaina i make, nolaila, ke kono ia aku nei na kanaka a pau, he mau koina ko lakou ia waiwai, e hoike koke mai me na hoolalo kupono, maloko o na malama ekolu mai keia ia aku e hoolahaia ai  a i ole ia , e nele loa aku no a pau, a o ka poe a pau i ie i keia waiwai, ke kono ia aku nei lakou e hookaa koke mai.

HENRY DICKENSON jr.,

Luna Hooponopono Waiwai o Keokeo i make

            Lahaina, Oct. 15, 1873                                                                                                                       621 4ts 624

 

 

Hoolaha a ka Lunahooponopono

I KA POE AIE!

MAMULI O KA HOOKOHUIA ANA HE Luna Hooponopono no ka waiwai o Marcelino Silva, no Honolulu, i make, ke kauoha aku nei au i na mea a pau, nona kekahi kuleana aie i keia waiwai, e hoike mai me na hooia kupono, iloko o na malama eono, mai ka la i kakauia ai keia hoolaha, a ke ole e hoikeia mai ia manawa, a kapae mau loa ia no.                        JOZE DA SILVA,

Luna Hooponopono me ka Palapala  Hooilina i huipuia o ka waiwai o Marcelino Silva i make.

            Honolulu, Oct. 25, 1873                                                                                                                     621 4ts 624

 

Hoolaha Luna Hooponopono waiwai.

OIAI UA HOOKOHUIA MAI KA Mea nona ka inoa Kaapuni o ka Apana Elua i Lunahooponopono no ka waiwai o Namakalona (k), o Keanae, Koolau, Maui.  Nolaila, ke kauohaia aku nei ka poe e paa ana i kekahi waiwai o ka mea i make, e waiho mai ma kuu lima iloko ka manawa, nolaila, ke kauohaia aku nei hoi kapoe ana i aie aku ai, e hoike koke mai me na hoike oiaio, maloko o ua mahina eono mai keia hoolahaia ana aku, a i ole e lilo la i mea ole, a o ka poe i aie mai laia e hookaa koke mai lakou.                                                                                                                                                    KALEBA MAKAENA,

Lunahooponopono Waiwai

            Makawao, maui, Oct. 15, 1873                                                                                                           621 4t 624

 

HOOPANEEIA!

O KE KUAI ANA I KA AINA O @IKOA CHANCEREL i make, o Ewa, Oahu, i hoolaha mua ia aku ai, e kualia ana ma ka la 18 o Okatoba, ua  Hoopaneeia a hiki Nov.1, hora 12 awakea.

W.C. PAHKE,  Ilamuku.

620                                                                                                                                                                              3ts 622

 

OLELO HOOLAHA.

WATI GULA NALOWALE!

MA KE AHIAHI POAKOLU nei i hala, oiai e a ia ana ka Hale o ka Her Ex. R. Koelikolahi e ke ahi, aia hoi, ua nalowale aku la kuu wati guia a me ke kaula pu, mai koʻu keena aku, Ma kahi o ke au e paa ai, aia malaila ke ki, a na Patek Philips & Co. i hana.

            O ka mea i loaa ai a hoihoi mai laʻu i ka wati a me ke kaula, a i ole ia i kekahi paha o laua a hai mai i kekahi lono e loaa ki ka mea hana i lawe, e loaa iaia ka uku kupono.

            W.P. LELEIOHOKU.

            Honolulu, Oct. 17, 1873                                                                                                                                 520 3ts 622

 

KAUKA LAPAAU HAWAII!

E IKE AUANEI ua mea a pau i lohia i na mai e noho ana ma Ewa a me Waianae, e loaa no au ma koʻu Hale Kauka ma Halawa, Ewa, i na Poaha a pau o keia a me keia  paie i Nolaila, he pono i ua mai e hele ae malaila a e hana pono ia na mai pakahi.  A ma na la e ae, e hele ana au ma ua kauhale, e nana ai i na mai i haawila i ua laau                                                         KAUHALU.

