Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIII, Number 26, 27 June 1874 — Page 1

Page PDF (1.58 MB)

This text was transcribed by:  Tyler Pokini
This work is dedicated to:  Kamehameha Schools Maui High School

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

E Pau na Pupupu Kahiko!

E pani me na Hale Laau!

PAPA, PAPA, PAPA!

O KELA ME KEIA ANO,

A me

NA LAKO KUKULU HALE

O KELA ME KEIA ANO, MA KA

PA-PAPA O S. G. WAILA MA!

Kihi o

ALANUI PAPU me ALANUI MOIWAHINE, no ke Kumukuai HAAHAA LOA! Ae like ka nui me ka makemake.

LAAU NOUAIKI!

NA LAAU KAOLA,

NA PAPA MANOANOA,

NA PAPA HELE,

NA KUA,

AAHO,

AAHO LIILII, &c

LAAU ULAULA!

NA LAAU KAOLA,

NA PAPA MANOANOA,

NA PAPA HELE,

NA KUA,

AAAHO, POU,

AAHO LIILII,

MOLINA, & c

Pili Cida keokeo, Pili Laau ulaula, Na Puka Hale, o na ano a pau, Na Puka Ani!ni, o na ano a pau, Na olepelepe Puka, o na ano a pau.

Pepa Hale me na Lihilihi.

NA LAKA PUKA

NA AMI-PUKA,

NA AMI-PUKA LIILII,

NA KUI NAO,

PENA, AILA-PENA, WANIKI,

WAI HOOMALOO

PAAKAI Helu 1,

O PUULOA.

            E lawe wale ia no na mea I kuai ai mai keia Pa Papa aku a I kahi o ka mea kuai mai, ina ma ke kaona nei, a me na Awa o keia Paenaina e like me ka aelike.

Aia maanei ke Keena o ka

MOKUMAHU “KILAUEA,”

L. Marehant, Kapena.

S.G Waila ma. 640 3m

NA KAAO KUPANAHA O GEREMANIA.

NO NA

KAMALII GULA!

[unuhiia no “Ke Kuokoa.”]

Hele 2.

Pane aku ka makuakane, “Pehea la e hiki ai iaʻu ke ike no ko olua kupono ina e nalowale olua mai koʻu mau maka aku?”

 “E noho pu ana no na lilia gula,” wahi a na keiki, “me oe, a ma o laua la e hiki ai ia oe ke ike i ko maua holo mua a me ka ole; ina e ohaha ae ana laua, alaila, ua nunui maua; a ina e mimino mai ana, alaila, ua mai ia maua; a ina e make laua, pela no maua e make ai.”

Mahope o ka pau ana o keia mau olelo hoalohaloha, kau ae la laua maluna o na lio, a holo aku la. Aohe i liuliu ia kakele lio ana aku, hiki ae la laua ma kekahi hale hookipa, kahi a na kanaka e akoakoa ana. A i ko lakou ike ana mai ia laua nei, hoohenehene mai la me ka aka haaloulou a kumakaia. I ka lohe ana o kekahi o laua nei i ka hoohenehene mai, hilahila iho la ia a huli hoi aku la i hope i kona makuakane.

A oiai hoi kekahi e hoomau ana no i ka hele imua, a komo mai iloko o ka ululaau. Iaia nae e hoomaka aku ana e komo iloko o ua ululaau nei, hooho mai la kanaka, “Mai noho oe a komo aku iloko o kela ulu nahele, no ka mea, ua hele ia waoakua a piha i ka poe powa, a e hana ino mai ananei lakou ke ike mai ia oe he gula, a he lio gula kou, a pepehi hoomainoino mai.” Aka, aole nae he wahi mea a makau iki ua keiki nei, a olelo iho la no oia, “E hele no au.”

Aia nae iloko o ia wa, lalau ae la oia i kona hulu hea, a uhi iho la iaia a me kona lio, i ike ole ia mai ai ke gula.

I ka pau ana o keia, o kona holo makau ole aku la no ia iloko o ka waonahele.

Iaia nae i komo iki aku ai iloko o ka waonahele. he halulu ana nan a lau nahele kana i puiwa ai ia wa; a ia hoolai au iho la, lohe pono aku la keia i ka leo kanaka, e hawanawana ana kekahi me kekahi, ma ke kamailio ana, a peni kana i lohe aku ai, “Ei ae keia mea!” A eia hoi ka kekahi leo ana i lohe aku ai, “E hookuu aku iaia, e hele pela, no ka mea, he mea hahai holoholona hihiu wale no ia, a ua hele a haukeke e like me ka iole i kuululu. Heaha ka kaua e hana aku ai nona?”

