Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIV, Number 46, 13 November 1875 — Kumumanao Hooulu Lahui. [ARTICLE]

Kumumanao Hooulu Lahui.

He mea oiaio ko'o boikc aoa'ku mi ke %kea o keia lahui kaaak», no ka'o mea i olelo ai maoiua ie neī o ka pepa o ka pule i bala i hoike ia me ke akaaka imaa o oa maka o ka poe maikai i hoopiha ia e oa kolo kehao haihui a ke aloha. O ka'u aaea e olelo eei, no ka nai o ka poe ike kakau maoao, e hoolaha mau aoa ma oa Nopepa, ae ke kupono ole o ka lakou mea e olelo ai i ko lakou ike iho, a me ko lakou oaaa a piha. A pehea la e 010 ai keia lahui, ke ole e loaa kopooo oa mea e hiki ai e hapai a t hooolu i keia lahui. Aole no ao i kohihewa ma ka'o wehewehe aoa, a me ko'u hoike aoa aku i keia imoa o ookoo e ka poe ike kiekie i ao ia i oa mea he oui, e hiki ai e hoala i ka noo» 000 aoa o ke kaoaka e haoa e like me ka hiki. A peboa e hiki ai īa kakou e hoala hou i keia lahui iluoa a like me kooa aoo mao ma moa. No ka mea, ua ike no ka>

koa » pau, oa kaoaka Hawaui, he b«o> hiki oie keia i ko kakoo ike, ke bapai i keīa haoa paakiki • kaomaha. Aka hoi, o k» mikemake a&oii oo is o ko kakoa Moi iokomaikai, o ko kakou imi qqi aoa i oa me« e uio ai keia iahoi kaoaka. Oiai, o k» mitia i» o koea ooho aopaoi aoa wahi » kan» mao haiolelo ai;i, ma o a maaaei o kooa aopooi. Aka, aohe aoa haaa, oiai, ua iilo oa kakoo k» hana k» uni, ka noonoo ana j na mea e oia ai keia iahoi kanaka. A pehea la e 010 ai keia !abui e iike me kona makemake, i hoipoia me ko kakou ike i kabi e hiki ai e elo, ke oie faoi e hakia eeia mau laau ioo e ola Lei a iaka ma Hawaii nei, k» mea nana e kaoo huiuhu!o nei i keia lehoi i ka m&ke, a naoa hoi e hoopio uei i koa oani ila!o i ka lepo, me ka ike ia mai o kou oiohelohe ana e ke kaikamahine kaoiaoa o na mamo a Sema, oiai, ke ahn wale nei koa wahi hilahiia Auhea la kou ala ana e Hawaii ponoi i koe, he iike no kon ano i keia wa me ke kanaka e kaa mai ana, a ike ia koa wahi hona. Pela no e baoa ia ai a hele aku i ka make, pela no kou ano e ka iahui e neho nei i keia wa, malaio o ka malom&ia o na lau laau uiiuli maaiea o na pua, a me oa mamo » labeta. Aka, be makehewa paha ia'u ke iioike akn i ka mole, me ke aa a me ke kino o neia unau laau. No ka mea

ua aaauao kou aiaa, aka, ua huua ia aae kou naui, a me ke kulana o kou oiwi, lahiluhi. Nolaila, e noonoo maoli iho no ka mea ike i kahi e hiki ai, e hapai, a e hoala ikaika hoi i na mea e nlu hou ai keia lahui kanaka, a owai la ka mea hiki ke kau paoua iho a lele ae keia mea kaumaha e ola io ni keia lahui. Owai hoi ia ?