            Honolulu, Okatoba 7, 1873.                                                                                                               6193t 621

 

KEPAPA ia @ nei ua mea a pau, mai keaie mai ia Mrs. KIA BROOK, no ka mea, aole au e uku ana i kana mau aie a pau @ ka la aku e poke ai keia olelo hoolaha                                                                                     GEORGE BROOK

            Haiku, Maui.                                                                                                                                       619 ts 622

 

MAU PA AINA KU AI.

ALA HE MAU PA AINA E WAIHO NEI MA Kulaokahua, makai pono iho o kahi o Kimo Lemona i pa iho nei nopa nahelu penei.  Na Pa Aina Helu 180, 181, 21, 213, 214,215, 257, 258 ma ke ana aina a ke Aupuni, a no ka waiwai hoi o Mrs. M. P. Wini-wahine i make.  O ka palena o ka aiana, mai ke Alanui Beritania a i ke Alanui Moi, e pili ia me ke alanui o Piikoi, mauka o Kewaio ma ke alo o Alanui Alii, he 242 kapuai, a ma Alanui Beritania, he 226 kapua@a no@kou ka hoinai 2690 anana, oia hoi he ekolu eka a oi aku.  @ha o ia mau aina i huinaha likeia,  E kuai la aku no lakou @ ke Apane hookahi a palua paha o na pa pakahi, a i ole ma ke kuai pakahi pa okoa paha e like me ka makemake o ka poe kua.  No ke kokulu hale ana, aole wahi i oi ae e like me ia, a ke pii ae nei ka pee ana o na hale ma la @.  ma aole e @i ke ku@mamua ae o ka la 22 o Novemaba, a laila, e kuai ia lakou ma ke kau@.  No ha mea i koe e ninau ia.

D.B. DOLE,

a i ole ia H. M. WIN                                                                                                                                                   617 1M

 

LOIO.

UA MAKAUKAU KA MEA NONA KA INOA malalo e kokua i na poe a pau o @ Apana o Hamakua, HIlo, Puna a me Kau, no na hihia a pau loa, e loaa ana ia lakou ma keia mua aku,  ma na hihia kanawai @A ua makaukau no e kokua i na poe makemake e hooponopono na waiwai o na poe make.  A ua makaukau no e hana i na Palapala hoolilo Aiana, Kuai Waiwai, Hoolimalima Aina, Hoohiki keiki, Hooluna waiwai, a me na palapala o kela ano kea ano.  A ua makaukau no e ohi na ale a ka poe ale aku ia hai, ame na hana e ae a nau loa e pili ana i ka Oihana Lolo.  Nolaila e naue mai oukou, e ke pilikia, a e loaa no oukou iaʻu ma ke taona a hoomokupa@i o Hawaii.

E. G. HITCHCOCK

 608 8m                                                                                                                                               (oia bi i AIKUE Hikikioki.)

 

WAIWAI PAA KUAI!

O NA APANA AINA MALALO INO NEI, E waiho la ma ke awawa o Waimea, Kauai no ka waiwai mai o Mrs. M.P. Wini-wahine.

            APANA 1- Aina o KAKALAE, Makaweli, Kauai, nona ka ili he 39 a me 31-100 na eka.  Ke kahe la ka wai nawaena aku o ka aiua.  Aia maloko olalia, he 24 loi kalo a laik.  He ainea maikai loa la.

            APANA 2- MAHAIHAI, ma ke awawa o Makaweli, nona kali he 5 a me 7-100 na eka a ua paa i na kumu niu

            APANA 3- KANUWAHINE, nona na loi kalo nui elua a me ka aina kula.  He 3 a me @-100 na eka.  He a i@ maikai loa keia, a ua  makemake loa ia hoi.

            APANA 4- HOLOMOE,  he loi kalo a me kahi a ke ai ka hale, e pili ana i ka Helu 3.  Ili o ka aina, 2 ruda a oi.

            APANA 5- NAMO O EHA, he elua mau loa kalo a me $$aina kula, nona ka ili, he hookahieka ame 1 uda akeu.