Nolaila, holo aku la no ke keiki gula maloko o ka ulunahele me ka poino ole, a puka molaelae aku la.

Iaia nae i puka aku ai, a holo aku he kipona loihi, hiki aku la oia i kekahi wahi kauhale, kahi a kekahi wahine ui ana I manao ai, aohe ona lua ma kea o holookoa. I na amo ana no a koi a la mau lihilihi, make a kaplili keia i ua mea he hoohihi, a hele kino maoli no a noi, ina paha e ae mai ia, oia nei kana kane. Eia nae, i ua keiki la e hele aku nei me ka manao noi, ua “hai e wale mai la no na pua o ke kula ia ia la.” I lawa no a pane ka leo huli wahine, he ae wale no-[o ka hana ana iho la no ia o ka wahine ui, nou no ka pane aku, he wale no ka ia la, a ina he poopuu kau e hoopa aku ai, o koi a la hoopuoho ae la no ia, me nemanema pu mai]. Eia uae ka pane a ua wahine nei, “Ae, e lilo no au i wahine nau, a e hoolohe malalo ou a kaua keia mau iwi.” Nolaila, aohe i hakalia iho, o ko laua nei manao iho la no ia, e hoao koke ia laua nei ma ka berita maemae.

A iwaena o ka la e mareia nei laua, aia hoi, hoi mai la ka makuakane o ka wahine mai kana huakai mai, a ike mai la I kana kaikamahine ua makaukau no ke kapa mare, nolaila, ninau mai la oia me kea no haohao, “Auhea ke kane e mare aku ai?” Hoikeike aku la lakou i ke Keiki Gula, e paa ana no me kona aahu hulu bea.

Ia ike ana mai no o ua makuahonowai nei ia ianei, he kanaka ano hahai holoholono, o kona hooho koke ae la no ia me ka leo nui ano huhu, “Aole loa e hiki i ke kanaka hahai holoholona ke mare i kau kaikamahine, ka milimili nani imua o kuu maka, a e pepehi koke ia keia kanaka, i ole ai oia e hoohaumia i kuu mea maikai, me kona ili i pahee i ka aila o na holoholona!”

A lohe ke kaikamahine no keia mau olelo ano e a kona makuakane, nolaila, nonoi haahaa aku la oia, me ka i aku, “He kane ia naʻu, a ua aloha au iaia me koʻu naau a pau, nolaila, e malama maikaiia kona ola.” Aole nae he wahi mea a akaaka mai o ko ka makuakane manao, no ka minamina maoli iho no hoi i kana kaikamahine, ka mea ana i manao ai e loaa ana ke kane kupono, aole hoi i ke kanaka hahai holohoona, aka, ua kuhihewa nae ia manao ana ona pela. Aka, o ua kaikamahine nei nae, hoomano aku la no ia i ke noi ana i kona makuakane, a hiki wale I ka hopena o kana mau olelo, i ka i ana aku, “Eia wau mahope o kuu kane a mainoino!” A no keia olelo paa a ke kaikamahi, akahi no a ae ia mai e kona makuakanie, aole nae me ka manaoio maoli ka ae ia ana aku, aka, me ka minamina no, oiai ua ike aku la oia, ua ano e main a olelo a kana kaiki. A o ka hooko aku n ka pono.

I ka makuakane nae i ae aku ai, ke mau ia no ke anoninoni o ka manao o ke kane mare a kana kaikamahine. A i kekahi kakahiaka nae, pauhia loa ia iho la ua keiki nei e ka hiamoe, aia hoi, ala ae ae la ua makuahonowai kane nei, me kona manao e ike pono loa i kea no o ke kane a kana kaikamahine, ina paha he kane kuhewa haalele loa, a he ilikole paha. Iaia nae i nana aku ai, ike aku la oia he kanaka Gula iwaiwa a nani loa maoli, e moe ana iluna o ka moe, oiai ua waiho ae la ia i kona kapa hulu bea. Aia nae iloko o ia manawa, emi hope mai la ua makuakane nei, a puka aku la, me ka nalu ana nona iho, “Heaha la ka mea maikai aʻu e hana aku ai, e hoihoi mai ai au i koʻu huhu, oiai ua kuhihewa loa au ma kela hana ana iho nei aʻu.”

Ia po ana iho, moe iho la ke Keiki Gula i ka moeuhane, a maioko o ia moe uhane, i hele ai oia e alualu i ka lio kaua; a iaia i ala ae ai i kakahiaka, aia ka he moeuhane. A no keia mea, ua minamina loa oia, a no ka hiki ole iaia ke hoonalonalo iho, a me ke ake nui hoi e loaa ka lio kaua, nolaila, olelo koke aku la no oia i kana wahine mare, I ka I ana aku, “E ae mai oe iaʻu, e hele au I ke aulualu hohohona hihiu!”

Aia nae i ka lohe ana o ka wahine i keio mau olelo a kana kane, kaumaha loa iho la kona manao, a nonoi okaoka aku la no iaia, aole e hele, me ka olelo aku, “E loaa wale ia ana no ka pilikia nui maluna ou.” Pane mai no ke kane, “E hele no au e pono ai!” No ia mea, kau ae la oia maluna o kona lio, a holo aku la iloko o ka nahelehele; a aohe no ka hoi I liuliu, halawao aku la oia me kekahi lio kaua haaheo, a o na ouli a me na hiohiona, ua like loa no ia me ka mea I loaa iaia ma ka moeuhane. Aia nae ia manawa koke no, lawe ae la oia I kana pu, a kau aku la me ka manao e ki, aka, holo aku la ka lio kaua. Nolaila, hahai aku la oia mahope o na meheu o ua liokaua nei, malana o na lae aa, na alualu, na awawa me ka maluhiluhi ole, a napoo wale no ka la, a nalowale loa aku la ka lio kaua.

A oiai oia e hoka wale ana, a huli ae la oia e nana ina o a maanei, aia hoi, e ku ana ioa imua o kekahi wahi pupupu hale kupua, a kikeke aku la keia i ka puka, a ia wa I puka mai ai he wahi wahine uuku, a ninau mai la, “Heaha kau hana maanei i lohi loa ai iloko o keia ulunahele?”

Ninau aku ia hoi na keiki Gula nei, “Aole anei oe i ike ae nei i kekahi lio kaua?”

“Ae,” wahi a ka pane; “ua ike maopopo aku nei au i ka lio kaua.” A ia wa a laua e papa leo nei, aia hoi, e aoa mai ana he wahi lio uuku, a he mea mau no hoi ia ka ike mai i ka malihioi, aoa wale mai no e aoa ai.

“Aole anei oe e noho malie e kela wahi ilio ino?” wahi a na keiki nei; a i olia, “e makemake ana anei oe e kipu aku au ia oe a make?”

I ka lohe ana nae o ke kupua i ka ia nei olelo, hooho ai la oia me ka huhu, “Heaha! E pepehi ana anei oe i kuu ilio?” a papa aku la oia i ka ilio, i noho malie iho ai oia e like me ka pohaku.

A o ka wahine alii hoi a ua keiki nei, aia no oia ke kali mai la me ka hopohopo, a mahope loa, I iho la oia iloko ona, “A! o ka mea aʻu i makau ai iloko o ka ehaeha o koʻu puuwai, ua haule mai ia maluna iho oʻu.”

O ke kaikuaana hoi keia o ia nei, i hoi hope ai no ka makau, ke ku pinepine la ia ma kahi o ka lilia gula, a hina hikiwawe iho la kekahi o laua i ka lepo. Hooho ae la ia, “A! e ka Lani!” ua haule mai kekahi popilikia maluna o kuu kaikaina. E hele au, a e ike, ina he hiki iaʻu ke hoola iaia.”

Aka, olelo mai ka makuakane, “E noho maanei, ina e nalowale pu aku me oe, alaila, heaha la kou hopena?”

“E pono au e hele,” pela I olelo mai ai ke keiki opiopio.

Ae no ka makuakane, a hookuu aku la, nolaila, kau ae la ua keiki opiopio nei maluna o kona lio gula, a holo pololei aku la a komo iloko o kekahi waonahele nui, aia hoi malaila kahi i waiho ai o kona hoahanau ma kea no pohaku. Aia hoi, puka mai la ka luahine kupua mai loko mai o kona hale, a kahea mai la i na keiki nei, a ina oia e maliu aku, ina hoolilo pu ia oia i pohaku e like me kona hoahanau, aka, aole nae oia i hookokoke aku malaila, aka, olelo aku oia i ka luahine kupua, “E ki aku no au ia oe a make, ina aole oe e hoihoi hou mai ana i kuu hoahanau.”

Ma keia leo o ua keiki nei, ua puiwaia ua luahineine lokoino nei, aka, hoomau no oia i kona manao ino, a mahope iho, hoopa aku la ioa i ka pohaku me kona mau manamanalima, a ola ae la ke keiki gula, a hoi ae la no a like me kona mau. Ua piha loa ae la ke keiki gula I ka olioli, a honi aku la kekahi I kekahi, a u holo pu aku la laua a puka aku la mawaho o ka ululaau, a malaila laua I hookaawale hou ai ia lau iho, o kekahi, hoi aku la I ka hale o ka wahine, a o kekahi hoi I ka hale o ka makua.

I ka hiki ana o ke kainaina I ka hale, pane mai ka makuakane, “Ua ike au, ua hoola ia e oe kou hoahanau; no ka mea, ua ulu like hou ae nein a lili gula, a ke mau nei ko laua ohaha ana.”

Mahope iho o ia manawa, ua noho oluolu lakou me ka olioli a hiki I ka hopena o ko lakou maa ola – Pio-ka-eo-ahi.

Ka Holo Makaikai ia Kapalakiko

[Kakauia e Hon. J. Nawahi no ke Kuokoa.]

Na Hale H ana Lole

He maluhia loa ke anaina pule, a mamana o ka hoomaka ana o na hana, ua waihoia na pepa hoolaha o na hana maluna o na noho a pau loa, e like me ka lawa I manaoia no ka poe e noho ana maluna o nan oho; a ma ia pepa, ua hoikeia ka inoa o ka mea nana e hookani I ka Ogana, I ka inoa o ka mea iaia ka leo wahine, ka aleto, ke tenora a me ka leo kane, a na hoike pu ia no hoi na leo e mele ia ai, ke mele o ka papa himeni wale no, ka ogana wale no, na leo pakahi a me na leo male a ke anaina holookoa e mele ai me ka poe puhi ohe keleawe.

He eha wale na ka nui o ka poe himeni o ka Papa Himeni, elua wahine a elua kane, ua holimalima ia lakou a me ke kumu (ia ia ka Ogena) e ka ekalesia.

 

Ua olelo mai kekahi Keonimana iaʻu. no ka himeni, ka mea I phia loa ai ua hale pule nei; a pela io no, aohe aʻu mea I ike ai ua ano molowa, a ano hiamoe, he heihui holookoa ke anaina ke ike aku. Ma ke ana no ka manawa hana, ua nana aku au, a peni I maheleia ai: He ekolu hapaha hora no ka himeni wale no, a he ekolu minute no ka ohi ana I na kokua o na hana ekalesia, he 6 minute no na pule elua, a he 15 minute ka manawa haiolelo.

            Ma keia ano hana, ua pau loa ke anaina I ka eleu, no ka mea, ua ike lakou he helu ko lakou ma ke mele ana o ka aina, mahope iho o ka pau ana o ka ogena, a o ka Papa himeni paha. O na mele o ka papahimeni e mele ai, he mau himeni haku wale no, ano like no me ke mele ana o na opera, aka, o kea no o ka olelo, ua haku ia no ia mea pili wale no I kela ao. Hoihoi laua ole ke anaina I ke ku ana e himeni pu me ka leo o ka mea kani o kela a me keia ano.

            Ua lawe mai lakou i kea no hana a Davida kea lii o ka Isaraela I kauoha mai ai ma ka Halelu 150: 3-5. Aole ma keia hale pula wale no, aka, pela no ma kekahi mau halepule hoomana e ae.

            Ma kekahi halepule nae aʻu I komo aku ai, ua ike aku au he 10 poe himeni, ke hui ia na kane me na wahine, a he 24 poe puhi ohe keleawe; nei lua o loko o ka halepule I ka leo o na mea kani; hu ka leo o ke anaina me he nalo meli la, paiakuli ua pepeiao I ka leo kiekie o na keiki liilii; he kupono ia mauna ana I ka leo, I nani ai ka inoa o ka mea nana I hana ia kakou. Pehea hoi ko kakou mau wahi halepule? E aho ka mauna ana I na whai koena leo ilaila, he ole lo aka mauna no ka inoa o na wahi keiki liilii ike ole I ka au.

            NA PA HOIKEIKE o KAPALAKIKO.

            He nui wale na pa hoikeike maloko o ia kulauakauhale, aka, hookah no o lakou mea oi ae o ka nani a me ka nui o na mea hoikeike, oia hoi ka pa hoikeike Woodwards Garden. Aia keia pa ma kuhi ko ke e hoea aku ai mauka o ke kulanakauhale; a ma kekahi aoao hoi o ke alanui Market, he elua pa ma keia inoa hookahi. O ka mua, maloko olaila na mea kanu o kela a me keia ano, na pua o na ano a pau loa, na mea kolo a me na mea holo o na wai, na wai pipii, na hale hoikeike o na kino manu make, na hale o na kii penaia, na hale o na kii hoolele aka, na hale aniani no na pua a me hookahi hale keaka. Piha mau keia pa i na la a pau loa, a o ka la Sabati ka oi loa aku. No ka nui o ka poe makaikai i na la a pau, nolaila, ua lawa loa ka uku ana i na lilo no na mea a pau e hana ana maloko.

            E ike aku no oe I na poe keiki liilii me ko lakou mau makuahine, e hoehoe ana iluna o kekahi waapa poepoe, a me he huila kaa la kona ano; he elima ona mau kia me na pea e kau ana. Ua hoopaa loa ia ke kiko waena o ia waapa me kekahi hao makia, no ia mea, e niniu wale no ia ke hoe ia, a ke pa mai hoi ka pea I ka makani.

            Maloko o na lana malumalu, e ike aku no oe I na poe he lehilehi wale e nonoho ana, e holoholo ana, a e kakau ana iluna o na kumu laau.

            O ka hale keaka hoi, aia ia maluna o kekahi ahua kiekie, a o ka poe makemake e komo iloko, hkomo wale no, hookahe no uku, o ka uku mamua o ke komo ana mai, oia hoi he 25 keneta.

            Maanei no hoi oe e ike aku ai I ua Sila he lehulehu wale, e hoholo ana iloko o na kiowai nui a me na loko e ae.

            He mea kupanaha loa no ke ike aku I kekahi poe ano holoholona oloko o ke kai a me na wai, oiai e hanaiia ana e ke kahu, e kolo mai ana kekahi poe me na eheu a me na hui, aka, o kekahi poe, aohe o lakou mea e hiki ai, e oni wale ana no lakou me ke kaka me he puaku laau l.

            O na ano ia hoi, na ia nui me na ia liilii, aia lakou iloko o kekahi mau loa wai ma kahi poeleele, a o kekahi poe hoi, aia no maloko o na pahu aniani.

            O ka lua o ka pa, aia ia ma kekeahi aoao mai o ke alanui, ua elua nae he alanui malalo mai keia pa kau a I kela pa. maloko o ia pa na holoholona o na ano a pau, na mea nui me na mea liilii, na manu ola o kela a me kaia ano; a ma keia pa kahi e ike ai i na Baluna lele i ka lewa. Ua ike maka wau i ka liona, tiga, bea, laehaokela, dia, a me na holoholona e ae me na kino ikaika, ua hoopaaia lakou maloko o na keena i paa i na paehumu hao, a o na holoholona e ae, maloko lakou o na keena liilii uwea. Aia maluna ae o kela a me keia keena pakahi, ua kauia ka nui o na dala e kuai ai i lawa ke ai a kela a me keia holoholona no ka la hookahi; mawaena o ia poe holoholona, he bipi wahine ka'u i ike ai elima ona mau wawae, o ka elima o na wawae, aia no i a maluna pono iho o kona hokua, e lewalewa ana me he wawae la ua humuhumuia maluna ponoi o kona kua. Ma keia pa na aeto, na pikoka, na palikana, na vuletula, a pela aku. Lehulehu loa lakou e kakau ana ma na laau, a ma na hale, a e kolo ana hoi kekahi poe ma ka lepo.

            He mele inoa keia no Mele Kanoelehua.

