Ka Nupepa Kuokoa, Volume XII, Number 47, 22 November 1873 — Page 2
| This text was transcribed by: | Nancy Aleck |
| This work is dedicated to: | Marion Kelly |
KA NUPEPA KUOKOA, ME KE AU OKOA I HUIIA
MA KE KAUOHA
Oiai ua maopopo i ko ka Moi mau alakai, aole e loaa ana ka hoaponoia o ke Kukahi Panai Like me Amerika Huipuia, malua o ke kahua e haawi aku i aioa, e ke Kumukanawai o ke Aupuni, nolaila, ua noonoo ia, he kupono e hoihoi mai i kela kumu hana, i waihoia aku ma o ke Kuhina Noho la o Amerika Huipuia, o ka la 7 o Iulai i hala, a nolaila, ua koe ka Manawa a me ka luhi, aole e hoohala ia ma na kukakuka waiwai ole, ke hole o Amerika Huipuia e hana ia kuikahi; a e hoopau hoi i ke kamailio ana no ia kumu hana; nolaila ua aponoia a ua waihoia aku ka palapala malalo nei i Ka Mea Kiekie ke Kuhina Noho, ma ka la 14 iho nei.
He awalu ae nei malama i hala o ke kamailio ana o ka haawi ia Ewa ma ke Kuikahi Panai Like, a he eha ae nei malama o ka holo kuka ana o ke aupuni; a malia paha e manao ana a e hoole ana na Luna Aupuni ma Wasinetona i keia noi, aka, aole nae i ike ko ke'Lii Aupuni.
Oiai, ua hoihoiia mai nei ke kumu hana nui a na Kuhina i hoikeike aku ai i ka Moi no na mea e pili ana i ka pomaikai, in a i waihoia ma ka hooko pono ana, aole no lakou e hoololi i ko lakou mau noonoo ana, nolaila, ua manao na Kuhina, e hoopau aku i ko ka Moi hoopilikia ana, a ua hoihoi aku i ko lakou mau palapala hookohu, ma ka la 14 aku nei.
Ma ka la 15 ae, ua oluolu ka Moi, a ua-hilinai i ko lakou hoopono pau ole, nolaila, ua noi mai oia ia lakou, e hoihoi aku i ko lakou mau palapala hookohu ia lakou, me e hoomau oihana lehulehu. Ua ae ia kana noi.
KEENA OIHANA o KO NA AINA E,
Honolulu, Novemaba 14, 1873
ALOHA :--Ma ka la 7 o Iolai i hala, na loaa ia'u ka hanohano o ka hoike ana aku ia oe e Ka Mea Kiekie, ma ka palapala o ia la, e hoike ana, ua hoomaua ia mai au e ko'u Moi, e kukakuka me ka Elele mana kupono o Amerika Huipuia, no kekahi Kuikahi Panai Like, maluna o ke kahua o ke kuikahi i kakau inoa ia ma Kapalakiko, i Mei 21, 1867,--a ua hoomana pu ia mai hoi au, e hookomo iloko o ia kuikahi, i ka haawi ana aku i wahi lihi aina no ke kulana hoolulu moku kana, oia kela kai maokioki, i kapa a i ike nui ia ma ka inoa kaikuono o Ewa; a ua hai pu aku au ma ia wa, oia kuikahi e hooholoia ana ma ke kuka, e waihoia no ko ka Moi hooiaio mai, a @@@ puni, e like me ke Kumukanawai.
A hiki mai i keia wa, aole i lono ko ke 'Lii Aupuni i na manao a me na kuka ana o kou aupuni no ke kumu i waihoia aku ai, a o ka makou wale no e hoomaopopo aku nei ma na maa o na wa i hala no ke kukakuka ana i kuikahi kalepa, o ke kokua ole ia e ka hapa nui o ka Ahaolelo Senate.
Ma ka manaolana i na manawa a pau e hana me ka oluolu maikai me oe, a me ka laui nui a me ke aupuni makamaka, nona ka elele o oe, ua ike au, o ka'u hana pono ke hoike aku ia oe, o ka makemake i puka a maka o ka hapa nui o ke anaina o ka poe kalepa, e like ko lakou mau noonoo iho no ke kupono o keia hapai ana, oia ka mea nana i kono aku i ko ke 'Lii aupuni, e hapai i ke kuakuka ana no kela kumu hana i waihoia aku maloko o ka'u palapala ia oe. Mai ka wa mai i hala aku ai ia palapala, ua ike maopopo ia ke kue ana o ka lehulehu ia manao; a in a no e ae mai ana o Amerika Huipuia ia kuikahi me ka haawi aina, aole no e hooholo ana ka Aha-olelo e hiki mai ana. Malalo o keia mau kumu, ua oluolu ke 'Lii ka Moi e alakai mai ia'u e hoihoi mai i ka hapa o ka'u leta o ka la 7 of Iulai, e pili ana i ka haawi ia Ewa a me na apana e ae ia Amerika Huipuia, i awa hoolulu moku kaua, a e hai aku hoi ia oe e Mr. Kuhina, e hoike aku oe i kou aupuni no keia mea, ma ka manawa kokoke.
Aka, ke apo mau nei no nae ko ke 'Lii aupuni i ka noonoo e hapai i Kuikahi Panai Likeku i ka wa, o ke ano e like me ke kuikahi o Mei 21, 1867, oia ka mea kau like o ka pono mawaena o Amerika Huipuia a me ke Aupuni o Hawaii nei.
He mea hou ole ia oe ko'u mau manao kaualua ole a me ka noonoo ana kiekie a me ka mahalo. Owau no kau kauwa hoolohe e Ka Mea Kiekie.
CHARLES R. BISHOP.
Ia His Ex Henry A. Peirce,
Kuhina Noho o Amerika Huipuia
--
KEENA OIHANA O KE KUHINA NOHO O AMERIKA HUIPUIA.
HONOLULU NOV. 17, 1873.