            O NA AINA a palemaluma ae, he mau aiana waiwai, @ku ma kahi maikai e pili ai a e emi ai ka waiwai io.  Ina aole @llo a i ke kuai l@mamua ae, alaia, e koai kudalaia ana ma Waimea, i ka Poaha, Novemaba 20, ma ke kumu kuai kiekie e waihoia aku an.  E ninau ia

V. KNUDSEN.

            Waimea, Kauai                                                                                                                                                617   2m\

 

Ohi Auhau o Ewa a me Waianae

KE MAKEMAKE NEI ka Laua Ohi Auhau o ka Apapa o @wa a me Waianae, e ohlia na auhau o na kamaka e like me ke kuhikuhi malalo iho nei.

            Oct. 13 a me Nov. 3- Ma Halawa, ma kahi o ka Luna kauawai Apana, e o@lia ai ko Halawa,  Aiea a me Kalauao.

            Oct. 14 a me Nov. 4- Ma manana, ma kahi o Vikoa, e ohi ia ai ko Waimalu, Waiau, Waimano a me ko Manana poe.

            Oct. 15 a me Nov.5- Ma Waipio, ma kahi o J. Komoikehueju, e ohua ai ko Honouliuli a me ko Hoaeae poe.

            Oct. 16 a me Nov.6- Ma Honouliuli, ma kahi O J. H. Koni, e ohila ai ko Honouliuli a me ko Hoaeae poe.

            Oct. 18, 20, 21, a me 22,- Ma Waianae, ma kahi o Kaiino, e ohila ai ko Waianae, Makua, keaau, Makaha a me ko Kamaile poe.

            A o ka poe e hookaa ole mai ana iloko o ia mau la, na lakou no e lawe kino mai e hookaa i ko lakou auhau ma Honolulu.

            A oiai, he makahiki hono balota keia, nolaila, e elue mai oukou ehookaa i ua Aubau iloaa ai na pono koho balota.

D. KEKOOWAI,

Luna Ohi Auhau o Ewa a me Waianae

            Honolulu, Oct. 3, 1873                                                                                                                                   618 4ts 621

 

NO KA MEA, ua hoonohoia mai ka mea nona ka inoamalo iho nei, e ka mea Hanohano ka Lunakanawai Kaapuni o ka Apna Elua o ko Hawaii Pae Aina, i Lunahooponopono Waiwai, no Kekahaui (k), o Kula Maui i make aku nei.  Nolaila, o   ka poe a pau u ka mea make i aie  aku ai, a me ka poe i ale mai i ka mea make, e hookaa koke mai, a e hoike mai hoi i na bila aie laʻu, iloko o na malama eono mai keia la aku, o hoole mau loa ia aku

PALAILE

Lunahooponopono Waiwui o Kekahaaoi

            Kamaole, Kula, Maui, Oct. 1, 1873                                                                                                    681 4ts 621

 

Ohi Aie, Mahele Olelo, Kokua i na Pilikia o ka Lahui Hawaii

AUHEA OUKOU E NA HOALOHA o ke kuianakauhale Alii, eia no ke keiki o ka ua "Ukiukiu" ma kona Keena, makai aku o ke keena o S.B. DOLE ( kole ).  Ka poe a paou i loaa pilikia me na kauaka ili keokeo, hawawa i ke kamailio ma ka olelo paheehee o na KAMEHAMEHA , e naue mai maanei, a naʻu e nemunemu me lakou a pau ka pilikia.  Pela no na hoa, i pilikia i ka loaa ole mai o ka aie, na kuu lima menemene e wehe i na hipuu o na Eke Dala  a ka poe aie, a iu mai na pohaku aAla e olioli ai na maka.  E launa mai e na makaniaka o Hawaii Ponoi, me ko oukou hoa aloha, me                                                  J. PORTER GREEN.

