Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXI, Number 26, 1 July 1882 — Page 2

Page PDF (1.87 MB)

This text was transcribed by:  Shawn James Leavey
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

            Ma ke Kanoha

KUAI HOOLIMALIMA O NA AUPUNI

 

            Ma ka Pooakolu, Iulai 26, 1882, ma ke ala iho o Aliiolani Hale, ma ka hola 12 o ke awakea, e kuai kudalaia aku ana ma ke akea, ka ho'olimalima o keia mau Apana Aina Helu 65, 66, a waiho la ma Ainaho@, Honolulu.

            Manawa. Hoolimalima no 5 makahiki. Oka koho, @125 no ka makahiki no na Apana elua. E oka'a i kela a me keia hapaha mahahiki.

            Simon K. Kaai,

            Keana Kelaiaina, Iune 24, 1882. 1070 3t.

 

 

            Eia ke laha nei ka Mai Hepela ma ke kulanakauhale o Kapalakiko, a aole kakou e ike e laha hou auanei maanei. Ua loaa mai nei ia'u he Pulahehe maikai mai na Aina e maluna o kela mokuahi iho nei, olaila, o ka poe e makemake ana e O ia lakou. e hele ae ma ka Hale Haawi Laau o ka Pa@ Ola ma K@kihale ma ka Hora 9 A.M. a hiki i ka hora 12M o kela a me keia la, koe ka ia Sabati, me ka uku me.

1069 tf.           GEO. L. FITCH, M.D.

 

 

KA NUPEPA KUOKOA ME KE AU OKAA

I HUIIA.

No ka makahiki, $2.    Eono Mahina, $1

Dala Kuike ka Rula

POAONO, IULAI 1, 1882

 

 

HEAHA KOE NO KE KUIKAHI?

           

            Ua makaala anei ko kakou poe Lanamakaainana no na pono o ke Kuikahi Panail@-ke me Amerika Hui? Pehea ia Ku'ikahi? Heaha na hana i kupono ma ko Hawaii nei noao i mea e hoomaola aku ai na pomaikai o ke Kuikahi? He nui ua poe e kue nei i keia olelo aelike, a ua olelo kahi poe e hoopauia ana ua Kuikai nei ke piha ae na makahiki i o'elo mua i@ no ka hoopaa ana i keia aelike. He mea akaka loa na pomaikai i loaa @iai i keia aina ma muli o keia pa@ailike. Ua hoohua ia mai ka pomaikai mawaena o na hana @ me na paahana a pau o ke ia Aupuni. Ina he poe kahi e noho nei ma keia aina i ohi ole i na pomaikai o keia kuikahi, o ka poe palaualelo no ia. Aka, mawaena o ka poe miki ma ka h@, aohe mea i hele kona ohi ana i ka hua, Iwaena o na ano hana a pau ua ikeia na hua maikai o ke Kuikahi. He nui na hele hou i @, a na @ i pahol@ ae i ka hana a me ke da@ mawaena ae o na limahana. O ka poe kalaiwa kaa hoolimalima, na poe huki kaa ok@, ua Poola ma na uwapo, na ka mana, na hamo pu@a, ka poe p@, ua poe @komek@” -- o lakou nei a pau loa kai ohi i na pomaikai o keia paoailike. A aole wale ma Honolulu nei o@ pomaikai o keia aelike. Ua ikei@ kona hoa mai Hawaii a hiki aku i Kauai, iloko o na hana hou i hoalaia ma kela a me keia apana.

            He aha na hana kupono ma ko Hawaii aoao i mea e hoomau ia'ku ai keia pomaikai? Pono e ninau, e imi, e hooikaika. Aohe pono ke noho wale me ka noonoo ole, a hala, ka wa kupono no ka hana, a ike iho i ka nele, mihi iloko o ka ilihune.

 

 

NA ULULAAU

 

            O ka haawina iloko o ka Bila Haawina, no ka malama ana me ka hoomaha@haa ana i na ululaau, ola kekahi o na hoolilo kupono loa o ke aupuni, ke waiho ia hoi ka hana ma ka lima o ka mea kupono nana e lawelawe. Ke nalo @ aku nei na ululaau ka@ o ka aina. Ina e maa ka emi ana o na laau ma keia mua aku, e like me ko ke kapalima makahiki i hala, me ko lakou paniole ia e na laau hou, he mea maopopo e hiki mai ana ka wa e neoneo ai ka aina, a he pilikia no hoi ae hopena o ka aina i nele i na ululaau. Ua ike na aupuni naauao i keia, a nolaila ua hana lakou i na kahawai e hoom@l@ ana i na ululaau, me ke kokua pu ana me na hana e hooulu ana i na laau hou. A ma he manaolana ko keia hanauna no ka pono o ka aina, a me ka pomaikai o na hanauna o keia mua aku, he pono ke noonoo mua ia @a kumu e ola ai na ululaau o ka aina, a me na mea e ulu ai na laau hou.

            O na laau k@aina kahiko ma na kuahiwi o ka @a, he ualowale aku nei, he mea pono ke @ia na mea e ola hou ai keia. .. @ laau. Aole pono ke nalowale lakou. A e hooula ia no hoi na laau hou o na aina e @ i. O ka laau “pale piwa” o Auseteralia kekahi laau kupono loa ke hooola ia ma na mokupuni a o kakou; a pela no hoi me ka ohai paa ulaula. He mau laau waiwai keia ke hooulu oai ia. Aka no na kamaaina kahiko ke aloha nui, a me ka makemake nui e ike ia aku ko lakou ola hou ana. Ke koa, kou, milo, @a ano ohai a pau, ke iliahi, wa@uke, ol@na, a pela wale aku. He maikai a he waiwai keia mau la'au ke hooulu nui ia. Aka, o@ wa@ ma ke @ e hiki ai ke h@ ka pomai@ ka @ i p@ p@ i na ululaau maikai. Ai@ ka waiwai i hiki ole ke @lo ia iloko o ke ea ka wai, ka lepo a me @ ouli a pau o ka aina.

