Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIV, Number 6, 9 February 1875 — HE MOOLELO KAAO NO RAIANAHU, KA HUHUI HOKU NANI O PEKINA! [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO RAIANAHU, KA HUHUI HOKU NANI O PEKINA!

Unuhiia no ke " KuoLoa " mai ka OUlo Pakt a ika OUlo Hawaii. HBLU 7 . MA KEIA ITe!u ako, g hoomaka ai ko kakon kamailio ana no ka mea ! nona keia moolelo, (li-iianahu) aka hoi, j i mea e kuia oleia'i oukou m \ ka ninau I ana no Niu Fona, nolaila, e kamailio iki | au nona a me kona noho Moi ana, oiai, i ■ kona oi pooo ana ae a nolio ma ka noho | alii, hoala hou ae ta oia i na kanawai | paa o Kina, i hookahuliia ai e Afiona, ! ka Moi i imi aku la i kona ola ma ka hana ponoi ana a kona mau liina, aolo hoi me ke kuhilani ae e like me kona mau lamua ; nolaila, ma keia hoala hou ia ana o na kanawai, ua hookapu hou ia ke komo ana mai o ko na wahi e ae raaioko o ke aupuni o Kina, a na mau loa ia hookapuia ana no na makahiki loihi, a eia koke walo aku nei no ka ae hou ia ana, na ka waha o ka pu a me ka pauda i lioakea, a ke lolie aku nei kakou, aia ilaila ko na wahi a paa e hele la me ke keukea 010 ia. Oiai o Niu Fona maluna o ka noho alii, lawe ae la oia ia Vaifu ma i mau waha olelo nona ; a no ko Vuifu pnna hele i ka Moi, aole no oia i poina no na olelo kauoha aka mea huinuhumu lole, nolaila. nonoi ae la oia, a ua hoonohoia ka mea huinuhumu i Lunakanawai Kiekie, ao ka make a me ke ola, aia no ia ma ka poho o kona lima ; a o ko kulana o ko aupuui ia wa, ua like loa no ia me ke au o ka mauawa mamua aku o Afiona, ka Moi nana i hoololi i na kanawai, aka, ua mahaloia nae oia e ko na aupuni o ma kana mau hana maikai, a ua laweia i mea hoomanao na lakou. Ma keia wahi, o hoi hou ae kakou i hope ia Kale Vina a me ka moku manuwa Pelokane, oiai lakou e kalewaana ma na kai o Kina, ua uluhua loa ia ko ke Kapena manao, no ka lohe maopopo ole ia o na mea ano uui, a no kona manao no hoi kekahi, ke mau nei no la ka noho maikai ana o ke aupuni, nolaila, paa iho la ka manao o ua Kapena uei e hookomo i ka moku iloko, a o ka hookomo iho la no ia a ku aua i ke awa, aia hoi e ku ana, 3 manuwa Pelekane, he o manuwa Farani a me 1 manuwa Rusia. Aka, e like me ka mea mau, lele uwaki iho la ka aoao akau, o Kale Vina kekahi ma īa lele ana, a hele inaua aku la. 0 ke Kapena hoi kipa ae la oia ma ka hale o ke Kanikela Pelekane, aia nohoi' malaila kekahi poe Kapena kahi i hooluaua ai, a ua lohe wale mai lakou no ka Moi hou a me kana mau hana, a ua loho pu ia mai no hoi ka hoi hou ana o j ua kanawai e like me ko ka wa mamua, | nolaila, ua kuka lakou i ka mea pono e j hana aku ai* ina e oiaio ana ka lakou i mea i iohe ai, aiaila, e kiola koke aku ] no lakou i na poka iuka, akā, i mai nae ke Kanikela, Aole oHi manao e hana e kakou e Hke pela, me ka lohe mua ole o na poo aUpuni. A ma ia mau olelo a ke Kauikela, ua hoopau wale ia ko lakou mau noonoo ana. Ma kekahi la ae, puka liilii mai ana na lohe, aka, i ka hiki ana paha i ka hora 10, iohe laula ia mai īa ma ua wahi a ; pau t ua hoi hou na kauawai e lika me ko ka wa mamua, a e papaia aua ke komo hou aua mai o ko na wahi e ae, aka, o ka poe uae i hiki mua, a ua auo hoo-' kamaaina malaila, ua pakele oo iakou ma keia hookukeia aua. O Kale Vioa hoi, i kona lele aua aku no i nka, o koiia heie auwan* *ka ia oo ia me ka ike 010 ia mai e kekahi o kooa poe hoa, aka, ioaa nae oia i kekahi keiki kiuikakai, (he keiki kamehai hoi ia kakou) laweia ae Ia keia i aikaue, a hoihoiia aku la ma kona hale !ewa i ka moana, a malaila keia i malamaia ai, a hiki