            Augate, 18, 1873                                                                                                                                            612 2m

 

Hoolaha a ka Luna Hooponopono Waiwai

            OIAI UA HOOKOHUIA MAI KA MEA NOna  ka inoa malalo iho, e ka Hon. Abr. Fornander, ka Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua, i luna hooponopono no ka waiwai o KAAIKAUL (k) o Nehe, Wailuku i make, nolaila, ke kauohala aku nei ka poe a pau he mau koina ko lakou i ka waiwai o ka mea i make, e hoike mai me na hooiaio kupono, in a ma ka moraki a me ke ano e ae,  paha, e hoike mai iloko o na malam eono mai keia la aku o keia hoolaha, a i ole ia, e hoole loa  ia.  A o ka poe a pau ala ma ko lakou lima he mau waiwai e like me ka bipi, kaa ala ma ko lakou lima he mau waiwai e like me ka bipi kaa bipi, ilo na miula a hale paha me ka lako hale, no ka wai.  wai o Kaaikauila, ke noi ia aku nei lakou, e hoike mai i ka mea nona ka inoa malalo iho a i ole, e lawe mai ia mau waiwai, e hookaa koke mai.                                                    THOS. W. EVERETT,

            Lunahooponopono Waiwai o Kaaikaula, o Wailuku me Hamakua i make.

            Waikapu, Maui, Sept.. 18, 1873                                                                                              681 4 ts 621

 

HE MAU LOKO IA HOOLIMALIMA!

-MA KE-

KUAI KUDALA!

 

MA ke kauoha a ke Kuhiua Kalaiaiana, e waiho ia aku ana ka Hoolimalima o ua Loko Ia makaio iho nei, ma ke kudaia, ma ka hona 12 awakea o ka

 Poano, ---  Okatoba 25,

A penei na mau Loko Ia la:

-KA-

 LOKO IA O KAIHIKAPU,

a lele hoi o Kaluaopaiena, Kalihi, Oahu, makai, o Moanalua, a o ka nui o na Eka, he 370 a oi,, a emi mai paha, a pela no hoi ka

LOKO IA O LELEPAUA,

a he lele hoi o Keauhou, Kalihi, Oahu, a o ka nui o na Eka, he 319 a oi, a emi mai paha.

 

            O kela mau Loko Ia, e hoolimalima ia aku nona MAKAHIKU he UMI  a e hookoa mua ia ka hapa o ka uku Hoolimalima i kela a me keia hapa makahiki, a hiki ka pau ana o ka hoolimalima i oleloia                                                                E. P. ADAMS

619                                                                                                                                                                              Luna Kudala

 

Hoolaha Komisina Palena Aina.

KE HAIIA AKU NEI, ua noiia mai au e hoomaopopo, a e hoiaio i na palena o na Ahupuaa o Kawela a me Wailua, ma ka mokupuni o Molokai.

            E hooloheia keia noi ma ka Hale Hookolokolo ma Lahaina, Maui ma ka la 12 o Nevemaba, makahiki 1873 ma ka hora 11 o kakahiaka.  nolaila, ke kauohala aku nei na mea a pau, no lakou na aina e pili ana ia mau aina, a o na mea kuleana paha.       P. NAHAOLELUA

            Komisina Palena Aina O Maui, Molokai & Lanai.

            Lahaina, Maui, Oct. 8, 1873                                                                                                                           620 3ts 622

 

Hoolaha Komisiaa Palena Aina

KE HAIIAIAKU nei, ua noiia mai au e hoomaopopo a e hoolalo i na palena o na Ahupuaa o Awawaia, Kumueli a me Kapualei, ma ka mokupuni o Molokai.

            E hoolohela keia noi ma ka Hale Hookolokolo ma Lahaina, Maui, ma ka la 5 o Novemaba, makahiki 1873, ma ka hora 11o kakahiaka.  Nolaila, ke kau hala aku nei na mea a pau no lakou ua aina e pili ana ia mau aina, a o na mea kuleana paha.    P. NAHAOLELUA,

            Komisina Palena Aina o Maui, Molokai & Lania

            Lahaina, Maui, Oct. 8, 1873                                                                                                                           620 3ts 622

 

OLELO HOOLAHA.

