Ka Nupepa Kuokoa, Volume XV, Number 16, 15 April 1876 — HE IWAKALUA TAUSANI LEGUE MALALO O KE KAI! NA MEA KUPANAHA O KA MOANA! KE ALA O KA MEA HUNA, A O KA MEA POHIHIHI O KA 1866! [ARTICLE]

HE IWAKALUA TAUSANI LEGUE MALALO O KE KAI! NA MEA KUPANAHA O KA MOANA! KE ALA O KA MEA HUNA, A O KA MEA POHIHIHI O KA 1866!

MAHELE 1. MOKUNA XL Na KA UwILA WALE NO. ae la oia i na mea paaL. hana e ka-kau ana ma ka paia o j kuna keona, u Eia na mea paahana no | ka hookelo ana i ka Naniilo. Ua like ; pu keia me na mea maloko o ke keena i hookipa. He mea pono ia'u ke nana m.nu ia lakou, pela e hoikeia mai ai ko'u kulana—he kuhikuhi moakaka hoi oiai au iwaena konu o ka moana. Ua ike oe i kekahi o lakou, e like la me ke tamometa, ka mea nana e hoike mai i ko ano o ka ea maloko nei o ka Nautilo. a mo ka barooieta, ka mea nana e hoike mai i ke kaumaha o ko ea a me ka loli ana o ka makani; he higorometa keia, ka, mea nana e kuhikuhi mai i ka maloo o ke ea o luna ; eia ke aniani o ka ino, 0 na mea i hoohuihuiia maloko ona, he mau mea lakou e hoike mai ai i ka hookokoke ana mai o ka ino ; eia ke panann, ka mea nana e kuhikuhi i ko'u ihu e holo ai; ke seketana, ka mea nana e hoike mai i ka latitu ma ke kiekie o ka la ; eia na wati manawa, na mea e helu ia ai ka lonitu ; a eia na aniani o ke ao a mo ka po, ka mea a'u e nana mau ai i ka huina aouli, i ka wa e pii ae ai ka Nautilo i ka ili o ke kai." I aku la au, "0 keia na mea paahana mrau no ka holo moana ana, a ua ike au 1 ko lakou hana ana. Aka, o keia mau mea hoi, mo he la ua pili uo paha lakou uo ka hooholo ana i ka Nautilo. Eia ka papa hora i hoopiliia me ke kuikele lewa, ke kau pu nei me ka manometa, he mauometa io no anei keia ?" "Ae, he manometa no ia. I hanaia kela papa kuhikuhi me kd kuikele levra, i mea e hoike pu mai ai i ka hohonu o ka wai i ka manawa hookahi." "Pehea hoi kela mau mea paahana, aole e hiki ia'u ko koho i ke ano o ka lakon mau hana." I, E ko Kumu, he pono ia'u e hoakaka aku ia oe, a e oluolu nae oe o hoolohe mai." Ua noho mumule iho la oia no kekahi manawa, alaila, ekemu mai la : "Aia he agena mana, hoolohe, eleu, a hikiwawe ka mea uana e hoohana na mea a pau, a o hoohele hoi, a oia ke 'lii nui maluna o kuu moku a pau. Ma ona h\ i hanaia ni na mea a pau. Nana no i hoomalamalama, i hoopumehana, a oia no hoi ka uhane o na mikini hoohana a | pau. O ua agena la, he uwila no ia." : "He uwila !" i uinau uku ai au me ka i poiwa. "E ke Kapena, he oi loa aku ka awiwi 0 kau nuui mea paahana, mamua o ka mea kupono i ko ka uwila maua hoonee. Akahi wale no a akakuu mai Ia ka niniu poahi anao oa mea paahana, a i ike ia aku o nee lealie aoa, i ka wa mamua iho nei, he oi ioa aku ka wikiwiki o ka molio eiike mo ka ka mahu hookaa ana." 4t E ke knmu," i pano mai ai o Kapeua J Nfmo; "o ko'u uwila aole i like me ka na poe o ae a pau. Ua ike oe i na mea 1 hoohuiia ai ke kai. Iloko o ke tausani gerama (hookahi hapa iwakaluakumamahao ka auneke i ke gerama hookahi), he 96} hapa haueri he wai f 2J hapa haneri he liu o ka paakai, a o na 5-6 i koe o ka hapa hainen, ua mahelehele līilii ia iloko o ke auliu o ka magauesio a me ka poUsiuma, iloko o ka boromide : o ka maganesio, ka paakai o ka maganeeia, ke ao a me ka paakai o ka puoa. Nolaila, e nana oe t o ka lia paakai ka i hapa nui o ke kai . Pela i hookaawale

«e ai aui keia liu so<Jiuma o ka wai kai, a no loko mai o laila i loaa ai ka'u mau mea i hana ai ika uwila. Noloko wale j mai no o ka moana i aie ai au i ko'u mau mea hana a pau ; noloko mai olaila ka uwila, na ka uwiia hoi i haawi mai i ka'wela, ka malamalama, ka motio ana, I a ma ka olelo ana, nona mai ke ola o ka ; Nautilo." | "Aole nae no laila mai ke ea nu e ha-1 | nu nei ?" | j ''01 ua hiki no ia'u ke haua iea no'u j ; iho, aka, he mea makehewa ia, no ka ! mea, ua pii ae do au i ka ili o na wai i ' ko'u wa e makemake ai. Aka hoi, iuft ! e hiki ole i ka uwila ke hoolako mai i | ea no ka moku, e hoohanaia no na pa- j uma ikaikā e waiho nei ma na keena j akea o ka moku, a pela e hoomauia ai ; ke ea e like me ka loihi o ko'u make- j make ana e noho iloko oka hohouu o ka moana. Na ka uwila o haawi mai nei i ka malamalama pio ole, ka mea i hiki ole i ka la ke hoolako mai pela. E nana oe i keia wati; ua ka uwila no ia e hoohele nei me ka pololei loa, aua oi loa aku ka pololei o kona hele ana, oiamua o ko na wati manawae ae a pnu. Ua hookaawale au iaia iloko o na hora he iwakalua kumamaha, e like me na wati Italia, no ka mea, ia'u nei la, aole he ao, aole htfi he po ; aole la ame ka mahina, o keia malamalama pio ole wale no a'u e lawe pu nei i ka papaku o ka honua. E nana I oka hora 10 keia o ke kakahiaka." u Pela io n0. ,) j "Eia kekahi mea, na ka uwila oia e hoohele nei. O keia papa manawa e kau nei imua o kaua, oia no ka mea na« na e hoike mai i ka holo o ka Nautilo. Ke moe nei he uweauwila mailaila aku a hiki i ka huila nao o ka Nautilo; ana keia kuikele e hoike mai i ka manawa a me ka nui o na mile i holo ai iloko o ka hora hookahi. E nana ! ī keia wa, ke holo nei kakou he umikumamalima mile i ka hora hookahi." "Nani ke kupanaha ! Ko ike nei au, he mea e kou akamai e ke Kapena, i kaiioolilo ana i keia ngena, i pea makani nou e holo ai, i mahu a me ka wai." '•Aole i pau ka'u hoakaka ana ia oe e Mr. Aronaka,' i pane mai ai o Kapena Nimo, a ku ae la iluna, me ka olelo mai, "ina oe e hahai mai mahope o'u, e lawe aku no au ia oe e hoomakuikai ia hope o ka Nautilo." Ua ike mua au i na wahi o waena konu o ka moku, koe o waho, no ka mea, he mahele okoa iao ka moku. I ka hoo* maka ana mai hope mai, o ke keena aina ka mea mua a r u i ike ai, elima iwilei ka loa ; ua hookaawaleia ia keena e ka pale-wai mai ke keena huli palapala mai. Oke keena huli palapala, elima iwiiei kona loa, a o ke keeua hookipa akea aku, nona na anapa elima ka loa, a ua mahele okoa ia ua keena Ia mai ko ke Kapena keena mai, e ka lua o na pale wai ; elima no heii iwilei ka loa o ko* na keena, a o ko'u elua no iwilei a me ka hapa ; a o ka panina loa, he keena nui waiho ea, noua na iwileiehiku a me ka hapa ka loihi, a oia ka hiki ana i ka ihu loihi o ka moku. Oka loa o keia mau wahi o ka raoku, he kanakolu kumamalima iwilei, oia hoi, hookahi haneri ame kumamalima kapuai. Ona pale wai, he mau puka komo ko laua i hanaia me ko akamai loa, i kapili pu ia me ka laho-lio ; a ma ia ano, aole loa he wai e komo mai iloko i ka wa e liu ai I ka Xautilo. !! Ukali aku la an mahope o ke Kapeua Nimo, a hiki i kahi hua-ke nui, oia no hoi o waena kouu o"ka moku. Ma ia wahi, he lua hamama ke waiho aoa, mawaena o ua pale-wai elua. Ma ka i aoao o kekahi palo wai, he alapii hao l ka i hoopaaia me ke kiloo, a hiki i ka pale luna o ka moku. Ninau aku la au i ke Kapena i ka hana a keia alapii. I mai ia kela, u O ke alapii ia e pii aku ai ai a hiki i ka waapa." Ninau aku la au me ke ano haohao, U A ! he waapa no ka kou ? w

