Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXII, Number 6, 10 February 1883 — NU HOU KULOKO. [ARTICLE]

NU HOU KULOKO.

V"a hoea hou ae nei ka helu elua o j. a nupepa Ka Hoku oke Kat\ oka niakou puana, mahalo. Ke kahea ia aku nei na lala a j>au o ka Ahahui Poola, e akoakoa mai ma ka hora 8 oke kakahiaka Poakahi, ma ko hkou hale halawai mau ma Peleula, no ka hele ana aku ma ka huakai Poni MoL Ma ke kauoha. — » Pakele o Awaawa mai make loa i ke kakahiaka Poaha nei, ma oka puiwa ana o kona lio kauo kaa a hulihia ke kaa. Ua loaa he alina manaonao maluna o kona kino. I puiwa kona lio i ke kani hanakuli o na hoopahupahu a na Pake. , Ke "Huro ! Huro!" mai nei ka nul<pa EUU no ka piha hauoli ka no ka la Poni Alii, a no ia kumu, "ke hoopiha aku nei makou i ka pepa o keia la n-.e na mea hou ona ano a pau." He l.iiau io no paha oe ! Ua nana iho makou i na kolainu o keia pepa a ua ike mnkou he oki loa a aole no he wahi m.a hou iki. E aho na ke Kuokoa e kaena Huro ae,*no ka mea, aia ma kona inau kolamu na hoolaha ana o na ra:hou aiwaiwa a pau. E oki na walaau kaena ana. Ua lohe mai makoū ua lawe aku kekahi makuakane i kana mau kaikamahine he elima ka nui a hoomoe aku la i kekahi o na haole okeni nui o keia kulanakauhale, me ka manao e loaa mai ona aina a me ona hale nani ma Honolulu nei, aka, ua hooleia mai ia mau nianao iapuwale ona. O kekahi oia mau kaikamahine-he kane no kana e noho mai nei ike kula kaula; haalele iho nei nae i ke'kane a hui pu aku la ine kona niakuakane ma na hana ino. Mai Napoopoo Kona Hawaii mai keia inakuakane a me kana mau kaikamahinc. Hilahila ole maoli. Ua hoolaha ia ae nei eka EUU na inoa o ka Elele no ka la Poni Alii o ka aj»ana o Kona Akau. Lalau loa ia ho : olaha ana, no ka mea, ua hoike pololei ia mai ia makou na inoa o ia mau Elele e ka lunahoomalu o ua Komite Elele la, a ma ka makou hoohalikelike ana i na inoa ana i waiho mai ai ia makou ine na inoa i hoolahaia ma ka Elele % ua ike makou ua lalau loa a pololei ole ka ka Elele. Eia mai na inoa pololei. W. H. L>avis, Walohia, J. Kawewehi, S. Haanio, W. Kahele, J. Ala, N. Naauhau, Kenao, Akamu, Hanapaka ame Nainauu. Lalau la! Ua pinpinai na lono i hoea mau mai i o makou nei no na hana kuee mawaena o kekahi mau lala o kekahi ahahui opipio o keia kulanakauhale. Ua haiia inai ia makou ua uHi ae na hoopaapaa hahana inawaena o lakou aua hele loa aku a hiki ika puka ana ona olelo pijikino a aneane e hakaka lima, niamuli no o ka puka ana oia mau huaolelo. I ka i>o o ka Poaha o keia pule, ua ulu ae he hoopapaa mawaena no o kekahi mau lala o keia ahahui, a ua hele loa aku ka laua kamailio ana a hiki i ko la ua wa i aneane loa ai e hakaka. He hana maikai ole keia he hana ku ole i ke ano karistiano, ahe manaoiana ko makou aole e pa kauna hou aku na hana ana o ia ano hana ma keia mua iho. E hoopau ia mau hana. Ua hoikeia ae ma ka nupepa haole puka la a Kipikona, keia mau olelo malalo penei: "E weheiaana ka puka o ka alii ma ka Poakahi e hiki mai ana, oia hoi ka la Poni Moi, ma ka hora 10: 15 kakahiaka, i hiki ai i ka poe i kono ia e komo iloko e ike i na mea e pili ana ika Poni ana. Aole no e manao ia e lawe pu mai lakou i ko lakou mau palapala