 

L. MAKALE.

HE LOIO, a he kokua ua @ hihia o kaua ka, (koe na ninia @ew@).  Aia kona kaena ma ka Hale Hookolokolo.            607-6ms

 

DR. C. T. SINGKEE!

E NA HOA OU MAI HAWAII @ Niihau i loaa hoi i na mai eia ke Kauka Lapaau Ola o ke keia o ka Aina Pua, e kipa @oa i on a la a mahope ma kauka a ae,.  Owau ua lapeaula a na Kauka haole, aohe oia, o kau dala kai pau, a la Dr. Singkee iho nei, au ola loa.  E hele mai i ike maka.

            617 4ts 620                                                                                                                                                     Z. P. POLI

 

AI HANA I KOA MOA!- @@ kena wa aku, e kuai makepono loa aku no au i ka ai e hanai ai i ka moa, i ka poe e mkemake ana, a e loaa no ma U@@@@@, Honolulu.  CHULAN & Co.  honolulu, Mar 25, 1873 (581 ly)                   (Kiulana ma.)

 

JUDD & LAINE (Alani a me Laiue.) 

NA MEA KUAI MEA AI o na lako ai a pau, na mea ulu, a me na mea hoomomoni lio Halekua malalo o ka Hale @@, Alaaui Papu.  hoomlulu.                                                                                                                                                           56f   ly

 

KAUKA O. S. CUSIMINGS, he Lapaau Homeopathical.

O ke ano @ ana i @ Lae@i kupono no na mai

HUI, RUMATICA, FIVA,

a me na mai kaa loihi wale

            Aia kona hema Oihana ma ka Hale Kauka o Kenede, Helu 68 Alanui Papa Honolulu

                        589  ly

 

            E HELUHELU I KEIA.

 

O ka põe a pau i makemake e loaa

Ona mau kii

o no lakou

MU HOALOHA a me na MAKEMAKE

O ka wa wale no keia e loaa ai ma ua

 

Kamukuai Haahaa loa!

MA KA HALE PAI KII O

DICKSON

612                                                                                                                                                                  Hela 61 Alanui Papu

 

OLELO HOOLAHA!

O KA POE A PAU E MAKEMAKE ANA E hoouna Dala aku i ko lakou mau makamaka a @ @e na mhoaloha na @ he ka wa@ ma ka lima o ka mea nona ka inoa malalo iho nei a e haawila na palapala @ ia @; @loa @ @ma k@wai.  Alole mau lilo e ae.  S. O. WAUA

E AU @ A I U@ @

 

HE PAPA KUHIKUHI MANAWA HOLO

 

Mokuahi Hawaii

KILAUEA!

Oct. 20………………………………………………Kaapanila Kauai

Nov. 3……………………………………………………Hilo

Ka@ na uku ohua.- Ma ka hale oihana wale no e @oka ai na palapala holo.  Aole e kau ka hewa maluea o ka moku uo na ukana, ala wale no a ua kakau inoala ka lo@ ana mai

614-2ms-621                                                                                                                           SAMUELA G. WAILA, Agena

 

HALE PAI KU NANI,

MA ALANUI NUUANU!

UA PAU KO AKIONA HUI ANA ME AHI ma ka

            Hale Pai Kii Hoolele aka Helu 65, ma Alanui Nuuanu.  Nolaila ma kei hope aku e pai aku no au i na kii me ka maikai loa a me ka uku makepono no hoi, ma ia wahi kahiko no.  O na lole komo i ka wa e pai ai, eia no iaʻu kupono no na wahine a me na kane- kuka painu loloa, kaula wati, komoima, kamaa buti, papale a pela aku- pela no hoi ko na wahine ua loko i na lole, peahi, komolima guia pepeiao, na una hoonani, a pela aku.   ka oni ole i ka wa e pai kii ai. oia ka makai loa.  I ka wa e paiia ai, ehaawi mua ia ka hapalua o ka uku, a pau ke kii i ka hana ia, a kii mai, alaila, hookaa pau loa.  I keia wa, e hoolauleak ua ana au a nui na hoa loah, aole hoi e like me ka wa aihi kapena mua ku piena .                                                                                      AHI (pake)

            Honlulu, i ka 9, 1873.                                                                                                                                     607 6 in

 

Olelo Hoolaha Akea.