Ua akaka no ki oiiuiu o keia ano ika mea nuoooo, a me ke ewe o kona luuaikehala, no ka mea, ua ike kakou a pau i ka aooooo, ame ka ike, oaauao. Aka Lae, ua huua ia ia mea oialalo o oa auamo hooluhi o ua mamo a lubuU i hoomaikai ia imua o o ke Akua, mahope iho o ko Xoa ala aoa ae mai ka oua o ka waina. No ka mea aole uo paha i akaka ika ike ooa haole e olelo nei mawaeaa o na makahiki he kaaalima i koe e pau loa keia lahui i ka na!o. No ka mea hoi, aole i kulike ko kanaka maoao, me ko ke Akua, ke'lii o na lahui kaoaka oka houua a pau. Aia uo ia ia ka make, a me ke ola o keia lahui, a ia ia wale no kakou e hlki ai e paulele aku, a e noi aku i kona aloha mai, e hooulu, a e hoomahuahua hoi i keia lahui kanaka e like me kona lokouaaikai inau ia hauauna aku, ia hanauna aku. Nolaila, e uoonoo poao kakou uia ka mea hiki ia kakou ke olelo, a ke hoomaopopo hoi. Oiai, eia īloko o ko kakou nei mau poai, na kumulau hoolaha ino nana e kiola i keia lahui kanaka i k& make, ame ka hopena i'qo awaawa mulea, na na e uhuki uei i na mea ioo kupono ole ike ola o keia lahui. Oia hoi, ua hilmai nui kekahi poe makua i ke ola, a me ka waiwai, ka lako, a ua kuai aku i ka lukon mau moini nani makamae » ua kanuka e, e o!a ma na mea a pau o keia noho an.i, aka, ua hookoe ke Akua ia mea. O keia mea a'u e olelo nei, he mea hiki ole noia i kekahi poe ke ike, a ke uoonoo hoi i na mea e hiki ai e houlu i keia lahui Aka, mai oi loa aku ko kakou pono, a nie ko kakou nani, ko kakou ola, ina he poe hoolohe kakou, a he poe hoohaahaa hoi ia kakou iho malalo o na kanawai o ke Akua, a ine na kanawai oke ao nei. Oioi, ke komo nui mai nei na lahui e iloko o kou aina, a me kou wahi. A ke aoe laoakila mai nei na milihini ma na wahi a pau o kou aina, a maluna hoi o kou lehai ponoi hoi. Ake pahola aenei a palahalaha ma o, a maanei, a ua nui ia a kiekie. Oiai, he mea maopopo keia ma ko kakou ike >ho. Aia ko kakou ola. ame ko kakou make iua haole, oiai, ua lanakila loa na haole, maluna ona kaoana Hawaii ao na kauaka Howaii no ke ulupa «a ana e na haole, malalo o na auamo hoohuli o ko lakou kiekie iho. Nolaila, o kein lahui, he lahui no i hoo* kaulana mau ia mai ko lakou maa kupuna mai, a hiki mai i ka ai uoa ana o Liholiho Kamehameha 11. Iloko oia manawa ikea moakaka ia ka iho ana o keia hhui i ka make, ame na'lii. Mai ia wa mai, a hiki mai ike au ona Misionari i hoea mai ai, a noho roa Hawaii oei, Aporila 12, IS2O. Nolaila hoi, o ke ola o keia lahui, ua molia ia iloko o ka upena malua maeleao na pua, a me na mamo a labeta, e noho nei a piha iloko o na hale lewa o na mamo a Soma.

Nolaila, pouo no kakou ke hakilo aku i ke au o keia noho ana, a mauao, me ka ala wa a« ma o, • raa»oei, a oir«i hoi o ktkou ka mea hiki e hapai, a e hooolu laotkila ae i keia lahui, mailoko ae oka make e alai paa mai nei ini moa, a mahope. Aoho wahi puka hoomaha ae o koo lanakila, a me kou ola e Hawaii. Ke ike no oe i koa make, e paaipani mai nei * poni oe. Aloha ino, iloha ino keia lahui e mioia oei e ka make. Ma ia mea i hoike ia, he mea oiaio eoia, aka &te, o ka imi ana i na <oea e ola af keia lahoi, aa maopepo oo i ka poe ike hohona. He mea pohihihi no»a, koe oae ka mana Uni hookahi, m me ka maoa hoooa hookihi. 0 laua wale no na mtoa noi ma ke ao nei a pao, e hiki ai o hoala, a e hooulu i keia lahai kanakn i hooneooeo ia, i na'lii, iomu makaaioana. A ke ike oei oooee Hawaii i koo oeoeeo ana a ahu wale koo aina.