kono, no ka mea, ua noonoo ia aole e komo mai ana kekahi mea i kono ole ia, koe wale no poe i kono ia o lakou wale no kai ae ia." |Ma keia, ua hiki ke hoomaojx)po ia aku, aohe mea i makemake e hele ae ma ka la Poni Moi, koe wale no ka poe i loaa na jxilaj>ala kono. He mea kamahao keia a me ke ano e maoli mai na mea i hoolahaia ma ka nupepa Hawaii a Kipikona, oia hoi ka Elele Poakolu, e hai n\ai ana i kela a me keia e hele aku. Ma na aina e, ua noa £a la Poni Alii i na mea a [xiu. 4i O ka la!bila iko hai inoa ka mea ino loa, M wahi aka EUU. I>aibila la i ko wai ino:i? Ke i mai nei ua wahi EUU nei no ka laihila ka o Makahaluixx i ka inoa o Sam. Gandall? He lalau ia manao ana ahe naaupo, alua. Ina ua manao ka EUU he laihila ka manao i hoopukaia ma na kolamu o keia pepa no na mea e pili ana no kela inoa maluna, alaila, ke kukala ae nei makou o ka nupepa EUU no ka i haule iloko o ka lua ana i eli ai no Makahalupa—ua haule makapo oia iloko o ia lua-Ae, ua haule. E nana aku kakou ina kalai manao ana a ua wahi nupepa nei maloko o kona mau helu mua, a e ike ia no na kalai pa kanahiku hiku o kana mau niaiiao awahua, liii, opukeemoa, i oi ae mamua oka Makahalupa. Ea, pehea la keia? Ke kapa mai nei o EUU he laihila o Makahalupa, a pehea la ka manao oko makou poe heluhelu a me na niakamaka no ka ka EUU mau kalai ponoi ana ? Ke manao nei makou ua oi loa ke ino o kana mau kalai ana, a ua oi ae ia mamua o ka laihila.

E hukiia ana o J'valatti iiuna oke Ala Huki moku. He 120 kapuai ka loihi o ka |xahu hae o ke Kaawai Helu 1. La ku niai ka niokuahi Mook mai Kay>alakiko mai i ke ahiahi o ka Poaha nel He Komite wahine ko ka apana o Kau i hele mai nei no ka la Poni Alii, wahi a ka iono i hoikeia mai ia makou. Ua hoikeia mai na lono, me he la e hoomauia aku ana no ke Kuikahi Panailike mawaena o Amenka Ilinpuia me Hawaii neL Mawaena ona Ohua oka mokuahi Iwalani i ke kakahiaka Poakolu nei, ka HorLD.H. Nahinu, J.G. Hoapili, J.Nahinu, C. W. P.Kaeo a mekekahipoe e iho* E holo ana ka ke kuhina o na aina e i Wasinetona ma ke ano he kuhina noho ilaila. He lono keia i hoikeia mai ia makou. 0 kela mau haole nana i powa kela' luina o manuwa Laekawanna 1 kela pule aku nei, ua hoomoeia aku ko la* kou hookolokolo piha ana a i ke kau o Aperila. Hihipea lua na hae o ka moku kuna Haleakala i ke kakahiaka Poakolu nei, oiai ua ake kona Ona e hoaahu ia oia me na kahakahana lole like ole. Ua ku mai ka mokuahi Iwalani i ke kakahiaka nui Poakahi nei mai na Kona ame Kau, a u a hele no hoi a piha kui kona oneki i na eepakeke no ka hoohanohano ana i ka la Poni Alii. 0 ka Poakolu nei ka la lealea hana kuli o na Pake a ua hoonianao ae ua mau keiki aina pua la i ko lakou la me ka hauoli nui. Papaniia na ipuka o Vo lakou mau halekuai. 