 

 

PEHEA KA WAIONA

 

            Maloko o ko kakou pepa o keia pule aku nei i hoopuka ia ai ka helu eono o na manao o Hamakua, e pili ana no ka waiona, @ ka helu hope loa ia o o kana mau kalai ao maluna o keia kumu hana. Ua akaka i@a kona mau manao a kuokoa kana mau wehewehe ana me ka hoopilime@ai ole. No ka maluhia a me ke ola wale no o Hawaii keia mau hooikaika ana e hookapu i na waiona. Ua akaka loa, o na waiona ke kumu maopopo o kekahi hapa o@i o ka ilihunea me ka make iwaena o kanaka.

            Aole no paha i poina i ko makou poe heluhelu na lono i hoopikaia e makou i kekahi pule i hala ae nei, e pili @oa i ka poe Maori o Nu Zilani, a me ko lakou hooikaika ana e hookapu ia ke kuai ana i na waiona mawaena o lakou; he mau lono oiaio ia. Ua ane like ka heluna o ka lahui Maori me ko Hawaii nei, ma wawaena o ke kanaha me ke kanalima tausini, a o keia hapai ana a lakou me ko lakou alii mamuli o ka hoole loa i ke kuai @ o ka waiona iloko o ko lakou lahui, he hooikaika @oa ia ina ko lakou aoao no ke ola o ko lakou lahui ponoi.

            O ka Moiwahine kekahi o ka mokupuni o Madegaseka ka i hapai pu ma ka aoao hookapu loa i ka waional he mau makahiki i hala ae kona hooholo ana i ke kanawai hookapu loa i na waiona maloko o kona aupuni. Aole anei he mea pono ia Hawaii ke hooikaika nona iho, a no ke ola hoi o kona mau kekei ponoi? Ina e noa na waiona, o ka lahui Hawaii ka poe hope e oi ana o ka poino.

 

 

NA HALAWAI

 

            Ma ke ahiahi o ka la apopo, maloko o ka luakini o Kawaiahao, e hoomaka ana o Mr. Hallenbeck i kana mau lawelawe ana no ka pono o na kanaka Hawaii maoli o keia kulanakauhale. Ke konoia akau nei ka lehulehu a pau me na manao aloha e hele ae, a e lohe i na mea e hai ia mai ana, e nana hoi i na mea e hana ia ana. Aole keia he mai halawai no ko Kawaiahao poe, a mea kukulu noi no ko lalia anaina a me ko laila ekalesia; aole loa pela. Aka, no na mea a pau loa keia mau halawai i kukuluia; no ka pono o no kanaka Hawaii, no ko lakou pomaikai. a no ko lakou ola i hoomaikaia'i keia mau anaina halawai. Aole paha he mea e hoole ana i ka pomaikai i haawi wale ia mai ka lima mai o ka Makua Mana Loa. O ke kulana hanohano, a malamalama i loaa mai i keia Aupuni i na wa i hala ae nei, a hiki wale i keia la. he haawina keia i lo@a mai aole wale ma ke akamai a me ka mana o ke kanaka, aka mamuli o na hoomaikai ana a ka Haku i @a hana i hapaiia no ka lahui Hawaii. Ua pomaikai o Hawaii iloko o kona wa ilihuna, mamuli o ka lokomaikai piha i nininiia mai maluna ona mailoko mai o ka lani, a mamuli no hoi o kona hoolohe ana i na leo alakai o ia Lokomaikai. O ka Pono ka Puuhonua @ oia ai ka aina. Ua ike pono na alii i ka oiaio o kela; nolaila i hookaulana ai lakou i ka olelo “Ua mau ke Ea o ka Aina i ka Pono.”

            O ua pono hookahi nei e mau ai ke ea o ka aina, ola kai makemakeia e hooonipaa iloko o ka puuwai o keia lahui. I mea e pono ai a e lanakila ai ka io a me ke koko ponoi o ka aina. Oia ke kumu o keia mau halawai e hoala ia ana, aohe kumu e @e. Ke konoia aku nei ka mea heluhelu a me ka mea lohe e hoolaha aku i keai mau halawai, a e hele ae i kahi i oleloia. E alakai pu ae i na makamaka a me na malihini, anoai paha he ola io keia no ka poe e makemake ana i ka hoolaia. Ae, he ola io no ke makemake ia,

 

 

KELA ME KEIA

 

            Ua kamailio mai nei ka Elele Puka La o ka la 19 iho nei o Iune, e pane ana no ko makou manao pepa mamua iho no ke kupono o kekahi mau haawina o ka Ahaolelo e hoolilo nei. Hookahi kolamu piha, a he kolamu loloa o ua Elele nei i piha me ka nuku a me ka ha@huli wale no. Aole nae ia i hookahuli i ka oiaio o ka makou olelo mua, no ka mea he mau olelo oiaio ia a aole hiki ke hoohiolo ia. Ke olelo mai nei ka Elele, he mau olelo hoino a hoowahawaha ka ke Kuokoa no na hoa o ka Ahaolelo. Mahea la ka hoino ana? Aole i hai pololei mai ke Elele, Aole i kuhikuhi na pepa nei i kekahi h@p@na olelo hookahi a makou i ku i ka oiaio ole a me ka hoowahawaha. O ka makou hana, o'a ka hai pololei i ka oiaio, me ka hoopilimeaai ole i kona ano iho ma ke akea. O ka Elele kai hoowahawaha ia ia iho ma kana kamailio ana. Olelo hou ua wahi pepa nei, ua hoopuka ka makou i ke aloha aole o kana mai ia Hawaii. O ka hana ka hoike kupono no ke aloha, aole o ka olelo. Ina ma na huaolelo e akaka ai ke aloha, ua eo i ka o@a o ua Elele nei; ua piha @au kona mau kolamu me kona aloha, a me ko @ai ino, mai ka noho ana ia Palawai

a i ka noho ana i K@'@, o ka mole a me ka welau o kana moolelo he aloha i ka lahui Hawaii.