Ei» kekahi mea nui » kakou e eeoaoo a> be hiki aoei i ka Hoki, a »e ka Bspi. e hoo komo la iloko o k» palao hookahi. A pahea, m«o»o aoei oe eka me» heiahelo,, e bol - poe»? aoa ka bau» • keia m«o bok>ho'ona? (aole aoei e hoki e aua k» bipi, a buki e hoī ka hoki, me ka iike o*e oo» tkatka o laoa) » lilo iho la i» i mea pooo ele, a wehewehe ia ao'ia ka oo p»iao. Pel» oo k» poe e oielo oui oei m» na nopepa, • ne ua ku&ikuhi aoa a ko iakou maa maoio ko lakou mao oooaoo ialaa »oa, oi»i be okoa ka kekahi ika kekahi. NolaiU imi • biaa ke poo. ame ka umiami, aole oo e io»a »oa i» mea, a kakoo e olelo eui uei oo k» iahui. No ka mea, he haawioa bikt oie ia i ko kakou ooonoo, ame ko kakou ike, ke imi poloiei aka i na mea e niu hoa ai keia lahoi kanaka, e hke me ka makeuiake o ko kakou Moi lani alolu, o ko kakoo kokua aua, a me ka hapai po aoa i n» mea e ol» io ai keia lahai, a e laoakila mao ai hoi ka Hae Hawaii ma keia mau kapakai iloko o na hauauua Lou he uoii me kumamaioa e hiki mai ana. Me he nolomoka ana la a ka wai kahe oui, auwe kakou na kanaka Hawaii, ka poe i ka makaia ia e na maka kiekie o ka poe waiwai a me na maka hahu o ka poe ooa. Ao'e no kakou e pakele aaa i ka hoopai a ka mea ia la ka maua. No ka mea, ua koe kakou i kona mau kanawai a me kana mau kauoha maemae a pau, me ko kakou ike iho no. He make ko kakou ilaiia, eia nae, paakiki oo kakou, a kouio pu no i ka lua meki o ka hoowahuwaha ia a n;e ka mako awahia. Noiuila, ke olelo \* nei e kekehi poe kakau manao, u kekahi kumu nui ka i pau ai keia lahui no ka palauaielo ka. He kohilewa ioa ia oleio ana. Oiai, aolo kakou i alioa, a he.'e e noi, a e inakilo maU i huina alanui o keia knlanakauhale, e iike me ia ma na anpuui naauao, a ma na kulauakauhale nui oka honua nei. Ke uoi, ka makiio ma ua huina alanui a pui, a maaio ae ka poe waiwai, noi ba lima akau, pani ae k* I ma hema i ka maka, i na'o ka hilahila. Aole peia ma Hawaii nei, ua hiki no i na kanaka ilihune o keia iahui, ke imi, a ke maiama i ko lakon oia iho, a me ko iakoa mau pono kino a pau. Oiai, he lahui D»ikiaU neia naa ka hana, mai ka wa kahiko mai, aole keia he lahui palaualelo, aka nae, o ka mahuahua kupono o kahi uku bana ka mea i makemake ia. Aulu o kahi uku kupono ole i ke ano maoli o na kauwa kuapaa, a me ka poe i kuai ia uo ke dala. aole loa pela e pono ai. Aloha no. S. W r . B. KAULAl.namoku. Kaopuaua Honoluln, Okt»toba 2G, 1675