Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIV, Number 10, 6 March 1875 — HE MOOLELO KAAO NO RAIANAHU. KA HUHUI HOKU NANI O PEKINA! [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO RAIANAHU. KA HUHUI HOKU NANI O PEKINA!

L'nuhiia no ke " Kwii oa mni ha OUlo Fa<t a ika OU'o Ha uu. HELU 11. IA lIAIANAHU ma ka hale o kona mau makaa, aohe i loaa iai<i kekahi me:i nana e hoolaulea i kona m'iu enanao kupilikii, mai na noho hoomanao ana no ko aloha o kana wahi aikane, a no ka lilo no hoi kekahi i ka noonoo ana i ka moi kupono ana e hoolilo aka ai i na ilila i waihoia mai ma kona lima, i loaa mū ai nwiloko mai o ka hikiwawo a me ka luhi ole, aka, mai keia la nae a ianei

e noonoo nei a hiki i ka la "kona-hi" o na pake, e like me ka kakou e ike nei, he hookahi walo no la ke kaawale, aia hoi, i iho la oia, Pehea la ia'u hana nei. i loaa ai ia'u kokahi mea no ka la nui ? Liwe ae la oia i ka eiwa o ke dala, a hele aku la a kuai elua mau i-e nanui, a mo ka auamo, a hoi mai la i ka hale, a o ka ukana nae o keia mau i-e e piha

ai, aoho no ia i maopopo, aka, no koua hoomanao loa i ka la nui,a mo ka makeinako loa o na kamalii i na mea auo kii o kela a mo keia auo, nolaila, hoomanao iho la oia, e hoolilo i na dala i koe ma ia ano, a iua o puka, pomaikai, a ina hoi e poho, o kona hele aina no ia a imi loa i kana walii aikane iolo.

Ma ka la hoi mamua ae o ka la konahi, a mahope iho o ka pau ana o ka aina kakahiaka, miki e aku la no o Raianahu a kana auamo } a o ka hele aku la iio ia a hiki ma ka hale kaai kii, a kuai aku la oia i na kii hulahula o na ano a pau, a i nakii paahana hoi o na ano a pau, a pela no hoi i na kii paani a hakakaka, mai na kanaka a ua holoholona, a i na manu hoi a me na i-a ; i na kii hale a iue na moku, a pela aku ; a o keia poe kii a pau loa, he pepa wale no, a ua hoomaopopo iho no oia, e aihueia aua ka naau o na keiki no na kii.

0 ke koena dala ma kona iima, ua kuai aku la oia ma keia ano wale no ; a hoopiha iho la oia i kana mau hinai a piha pouo, a uhi iho la i ko kawele, a hoi aku la, o ka helo no hoi ia a aup ka la, hiki aku U koia ma ka puka o ko iakou pa, aia no hoi koua makuahine o noho mai ana maialo o ka malu o kekahi kumu laau nui eku ana ma ka aoao hikina ae o ko lakou hale, ike mai ia no oia i ka hoea ana aku o kana keiki me ka auamo, me na hinai i heie a piha, a piha loa ae la kona naau i ka oiioli, me ka mahalo pu akn no hoi i ka ikaika o kaua keiki, me ka ninau pu iho iloko ona, Heaha la ka nkana o loko o na hinai a kuu keiki ? Kulu pa iho uo hoi me koua mau waimaka, no ka ike ana aku, ua heio a kiheahea ka hou, e hiolo ana ma o a maanei o kona maa papalina, a uo ke kupono ole no hoi kekahi o ia auamo nui i kona wahi kino uuku.