            Olelo hou mai ka Elele, “he nupepa ka keia no kekahi poai i ike ia, a mea hou ae no i ka pepa a ka haole, a i na Kuhina haole hoi keia pepa,” a pela wale aku, He mea hiki ia makou ke hai aku me ka oiaio, aole a makou poai, aole a makou haole, aole no hoi a makou Kuhina mai mua mai a hiki i keia wa ua kuokoa ke Kuokoa, aole poai @ana e hoopaahao mai.

            Ua ku kaawale ka makou kamailio ana maluna o na kumuhana a makou i noonoo ai he pono ke noonooia e ka lahui Hawaii. Aole keia he nupepa no ka haole. He io Hawaii keia pepa, a he koko Hawaii kona, a no ko Hawaii penei pomaikai oia a mau loa aku, O ka Aha Kuhina hookahi a he @o@, oia ka Lahui Hawaii @ mai Waiohinu a hiki i Waimea, a welo aku i Lehua. Na lakou keia pepa i hookumu a o lakou i hoopaa a hiki i keia la, a mamuli o ko lakou pono ka pepa e ku nei. Ua ike pono makou i ka pilikia o ka Elele, a oia no paha ke komo i puka ai kona kolamu piha me na olelo awaawa, a oiaio ole. Ua awaawa ka eke waiho ai; ua wela ke kino; a momo ka manawa, a o ka mauliawa ana keia o ka mea paupauaho.

 

            Ua hai pololei mai o James Keau ia makou, oiai oia e hoomakaukau ana e holo balot no keia apana, i na e koho ia a noho iloko o ka Ahaolelo, e kokua ana oia me kona ikaki a pau e hooholo i kanawai hookapu @oa i na waiona maloko nei o ke aupuni. Ke hilina nei makou e hooko pono ana o Keau i kana olelo, oiai ua like no kona ike me ko Hawaii nei poe noonoo a pau ma keia kumuhana e pili ana i na mea ona, he mea hoopoioo wale no i ka aina. Ina e kokua o Keau ma ka bila kanawai e hookapu ana i na waiona, he lei momi maikai ia ana e lei aku ai imua o kona apana.

 

            Ua lon@ wale ia, a ua hoopuka ia no paha maloko o kekahi o ko kakou mau nupepa, e kahea ana ko Ewa poe i S P K Nawaa e hoi aku i ha@ ekalesia ma Ewa. E pono e ak@h@o kakou poe makamaka Ma Ewa, aole nei o ka wikiwiki loa. He kumu o Naw@a mamua malalo o ka Papa Misiona Hawaii ma ka paeaina o K@ba@, a ua hookuu @ mai loko aku o ka hana o ia Papa no na kumu kupono i ikeia e lakou. Iloko o keia mau pule iho nei na hopu ia oia no ka @ ana i ka waiwai o kekahi o na hale kuai o Honoulu nei; ua ao ia e ka Lunakanawai Hoomalu, a ua hookuu ia. Ina he noonoo maikai e waiho nei iloko o ko Ewa poe no lakou iho, a no ka inoa hoi o ko lakou ekalesi, e pono ke kuka loini lakou mamua o ke koho ana i Nawaa.

 

Ua loaa mai ka Hoku Ao Nani, oia ka buke hure@i hou a Laiana makua. He buke himeni keia nona na aoao he ekolu haneria oi, a ua p@i pu ia na himeni me na leo mele. O ka oi keia o na buke himeni i hoomakaukau ia e Laiana. Ua hana ia keia buke hou no na anaina pule hoomana a me na kula Sabati kekahil ua hui pu ia mai na himeni kupono o ka buke himeni mua, a me na mele kula Sabati o na buke m@a iho nei, me kahi mau mele i haku hou ia iho nei e Laimana, a ua hoohui pu ia iloko o keia buke hou, a o ka mea i oi loa'aku ai o ka maikai, oia ke pai pu ana o na leo mele me na olelo. Ua kupono no ka inoa o keia buke hou, Hoku Ao Nani. he nani ka ia nei i oi ae i kona buke mua. Ua ale nui na mea a pau ia Laiana, aole no keia buke wale no, aka no na hana mua kekahi i hoopuka ia mai e ia. E loaa ana no keia buke i ka poe makmake e kuai ma ka hale o L. Kimika opio, ma ke alanui Papu.

 

            Ua hapai iho nei o Keau ma loko o ka hale Ahaolelo he olelo hooholo e kipaku ana i ke kakauolelo o ke Kuokoa mai loko aku o ia Halwe, no kekahi mau manao i hoopuka ia iloko o keia pepa; he makehewa paha ka hoao ana o keia poe makamaka e @umi i na manao o na nupepa ma ke kipaku ana ia lakou mai ia kahua aku; he kuleana maopopo ko na nupepa e kamailio no na mea i hana ia iloko o ka Ahaolelo; no ka mea, pela wale no e lohe ai ka lehulehu no na mea i hana ia; he mea pono i na makaainana a pau, ka poe nana i koho na lunamakaainana, ke lohe pololei no na hana a pau i hana ia e ka Ahaolelo. A pehea la lakou e lohe ai ke hoolaha ole aku na nupepa? Aohe he aha hana malu ka Ahaolelo; ma ke akea ka lakou mau hana, a no ka lehulehu na mea i hana ia. Nolaila, he pono ke hoolaha ia ka lakou mau hana a pau loa. A he pono ke kamailio nui ia ka lakou mau hana e ka lehulehu, i ikeia ka pono a me ka pono ole paha o na mea i hana ia. Me he mea la pela no ka noonoo o ka hapa nui o na hoa o ka hale, no ka mea, ua hoole loa ia e lakou ka olelo hooholo kipaku.