1 keia po e haawuaana ne anamamele nui ma ka luakini o Kaumakapili. E hele nui ae na makamaka, a ke haawi nei makou i na mahalo maikai i na komiie nana i haawi makana mai i na palapala Tiketa no ia aha mele. 1 , | Ua loaa mai ia makou he kope o ka nupepa puka mahina Angelican Church e noho hooponopono ia nei e Rev. A. a maloko o ua nupepa la' i ike iho ai makou e huli koke mai ana ka Bihopa Willis. Ua haawi ae na keiki Puhi Ohe he anaina hoolealea Puhi Ohe ma ka Hotele Hawaii i ke ahiahi Poakahii nei. He ano ua kilihune ko ua ahiahi la, aka, me he mea la he mea ole wale no ia no ka mea ua nui no ka poe i akoakoa ae malaila. Eleu loa na hana a ka Makai Nui 0 Waianae a mahalo no hoi makou iaia. Ma kela Sabati aku nei, ua hoao ae ka ona o ka moku ili Emma e hoolimalima i na kanaka a e hoohana aku ia lakou ma ia la, aka, ua keakea I e ia e ia ia ano hana, a ua hooko na kanaka i kana kauoha. Ua pono keia hana, a ua maikai. _ E kuu Kuokoa, e hai aku oe i na Kini o Mere H. Kekukahiko, e kau liilii mai nei, ma ka la 80 keia malama, hora 3:30, ma Kawaiahao, Honolulu, haalele £iho la i keia ola ana, i na keiki na moopuna, na makamaka, no kela aoao, me ka manaolana nui, he kuleana kona ua makaukau mua i kona Haku, 1 liakalia wale no iaia. "Pela ko .kakou hoolana I.auna io ia lesu, A Ixlll keia noho ana Halawai hou ike ao loa Aole hookaawale hou." "A hala ka huina o na makahiki, e hele aku no au i ke ala hoi ole mai." Ke noi aku nei niakou i ka oluolu o ko makou poe heluhelu a me na hoa'loha pu, e hui pu mai me makou oia no ke kaomi ana i na manao maikai ole ma o ka palale ana ae mawaho o kona waihona. Ma ka i>e|xi o keia la e hoea aku nei, ua hookauluaia e makou kekahi mau manao a hoea aku i ae, E hoomanawanui mai e na makamaka, no ka mea, he wa no e lulu ai, a he wa no e ohi ai, he wa e hauoli ai, a he wa no e kaumaha ai; a j)cla no; he wa e puka ai na manao, a he wa no e puka ole ai, he wa no e puka koke aku ai, ahewa e hookauiuaia ai. Nolaila ena makamaka, o keia ka makou leo noi me ke aloha. Ma ka la pule ihonei, he nuikaona o kekahi j)oe ma Maemae me na hana kue i ka maluhia o ka la Sabati me na hana kupono ole ke hana ia ma ia la. Ama ka Poakahi iho nei no, ma ia wahi no, ua akoakoa hou ae kekahi poe ma ka hale no a lakou i maa mau i keia hana- Ua ona no keia poe na kane a me kekahi mau wahine, me ko lakou hana ana i na hana pelapeia loa i kuponooieiaoee kekanaka ka»ieaa ke Akua»hooliio ai i aiii maiuna o na mea a j>au ke hana, aka, ua hana ia e keia poe e hoohalike ana me ke ano no na mea a ke Akua i hoonele ai i ka ike a me ka noonoo e ,like me ko ke kanaka e like im keia poe.

1 keia Poakahi ae ka b Poni Alii O kau nane e Jos Kaleimamo, u: kauluaia e makou a keia noa ana aku. Ua ku mai ka nnokukaua Ameiika H Ika auina la Poaono nei lioko o ekoiu a i oie eha paha f/uks ana i koe alaila pae ana ike awa k; mfK>le!o kaulana o Kenela Oanla. He wahi kuaua ka i haule iho nia kt kulanaka uiuie nei i fca auina !a oka Poaono nel Haule no na jakaua, pa no ka ia. Ua hele makaikai aku na alii ma nuwa o na manuwa eku nei ma ke awa iioko ona luakini iike oie o ke kuianakauhaie neL Ma ka auina la o ka Poakoiu nei j koioia mai ai ka moku kuna Ema i iii ai ma Waianae iloko o ke awa iai o Kou nei. Ua nui no kona poino. O na ieta a na makamaka e waiho nei ma ko makou pakaukau, ua kauiuaia e makou a hoea aku i keia pule ae. E ahonui mai e na makamaka. Na ka mokuahi Maka i kolo mai kekahi mau moku kaiepa iioko o ke awa nei i ka Poaono i haia, oiai ua kau o PeU iluna oka ieie no ka hoomaemae hou ana. Ma kekahi koiamu o ka pepa o keia la e ike ana ko makou mau makamaka i ka