O WAU o ka mea nona ka inoa malalo iho, ke poloai hou aku nei au i oʻu mau hoaʻloah o Kanakanilehua o Hilo, Hamakua a me Kohala, Hawaii, e nana iho i keia Olelo Hoolaha, Akea,.  Oia kela:-Ua makemake au i ka poe a pau i AIE  ma kuu mau Halekuai ma Kukuihaele, Eleio, Hamakua, Hawaii, e hookaa a uku home mai i ko oukou mau aie kahiko o na makahiki i hala a hiki i kela makahiki e hele nei imua, e hookaa pololei mai oukou iaʻu, aole hookaa a haawi hoi ma ka @@ina o kekahi mea o aku, iaʻu e uku pono mai ai, a e loaa no au ia oukou ma ka Haiekuai ma Hilo.  Oiai, ua hoomanawanui loihi no au no ka waiho ana i manawa no oukou eimi ai a loaa hookaa mai, ano, ua kokoke ka manawa, e wiki a e uleu mai oukou i ka hookaa ana, i loaa ia oukou na makana manuahi; a me ka manawa e hooaa mai oukaou ia mau aie kahiko, e kuai kudala manuahi hapa kuike a hapa hoie, nolaila, mai kakaii ka hookaa ana, o manuahi pau ia i ka poe kuke o na kenikeni.  I ko Hamakua poe makamaka: -E pau ana ko kakou kuai ana ma ka Halkekuai ma Elolo, a e nee aku ana ko kakou Halekuai manuahi ma Waipio e ku ai, a e wehe ana wau i ke kuai ana ma ka la 12 ae hele Set.  E nue nui mai oukou e ike i na anoi a ka manao.  O ka poe i aie, e pono e hookaa lakou ma ka lima o Mr. Kikaina, a ma ka lima o ke Kupakako ma ka Hlekuai ma Waipio.  Ina uan nele i ke Kenikeni ole, e hookaa no ma ka Bipi.  i# Bipi, Kpoe, Pepeiao laau, a pela aku..  Pela hoi oe e Kohala:- E i aku no ko kakou Halekuai manuahi ke ku la i Halawa; e naue no ilaila e kilohi ai, e wae i ko pukou mau iini a o ka poe i aie, e hookaa aku ma ka Halelauai i ke Kupakako, a i ole, iaʻu ke hiki aku i keia pule ae.  Owau o ko oukou makamaka ahonui                                                                                     C. Y. AINOA (Pakk.)

            Maluakiiwai Hale, Setp. 1, 1873                                                                                                                     614 2ma 623

 

J. NOTT & CO.,

NA MEA HANA

TINI , KELEAWE,

A HAO PAPAA,

HELU 9:  : ALA NUI KAAHUMANU

 

 

Ua hiki ia laua ke luina i na ano a pau e pii ana i keia laina, e like me ka

            Hoomoe ana i na Piula Wai,

HAO A PIULA PAHA.

HAWAI PIULA NO NA HALE LAAU

EIA HOI KEKAHI

Eia ma ko laua wahi i na waa pau,

-NA-

LAKO PIULA!

OKELA ANO KEIA ANO.

KAPUAHI HAO.

O NA ANO APUA

A ME NA KUMUKUAI A PAU,

Papaa Kepau, Piola Wai,

            Paipu Hao, Papaa Ziniki

                        Pauma Wai, Ki Wai

NA KAPU A ME NA PAKEKE MAO!

Papa Holoi, Na ipu-hao@

            Iliwai Laho lio P@

                        Kui Kaki@ @ @84,

            NA PAPAA HAO- @ @ @le,

            NA @

A me na me e @ @ ke helu aku. 1 yr.