 

 

NA LETA A NA MAKAMAKA

 

            Mai a William Cooper o Waihee, Maui, ua hoouna mai oia i keia wahi huna malalo;

            Ma ka la 23 o leka hebedoma aku nei oia hoi ka Poalima, ua haule ihola o Poikauwahi Kekalohe mai kona lio a no hookahi hora a oi kona waiho maule ana. Ua pakele nae oia no ka mea ua loaa iki he wahi hanu iaia a mai ia wahi hanu uuku kona hoomama'na a hiki i ka palekana loa ana.

            Mai a G L Kaneku o Kahaluu, Kona akau, ua loaa mai keia nuhou malalo iho:

            Ua nalowale kekahi wahine luahine o Kahaluu nei o Maikau kona inoa, a aole i loaa kona kino a hiki i keia la a'u e kakau nei. O ke kumu o kona nalowale ana, ua hele oia i ka imi wahie a ma ia hele ana ua nalowale loa; he kane kana o Kaaikaula kona inoa eia i Honolulu nei kahi i noho ai. Ua hai ia mai eia ka i Kakoako kahi i noho ai.

            Mai a E Palea (Aeone) o Mahukona, Hawaii, ua hoike mai oia i ka hala@ ana o ke k@amahu Kin@ mai ke alahao a i kula, O ke kumu o keia halahu ana, oia no ka haki ana o kekehi hao o ke alanui; ua hiki aku na lima koko@ ma kahi o ka poin@ m@ o ka hoouna @a ana o ka lohe ma ka uwea telefone, aole oia i poino.

           Mai a F W K Lonoahiilei o Waianae, ua hoouna mai oia he kumumanao ma ke poo “Ka waiwai o ka Nupepa”, a oiai he wahi kumumanao ano loihi, ke lawe nei makou i na mea ano nui a hoike aku i ko makou mau makamaka, no ka mea oia ka mea i @ke ia:

            O ka nupepa o na ano a pau he mea waiwai i ka poe naauao, a i ka poe hupo he mea makemake ole ia. Ke i nei ua poe @ei e @ na dala i hoolilo ia no ka nu, @, ea, ke @o k@ aku nei au he dala puka ia; ua paumi ua paiwakalua ka puka oia dala mamua o na dala i hoolilo ia i ia waiona me na mea lapuwale. E ikeia no ka wawaiwai maoli o ka nupepa, penei: Na Manao Pepa; iloko o ia mau manao e hoike a ka Lunahooponopono i kona ike ma ka hoa@ka ana i ka pono a me ka poino o ka lahui a me ke aupuni, a pela aku; na Nuhou Kaloko, na Nuhou o ko Aina e, na K@leimanao a na kanaka naauao a me na moolelo kaulana o ka honua nei, na Olelo hoolaha a he nui wale aku.

            Mai a S T Piihonua o Kalapana, Puna, ua hoike mai oia i kona manao ninau ma keakea i kohi a mahea la kahi i noho ai o J J Jones, a penei kona wahi manao pokole:

            Me ka haohao nui o ko'u naau ke ninau akea ae nei aia la ihea oe e J J Jones a aia la ihea ka'u mau kii makana; ke ninau nei au i keia ma ke akea no ka nui o ko'u haohao. Ua hiki mai oe i ko makou wahi nei me na kii makana me kou olelo mai e loaa ana ia mau kii ke hookaa ia he $150; ua hookaa au i ka'u mau dala a ke kali nei no ka loaa o ke kii. Ua hala ae nei ka mahina o Mei oia hoi ka mahina au i olelo ai e loaa ana, eia la, o ka mahina keia o Iune a ke aneane nei e newa hope a eia la ihea ka'u kii makana” Nolaila, ke ninau hou nei au maanei eia oe ihea kahi i noho ai a eia la ihea ka'u kii makana?

            Mai a K M Koahou o Maulili, Hilo, ua hoike mai oia i ka nui o na make ma ia mau apana, penei: Ma ka la 9 o keia mahina ma Pueopaku ua make o Peahi w iloko o ke 90 a oi o kona mau makahiki. Ma Kulaimano, ma ka la 8, ua make Kanak@uwewale k iloko o ke 73 o na makahiki o kona ola ana. Ma ka la 14, ma P@i@au, oia haawina hookahi no kai loaa ia Kuhipono iloko o ke 77 o keia mau makahiki.

            Maia W N P Kauhi o Kahalapaiana, Lanai, ua hoike mai oia i keia mau hunahuna nuhou malalo iho:

            Ma ka la 29 o Mei ua hanau mai na Mr. a me Mrs. Kahikiwawe he keikikane. O ka piha ana iho la keia o na keiki he 5 mai ko laua puhaka mai.

            I Lanai iho nei ka moku kona Mariona kahi i hoopiha ai i na ipu ai maka a ua holo aku no Hawaii.

 

 

HOOLAHA HOOKAPU AINA

 

            Ua kapu loa ka hele wale ana o na ano holoholona a pau maluna o ko maua apana aina @ waiho nei ma Honomu, Hilo, Mokupuni o Hawaii. Ina e komo a hele wale kekahi holoholona a mau holoholona paha, alaila e uku ia i $1 no ke poo A ke hookohu nei maua ia T Paaluhi, oia ka mea mana hana e hooko keia mau olelo. E lilo keia i Kanawai paa mai keia la aku.

            J K KALUHIOKALANI, KEKOLU w.