moolelo holookoa e pili ana no ke kuiana ame na hiohiona o ka haie hou o na Ilihune i kukuiuia ma Makiki. Ke manao waie nei no o Kimo Kamapela e kukulu i haie nui a maikai ma ke alanui Kaiepa e hoomaka ana mai ka hale kauka mua iho nei o Hopemana a hiki aku i ka hale inu kōpe □ Nolle. Nui ka ino ma ke awa o Kapaa i Kauai, n no ia kumu ua hoihoi okoa mai nei o Makee i na ukana o ia awa. He mau puaa no hoi kekahi i manaoia e hoouna mai no ka la Poni Aiii, aole nae i hiki mai. 0 kau haina nane e G. P. Keomaka no ka nane a D. Manu, ua kauluaia e makou no kau mau wehewehe ana, a hoopuka aku i keia pule ae. O kau pane no hoi e E. W.JSomvell no ka hema--0 ka ninau a Roswell, ua kaulua ia no a keia pule ae puka aku. Ua holapu ae kekahi mau keiki hapahaole, a haoie o ke kulana kiekie ma ka pa helu 52 Alanui Kalepa i kekahi jk) o ka pule i hala, a he keu o ka hanakuli iloko oia mau hora o ke aumoe. Ihea na kaiko, no ka maka'u nae paha 1 ko lakou kulana ea ? 1 keia po e haawi hou ana ka hui paele hoolealea oko kakou mau keiki Hawaiihe anaina hoolealea maka Hale Mele Hou; ka luakeiaokolakou anaina lealea ihaawi ai ahe manaolana ko makoue maikai aholoponoana na hana. Eeleunui ae e na makamaka i loaa ka hi noho kupono. Ua hoikeia mai ia makou he iono e i ana, ua pau ka kekahi poe i konoia e hele mai i ka la Poni Alii o ka Apana o na Kona i ka hoomaniha a ua hooloiohe nui aku nei no a aole i holo mai nei. Me he la ua ike no keia poe makamaka i nahana e lawelaweia ana make kulanakauhale nei ma ia ia, a nolaila ua hooloiohe honua e lakou, pono a naauao kujx>no ka hana a keia poe. Ma ka wanaao hora 2 o ka la Sabati nei, ua puiwa ae kekahi poe inai ka hiamoe mai ma Kamoiliili, ma 0 ko lakou lohe ana ike kani-ke ana o ka bele oka luakini. Ua hele mai kekahi o lakou e nana pono i ke kumu o ka hookaniia ana o ua bele la, a ua ike ia o Nakai, kekahi kanaka no olaila ka mea nana e hookani bele kupapau ana iua bele la. Ua ninauia aku ke kumu o kona hookani ana i ka bete j>ela, a ua hoike oia ua make kekahi popoki punahele ana a e hookani ana oia ika bele nona. Ea, heaha hoi ke ia ano hana ? I ke kakahiaka oka la Sabati nei i koino makaikai ae ai ka Eiele lapana ame kona mau ukali ponoi, i ukal ia e ko kakou luna leta nui J. M. Ka pena a me J. L. Kaulukou, maioko e ka luakini o Kawaiahao, no ka maka ikai ana i na hana akekula Sabati a mt ka anaina haipule. Ua haawi oia h< haioleio pokole a ma kana haioieio u: oleiooia ua nui kona hauoli no na hanj a pau i hanaia e na keiki kuia Sabatl aua hauoii oia no ka nui ona keik e hele ana i ke kuia Sabati ma na lua ,kini ana i hele makaikai al Ua oiek no oia, ua hoounaia mai oia e kona aupuni ma ke ano Elele i Hawaii nei Ua haawi mai nQ hoi ko kakou Luo: Leta Nui he haiolelo pokoie a ua oie io oia ua ano like na kanaka Hawai me na lajxuia; oia hoi he heahea, h< aloha ahe oiuolu. Ua hoike pu ma no hoi oia aia ke ku aia he luakini ma laik mamuii oka lulu ana a ua kuk Sabati o Hawaii nei, a ua kaena ae n< oia o "llawaii no ka 01*

O kau' haīna naiie e J. P. Iwa Leūk ha, no ka nane a J- N". I.iwai ua iei ia a ua kulike me ka haina c waiht nei me makoiL Oka haina "Ihiihilau akex" E kamailio ana o Rev. J. