Ka Nupepa Kuokoa, Volume XV, Number 4, 22 January 1876 — HE IWAKALUA TAUSANI LEGUE MALALO O KE KAI! NA MEA KUPANAHA O KA MOANA! KE ALA O KA MEA HUNA, A O KA MEA POHIHIHI O KA 1866! [ARTICLE]

HE IWAKALUA TAUSANI LEGUE MALALO O KE KAI! NA MEA KUPANAHA O KA MOANA! KE ALA O KA MEA HUNA, A O KA MEA POHIHIHI O KA 1866!

MAHELE 1. MOKUNA VI. KUUPAU IX KA. MIHU. IKA pii-o aua o koia 100. ua iiaholo aku la ua mea a pau i kahi o ko o i-a | i ku ai, ko Kapona, na alii moku, na luina a rao na kapena-boe, a hiki loa aku i na wiiiki a uie na poo pao lauahu o lalo. No ka mea, ua kauoha kokeia ae la, o hoopaaia ka mahu, a ko hele wale nei no ka moku ma kona momenotu ponoi aaki iho Ia ka pouli, he kou no hoi o Xede Lana a ka iko iloko o ia pouli : ho haohao ko'u i ko auo o kona iko ana a mo ka hiki ana i kona maka ke a hulili iloko o ia pouli. Ua kapalili ino kuu puuwai, mo ho moa la e iiaha ao ana. xVka, aolo uo i kuhihowa ko Nede Lana iko, no ka mea, ua iko paka aku la makou ma kahi ana e kuhikuhi ana. Ho elua kaulahao ka mamao mai ka moku aku ma ka aoao akau,aia malaila kekahi moa malamalama a puni. Aka, o kona i a aua, aolo uo ia i liko me ka weli mao- 1 li o ko kai. 110 mau anana ka hohonu 0 ua pilikua nei malalo o ke kai, a mai laila inai no i puka ao ai ka malamalama ano e, i hoakaka ole ia iloko o na olelo hoiko a na Kapeua moku lie nui wale. Me he la ua puka mai keia weli malamalama, mailoko mai o kekahi mea a i 01 aku ke olinolino. 0 ka lihi malamah\ma o hoopuni ana i ka ili-kai, ua like mo kokahi poopoo nui loihi, a 01010 no hoi, a o waeua konu kahi oi aku o ka malamalama, mo ho hao enaona la, a e ano pio ilio ana i kekahi wa, mo he ana--pa aua la o ka wailiula, alaila a-a hou ao la a liko me mamua. Olelo ao la nao kekahi o na aliimoku, "Ho mea a wale iho no keia, aole o ko kupua a kakou o noko nei i ka huli." I aku laau, <r Aohe e biki i na unahi weli o ka i-a a me na maka a o ka niuhi, ko hoiko mai i ka walamalama olinolino e liko mo keia. Ua like ka lilelile o ka a aua o keia mea, me he uwila maoli la. Ko nee la, ke holo la imua a i hope, a ko holo pololei mai nei ia kakou I" 0 ka auwe like ao la hoi ia o na poe a pau o luna o ka moku, Nolaila, pane mai la ke Kapena, "Ua oki I Iluna ka hoe. a e hoopaa loa ia ka mahu !" Ua hoopaa loa ia iho la ka īnahu, a ke pokakaa ae nei ka moku ma ke ano hapalua poepoe. Kahea hou mai la no ko Kapena, mo ka leo ikaika, Mluua ka hoe ! Paa ia ka hoe iluna J" Ua booko koko ia mai la keia mau kauoha—aolo no hoi i emo, ua huli hiki wawo ae la ka moku mai kahi mai o ka mea ei, He kuhihewa nae ko'a, o hoao ana la e hou i uu pilikua nei, eia ka auanei e hoao ana e holo mai ka piiikua aku, no ka moa, o ua pilikua ]a, ke hookokoke loa mai la, me ka oi palna o kona mania i ko ka moku. Ua hoomama wale ae la no ko makou hanu ana—he eehia iho la ko makou, aolo ho maka'u maoli. Meha iho la na mea a pau, aohe pane 100 ae, aohe no hoi he wahi mea oni. Ua hiki mai la ka holoholona ia makou, a ko paani mai ia kela me na ale. Ke kaapuni la i ka moku, oiai makou e holo ana ho 14 m\* lo i ka hora hookahi, ua hoopuuiia oia me na apo uila malamalama, me he lepo aiai la, a holo aku !a no na mile elna a ekolu paha ko kaawalo mai a makou