k *Ae, ha waapa no ko'u, lie wahi waapa uuku bo a mama hoi, a he kahiua inaikai kona, aole no boi oia e pihopiho iloko o ka ino. He waapa lawaiu no'u ke makemake, a he waapa holoholo lealea no hoi." Niuau hoa aku la no an, *Tehea, i kon wa anei e makemake ai e kau iluna o ka waapa, e hoolana mna ia ana nuei ka Naulilo iluna o ka ili kai ?" "Aole, ua hoopaaia no ka waapa maluna pono o ka moku, a ua hauaia no hoi i wahi keena nona, e like īne kona nui. Ua kapili paa loa ia oia me na pale-wai, a ua hoopaaia me na ami oolea. Ma keia alapii e hiki aku ai i ka puka komo o ke kanaka ma ka aoao luna o ka Nauiiio, a he puka uo hoi kekahi o ia ano ma ka aoao o ka waapa, e kupono ana i ko ka moku. Ma o keia mau pani puka palua la i komo aku ai au i ka waapa ; a i ka wa e paniia ai ka puka ma ka waapa, oia no ka wa e paa ai ka puka ma ka Nautilo, a me kekahi kui kolu e hoopaa loa ia ai ke pani o ka waapa, Maloko hoi o ka waapa na une e weheia ai ke pani waho loa o ka Nautilo a me na ami i hoopaaia ai ; a ia wa e pii ae ai ka waapa i piha i ka ea a hiki i ka ilikai. Ia wa, e wehe ae no au i ke pani o ka waapa i hoopaa pono ia me na umii a me na pa- | ie lahoiio ; a e kukulu ae i kuu kia, a e | hohola hoi i kona mau pea, a e une i kona mau hoe, a pela wau e liolo haakeo | aku ai ma ka ilikai me ka pakika." i "A pehea hoi oe e hoi hou mai ai i j ka moku nei ?" I "E Mr. Aronaka, aole au e hou mai ana i ka moku nei, aka, o ka moku no ke huli ae una mahope o'u." "Ma o kau mau kauoha anei ?" a Ae, pela no, oiai ia'u e hek* ai, e lawe pu ana no au me kekahi waea telegarapa kamailiome a T u. A i ko'u wa e ōiākemake ai e hoi i ka moku, e hoouna mai no au i kuu elele uwila, a e hu« li ae ka moku a loaa au." Pane aku la au, "Ua lawa ko'u kanalua, oiai ua maopopo lea loa mai la ia'u na mea au o kamailio mai nei." Mahope iho o ka hala ana ao o kahi lua poopoo i ku ai ke alapii hao, ua komo hou aku Ia maua i kekahi keena, he eouo kapuai ka loa, malaila i ike hou aku ai au ia Kosila a me Nede, e hooipoia ana laua e ka mahu o ka laua mau mea ai, a e noke ana hoi i ka hoohialaai. Wehe hou mai la ke Kapena i kekahi puka, aia hoi maua e ku ana imua o ke keena kuke, nona na kapuai eiwa ka loihi. Malaila kahi i oi aku ai ke aiai malamalama o ka uwila, mamua o ke kukui gasa. 0 na ula malamalama i hoopaaia malalo o ke kuapoi hao maka upena liilii, e hoike mai ana lakou i ke okoko enaena a me ka wela pio ole no kela la keia la. E hoowela ana hoi lakou i kekahi mau ipuhao e hailaia ai ke kai, a noloko mai o kona mahu, i loaa ai ka wai e iuu o ka moku. E ku leokoke ana ka hale kuke, ke keena auau, i boolako mau ia me na tabu wai huihui a me ka wai pumehana. 1 Ma kekahi aoao iho o kekeena kuke, ! ke keena moe o na kanaka o ka moku, he umikumamaouo kapuai ka loa. Aka, ua paa ka puka, aohe au i ike i ke ano o ka hanaia ana o loko, i mea e maopopo ai ia'u ka nui o na kanaka maluna o kaNauiilo. Ma ka aoao hopo loa o keia keena, he pale wai hou, e kaawale ai mai ke keena mai o na enegine. Weheia ae la ka puka, a komo aku la au i ke keena o ke Kapena Nimo, —ka enegiI nia kiekio o ka papa akahi ma ke ao i nei, ka mea nana i hana kona maa mei kini hoonee me ke akamai uoi. Ua | hoomalamalamaia ua keena enegini nei a moakaka loa me ka uwila, aole wahi pouliuli o loko, a o ka ioa o keia keena, aole i emi iho malalo o ke kanaono ku* mamalima kapuai. Ua maheieia nae iioko o na apaua elua ; o ka mna, malailauamekiai paahana no ka hoopuka ana mai i ka uwiia; aoka lua, kahi nona ua mekiui e hookaa ia ai ka hoik

nao naua o hooholo ka moku. Me ka hiaai nui i makaikai pono aku ai au i keia mau inekim, i mea e maopopo lea ai ia ? a ko auo oka mea paahana oka Nawiilo. W E nana oe f ?? wahi ake Kapena, |4 o ka Buueseoa mau mekini hoopuka uila ka'u i hiwo ai, aole ka Rumekofa. Aole i 01 aku ka ikaika o kaua.'' (.•/OiV i puu.)