Aia i Panaewa ka noe lehua a ka manu

Ke inu ia maila e Kaulaaihawaue

Waliwali no i ka ua kakahiaka

Ina awalawala wai a ka Puulena

Ea mai ke ao a ka Malua kiekie iluna

Hoomau i na lae hala o Kookoolau

Koianana i ka loa o Puaakanu

I hookuene pono i na lae hala o kookoolau

E wa olelo ana ke kai i ke one o Paikaka

E kokohi ana i ka piko one o Hanakahi

Miki oolea na lima o Kauakanilehua

I ka pai ia mai e ka makani he hoolua

E kii ana i Waikapu i hoa kuka no Wai

Oia ka noa e kohu ai ka ua o Eleao

Ua like laua me Maukele

Ua eha Omaolala ke uwe nei i ke anu

I ke anu hoi o Kauanahunahu

O-o-o mai o Mere ka hiapo nona ia inoa

Ia molale iluna ke ahi a ka wahine

Hahai no elike me Puonioni

Kau ka li a ke anu o Poliahu

Ke kakai ewa i ka pali e Kaauea

Iho mai ka ohu kokolo i na pali

I ke kao o makani a ka Puulena

Haaheo mai la ka hau i na kuahiwi

Hele huhu i ke one o Kahualoa

Panipani paa ka lua i ke kua wahine

Ua unua e ke anu o Omaolala

Ua molale ke one o Kahualoa

Kikii ka wahine ami la i ka makani

Pae pono na ami lua la i ka makemake

Haihai Kumukahi i na kukuna o ka la

Okipau ka hana i ka poli o Haehae

I ka houhene uhene a ka leo o ka manu

Wali e ka papa o Maukele napa i ka la

Newa hoomaha i ka malu a ke ao

He moa mau no ia i ke alo o ka pali

Akahi au a ike ia Leleiwi

Ua maikai Kanakea i ka malie

Ua like no Wailaa me Waiolama

Ua moku hoi Mokuola ua puni i ke kai

Ua halia ke ao o ka ua i ka lani

Ua noho aloha wale i ke anu a ke koekoe

E ao oe i Hilopaliku

Ua hakule i ka ua a ka Hooilo

Ua paa pono ka wai i na kahawai

Ku kaena i ka ehu a ke kai

Akahi au a ike i ka luhi, i ke ana, i ka loa

I na kulu wai lehua a ka manu

E inu ana i na auai a ka ua

Ua hui ka wai me ke kai o Kolopulepule

O-e o mai o Mere ka whine nona ia inoa

Ia milikaa iluna ke ao a ka makani

Mili ka laau mili ke koolau

I pilikia pau ia Kau me Keaeloa

I lohi au ia ka papa o Apua e ka makani

I hopu e paa mawaena o Kukalaula

He maikai ka nui he nani ka loa

He pepe maoli na pua i ka wekio

Aole no i ane like me Kauanahunahu

Ua maikai ka papa o Kilauea

Ua panu Halemaumau ke ike aku

He nani nahuina i Namakanipaio

Ua molale ka luna o Uwekahuna

He makamaka ke alo o na kuahiwi

I ka holoa mau ia e ka hoolua

He lua ole ia e alo nei i ke anu

I ke anu hoi o ka ua me ka makani

I na leo kupinai i ke kula

I ke kula wale hoi o Kalaekoa-e

He koa ia la he lohe ole ianei

Mai kuhihewa o-e ua pau ka manao e

            Mi Kaawa

            Ua hookuia kekahi Ahahui Hooholo kaa ahi ma na Mokupuni Hema o Amerika Huipuia, he $10,000 no ka hoi ana o ka wawae o kekahi kanaka o Georgia.

            No ke aha ko kakou mea e pule mau nei i na la apau, haawi mai i ai eha makou no keia la? No ke aha kou noi ole aku no na la eha e elima paha!" wahi a kekahi wahi kaikamahine nuku. Pane mai ke kamaiki maalea, "i loaa ai na mea hou wale no"

            Ua loaa hou mai nei ia Peru he elua mau mokupuni lepo manu, e pakui aku ana i kona waiwai. No ko laua waiwai loa, na haawiia aku i $100,000,000 no ia mau mokupuni. Ua loaa keia mau mokupuni iaia i ka wa pono e ukuia aku aikona aie lahui. I pakele o Roma i na nene, a o Peru hoi, i pakele mai ka hanakarupe mai i na lepo manu o ke kai.