j aku, me ka waiho iho i ka welowelo li- : lelile uiahope me ho uwahi Ia o ko kaaahi ka uioe kololīo. Aohe no hoi i eruo, i me he mea la ua hiki aku kela i ka hui-1 | na aouli, a i ole i ka paleoa pau paha o | kona momeueiu iho, aua hoi hou mai j la oia me ka hikiwawe loa, i oi aku ka i holo i ko na ia e ae a pau i ike ia, a he | iwakalua walo uo kapuai i koe mai ka moku aku, o ka pio iho la no ia o ka malamalama, me ka iuu ole ilalo o ka wai, no ka mea, aohe i emi aku ka malamalama a hiki i ka pio aoa—aka, me ka hikiwawe emoole i ualowale ai,

me he la ua pio maoli. Aohe i emo, ua ike hou ia ma kekahi aoao o ka moku, me he la ua mio iho la malalo o ka moku a puka ma ia aoao. 0 na sekona o ka manawa e nee nei, he wa pihoilioi loa ia o hookuiia mai makou. Aka hoi, ua kahalia iho la au i ke auo o ka holo ana o ka moku. Ke hohe wale nei oia mo ka pipika ana i o a ianei, aole i hoouka aku. Ma na heleheleua o ke Kapena, aole i ike ia'ko ano wiwo a me ka hohe wale f aka, he hiohiona nae o ka pahaohao. I mai la oia ia'n, "E Mr. Aronaka, aole i maopopo ia'u ke ano o ka enemi a'u e hoouka aku ai, aole no hoi au e hookuu aua i knu moku i luahi uaua iloko o keia pouli. Pehea la e hoouka aku ai i keia mea ike ole ia ? A pehea la auanei au e malama ai i ka moku mai kona hookuiia ana mai ? Ile pono lioi e kali a ao i ike pono ia." Pane aku la au, 4i E Kapena Farag;uta, aole paha ou wahi kanalua i koe 110 ko ano o keja holoholona ?" 1 mai la o Kapena Faraguta, "Aole, ua maopopo ia'u, he a-u nui launa ole keia, a he uila ko loko ona." 1 aku la au, "Malia he biki no paha ke hookokoko aku iaia me ko topcdo a mo ka mea hoopahu." "Pela no, ina he topedo kekahi o ka moku, o ka oi keia o-na holoholona weliweli loa i hana ia mai ai ; a no ia uiea, he pauo ia'u e makaala, a e malama hoi i ka moku mai a iaia mai/' I ku wale ia no e na luiua ia po a ao. Aolo hookahi i manao ae i ka hiamoe. A o ka moku Aberahama Linekona nei, no ka hiki 010 iaia ke hookela aku i kona mama mamua o ko ka hoioholona, ua hooakakuuia mai la kona holo, o naue malie ana i ka hapalua o kona maraa, E like mo kona holo malio i keia \va, pela no i hoohaliko mai ai ua a-u nei, o hoohuliia ana oia e na ale e like mo ko lakou makemake, a ke nana aku, me he mea la aohe ona manao e haalelo mai i ko kahua kaua. Aka hoi, i ka hiki ana ae ii ke aumoe, ua nalowalo aku la kela, a ma ka olelo maopopo ana hoi, ua omi aku la kona malamalama, mai ka nui a i ka maawo puahilohilo ana. E auhee hohe walo ana anei oia? He halia wale no i haupu ae pela, aole nae pela ka j oiaio maoli. Aka, ohiku minute i koo hiki ae i ka hora 1 o ke kakahiaka, j ho po-o kani paiakuli ka mea i loheia,! me he nalu poipu la mo ka ikaika i ka! puoooe. | ia wa, o noho ana au ma ka oneti ho-1 pe o ka moku, a malaila pu no me ke Kapena a me Nedo Lana, me ka lena anai aku i ko makoa mau maka iloko o ; ka pouli panopano. Ninau ae la ke Ka-j pena, "E Nede L;\na, ua loho pinepioe anei oe i ka halulu o ka pupuhi ana a na kohola ?" I mai o Nede Lana, "Ua lohe pinepine no au, aka, aoie nae he kohoia i like me keia ka ikaika launa ole o ke kaoi, ka mea nona na tausani daia elua i hoikeia mai ma o'u ia. Ina e hiki ana au ke hookokoke aku i ouala, no eha hapuna ke kaawale. ?/ Pane mai ke Kapena, "Aoie e hookokoke aku i kuu moku i oua ia ; a ina he moku okohola keia, e waiho aku no m iaia maialo o kau kauoha." *"Pela ea V* u Ae, mamuli poino ke oia o kan maa kauaka." " Ameko'u ola pu kekahi," i pane mai ai ua keiki o-ia uei, I ka aneane ana ae e hiki i ka hora 2

0 ke kak ihinka, ua ike hou ia aku la ka a ana rtiai o ka maiamalama, aole r.o hoi 1 eoai iho i ko ka wa mua i ike ia ai, me I he ia elima mile ke kaawale mai a m=t- | kou aku ma ka aoao hema. Aka uae, iloko o ia kawa, a iloko hoi o ia owe o ke kai a me ka haluiu o ka makani, ua lohe maopopo aku la makou i ke kani o Jo>na pewa hiu, a me he mea la e hookuu ana i kona ea ; a me he mea la no hoi, ua pii ae la ikma o ka ili o ka wai e hanu ai ; a o ke komo ana o ke ea iloko o kona mau ake mama, ualike me ka ho-ho ana oka mahu o kekahi mekini.

iiona nu ipuhao nunui, i biki nku i ka elua taiisani lio ka ikaika. I wale iho la uo au, "0 ko kohola i like ka ikaika me na tausani poe kaua lio. heaha la ka hoa e like ai o ia kohola ?" Ua lu-la wale iho no makou, nie ka ike ole i kahi e holo aku ai a hiki i ke ao. Ia wa i hoomakaukauia ai ka hoo* uka ana. Ua waihoia na o-ia a ine na hapuna a pau iluna o ka anini maka upena. Ke hoopiha mai nei ka Lut tnela elua i na pu hoolei poka pnoa a me ka pu kiola o me ka pauela pahu iloko, no ka mile hookahi ka mamao, a pela hoi me na pu loloa hoolei lu poha e make koke ai kekahi holoholona ikaika loa iloko oka wa pokole. Ke noke nei no hoi o Nede Laua i ka liookala i kana hapnna, ho o nui loihi. I ka hora G o ke kakahiaka, i ka wa e hoomaka mai ana ko alaula o ka malamalama, ia wa i nalowale koke iho ai ka malamalama uila oua a-u nei. Ika hiki pono ana ae i ka hora 7, aole i hohola pono mai na eheu o ke kakahiaka, 110 ka mea, ua alai ia mai la e ka noe ko makou mau ike, a ua hiki ole i ka makou mau ohenana hoonui ike ke lena a naua aku i kaiii mamao. No keia hoo hoka ia ana mai, ua ukiuki Joa makou. Pii ao la au iluna o ke kia hope, a o kekahi mau aliimoku, aia no hoi iluna o na kia mua kahi i lalama ai. (Aole i pau.)