Aloha:--Ua loaa mai ia'u ka hanohano o ka hoike ana aku ia oe, i ka loaa ana mai o kau leta o ka la 14 o Nov. nei.
O ka mea ano nui maloko, e hoike mai ana: no na kumu au i hoikeike mai nei, ua oluolu ke 'Lii ka Moi e alakai aku ia oe e hoi hoi i kela hapa o kau nota o ka la 7 o Iulai, i waihoia mai i keia Keena Oihana, e pili la i ka haawi aku ia Amerika Hiupuia i ke Awa o Ewa a me na aina e ae.
O ka hapa hiki wale no o kau palapala e Ka Mea Kiekie o ka la 14 nei, a'u i ike ai he mana ko'u e pane aku, ma keia wa, oia ka hoololoiahili ma ka aoao o ko'u aupuni ma ka hoike ana mai i ka lono no ko lakou olelo hooholo e pili ana i ka mea i waiho e ia mai ma kau leta o ka la 7 o Iulai, i hai mua ia ae la.
Malia paha, ua ala mai na napa ma ka noonoo ana i ke ano uni o ke kumuhana, a me ka nui o na hana no ka hooholo loa ana.
O ke keakea wale a keia Keena Oihana e manao nei, i hiki koke ole mai ai o ka pane, no ka lohi o ke kii o ke ana ia ana iho nei o ke awa o Ewa, a me ka ulia ana ae nei hoi no elua malama o ka lawe leta holoholo malama mawaena o Kapalakiko a me Honolulu nei, oia kekahi kumu lohi.
E hoounaia aku no he kope o kau leta o like me kau noi, i ke poo oihana aupuni ma ka wa mua e loaa ana.
E oluolu e lawe aku i ka noonoo ana kiekie a hanohano; ke noho nei au Kau Kaawa hoolohe e Ka Mea Kiekie.
[Kakau inoaia.] HENRY A. PEIRCE.
UA HOOKOHUIA ka poe nona na inoa malalo iho, i mau Lala no na Papa Hoopii Auhau, o na Apana o keia mau Mokupuni, e ia:
HAWAII.
Hilo L. Severance, K. Pahio
Hamakua Isaac Maui, J. Bicknell.
S. Kohala S.H. Mahuka, Z. Pakiki.
N. Kohala S.C. Luhiau, Geo. Holmes
N. Kona G.P. Kaonohimaka, Henry Weeks.
S. Kona H.N. Greenwell, Papaula.
Kau J. Kauhane, C.E. Richardson
Puna J.W. Kumuhoa, J. Ellis, Kelia Naeole.
MAUI.
Lahaina J.O. Kawehe, D. Mamaki.
Wailuku J. Kahula, J. Kamakele.
Makawao G.S.Kalama, J. Pilipili
Hana A.P. Waahia, P. Kaulimakaole
MOLOKAI E.H. Rogers, D.W. Kaiue.
LANAI J. Naliikipi, Kealakaa.
OAHU
Honolulu I.I. Dowsett, W.L. Moehonua.
Ewa & Waianae J.H. Coney, J. Kahauolona.
Waialua S.N. Emerson, J. Amara
Koolauloa F.A. Mitchell, S.M. Naukana.
Koolaupoko M. Rose, J.K. Wilder.
KAUAI.
Waimea J. Kamalinui, G.B. Rowell.
Koloa Maioho, J.H. Wright
Lihue G.N. Wilcox, W.H. Rice, Pikao.
Anahola S.W. Wilcox, A. Kaia.
Hanalei Z. Seka, J. Ross.
ROBT. STIRLING, Kuhina Waiwai.
Oihana Waiwai, Nov. 17, 1873 624
UA OLUOLU i ke Alii ka Moi ka hookohu ana i mau alii no ke Aupuni, i ka poe Keonimana nona na inoa malalo iho:
J. Moanauli, Archibald S. Cleghorn
William T. Martin, Samuel G. Wilder
H. Kuihelani, James I. Dowsett
John P. Parker
Keena Kalaiaina. Nov. 17 1873 624 4ts 627
O NA LA hoomanao malalo iho, o lakou no na la kulala Aupuni, a e paniia ana na ipuka hale Oihana Aupuna ma ua mau la lehulehu ia i halia malalo iho. E paniia na puka Oihana a pau o ke Aupuni mai o a o.
POALIMA, Nov. 28-La i ae ia mai ai ke Kuokoa o Hawaii nei e Beritania a me Farani.
POAHA, Dce 25-La Karisimaka.
POAHA, Ian 1-La Hape Nuia.
POAONO, Ian 31-La Hanau o ka Moi.
EDWIN O. HALL. Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Nov. 17, 1873. 624
MA KA LA 11 o Novemaba A D 1873, ua hookohuia aku o J. Ili o Puna, mokupuni o Hawaii, i Agena no ke Keena hoolaio Palapala no ka hooialo ana i na palapala no ka Apana o Puna, mokupuni o Hawaii.
THOMAS BROWN, Luna Hoolaio Palapala.
Aponoia:
E.O. Hall, Kuhina Kalaiaina.
Keena Hooiaio, Nov 11, 1873 624
O ihana Hoonaauao o ke Aupuni.-E halawai ana na kumu o na kula kumumua o ke aupuni ma na kula kumu iloko o ka malama o @@@. @@ mau ana a hiki i ka Poaono, la 27 o la mahina; ewalu ia e kula ai. Ela malalo iho nei na wahi e kula ai:
Hilo, Hawaii Dr. C.H. Wetmore ke Kahu
Waimea, Hawaii Rev. L Lyons "
Wailuku, Maui Rev CB Andrews "
Honolulu, Oahu CJ Lyons "
Waimea, Kauai V. Knudsen "
Ma keia, ua kauohaia na kumukula a pau, e hele i kekahi o na wahi i oleloia maluna, a e noho malaila i ke Kula Ao Kumu, a pau pono na la ewalu, me ka makaala ma na haawina a na Kahu i haawi ia lakou.