            Honomu, Hilo, Iune 22, 1882.           1074 41*

 

 

OLELO HOOLAHA

 

            KE halia aku nei ka lohe i ka poe e manao ana ua lilo ia lakou ka Apana Aina kuai hui o Napeahi. Nohoi kahiki a me Luheiuhe i make; e waiho la ma Ahualoa, Hamakua, Mokupuni o Hawaii, nona ka Palapala Si@a Nui, Helu 940. Aole he kuleana o lakou maluna oia aina, oiai, ua lilo loa ia'u ma ke @ ua hoo@na mai, a pilikoko p@ loa o ka poe nona na @ i hoikeia ae la maluna. Nolaila, ina he mau palapala kekahi i hanaia ma na ano e'ae e lakou, ke hoole aku nei au, aole i pono ia hana ana, oiai he mau palapala apuka ia. A no ke oiaio o ka lilo ana mai ia'u o keia aina, nolaila, ke hoike aku nei au, ua kapu loa ka hele ana o na kanaka, a me ka hookuu wale ana i na holoholona o na ano a pau ma luna o ua aina la, a me na apana aina o Kamaka'u w, e pili kokoke la ma Papake. A e hopuia no ka poe e hele wale ana ma luna o keia mau wahi me ka ae ole aku o maua; a na ka Lunakanawai e hooponopono no ia me @. Aka, e lilo keia @ kanawai paa mai ka la e puka ai ma ka Nupepa Kuokoa. No ka oiaio loa, ke kakaain@a nei maua.

            SAM B KAALAWAMAKA,

            MRS. A KAMAKA'U.

            HONOKAA, HAMAKUA, HAWAII, IUNE 23, 1882.      1074 41*

 

 

HOOLAHA KOMOHEWA

            Mahope aku o keia la, o na holoholona a pau e helehewa ana maluna o na aina a i hoolimalima ia a i ona ia e ke Kahua Ranch, e hookomo ia no iloko o ka Pa Aupuni e like me ke kanawai. A ua pap@ ia na mea a pau aole e helehewa maluna o na mau aina la me ka ae ole ia.

            TIMOTHY ARCIA. (Kimokeo) Kahua Ranch, Kohala, Iune 28, 1882.

            3ts no43

 

 

WAI! WAI! WAI!

            O ka hoopulu ana i na meakanu, mahope aku o ka la 23 o Iune, ua hoemi ia i 4 wale no hora no ka la; mai ka hora 6 a i ka hora 8 i ke kakahiaka, a mai ka hora 4 a i ka 6 i ke ahiahi. Ke haawi ia no ke kuleana e hoopulu meakanu ma na hora kupuno ke noi mai i ka Luna o ka Oihana wai. O ka poe e loaa aku e hoopulu meakanu ana mawaho ae o na hora i oleloia, e hoopau koke ia no ko lakou kuleana wai me ka hoike ole ia aku.

            Ma ke kauoha,

            G D FREETH, Luna Wai. Aponoia: (Kakauinoaia) SIMON K KAAI, Kuhina Kalaiaina. Iune 24, 1882

 

 

HOOLAHA HOOKO MORAKI

            Ma keia ka hoikeia aku nei, mamuli o ka mana kuai i hanaia maloko o kekahi palapala moraki i hanaia ma ka la 17 o Sepatemaba 1880, mawaena o Kealakekua k me Hana kana wahine o ka aoao mua a me C T Reigers o ka aoao elua, a i hoopaaia ma ka Buke 66 Aoao 229 me 281 me ke Keena Hoona Aina ma Honolulu, ua manao o C T Rodgers i olelo ia e hooka i ua palapala moraki nei, a o na waiwai a pau ma ua palapala moraki nei, e kuaiia aku ana ma ke kudala akea ma ke Keena Kadala o E P Adama ma Honolulu, ke hiki aku i ka la 23 o Iulai 1882 no ka @ o na olelo aelike i hoike ma na palapala moraki nei. aia na waiwai e kuaiia aku mua:

            O kela apana aina i hoakakaia ma ka Palapala Sila Nui Helu 2683 Kuleana Helu 1075, a me kela apana aina i hoakakaia ma ka Palapala Sila Nui Helu 6081 Kuleana Helu 80 F.L. e waiho nei ma Honolulu.    

            C T Rogers, Mea Moraki.

            Richard F. Bickerton, Lo o no ka Moraki

Kakauia Honolulu Iune 22, 1882.      1073 4t*.

 

 

W.O. SMITH

LOIO! LOIO!!

HELU 36, ALANUI KALEPA, HONOLULU

1064 tf*

 

 

MRS. @. M. ME EKI

MEA HUMU LOLE MAIKAI A ME

NA KOLOKA, @

 

10@ Alanui @, @

@

 

 

@

@

 

 

            Aha hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Paeaina, ma ka hooponopono waiwai. Ma Ma ka @ o ka waiwai o @ Kek@owai, he keiki oo ole i oo ona ke @. @ , @ o @2 o na papa hoike, hookau ana, a e mahele i ka waiwai.

            Ma ka heluhelu a me @ waiho ana mai o ka palapala noi a me ka pepa hoike @ W James Smith ke kohu malama o ke kino a me ka waiwai o @ e @ ana apono ia @ hooilo he 141.50 dala, a e hoike ana o na mea @ mai @ ia he @, a e nei ana e @

            Ua kanohaia o ka Pualua, ka la 25 o Iulai, 1882, ma ka hora 10 o kakahiaka, imua o ua Lunakanawai ia, ma ke Keena ma ka Hale Hookolokolo ma Honoulu, @ kahi a me ka manawa i kohola no ka hoolohe ana i na @ ia, a me ka pepa hoike i oleloia, a o ka poe a pau i pili malaila, e hele mai e hoike i ke kumu ina he kumu io ko lakou e ae ole ia ai ua nui la. A o keia kauoha ma ka olelo Hawaii, e @ maloko o ka “Nupepa Kuokoa,” he nupepa i pai a hoolahaia ma Honolulu, i ekolu pule mamua ae o ka manawa i olelo ia no ka hoolohe ana.

            Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina, i keia la 16 o Iune 1882.

            A FRANCIS JUDD.

            Ikea: Lunakanawai Nui o ka Aha Kiekie

            A Ross, @ope Kakauolelo.

 

 

            Aha Hookolokolo Kaapuni Apana Eha o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka hooponopono waiwai. Ma ka waiwai o Kaumiumi k, o Waipouli, Kauai, i make kauoha ole. Imua o ka Lunakanawai Kaapuni ma ke Keena.

            Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala nui a @ k o ......... e hoike mai ana o Kaumiumi k, no Waipouli, Kauai, ua make kauoha ole ma Waipouli ma ka la 1 o Sepatemaba, 1870. a e noi ana e haawi ia ka palapala hookohu lunahooponopono waiwai ia S Kalu.

            Ua kauohaia o ka Poaoaoa, ka la 8 o Iulai, 1883, ma ka hora 10 o ke kakahiaka, oia ka manawa i koho ia no ka hoolo he ana i u@oi la, imua o ua Lunakanawai ia, ma ke Keena Hookolokolo ma Koloa, a ma ia manawa a ma ia wahi no e hele mai ai na mea a pau i pili, e hoike mai i ke kumu ina he kumu oiaio ko lakou e ae oleia ai ua noi la. A o keia olelo kauoha e hoolahaia ma ka olelo Hawaii, i ekolu pule ma ka “Nupepa Kuokoa,” he nupepa ma Honolulu.

            Kakauia ma Koloa, ko Hawaii Paeaina, Iune 7, 1883.

            JACOB HARDY

            Lunakanawai Kaapuni Apana Eha

 

 

            AHA Kiekie o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka hooponopono waiwai. Mokupuni o Oahu, @. Ma ka waiwai o Heneliak@ Keynolks i make. Olelo kanoha e koho ana i la e hooialo ai kapalapala Kauoha, a no ka hoolaha ana.

            No ka mea, ma ka la 14 o Iune M H 1882, na waihoia mai imua o ka aha, kekahi palapala, i olelo ia, oia no ke kanoha hope loa o Heneliaka K Reynolds i make aku la, a me ka palapala hoopii e noi ana e hooiaio ia ela palapala kauoha ua waihoia mai e H T Reynolds.

            Nolaila, ua kanaha ia o ka Poakolu, oia ka la 5 o Iulai 1882, ma ka hora 10 A M ma ka rumi hookolokolo oia aha, ma Aliiolani Hale ma Honolulu, Oahu, oia ka la me ka hora e hooiaioia ai ia palapala kauoha, a e hoolohe hoi no ia noi ana mai, a me ka poe a pau i pili, e kue ana ia palapala kauoha hou ia, e hoolaha no ia mea no na pule ekolu iloko o ka Hawaiians Gazette a me “Kuokoa,” he mau nupepa i pai ia a i hoolaha ia ma Honolulu.

            A ua kauoha hou ia, e hoopukaia no Palapala Kena no na hoike no ia Palapala Kauoha

            Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii Paeaina, Iune 14, 1882.

            L. McCULLY

Ikea:    Lunakanawai o ka Aha Kiekie

            J@o F. Barnard, Kakauolelo.                                     1072 3t

 

 

            AHA Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Paeaina, ma ka hooponopono waiwai. Ma ka hana o ka waiwai o SUSAN REYNOLDS o Honolulu i make. Ma ke keena, imua o ka Hon. A Francis Judd Lunakanawai Nui. Kauoha e hoolaha i ke noi e aponoi ua papa hoike, hookuu ana, a e mahehe i ka waiwai.

            Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a me ka papa hoike o Jno. E Barnard, o Honolulu Oahu, Luna Hooko o ka Palapala Kauoha o Susan Reynolds no Honolulu i oleloia i make e noi ana apon@ia na h@ilo he $3795.06, a e hoike ana o na mea i loaa mai iaia he $3447.50, a e noi ana e nana a aponoia kela mau mea, a e kauohaia e mahele i na waiwai e waiho ana ma kona lima i na mea i kuleana malaila, a e hookuu ana iaia a me kona mau hop@ mai ko lakou noho ana ma ia ano Luna Hooko Kauoha.

            Ua kauohaia, o ka POALIMA, ka la 21 o Iulai, M H 1882, ma ka hora 10 o kakaiaka, imua o ua Lunakanawai ia, ma ke heena ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, oia kahi a me ka manawa i kohoia no ka poe a pau i pili malaila e hele mai a e hoike i ke kumu, ina he kumu io ko lakou, e ae ole ia ai ua nui la, a malaila e hoike mai ai na hoike o na mea i kuleana maloko o ka waiwai i oleloia. A o keia kauoha ma ka olelo Enelani me Hawaii, e pai ia maloko o ka Hawaiian Gazette me Nupepa Kuokoa, he nupepa i pai a hoolahaia ma Honolulu, i ekolu pule mamua ae o ka Manawa i olelo ia no ka hooohe aoa.

            Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina, i keia la 16 o Iune, M H 1882

            A Francis Judd,

            Ikeia:   Lunakanawai Nui o ka Aha Kiekie.

            A Rosa, Hope Kakauolelo.                 1072 3t.

 

            AHA Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Pae Aina, ma ka hooponopono waiwai. Mokupuni o Oahu @s. Hawaii Paeaina. Ma ka hana o ka waiwai o Luis Ma@gret Bihopa o Arathea i make. Olelo Kauoha e koho ana i ia e hooiaio ai ka palapala kauoha, a no ka hooloha ana.

            No ka mea, ma ka la 15 o Iune M H 1882, ua waihoia mai imua o ka Aha kekahi palapala i oleloia, oia no ke Kauoha Hope Loa o Lui Maigret Bihopa o Arathea i make aku la; a me ka palapala hoop@ e noi ana e hool@loia kela palapala kauoha ae hoopuka hoi i ka palapala Luna Hooko ia Hermann Kuckmann, Bihopa o Olba, ua waiho ia mai e Hermann Kockmann i oleloia.

            Nolaila, ua kauoha o ka Poalima, oia ka la 7 o Iulai M H 1882, ma ka hora 10 A. M ma ka Rumi Hokolokolo o ia Aha, ma ka Aliillani Hale ma Honolulu, oia ka la ma ka hora e hooiaioia ai ia Palapala Kauoha, a e hoolohe hoi no ia noi ana mai, a me ka poe a pau i pili, kue ana ia Palapala Kauoha, a me ka hoopuka ana i ka Palapala Luna Hooko.

            A na kauoha hou ia, e hoolaha no ia mea no na pule ekolu iloko o ke “Kuokoa,” a me Hawaiians Gazette he mau nupepa i paiia a i hoolahaia ma Honolulu.

            A ua kauoha ia e hoopukaia na Palapala Kena no na hoike no ia Palapala Kauoha.

            Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina, Iune 15 1882

            A FRANCIS JUDD.

Ikea.    Lunakanawai Nui o Ka Aha Kiekie

            Jno. E Barnard. Kakauolelo.   1062 3t.

 

           

            AHA Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Paeaina. Ma kahooponopono waiwai. Kauoha e hoolaha i ke noi ana i na papa hoike, hookuu ana, a e mahele i ka waiwai. Ma ka hana o ka waiwai o Keliikuewa k, o Honolulu i make kauoha ole. Ma ke keena, imua o ka Lunakanawai McCully.

            Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a me ka papa hoike a J Kalaikoa, Luna Hooponopono Waiwai o ka Waiwai o Keliikuewa, Luna Hooponopono Waiwai o ka Waiwai o Keliikuewa k. no Honolulu i make, e noi ana e aponoia na hoolilo he $53.00, a e hoike ana o na mea i loaa mai iaia he $115, a e noi ana e nana a ponoia keia mau mea, a e kauoha ia e mahele i na waiwai: e waiho ana ma ko na lima ina mea i kuleana malaila, a e kookuu ana iaia a me kona mau hope mai ko lakou noho ana ma ia ano.

            Ua kauohaia o ka Poakolu. ka la 19 o Iulai, 1882, ma ka kora umi o kakahiaka, Imua o ua Lunakanawai ia, ma ke keena ma ka hale hookolokolo ma Honolulu, oia kahi a me ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi ia a me na papa hoike i oleloia, a o ka poe a pau i pili malaila e hele mai a e hoike i ke kumu, ina he kumu io ko lakou, e ae oia ia ai ua noi la, a malaila e hoike mai ai na hoike o na mea i kuleana maloko o ka waiwai i oleloia. A o keia kauoha ma ka olelo Hawaii e paha maloko o ke Kuokoa, he nupepa i pai a i hoolahaia ma Honolulu, i ekolu pule mamua ae o ka manawa i oleloia no ka hoolohe ana.

            Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina, i keia la 16 o Iune, M H 1882

            L. McCULLY,

Ikea:    Lunakanawai o ka Aha Kiekie

            A Rosa, Hope Kakauolelo.     1072 3t.

 

 

            Ma ke Keena o ka Lunakanawai Kaapuni Apana @ua o ko Hawaii Paeaina. Ma ka waiwai o Geo D Sylva no Lahaina Maui, i make.

            Ua heluhelu a ua waihoia ka palapala noi a Helena w. e noi ana e hooponoponoia ka waiwai o Geo D Sylva no Lahaina Maui, i make; a e hooholo ia ka waiwai e like me ke kanawai. Nolaila, ke kauohaia aku nei na kanaka a pau ke pili, o ka Poalima, oia ka la 23 o Iune, 1882, ma hora 10 am, ma ka hale hookolokoloio ma Lahaina, oia ka la a me kahi i kohoi ia no ka hoolohe ana i ua nonoi la a me na mea kue ke hoikeia.

            ABR. FORNANDER

            Lanakanawai Kaapuni Apana @ H P A

            Lahaina, Iune 1, 1882.            1072 4t.

 

 

HALE TELA HOU!

KAUKAIWA!

HELU II, ALANUI PAPU

KOKE I KA UWAPO

S.H. MEEKAPU

IUNE 22, 1882

1073 tf

 

 

CECIL BROWN.

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI

            A he agena no ka hooiaio ana i na Palapala no ka Mokupuni o Oahu.

            Helu @ Alanui Kaahumanu. Honolulu, H. P. A. @

 

 

UA MAKEMAKE IA

NA ILI BIPI,

NA KIWI BIPI,

NA IWI BIPI,

E haawi ia no ke kumukuai kiekie o ko kakou makeke nei e

H. Hackfeld @ Co.

Honolulu Mei 2@, 188@

@

 

 

HALE MELE HOU!

HALE MELE HOU!

 

Po Hope Loa imua o ka Lehulehu

i keia

POAONO, IULAI 1, 1882

 

            E hoea mai ana o ZAMLOCH ma ke ano Makauia Kilokilo o na Aina o ka H@

me

NA HANA KUPUA HOOMAKEAKA

a me na

HANA KUPAIANAHA POHIHHI

            Ka Pahu Hookaui Kupua ano Hoomaka'uka'u.

            Na Apana Dala Pohihihi, a he nui wale aku'na hana Akamai.

            Oia mau no ka Auhau

            E NAUE AE,

            E NAUE AE NO A PAU.

            1073 2t

 

 

NO KE KUAI EMI!

            Hookahi Mikini Humuhumu Lole “DOMESTIC” hou loa, ma ka Hale Helu 51 Alanui Liliha.                  

1073 2t

 

 

OLELO HOOLAHA.

            UA lilo mai i ka mea nona ka inoa ka inoa m@lo, na pono a me na kuleana o Luk Sang ma ka @ hana kanu Raiki ma Kailua, Koolaupoko. Ke @ ikeia aku nei ka lohe, ma keia mua aku nana no e hookele ia oihana kanu Raiki no kona pono ponoi.

            YIM QUON

            Honolulu, Iune 17, 1882

 

 

OLELO HOOLAHA

            E ike mai na kanaka a pau ma keia olelo hoolaha, na ka nui o ka poe kolohe, maluna o ko maua aina, ma na kahua-hale iho, maloko o na pa, a ma ke kula, a ma na kuahiwi, ma Kawaihae-uka, Waimea, Hamakua, ma ka mokupuni o Hawaii. No laila, @e aku nei maua, i ka poe nona na inoa malo iho nei, i mau Luna nana e hoomalu i ka maluhia o ka aina, oia o J W Kuakini, J B Lanakila, A D Kamaihui, no Waimea me Hamakual O W B Wahea a me J S Lono no Kawaihae uka. Ke h@l@ aku nei ma keia, ua loaa ia lokou ka mana e hopu aku, a e hoopii ma ko maua inoa., imua o na Aha Hookolokolo ma ke Kanawai, i ua kanaka a pau e komohewa ana me ke kuleana @, ma ua mau aina la, me ka loaa ole o ka palapala ae. E lilo keia Kanawai mai kona la e hoolahaia ai ma ka NUPEPA KUOKOA. Me ka mahalo.

            J.P. PARKER

            SAM'L PARKER

            Waimea, Hawaii, Iune 24, 1882

            1073 4t.

 

 

NA UKANA E WAIHO NEI MA KA HALE HOAHU UKANA O WAILA MA

                        O keia mau ukana i hoomaopopo ole ia e waiho nei ma ka Hale Hoahu Ukana o Waila Ma, e kuaiia aku ana ma ke @odala akea ioa aole e kii ia aku e ka Ona a mau Ona paha a ua mau waiwai la me ka uku ana i ka uku moku, iloko o na la he 30 mahope iho o ka puka ana o keia hoolaha. Eia ma lalo iho ke ano o ua mau ukana la a me ka inoa o ka mea i hoounaia mai ai:

            1 pahu, inoa A Buchainan, Kauai, ma ka malama ana o T R Foster.

            1 huluhulu, inoa F Cate.

            1 pahu lole, inoa Miss Kennedy.

            1 pahu, inoa Sisines Express.

            1 pahu, inoa Chung Lung

            1 pahu huluhulu, aole inoa.

            1 pahu lole, inoa Punal@i.

            1 pahu Awa, inoa Kaenao@.

            1 pahu lole Iliahi, aole inoa.

            1 pahu lole, aole inoa.

            1 pahu waiho lole, aole inoa.

            1 pahu lole iliahi, inoa Maw On Chung*

            1 pahu Nanahu, Aiana Lole a me na Pine lole, aole inoa.

            1 pahu Pohaku Pele, aole inoa.

            1 Omole lepo, inoa Toog Sam Kee.

            1 pahu Paka, he inoa Pake.

            1 pahu huluhulu, pono lole aahu a @ aku inoa Maui Jamika.

            1 pahu, inoa A W Wilson

            1 pahu, inoa W K Mikaulu

            1 pahu, inoa G Bowser

            1 pahu, aole inoa.

            1 pahu Kika, aole inoa

            1 Owili Moena Pake, he inoa Pake.

            1 Puolo Eke Kapolena, he inoa Pake.

            1 Puolo Eke Kapolena, he inoa Pake, aole inoa.

            1 Puolo Eke Kapolena, he inoa Pake, inoa Kuakala.

            1 pahu Bipi, aole inoa.

            1 Eke o na Waiwai Pake, he inoa Pake.

            1 Noho Lio; aole inoa.

            2 Paiki Ili i piha i ka lole, aole inoa.

            1 Paiki Ili, aole inoa.

            1 Paiki Ili i piha i ka lole, aole inoa.

            1 Puolo Kapa Apana inoa Tang Kaw.

            1 Puolo Moena a me Paka lau, aole inoa.

            1 Puolo Pela, aole inoa.

            1 Puolo, aole inoa.

            1 Palau Pake, inoa A Lai

            1 Moena, aole inoa.

            1 Noho Lio a me Kaulawaha, aole inoa.

            1 Puolo Huluhulu me Kapa Apana, aole inoa.

            1 Umii Iole Pake. aole inoa.

            1 Huluhulu, inoa Chung Lung Kee @ Co.

            1 Puolo, inoa Tong Hing.

            1 Noho Lio me Kaulawaha, inoa F M Halset.

            1 Pahu Paka, inoa J D N Puakoo

            1 Eke lole o na Luina ua piha i ka lole, aole inoa.

            1 Pahu Ukana ole, inoa Makiolo

1072 4t

 

 

HOOLAHA HOOKO MORAKI

 

            Ke hoolahaia aku nei ma keia: oiai mamuli o kekahi mana kuai i hoikeia maloko o kekahi palapala moraki i hanaia ma ka la 6 o Dekemaba, 188@, mawaena o Pae a me Kaloawaa o ka aoao mua, a me Mrs. C C Armstrong o ka aoao elua, a i kakau kope ia ma ka Buke 8@ Aoao 56. a mamuli o ka uhaiia ana o na kumu aelike maloko o ua palapala moraki nei, o na aina ua kuleana a me na pono a pau i oleloia maloka o ua moraki nei, e kuaiia ma ke kudala akea ma Honolulu, ma ka la 15 o Iulai, 1882, oia ka Poono ma ka hora 12 awakea o ia la, ma ka hale kudala o E P Adams.

            Penei na aina:

            78-100 eka aina ma Manoa. i hoakakaia ma ka Palapala Kuleana Helu 1950; ua hoolimalima ia ia Narasse Peny i keia wa a me kekahi apana e ao ma laila no, i hookakaia ma ka Palapala Sila Nui Helu.

            Aia ma kahi o W R Kahela na olelo hoakaka no keia mea.

            Hanaia la 16 o Iune 1882.

            ALEX CARTWRIGHT.

            Hope no M. CC Armstrong.

 

 

C C Coleman

Amara a he mea hana Mekini

Kapili kapuahi hao lio.

a me ka

Hana ana i na Kaa Lio @ c.

Hale Hana ma Alanui Alii, e kokoke la i ke Alanui Papu.

905 tF