i ka holo aua o ko lakou uioku. A pau aela ko ia nei mau U malibini t hoohelo aku la keia mauka, a kipa aku la ma ka ; hale hooheehee dala a gula hoi o ka ha- | 010 Kauikela Pelekane e noho ana ma- j laila, a o ko alii hana wale uo ke hana j an:i, a o kona kokoolua, ua holo mahu- i ka aku la maluna o ka moka o Kale Viua ma. A oiai hoi keia e ku ana ma ka puka, pane koke mai la no ka mea hooheehee dala a gula hoi, Makomake oo i ka hana? Ae koke aku la no o Kale Yina. Ninau hou mai la kela, Ua hoao mua no anei oe ma keia h*na ? Ao aku la 110 o Kale V»na, me ka i ake, Ua hana no au ma keia hana no kekahi mao mahina, malalo o na hoounaunaia aoa. Ua haawi koke ia mai ia ka ia nei mea e hnna ai, & oa hoomaka koke aka la no keia i ka hana, me ka ninau mua ole aku i ka nkti. O ka hele no hoi ia a hiki i ka Poaono, he ekolu o ianei !a hana, haawiia mai la he umikumamamalua a ianei dali f a hol aWn U keia a hiki i kona hale aikane, haawi aku la oia eono i ka makuAhine o klina aikane, i mea kuai mea ai na lakou, aka, keakeaia mai no e ke aifeane, i ka i ana mai, Ua lawa no ia'u la mea'ai akakou, a o na dala,e malama no oe no kau mea e makemake ai t no ka mea, he nui wale na mea hana ieaiea ma keia wahi, a me ke daia waie no 00 e ike ai i na mea a pan. Aka, aole nae keia i hoolohe &kn i ka ke aikane t a imiho akn la no i na man da!a nei ma ka lima o ka maknahine. Ma ka Poakahi ae, he!e hoa no keia i ka hana, o ka hele no hoi ia a pau pom> "» \ J...gV|B)aSSS

ia pule, haawīia mai la ia ianei be iwakaluakumamaha dala. A pela uo ka pii ; mau ana o ko ianei uku a liiki i ke kie- | kie loa. A no ka nawaliwali o kona ha- | ku hana, ua waihoia mai la na liana a j pau ma kona lima, a lilo ae la oia i mea nui maloko o ia haie hana. Lia hoi, i ka hala ana o ka maliina hookahi o kooa noho ana ma ka hale o ke aikane, a i kekahi ahiahi, hoi aku la keia a hiki ma ka hale, ike aku ia keia i kekahi kaikamahiue opiopio maikai, a he aoo maiihiui kooa ma ka ianei nana aku, aka, no ko iaoei ike, ana ibo, a me ka hoomaopopo maoli ana ibo no i kona ano, nolaila, aole i komo ka manao ilo- | ko ona ma ke kuko ana aku. O keia wahine i oleloia aē la, oia oo o Liu Fata, i oleloia ma kela mau Helu aku nei, aka, no ke kaua kuloko mawaena o lakou iho, ua hele auwana mai la * kela a me kaua kaowa, a nofio iho lama kahi piH koke i ko Kaīe Vina wahi i noho ai, me kona hnna no hoi i kona inoa alii, a o F**ta wale no kona inoa i lohe noiia e lakon, aka, imua o ke Kahuuapule, ua hoike pau aku oia, o Lia F«ta, a ia wa ke Kaliunapole i helemai i ai a puliki 1 na lima o Lin a i aai i la, Aole i kupono kou lawe aoa i ke I kaaaka o tm aina e t kaoe naa, a no ka I mea, o koa kuiana, «a kiekie !oa ia, a o 1 kou mau hfohiooa opiopio, aoie uo ii i knpono no ka mea i hiki aku na makahiki i ke kaoakolo a oi. Aka, i aku la o Liu Fata, T3Ta ae ia m*i au e kwe ia lanei 1 kane na'a, e !ike me kona abo! pio, pela oo boi ao, oolalla, ua kupono ! loa ko T o lawe aoa mai iaia i kane mare |

