Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVIII, Number 44, 1 November 1879 — MOOLELO O NA LA O KA Haku Visakauna Nelesona. KE DUKE O BERONETI. KE KAUA ANA O NA AUMOKU KAUA BERITANIA, A ME KO ENELANI MAU PAPU LAAU, &c. [ARTICLE]

MOOLELO O NA LA O KA Haku Visakauna Nelesona. KE DUKE O BERONETI.

KE KAUA ANA O NA AUMOKU KAUA BERITANIA, A ME KO ENELANI MAU PAPU LAAU, &c.

i 39 A haalele iho la p Kapena Berry i nn aumuku Sentamn ma ke K.-nkuono o Aboki* mu kn In 5 o Aug*te, »ka, aole nae oia ; i hiki «ku miu?» <> k« Alihikaua Lord St. Vmcent iwaho o Cadiz, a hiki ī na la hope o Septtemaba. O«oi oia i hoopuka mai ui mai ke Kaikuono o Ahokia. ua alualu ia iho ' U oia e na «umoku Farani eha i holo mahuka moi ai ma ka po o ka la 1 o Augate, a j ua hoom»u hoi o Kapena Bfrry.i ka hooiho .ma o ku moku i ka makam iloko o na ia ; elua, a no ka pakela holo loa, ua pakele aku . la ka moKU kaua Leander rnai ua moku Fai r»ni aku. Miloko o ka leta a Nelesona i haawi aku ; ai ma ka lima o ka Hon. T. B. Cabel na ka ! Adnu"tnila Nui ma Euelaoi, e hai aku ana ; oia i keia letu ano nui mahio iho : j Vaxg(?ard. Aug. 5, 1795. ; la Aiiimamla Earl Spencer, Ahhikaua Nui o na Aumoku Kaua. ■ •• E kuu Haku. — Ma Ko'u ano he k*ma<> ' aina au no ke Kul.mak luhaieo Ladana, nolaila, ke mak*n* aku nei »u ia oe i ka pahikaua gula a ka Alihik.uia kaulana o Faran» M, BUm]uet. i haulehia imu* o na Aumoku Ka- : ua Ber*tani», ma ka 1« 1 o Augate. i mea e hoomanao i.i mai ni au e ke Kuien*kjuhnle 0 Ladan«, —Na Enelani Britania paha auaneī e kau na Kuia o ka moana. M«*i Kou | kauiva haahaa aku, ; *• Hor«tio Netesona." { { E hoomanao iho ko makou poe e heluhelu nei t keia mooielo, aole i loaa i* Eue- | iani keU huaoleio e kauUoa nei a hikī iloko i o keia manawa— oa EneUni e kau kanawai na ale 0 ka moana. Ua puka aku keia ole- : lo kauiana no ka manaw* mua !oa, mai ka ! lima hema kakau aku o iVelesona, a ua heluheiu i« hoi keta !eta e ka R»ght Hon. Henere A4iuetona unua o ka Moi Keoki 111, roa)oko o ka rumi o ka Oihana Kaua roa EueUni. nia ka la 9 o Okatoba, 1198, Mailoko