O na haawina mau o ke kula, oia no ka imi ana ma na buke kula e ao ia nei iloko o na kula o ke aupuni a me ka hooponopono ana i na kumu manao e hakuia ana.
O ka huli pono ana i "Ka Honua Nei" kekai o na hana nui no keia kau kula. E akahele na Kahu ma ka wehewehe pono ana i keia buke hou, i hiki i na kumu ke ao pono aku i ko lakou mau haumana. Ina he pilikia io ko kekahi kumu kula, e keakea maoli ana i kona hele ana i kekahi o na Kula Ao Kumu, e ahi aku oia pela e ka Lunakula o kona Apana, a nana e haawi iaia i palapala e hookuu ana iaia mai ke kuia; a na ke kumukula e hooili aku i ua palapala la ia ke Kahu o ke Kula Ao Kumu.
H.R. HITCHCOCK, Kahukula Nui.
Hilo, Oct 27, 1873 624 3ts 626
NO KA MEA, ua hiki mai na hoopii ana he lehulehu i keia Keena, no ka Hana ino ia o na Kowai Mapuna o Kunawai, Kumuhane a me Kalaupaiolo, e ka poe auau, a holoi ma ua mau kiowai ia, a me ka hookuu wale ana i na lio a me na puaa e naku iloko o na auwai e kahe ana ia wai, a oiai he wai einu ia no ka poe e noho kokoke ana malaila; Nolaila, ke hoolahala aku nei, oia mau hana, mamuli o ka haukae ana a na holoholona malaila, ua papa loa ia, a o na uhai ana i na rula e pili ana i keia hoolaha, e hoopiia no ia e like me ke Kanawai. EDWIN O. HALL
Kuhina Kalaiaina
Keena Kalaiaina, Oct. 17, 1873 620
HOOLAHA.-E oluole ka poe on a hou o na Pa Aina ma Kulaokahua, (mawaho aku o Honolulu ma ka Hikina) e hoolako mai i ke Keena Kalaiaina i ka helu pakahi o na I'a Aina hou i onaia e lakou. EDWIN O. HALL Kuhina Kalaiaina
Honolulu, Sept 22, 1873 617
HOOLAHA.-Ke papa loa ia aku nei na mea a pau, aole e hele wale maluna o na Aina Aupuni o keia Aupuni me ka mana ole, e oki i ua laau, wahie a hana ino e ae maluna o lau mau aina i ko lakou mau mea ulu. EDWIN O. HALL, Kuhina Kalaiaina
Honolulu, Sept. 22, 1873 617
NO KA BAKA.-I mea e maopopo ai ka palapala hoolaha no ka Baka, ke hoakaka nei, aole kuai ke Aupuni ka Baka a kanaka; aka, i mea e hiki mai ai ka mea ike ka hana ana o ka baka ma kekahi hana okoa, i ike ole ia maanei, oia hoi e like me ka hana ana o kahi haole o "Culp," ma Kaeponi, nolaila ka haawi ana o na daia i hoopukaia ma na nupepa. E.O. HALL, Kuhina Kalaiaina.
Oihana Kalaiaina Augate 8, 1873.
KE HAIIA aku nei i ka lohe i na kanaka a pau i loaa ole ka lepera, mai kela ia aku a mahope aku nei, ua hookaawale loa ia na aina o Kalaupapa, Waikolu, a me Kalawao, ma ka aoao makani o Molokai, e ka "Papa Ola," i wahi e noho kaawale ai no ua mai lepera; a ua kapu loa na mea e ae a pau aole e hele aku, a o na moku a pau, ua waapa a me na waa ke papaia aku nei, aole e ku a pae ma ia mau wahi, aia wale no a ae aku ka Papa Ola; ua hookapu pu ia no hoi ke alanui e moe ia maluna o ua mau aina la, a ua papa ikaika loa ia no hoi na kanaka a pau, aole e hele malaila me ka ae ole o ka Papa Ole a o kona agena paha. Ke konoia aku nei no hoi ka lehulehu, e nana i ka Pauku 5, A, o ka Mokuna xxxiii o na Kanawai o 1870, penei:
PAUKU 5 (A.) Aole no e aeia kekahi mea i loaa ole ia ia ka mai lepera, ke helo aku a e noho paha maluna o kekahi aina, wahi, a iloko paha o kekahi pa, i hookaawaleia e ka Papa Ola, no ka hookaawale ana a me ka hoomalu ana i ka poe mai lepera, ke ole e loaa mua ia ia ka palapala ae a ka Peresidena o ka Papa Ola, a i ole ia o kekahi luna i hookohuia e ka Papa Ola; a in a i loaa kekahi kanaka maluna o ka aina, wahi a pa paha i olelo mua ia me ka palapala ae ole, in a i ku ka hewa ia ia imua o kekahi Lunakanawai hoomalu a Apana paha, e hoopalia i ka uku aole e emi mai malalo o na dala he umi, aole hoe e oi aku i na dala he hookahi haneri no kela o me keia hewa; a i uku ole i ke dala alaik, e hoopaahaoia ma ka hana ooiea a kaa ka uku hoopai a me na koina o ka Aha.
E hookoia ke kuhikuhi maluna ae me ka ikaika mai keiaia a mahope aku nei.
Ma ke kauoha a ka Papa Ola. CHAS. T. GULICK, Kakauolelo Papa Ola.
Keena Kalaiaina, Iune 18, 1873.
E HAAWIIA ANA I MAKANA HE HOOKAHI TAUSANI DALA i kekahi hui a kanaka paha, oia hoi ka mea mua e hoomaemae maikai ai ma ka mea hana a "Culp," i na lau paka maoli i hoouluia ma Hawaii nei, a lawe aku i waho o ka aina i na paona he iwakalua tausani (20,000:) me ka hoomaopopo nae, o ka poe e ake ana i keia makana, e hoike e mai lakou i ke Kuhina Kalaiaina mamua ae o ka la 1 o Maraki 1874. EDWIN O. HALL Kuhina Kalaiaina.
Honolulu, Mei 26, 1873.
Ua olelo kekahi haole waiwai o Amerika o B.T. Barnum kona inoa, in a aole e holo e ana kekahi baluna maluna o ka moana Atelanika, alaila i keia makariki ae, e haawi no oia i $50 000 no ka hoomakaukau una i baluna. Wahi ana, "Ina e lalau ana ko'u maulima i ka oopalau, aole loa au e huli a nana i hope."
Ke Kulaia ana
NO KA LA KUOKOA
NOVEMABA 28, 1873
OIAIA O KA NOI A "KAAHAHUI OPIOPIO Hawaii nei," i na kokua o waho mai, no ka hapai ana e malama i ka la kuokoa o Hawaii nei, Novemba 29, @ e hiki mai ana, na halawai mai ia me na manao ma@@@ kela anaina, nolaila, ua manao ka Ahahui, he hana ku@@ ma ko lakou aoao, ka hoike akea ana aku i na luna o ia a me kahi e malamaia ai o ka Ahaaina nui e haawiia. Ela malalo iho nei na hana ano nui:
Ma ke AHIAHI MAMUA O KA LA 28 E kai huakai ana ka Ahahui Opiopio me na lamalama KUKUI ma na Alanui o Honolulu nei.
MA KA HORA 11 A.M. e hawiia ana e Hon. Z.P. POLI, he haiolelo no ka LA KUOKOA, maloko o ka Luakini o Kawaiahao.
E malamaia ana ka AHAAINA NUI o ka La maloko o ka Pa o POHUKAINA, ma ka hora 2 auina la.
N.B.-No na mea i koe e nana i na Palapala liilii
J.U. KAWAINUI
J. KAHAI,
A. KALAULI KOMITE AHAAINA
J. KAKINA
J. WAHINEAUA
Ka Nupepa Kuokoa
Me
Ke Au Okoa
I HUIIA.
Published every Saturday, $2 a year.
REGULAR EDITION, : : : : : 4,872 COPIES
NA PEPA PAI MAU IA, : : : : . He 4,872
HENRY M. WHITNEY,
Publisher and Editor, (Luna Hoopuka.)
JOS U. KAWAINUI,
Associate Editor, (Luna Hooponopono.)
HONOLULU, NOVEMABA 22, 1873.
Ka Huakai a ka Moi.
Ma ka hora 4 o ke ahiahi Poakahi iho nei, ua haalele mai ke 'Lii ka Moi i kona kulanakauhale alii, a ua holo aku i Kailua, kahi nanea a oluolu mau o na'lii o ka wa kahiko e luakaha ai i ko lakou mau la, e imi i kona ola kino.
Mamua ae o ka manawa holo, ua hele ae la o Ainahou a hooke i na kanaka. Ua Pinanaia na kia moku, ua puuluuuia na uapo ua hele a pili ke ku ana o kanaka, i hele ae e ike i ka hele ana o
"Puaehu ka malena ka uka o Kapaa,
Ka pala-luhiehu ma ka uka o ka Ako,
Ua puanono wale i ka wai i Wailu-a."
He hoike ana ia nohe i emi iho ka @, make a me ka hauoli o kona mau makaainana iaia, mai ka wa mai i hookiekieia ae oia ma ke kalaunu a hiki i ka wa ano. Aole paha e emi malalo o ka eono a ehiku paha tausani o ka poe i hele ae e makaikai. He oiaio ke mau la no kona alohaia.
I ka laweia ana ae o ka Moi, na ke kaa alii no ia i hukiia e na lio elua, a o ka poe maluna, o ke 'Lii ka Moi, Ka Mea Kiekie ke Alii C. Kanaina, Ka Mea Kiekie ke Alii R. Keelikolani, a me kona Puuku. A i ke kaalo ana ae no o ke kaa mamua o ka ihu o ka moku, ua huro mai la na makaainana, a "kani pa holo pa" mai la hoi na pu aloha a na keiki o ka ' uali Pukaa, "Ka Haku o Hawaii Ponoi," a hooho koke mai la na mea kani a ka poe Puhi Ohe i ka leo mele, "E Ola ka Moi i ke Akua" a me ia anoano eehia, e hoike mai ana, e
"Holo ana o ka Lani, i ka pakaka ale,
Ka niau a ke Kialoa, hoolele-a ke ama e
Aia ka ale imua, ke hai mai la ihope."
I ke ku ana o ke kaa, ua ku iki oia, a pii aku la iluna o ke "Kilauea"-nanea iki me ka poe hele ike aku, aohe i liuliu o ka emi hope aku la no ia o ka moku, a kaawale aku la. I ka moku i neeu aku ai, ua iliki koke mai la na pu aloha o ka manuwa "Saranac," i ka ike ana i ka Have Kalaunu e kauhihi ana iluna o na kaula o ke kia, e welo ana i ka makani pa puhea.
E na paia anoano o Hulihee, e hoolau-kanaka honia ana oe e ka Lani, e na kakai nalu o Huiha! e hee ana ko Haku ma ko mau aui nalu; e ka wai o Kiope, e holoi aku i ka "hauna maka ehukai o ka Lani," a na ke ea oluolu o na Kona hoonanea iho iaia, oiai he maikai ko Kailua noho ana, aole i ikeia ka pa ikaika ana o ka makani, aka i ke ao, o ke aheahe wale mai no a ka Eka, a ma ka po iho hoi, he makani aina mai, ma ke ano aheahe no, a i ka nana'ku he ea oluolu kona no kekahi mau ano mai. Nui ka poe i hoopomaikaiia ke ola malaila a loaa hou ka ikaika. Ke lana nei ko makou manao, e halawai kana huakai me ka oluolu hikiwawe, a e huli hoi mai i kona alo alii iloko o akahi malama.
Eia na ukali i hahai iaia: H.R.H.C. Kauaina, H.M. Moiwahine kanemake Emma, H.R.H.R. Keelikolani, Hi Ex. J.O. Dominis, me kana Alii wahine, ko ka Moi Puuku me kana lede, Mrs. Likelike Cleghorn, Col. C.H. Judd, Col. Trousseu M.D. (Kauka o ka Moe,) Judge J.M. Kapena me kana lede, Hon. H.A. Kahanu, Major W. P. Leleiohoku, a me kekahi poe e iho. A mamua ae o ka hoomaloo ana i ka wai o ka makou peni, ke noi ae nei makou; E na Lani, e malama mai i ko makou Moi, a e haawi mai i ka oluolu o kona kino, a ma na wahi a pau a@kona mau ka puai e hehi ai, e kiai Oe iaia-a e aloha'ku Oe i ka huakai alii i ukali aku- e hooulu Oe i ka Lahui Hawaii Amene-Amama.
Ka Moi ma Lahaina.
E oluolu ana no paha ka poe aloha alii, ke loe aku, na hiki kino aku ko kakou Moi i makemake loa ia ma kona kulanakaohale aloa, ma ka hora 2 1/2 o ka wanaao Poalua, a ua hoopaaia ne ohua a pau maluna o ka moku a hiki i ka wehe ana o kai ao.
I kona lele ana i uka, ua muimuia koke mai la kona mau makaainana i ka ike ana mai i ka have kalaunu. A iaia ma ka aina, ua haiolelo pokole mai oia mai ka lanai mai o ka Hale Hookolokolo, no kona ano omaimai a e hele ana i Kona e imi ai, malia o loaa ka oluolu.
Ma ka hora 10, ua haalele ka moku a holo aku, a i keia la, kenoho la Oia e hoohanuhanu i na ea oluolu o "Kona Kai Opua." A ma makou ike hoi mai keia mamua aku, e oluolu loa mai ana He pono no i na kanaka o ka Mea Mana Loa e hoomanao mau aku nona.
Waiho ana o na Kuhina i na Palapala Hookohu.
MAWAENA o na mea i ikeia malalo o ke Kauoha, na maopopo, o kela manao haawi ia Puuloa ia Amerika hiupuia ma ka ano Kuikahi Panailike a na Kuhina o ka Moi i waiho aku ai i maunu e loaa mai ai on a panailike, ua haalele loa ia e ka aoao o na Kuhina, no ka mea, aole no ia i halawai mai me na kuka oluolu ana a ka hapanui o ka lahui. Nolaila, e olioli ana no paha ka lahui mai ka hikina a ke komohana, ke lohe pono aku, ua hoopau wale ia kela manao nana i hoonune iho nei i na puuwai o na Hawaii a me na haole.
A ma ka la 14 i hala aku nei, ua waiho aku na Kuhina i ko lakou mau palapala hookohu imua o ke 'Lii ka Moi, a e hoihoi mai i na oihana. Malia paha ua hana me ka naauao ko ka Moi mau Kuhina, a aole paha, i ka hoihoi ana i ko lakou mau hookohu, aka he mea kanalua ia kela. Ma na rula i maa mau i na Aupuni Moi, o ka haalele wale no ka na kuhina hana, ke halawai mai lakou me ke ko ole o na mea a lakou i manao ai he pomaikai no ke aupuni, ke hooie ka Ahaolelo Aka, o keia, aia maoli maluna o ke kahua, oia hoi ka hoahewa puni o ka lahui i ka lakou hooponopono ana. Ma keia, na manao maoli lakou, aole e holo ana keia hana iloko o ka Hale Ahaolelo, nolaila haalele iho nei lakou i ka lawe loa ana aku i ka haawi aina. Aole no e nanao wale ia, o keia hookahi ke kumu o ka waiho ana aku i na oihana aka, malia he kumu e ae no paha kekahi. Aole no i ike pinepineia ma Beretania ka haalele o na @ ma keia ano, me ka lakou olelo pale ole e pili ana. O na rula mau i ikeia, aia he kuee mawaena o na hoa iho o ka aha huhina, a he ko ole paha no kekahi hani a lakou iloko o ka ahaolelo. Ma keia iho nae hoi, (in a e oiaio na lono) no ka like ole o na manao o ka Aha Kuhina, a ka lahui e manao aku ai oia ko lakou alakai Kumukanawai Malia ke paa nei kekahi o lakou-a o lakou paha a pau-i na hookohu, aole no ka makemake maoli ia mai, e like la me ko ka Moi manao maoli ae. Aka, aole nae i hala mawaho ae o ka noonoo maikai ana, ka pono e ohi hou ia paha i Aha Kuhina like o na manao, i mea e ikaika ai ke aupuni, a hoopomaikai ia ai ka lahui mai o a o.
Ua pau ke Kuihaki Panai Like.
O KA poe a pau i heluhelu i ka olelo pili aupuni malalo ke poo Ma ke Kauoha ma ke kolamu mua ae nei, e ike no lakou, ua hoopau na Kuhina i ka imi ana e loaa on a Kuikahi Panai Like me Amerika huipuia, me ka haawi aina. ua hoopauia keia hana mamuli o ke kauoha a ka leo Moi, in a i lohe pono makou, mamuli o na leo hoohulihuli iaia a kekahi poe e ae, e koi ana e hoopau i ka hana kuikahi panai like. Nolaila, na nele kakou i ka-hapai ana i loaa on a kuikahi, a e hoomau aku ana no nae kakou i ka uku ana i na auhau dute koikoi ia Amerika maluna o ko kakou mau waiwai e law ia aku nei ma kona mau makeke. Ua kaumaha makou i ka haule pu ana o na manaolana e loaa on a kuikahi no ka mea, e kaa ana maluna o ko kakou mau mahiko hoowaiwai aina ke koikoi, a e hooemiia iho ana ua lilo. E kau pu mai no hoi ka nuue maluna o na lima paahana, no ka hooemiia mai o na uku hana. E kaumaha ana hoi kakou a pau, no ka mea, e loaa uuku mai ana ia kakou na uku no ko kakou mau luhi o ke hooulu ana i na waiwai, a e uku kakou ia America i kela a me keia makahiki he eha haneri tausani dala.
I ko kakou hoopaa ana i ka hana kuikahi me Amerika, pehea, aole anei kakou i hana hookilahila ia lahui nui, aole anei kakou e kapaia mai ma ka kakou hapai ana a hoihoi pu wale no me ka hana ole ia, he naaup? Pehea la, in a oia e huhu ana no ko kaou ahiu koke, malia paha, o hoole mai oia i ke kipa ana o kona mau moku kaua io kakou, kahi a lakou e hoolilo nei no na lako ma kahi paha o ka $200,000 o ka makahiki. Ua konoia mai ko kakou aupuni e hoopau i na kukakuka ana no ke Kuikahi Panai Like, no na manao kue pupuahulu o na makaainana. heaha la auane ka kakou e hana aku ai? E kena aku anei kakou i ko kakou Moi Maikai Kaulana opiopio e holo i Wasinetona e koi aku i ka Peresidena e hana i kuikahi panai like me kakou? E noonoo oukou i keia. Malia o loaa ono kuikahi nana e hoopomaikai i na kanaka a pau o ka aina nei.
Ua pau ae la ke kamailio ana no ka haawi ia Puuloa. No ka mea, ua haule pu ka manao e haawi aku. Aka, e aloha kakou ia Hawaii in a e loaa ole ana on a kuikahi me Amerika.
MA KA pepa o keia la, a malalo o kahi mau no na mea pili aupuni, e loaa no na inoa hou ehiku o na alii hou no ka Hale Ahaolelo Alii, a ka Moi i hookohu ai. Ua ike nae waleia no e ka lahui, a he poe hoi i maa i na hooponopono pili aupuni, koe paha kekahi inoa hookahi, ua noho oia he lonamakaainana no kekahi mau makahiki. O ka rula kupono ka imi ana mailoka ae o na koko Hawaii Ponoi, in a e loaa ana, oia ka maikai loa. Mailoko mai o keia koho aoa, ua loaa ia Hawaii he elua alii; Maui, hookahi, Oahu, eha. Nolaila, mai keia wa aku, eia ka huina pau o na Alii no ka Hale Ahaolelo Alii, Bihopa, Holo, Stirling, Judd Dominis, Kanoa, Hapakini, Kalakaua, Kauaina, Kahanu, Moanauli, Matine, Kuihelani, Keoni Paka, Kimo Pelekane, Ake, a me Waila. Hookahi o na Alii (o Petero Y. Kaeo,) ua loohia i ka mai lepera, nolaila, he umikumamawalu iho la ke loena.
Auhea Oukou!
E KA poe mea aina i kupono no ke kanu Kope ana e uaho mai nei ma na Kona, Hilo, Kau, a me Kauai, kahi hoi a na laau kope i ulu ai mamua loa a hoohua mai i na hua pala e like me na ulu laau. O keia wale no ka waiwai e auhau ole ai o Amerika, ke komo aku ma kona mau makeke, aole hoi e like mamua ka auhauia i elima keneta no ka paona. I na wa mamua, he umi wale no keneta o ka paona, aka ano, ua hiki ka paoua i ka umikumamalima keneta a oi aku. Ina he aina ko oukou a e makemake ana e loaa on a dala me ka hikiwawe, e kanu aku i ke kope. Ina e haneri paona, aleia, e loaa ana he kaualima dala. A in a he tausani paona, he haneri dala a me kanalima. E noonoo nae oukou a e hoolohe mai,-e kanu ma na wahi malumalu i na laau, alaila, kali aku no ka hua o ka lulu a hoea mai.
[NA PALAPALA I KE "KUOKOA."]
Poino wale ka Lahui.
Ka Lahui hea? Na Lahui a pau. O keia Lahui Hawaii kekahi.
Heaha la ka mea e poino ai ka Lahui? He nui wale. "He Legeona" ka inoa. Aule nae he mea e ae e poino nui ai i keia lahui, e like me ka mea awa hia i kapaia kona inoa na mea e @. He enemi nui kela i ke kino, i ka hanohano, i ka mea noonoo, i ka naau, i ka uhane, a i ke waiwai.
Ehia ka nui o na dala e loaa ai i kanaka hawaii, a i na haole paha ke hoolilo aku i ke Awa o Puuloa i ke Aupuni o Amerika Huipuia? Ehia hoi--Aole au i ike--Eia nae kekahi mea a'u i ike lea mai ai. Ina i haalele loa aku na kamaaina, a me na haole a pau loa i ka inu ana i keia mau mea make, alaila, aole o kakou nele i na dala. Aole ohumu hou mai ka haole, Farani, Pukiki, Olelo e paha no ka holo ole ana o ka hana. Eia wahi manao ae like o ka poe kinai inu rama.
1 "Aole kakou e kuai i ka rama no ka lealea.
2 Aole kakou e kuai i ka rama no ka waiwai.
3. Aole kakou e puhi ia ka rama.
4 Aole kakou e hoohaina i ka rama i ka hoahanau, a me ka hoalauna, a me ka malihini.
5. Aole kakou e haawi i ka rama i ke poe paahana no ka lakou hana ana."
Ina e ae like na kanaka o kela ano o keia ano i noho mai nei ma keia pae aina o Hawaii nei mamuli o keia manao ae like, a malama maoli hoi, alaila. He puu dala kiekie i koe ma ka aina. A me ia puu dala e hiki ia kakou ke kuai i ka lolo, papale maikai, buti kiekie, hakini kilika, apo gula, papa hale, lako hale, a pela aku. Aole nae lilo aku kau wahi hapa o ka aina o Kamehameha i kekahi aupuni e ae.
Aole anei pela? E noonoo oukou, E ka poe nona ka noonoo, a me ka menemene i ka lahui.
Mai kuhihewa nae kakou me ka manao, e hiki ia kakou e hokai i kela puu waiwai i ka inu ana i na mea on a a waiwai, oluolu a laka. Aole loa pela- Aole hiki ia kakou ke miki poe, a hakahaka ka umeke a koe ka poe ma ka umeke- Aole pela.
Pehea la ka poe nona ka hoolaha ana i keia ahi mawaena o ka Lahui?
He poe hoaloha anei ka poe nona ka hoohaina ana i kanaka Hawaii i keia mea e uhauha ai na alii, a e make ai na kamaaina?
"Auwe ke mea hoohainu i kona hoaloha.
A e nioini i kou mea e wela'i iaia,
I ona oia, i nana'ku ai oe i ko lakou olohelohe!"
Heaha la ka mea i make ai o Wahamoku ma Koolau? Aole anei ke gini?
Nawai i haawi, a kuai paha iaia i na oomole gini la?
Heaha la ke kumu o ko ka haole kaawe and iaia iho a make ma Hilo, Hawaii i kekahi hebedoma i hala ae?
Heaha la ka mea e hoolilo ai i ke kanana, haole pahu, naauao, waiwai, noho malia i kanaka hupo, ilihune, hakaka? Heaha, ia hoe. E na makamaka o"u, aloha anei keia mau mea e poino wale ai ka noho ana o keia lahui. F.
Na mea hou o Lahainaluna.
E KA LUNAHOOPONPONO, Aloha oe:--
Ma kou oluolu piha, e hoolaha i keia mau mea hou, i mea hoonanea no kou poe heluhelu.
HOOMAHA KE KULA.
Ua hoomaha iho nei ke Kulanaui o Lanai naluna ma ka la 12, o Nov. nei, a e huiho ana ma ka la 10, o Dec. E hoomaka ia no na hana mau, e like meia mamua. Ua hookuu kokeia ke kula ma ka la i hai ia maluna no ka nawaliwali o na haumana, a he wa mai loa no hoi keia o na keiki.
WEHE I KA PILI ALOHA ME NA HOA
Ua loaa kekahi haumana o ke kula i ka mai, he ano fiva no, he uuku no ka hoomaka ana a mahope hookanaka makua. O kona inoa o Daniela Moluhi no Kaupo, Maui Hikina, mai oia; he haumana aka hai, a haaliaa no, nui ke aloha no ia hoa hoomanawanui o ka inea. Ma ka la 11 o Nov. nei ma ka hora 6 P.M. lalau mai la na lima hopo ole o ka make iaia a hoe, @@@ la oia i ka hale ko-e koe-e mau o ka honua; kuu kona luhi, a haalele mai la oia ia makou na hoa luhi o ka hoomanawanui pu ana i ka inea o keia wahi makua ole. pela i ko ai ka mea i oleloia. "No ka lepo ke kanaka, a e hoi aku no oia ilaila." Pela no ka lua. "O ka la o ka Haku me he aihua la i ka po." Aloha no koua nui a me kona mau kini makamaka, aka e hoomanao i ka Paulo. "E hoolana i ko oukou manao, no ke ala hou ana."
KA MAI LAULAHA.
Ma Lahainaluna nei, he ikaika loa keia mai i keia mau la maanei, a nolaila, ua nui ka nawaliwali (mai) o na keiki ua haalele mai he mau hoa i keia ola kino ana, a ua hoi aku i ka pou piha ole o ka honua. Ua lehulehu no na hoa i loaa aka, no ka loaa koke ana o ko lakou mau hoeueu ikaika kupono nolaila, ua hikiwawe ka hiki aku in a home. E hoaoia ana paha ko Lahainaluna, a he wahi kui houhou paha keia e hookapalulu mai ai a eneu mai. Mahalo no na Lani. Aole hoi o na haumana wale o ke kula Ua loaa ke kaikamahine opio a ka Peresidena o ke kula (S E Bihopa) a ke waiho nei oia iloko o na a pona anuanu a ka nawaliwali o ke kino, aka, o ka Haku no ka mea nana e malama mai. E aloha i na L.H. o ke Kuokoa.
Lahainaluna Nov. 14, 1873
S K KAAIAI
OLELO HOOLAHA.
I na Luna "Kuokoa" o Oahu nei
E HAALELE ANA ka Luna Hooponopono o ke "KUOKOA" ia Honolulu nei, ma ke Monede mua o Dekemaba, la 1, 1873, a e hele ana e Ohi Dala ia Oahu nei a puni. Nolaila, ke kauohaia aku nei na Luna, e ohi mua mai i na aie i koe. H.M. WINI.
Honolulu, Nov. 21, 1873 625 tf
Nalowale, Aihue a auwana paha!
MAI WAHO AKU O KA PA NOHO O Mrs. Hayselden ma Manamana. A@@@ tania, i ke ahiahi Poakolu aku nei i waena o na hora 8 a me 9, he LIO ULAULA @@@ Bihopa Willis. Ua kuuiia i ka hao A ma ka uha akau @@@ ka noho Pelekane a me ke Kaulawaha. Hookahi @ opu, ua kuiia me ka ili. E uku pono ia ka mea @ hoihoi mai. E ninau ma ke Kulanui Iolani, Maemae.
624 1t*
Hoolaha a ka Luna Hooko Kauoha.
O WAU O KA MEA NOKA KA INOA MALAlo iho, na hookohu pono ia mai i luna hooko @ o ka palapala kauoha hoope loa a H MEINECKE o Kau, Hawaii, i make. Nolaila, ke hai la aku nei i na mea a pau, ina he mau koina ka lakou i ka waiwai o ka mea i make, hoike mai ia'u ma Waiohinu, Kau. Hawaii iloko o na malama eono mai kela ia aku, a i ole la e hoole loa ia no. No ka poe a pau i ale i ka mea i make, e hookaa koke @ ka mea nona ka inoa malalo iho.
GEORGE W.C. JONES
Waiohinu, Kau, Nov 26, 1873. 624 4ts 827
Hoolaha Komisina Palena Aina.
KE HAIIA AKU NEI, ua noiia mai au e hoomaopopo a e hooiaio i na palena o na Ahupuaa o Waihee, ma ka apana o Wailuku, a me Makaehu ma Kula, mokupuni o Maui. E hoolohe ia kela noi ma ka Hale Hookolokolo ma Lahaina, Maui, ma ka la 15 o dekemaba, 1878, ma ka hora 11 o kakahiaka, nolaila, ke kauohaia aku nei na mea a pau, no lakou na aina i pili i ua mau aina la a ona mea kuleana paha. P. NAHAOLELUA,
Komisina Palena Aina o Maui.
Lahaina, Nov 15, 1873. 624 3ts 627
E IKE auanei na mea a pau ke nana mai i keia olelo hoolaha, owau o ka mea nona ka inoa malalo iho, ke papa aku nei au i na ano kanaka a pau, aole e hoaie mai i kuu wahine mare, ia KALUAKINI, no Kaipuhaa; Kohala Akau. O ka mea a mau mea paha e hoaie ana iaia ma ko'u inoa, aole au e hookaa ana ia aie, oiai ua haalele kunu ole mai oia ia'u a me ko maua wahi moe, a ua hele aku oia ma kahi e. IKEOKE KEAWEOPALA.
Puakea, Kohala A., Nov 12, 1873. 625 2t* 626
E IKE AUANEI na kanaka a pau o kela a me keia ano, o maua o na mea nona na inoa malalo iho, ke papa aku nei maua i na mea lio, bipi, hoki, kekake, hipa, kao, puaa, e noho ana ma kela wahi keia wahi; mai hookuu a nakii kaula i ko oukou mau ano holoholona maluna o ko maua aina kuleana, e waihoia ma Waiohinu, Apana o Kau, mokupuni o Hawaii, a ana aina kuai Alodio, Helu 10,980 i hoike ia ma ke Sila Nui, 7 32-100 eka aina kula. Aina kuleana Helu 2309 i hoike ia. 1 77-100 eka Aina kuleana Helu 3208, i hoikeia 2 eka. Aina kuleana Helu 10,307 i hoike ia 1-10 eka. Ma kela mau aina i hoikeia, ua kapu loa, koe nae ka poe i ae ia. A ina e hookuli oukou i keia mau olelo papa, e hopu ia no na ano holoholona a pau a hoopaa aku i ka pa aupuni, e like me ka uku i kulike me ke kanawa. WELEHU,
KAHINAWE.
Waiohinu, Nov 12, 1873 625 2t* 620
Ahaaina ma Waimano, Ewa!
E HAAWI ANA AU HE AHAAINA NUI MA ka Poaha, la 27 o Nov. 1873, ma Waimano, Ewa, nolaila, ke kauoha ia aku nei na punahele a me na keiki o ka Uakukalahale a Uakuahine o Manoa, a Ualililehua o Palolo, a hiki aku i ke Kahaolau, a poe hoi o na Pali Hauliuli a me na keiki o ka aina kupolua, a i ka poe keiki o ke ahe makani Kaiaulu, e kipa me ka lau ala a ke aloha.
Ma ka hora 10, Poalima, la 28 o Novemaba, e malama ia ana na hana hoohauoli manao no ka la kulaia, ma holo ana o na waa me ka pea a me ka hoe ana. E haawiia no ka makana i ka poe e oi ana.
Ma ka hora 2 auina la, e haawiia ana he mau holo lio, a e loaa no ka makana i na lio e oi ana.
Ke kauoha pu ia aku nei, e hele mai ka poe mea waa a me ka poe mea lio imua o'u, mai kela la aku a hiki i ka la 27 o Novemaba. O wau no KEONEKAPU.
Kalauao, Ewa, Nov 18, 2873 624 1ts
MA KA WAIWAI O MAINALULU (k.) NO Honouli-wai, Molokai, i make.
Ma ke keena o ka Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua o ko Hawaii Paeina.
Ua heluheluia a ua waihoia ka palapa noi a Maria Wainee & R. Wainee, e noi ana, e hooholoia na hooilina no ka waiwai o Mainalulu (k) no Honouli-wai, Molokai, HPA, i make. Nolaila, ke kauoha ia aku nei na kanaka a pau ke pili, o ka Poaono, oia ka la 20 o Dekemaba 1873, ma ka hora 10 o kakahiaka, ma ka Hale Hookolokolo ma Lahaina, oia ka la a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i ua nonoi la a me na mea kue ke hoike ia. ABR. FORNANDER.
Lunakanawai Kaapuni Apana Elua, H P A
Lahaina, Nov 19, 1873. 424 2ts* 626
MA KE Keena o ka Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua o ko Hawaii Paeina. Ma ka waiwai o KAPAWEUWEU (k), no Wailuku, Maui i make.
Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala noi a Makakehau (k), e noi ana e hoonoho ia i Lunahooponopono, a e hooholoia i ka hooilina no ka waiwai o Kapaweuweu (k) no Wailuku, Maui H P A i make. Nolaila, ke kauoha ia aku nei na kanaka a pau, ke pili o ka Poaono, oia ka la 6 o Dekemaba, 1873, ma ka hora 11 awakea, ma ka Hale Hookolokolo ma Lahaina, oia ka la a me kahi i koho ia no ka hoolohe ana i ua nonoi la, a me na mea kue ke hoike ia.
ABR. FORNANDER,
Lunakanawai Kaapuni Apana Elua H P A
Lahaina, Nov 12, 1873 624 3ts 626