Kuu iho la o Hiianaha i kanaauamo, a pane koke mai no ka makuahine, Ua poioli pahu. oe ? Ae aku la oo o Uaianahu. l'aue mai ka makuahine, E hoomaha iki oe pela, a e hele ae au e kuke i mau mea ai naa. He kuke a he kuene no hoi ka iLale Vina ma, aka, mamuii o ka makee a ineka minamina o Liu Pat i ma no ka laua keiki, na papaia o Haianahu, aole e ai i na mea i hanaia ma ka lima o ke kuke a me ke kuene, o huwa ia ka uani o ka iaua keiki iioko o na mea ai, no ka mea, pii ae la no ka nui o Haianahu, a pii pu ae ia no me koua ka* naka maikai, aohe no hoi ona lua e like ai ma Pekina, nolaila, lawe ae !a o Lia Fata i ka hana ana o na mea ai a kana keiki ma ka poho o kona iima, A makaiikau na mea ai malana o ka papaaina, liiookani ae la o Liu F*ta i ka hele, a hoi aku lao Uaianahu e ai. laia hoi e ai aoa, puka aka I& kona maknahine iwaho, a wehe ae la i na kaweie i uhiia iho ai maiana o na hioai, aia ka

he pe;> i kii w.il-i n 3 a :u iken i u*a!e. A pu iua ao ia, Auwe ! Lapuwale iuaoli no keiakeiki! Mamu i paani no me kela io!e, a i keia maniwa, paaai hou no mo keia opala, a heaha la ka waiwai o keia mea lapuwale o ke kuai ana, liko pu kiola wale no kela mau dala. A lohe o Hiianaha i na olelo a kona makuahine, paue mai la oia, E kuu Mama maikai, mai kahihewaoe he mea lapuwale kena mea, oiai o kela opala au e hoowahawaha la, aa oi aka kona toaa hiki wawe mamua o na mea kuai e ae, no ka mea, ma ka la apopo, he la nai no ia a e paniia an i ka pika o na hale kaai a pau, a e nele ana na kamalii i kahi ole e loaa ai ka lakou mau mea paani, nolaila, ina lakou e ike ana, aole auanei e nele ko lakou ne ana i na makua e kua\, nolaila, e ike aua oe, e puka ino ana keia mau dala. Pane mai ka makuahine, Aolo au e hooiaio ana i kau, a hiki i kuu ike maka ana i kela mau dala, aka, naa ko'u manaoio maoli no uae, aole e loaa ana i hookahi keneta no kena opala! Ehia ka hoi mea minamina o ke daia, i kou iawe ana aku uei a kiola wale ia aku la no ; a ina paha e lohe ana o Papa no keia mea au i hana iho nei, a heaha la auanei kana mea e hana raai ai ia oe, mo ka hauhili pu mai paha aaanei ia kaua. A ma ke ahiahi o ua la nei, kapili iho la oia elua lio laau, a hooinakaukau iho la oia elua mau papa loloa elua, ma kahi o eliama kapuai paha, i papakaukau uo kana mau mea kuai, a ma ka wauaao poniponi o ke kakahiaka nui o ka la Konahi, lawe ae la ua o Raianahu i ua pakaukau uei ana, a kukulu iho la raa kahi o holomoku a e iiaiamuia ana e na kanaka ; a ma ko owehewehe lea ana ae, hole mai la na makua me ka lakou poe keiki, a ike na keiki i na kii, makahehi loa iho la lakou, a ne ae la i na makua e kuai, a kuai iho la, a ia wa, o ka iho aluka mai la no ia o ka poe makemake kii, i mea miliiuill a paani hoi na ka lakou poe keiki ; a he mea manawa ole, 0 ka pau koke ae la no ia o ua mau hinai noi i piha i na kii, a loaa iho ia ianei he iwakalua kumamalima dala ; hoihoi aku la keia ia mau dala uei a haawi aku la i koua makuahine ; aia nae ia wa i ninau mai ai kona makuahine, mai hea 1 loaa hikiwawe mai ai keia mau dala ia oe ? Pane aka o Kaianahu, mailoko mai no ia o kela mau hinai i piha i na kii pepa, au i olelo iho ai he opala, a he mea paaui wale iho no ia na'u, lawe ae la no ka makuahine ma na dala kumupaa, a o na dala puka, haawi mai la no na Kaianahu, me ka i mai, E lawe oe i keia mau dala, a hoopakapuka hou aku, aoka mea e loaa mai ana, nou no ia pomaikai. A kokoke mai na la hanai pake, (oia ka lawe aua i na mea ai o na ano a pau, a waiho ma na ilina, e like me ka mea mau e ikeia nei maanei.) kuai iho la keia i na kii o na ano a pau, e like me ka. na hana mua ana : aka mamuii o kona ake nui i ka loa hou mai. aole oia i minamina i kona kino opiopio a ui hoi, a he naui maoli no i ka uana aku, aka, ua lawe ae la oia i kana auamo, a kau iho ia ma kona a-i, a hele aku la ma kekahi aoao o ka aina, e llke paha me Waialua ka mamao : a iaia ma ke ah, ua hala mai paha ka elaa hapakolu, a he hookahi hapakola i koe hiki aku i koaa wahi i maoao ai, aia nae malaila e ku ana kekahi hale, a no ke ahiahi ioa, kipa ae la oia mo ka manao e moe malaila, aia hoi kekahi elemakule e kapa iaiki ana. Pane aku ia keia, O oe wale no ka ko kou hale, a aqhea ka hoi *ko oakou nai ? I mai ka elemakole, Aohe kauaka o keia wahi, ua pau i ka ai ia e na akaa puaa ekolu, a no iakou keia hale a'a, e maiama nei, a e kapa wahi laiki ae ana aa na'u, i ai iho ai au a maona hoi aka au i koa wahi, o hiki e mai anaoei ua poe akua uei» a kakahiaka no au hoi hop mai, a pela waie no aa e noho oei, nolaiia, aia a moa ae ka iaiki, paina kaoa a pau, alaila kaua hele, aoie oe e pooo ke moe maanei mamnii oe make. Paoe mai