; ua'u. h ma una lu c hoikeiii tn«i *i au be j wuLiue alii. I M»maa ae nae oko lana hoopapoU ana no k& m»re t h«!e ako la o K.*l« VV na i kao® hana nian, aia ho» o Lia Vnt», be!e mau aku oia ina ko K«He Vin« bdle uoho, * nonoiake k* makewhine, e ae inai ia Kale Vioa ik«de toatia. Aka, i mai ka makuahiue, Aofe oe iknpono ma ka lawe ana iaia i kane iiau, no ka me, he opiopio loa oe, a 6a kanaka makoa loa kela, "noTarta, aole au ana i kuu kēiki e lilo i kane nau, no ka mea, lie īnakemake paha na on uo kou \va uaaupo, a mahope aku, e piikoi hou aku ana kou mauao, alaihi, aia malaila ka popo ole, nolaiia, ke ana eei au i ka hooko ana aku i kou makemake. Aka» \ hoohiki paa loa mai la o Liu Fata t a pane inai 1a me na huaolelo kanaka ni«kua, Aole loa au e haalele ana, a na ka make e hookaawaie ia maua. Ia Lin Fata no a hoi aku, hiki mai la o K.ale Viua ma, aia no nae o Liu Fata ke hoaiki mai la, mekona.manao e lohe pono i ka Kale Vina mau olelo, aka, uo ka pakela aua o knqa wahi kauwa \vahine, polaila, aole oia i eu kino wai. A mahope iho hoi o ka pau nna.o ko Kale Vina ma aiua ahiahi, pbneJ*«i la ka makuahine, la oloa no a hnla alwi, hiki mai ana o Liu Fata ianei; a ttonoi mai la ia'u uou, (Knle Yina), aka;i-aku neiau, aole i kupono kona lawfe «n*i* oe i kane nana, aka; i mai oei uae keia me ka hoohikipaa, aole ka oia e haalele a«a ia oe, a na ka make ka e Lookaawale ia olua. I ka lohe ana o Kale Vina i keia mau olelo, kulou iho la oia me ka noonoo uui loa, a i aku la i ka makuahine a me ke aikane. Ua ike mua 110 au iaia, aka, aole uae i komo iloko o'u ka manao e maopopo.aqa i ka lawq ana mai iaia i wahine na'u, no ka mea, ua ike iho no au, oa tike ole ko'u kulana me kona ; a mai lilo mua no paha na'a ke noi ann, ina no au e ike, ua like na kulnnā o roaua, aka, na ike bo au, aia no oia malalo o kd i<v v akalua, a owau hoi, aia wrtu malunā o We kanakolo makahiki, a uolaila, ina oia e hiki hou mai ianei, e hai aku no oe i ko'u manao kanalua ma ka lawe ana mai iaia i wahine na r u. Moe iho la lakou nei ia po, a ao ae la, a mahope o ka pau ana o kaaina kaka» hiaka, lele aku la o Kale Vina ma iuka, a hele aku la ika hana. I loano hoi a hala aku laua la, poho ana o Liu Fata, a ninao aku.Ja, Pehea na olelo a Kule ViDa ia oe, ua ae mni anei oia i ka lawe ana akn ia'u i wahino n&na ? I mai la ka makiiahine, Ua hoike aku no au i na mea a pau a kana i kamailio ni, a oa hai mai ne» oia i kona manao kanahm,ma ka lawe ena m*i ia oe i wahine nana, a no ka mea, wahi ana, aia no ka oe malalo loa aka o kk iwAkalna, a oia hoi, aia ka māluna loa ako oke kanakolu. Pane aku o Liti Fata, Pela 10 nd, 0 ktf helaiia 0 ko'a inan makaliiki, āia fd no fa māla* lo aku o ka iwakalua, 0 ka* lima ka palena/aka. o kuu manao pāa, ua kiekie loā ia malona ae o ke kanako* lū, nolaila, aole o'u kanalua ika lawe ana mai iaia i makua no'a. Moepoo loa iho la keia ia la, a hiki wale i ke ahiahi, hoi mai ana o Kaie \ ina ma, a i ka makaukan ana hoi o na mea ai, ua kono ia mai o Liu Fata e ai pa ma ka papa aina. A oi*i lokou e paina aoa, hoopuka ae la o Lio Fat& i kona manao. A iwaena hoi ona kainla olelo ana, ua hooholo iike ia ka mare mawaena o laoa. Mahope iho &ka mtireia ana 0 Kale Vina mt, haaiele iho la laua i ka noho ana maka hale moana, a hoi aku la iaka t a noho iho !ā ma kahi e kokoke aka aua i kona bale hana. Kulnilu ae la oia 1 kekahi hale nui a nani hor,i hoopnniia e kekahi pā nui, a ī hoopihaia hoi me na i>na a me na laāu malomalu o na ano a pau, a he nani Wal* no'ke nkna ākn, a 0 ka bdomaka tolte mai la noiao pii anā o kona kanfana, a fantaha loa ao la ma na wahi a pan o Kina. (Aole i pau).