mai o na Adimara!a tiiwo ole o Enelani iloko oi* au, aoie i ioaa ia B€ritinia keia bua« o'eio kauiana, a me kona ikaika ma ka raoana, aka, na keia Nelesona ponoi i kapa ia» ia'iho, nana e kau kanawii na ale o ka moana. Na kei<» kaua i hoaiai ae i ka maka o na ' aupuni nui o £uropa, a ike ia iho Ja, o Neiesona ka keia, ke koa hiena o ka Naiie, ka mea nana i ulupa iho i ka m*na o ko Farai 1 ni mau aumoWu kiua, a paniku ia aku ia na : kahakai o Aigupita e na Aumoku Kaua Beritania mahio o Neieaona, a paa aku ia o Napoiiona Bonepati ma nā waonaheie o ; Aferika. a o ka hookaiakupua nui hoi o £uropa. Aoie i kauiana loa keia huaoieio ma ia | hope m;»i, aka, ua kauiana keia kaua lioko . | o na moolelo kaua moana o Eneiani, a o ke- ; kahi hoi ia o na kaua nui i hoouka ia, a aoi ie no hoi oia i kauUna loa ae iwaena o £u- • ropa, ma ke ano—he noho alii ka moana . i akea no ko Enelani mau Aumoku Kaua — i jaka, e wehewehe iki aku ana ka mea e ka- ! kau nei i keia mooleio, i ke kumu a me knhi i ioaa mai ai kela huaolelo kaulana la Eneiani, a kakou hoi i iohe wale ai me ka maopopo oie. i ka makahiki 1793. ua hoomaka iu ke kaua mawaena o Eneiani me Farani ma ke Kaiwaenahonua, a o Lord Hood hoi ka Alihikaua Nui ma ke Kniwaenahonua, a aia hoi mainlo o kana alakai ana na aumoku kaua ikaika he 35, a ua mnhele iho la oia i kona mau aumoku no keia mau awa ekolu—Goregina, Toulana a me C.idiz—aia nae malalo o na Adimarala ana i hookohu aku ai no ke alakai ana, aole i loaa ia lakou | he wahi ianakila imua o keia mau awa. xMo ka la 5 o lulai. 1797, ua kalewa ae la o Nelesona me kona mau aumoku ma ke awa o Cndiz, a ki poka ia aku la ke kulanakauhaie o Cadiz, me na aumoku Sepania me ka nui o ku poino. linua o Santa Crutz ua auhee oia me kona mau koa ; ma ka la 1 j o Aug»te, 1795, ua lanakiia aku oia maluna J o na aumoku o Farani, a ria ke plo ana o : keia mnu aumoku, ua neie o Farani i na j moku ikaika oie, e hiki ai ke hoopakele ne i i konu mnii kahakai, aka, koe no nae kona mnu aunioku kaua lii.'ii he hanen a oi, aka, ua lilo loa lakou i mea oie i ko Enelani mau aumoku kaua. M'»iloko nmi o keia kaua, o ka lilo ekahi ona keia o ka hanohano o ke Kaiwaenahonua i na aumoku Beritani«, a ma ia manawa mai hoi, ua lilo o Eneiani he enemi ino loa no Farnni. No ka mau o ka manao lili o na nupuni kaua, ua hoom*kauknu hou o Farani i kona mau aumoku kaua, a kue aku la om la Enelani ma ka makahilfi 1803, i me k* mnnao o ua aiwoiwn nui nei (Napoliona.) e lanakila ana oia ma ka moana, nlaih ua hiki ioa iaia ke holo aku i Enelani me konu mau pualikaua ikaika, e kaua me kona enemi ino loa. O ka hunkai hope loa la a Nelesona maialo o ka leo o kona aupuni, a ua hoouka ia j keia kaua ma ka lae o Tarafdlaga, ma Se--1 pnnia, ma ka la 5 o Okatoba, 1805. a o ke kaua moana nui hoi i hoouka ia ai maialo o ka la, k>» haulehia ana o Neiesona iloko o ka Unakiia imua o na aumoku kaua hui o Farani a me Sepania. a no ka loaa ana oia iannkila ia Enelani, alaila. ua lilo ae la o Nelesona he Nai Nui no Kona aina, a ma ona 11a i loaa elua ai 'ka hu hewa o ko Farani ! mau aumoku. a o ka mua a me ka hope hoi ia o ko Enelani kaun ana i kekahi kaua ikaika loa, a hiki i keia manawa. Ua lilo mai hoi ka hanohnno o ke Kaiwaenahonua, ke Kai Ak«u. a me ka moana Atelanika. malaio o ke alakai ana a ko Enelnni olai (Nelesona) ma ka moana. a e kapa ia hoi oia ma keia oleloana—" Na Enelani e olokaa a e kau i na Rula mn na ale o ka moana." Nola- | īla. ke ola nei no ka inoa o Nelesona no ke- | la huaolelo kaulana a kakou hoi i lohe wale ! ai. a o ka piha ana hoi keia i ke 74 o na i makahiki o ko Enelani noho alii ana ma ka | m»ana, malalo o ke alakai ana a ke ko» holo J moan» kaulaua. a uona boi ka olelo la ana, ; aoie e napoo ka la raa Ladana. j E waiho īki kak«u ma keia wahi ia Nele- ! sona me konfc mao aumoku ma ke Kaiku- | ono o Abokia, a e kamailio iki kakou oo # ka ; LuuneU a Nelesona i hoouna ai i kana pa- | lapala na ka Adimarala Nui ma Enelani. • Da haalele aku ia ka Luunela Hon. T. j B. Cabel i na aumoku Beritania ma ka 1« 8 | o Augate» 1798, a hiki aku la oia i Enelani j i ka m iiaina o Okitobt, me ka nu hoa o k« I lanakila ana o AdimaraU Nelesooa maluna ] o na aumoku kaoa o Farani. Ua hoomaf lamilama ia'ke Kulanakauhale o Lodana, a j e kai huakai ana hoi na koi ma na alanai, | me ke kan» ana o na p*hu a me na ohe, a I ua hoemau ia hoi ke kant ana o na mea ka« ! ni a hiki i ka napoo'aua o ka la. * * I i ka man*wa i hik» aku ai o keia lonn i ī ko Ne(esona makuakane ka Kev Edemana | Nelesona, u« piha oia i ke aloha no kana j keiki iloko o na la elemakuleo kona ola ana. ' Ua kakau iho lt oia i keia leta e pili ana n v

kana keiki, a hoouna aku ia oia na kona I hoaaloha ka Rev. B. Alota, a penei ke anoo ua paiapala ia. 4< O ka'u keiki nui a me ka punahele, ua j heie aku oia ī keia ao nei me kn hewa ole, j 'me ka naau haahaa, ke akahai, me ke j aioha i na mea a pau. a me kona maliau hoi ; i ke ua lawe mai oia laia i palekila |noka ia hoouka kaua, no ka pono a me ka j hanohano o kona aina. No ka uiea, imua o | kekahi papu ina na Kahakai o Calvi, ua eha j konn inaka hema ; imua o Santa Crutz, ma ! ka mokupuni o Tinirefa, ua ku kona limi akau inai kekahi poka i ki ia mai lun« mai 0 ka papu ; iwaho hoi o ke awa o Cadiz. ua hina aku oia iluna o ka waap.i, me ka pakele o kona ola mai ka pu mai a ke Koniodoa Sepania Teregoiana, a ke mau nei no ia eha ona ma kona kino; a i keia manawa hoi ma ke kahua kaua o ka Naile, un eha oia ma kona poo mei kekahi pauku laau mai. Ma ka la 29 ae nei o Sepatemaba. o ka piha ana ia o na makahiki o ka'u keiki punahele Ike 40 ; aole hoi oia i makau ina hoowalewale ia mai, oiui, aole oia i hana i kekahi hewa, a he hoohanohano ana mai hoi i ko'u lauoho keokeo, oiai, iloko o na (a pokole, e haule aku ai au i ka honua." (Aole i pau.)