o Utian.ihu, e!e:iMka!e iuopumpuni m ioii oe. I ai.ii ka eleaiakule. ina no oe e hoopaakiki, me oe no ia. Ninau aku o R.iianahu t Aka manawa hea hiki mai? Paue mai ka elemnkule, aolo e nalo ka hiki mai, nu ka makani a haalele wale, nu hou ka makani a haalele walo, a nu hou ka hoi ka makani, a e lele Hiiii mai ana ka lau oka laau, ka lepo, ka pohaku, alaiia o ka hiki mai ka hoi ia o uu poe paaa akya pei; nolaila, ke minami na nei au i koa kaaaka maikai, e uiake aua oo f aohe mea e pakele ai t kai uo la paha he malia mai koo i ka'a, e hoi pu kaua ma ko'u wahi e moe ai, no ka mea, o keia poe akua, he poe akua ikaika loa lakoa, a no ko lakou ikaika, na pau loa kauakn o keia wahi ika make. Pane aku Ia o Kūanahu, " E ! lapuwale ! he Eiemakule hoopunipuni loa oe !" Hele mai no oe e noho aku ana no au.

Hoi aku la ua eiemakule nei, noho iho la keia a polehulehu loa, aohe nae o ianei ike iki i na hoailona a ka elemakule i olelo mai, 'nolaila, i iho la oiailoko ona, Elemakule hoopunipuui maoli ka hoi keia. Aka, aole uae i liuliu ia noho ana iho a iauei, nu ana ka makaui, a hoomanao iho la keia, ho oiaio ka olelo a ka elemakule, nolaila, kii aku la oia i kaua mau hiuai kii, lawe ae la i ke kii maka, a hoopili mui la ma kona mau maka, a paa ae la i ka palii ma kekahi liuia, a o ke koi hoi ma kekahi lima, a hoopilia iholaoia i kekahi mau mea mamua o kona opu, hele kela a hookiikii lua, me he poe kii akua keaka ia palia. Me ka makau nui keia e hoomakaukau nei ia iauei. (Aoh'- i pau).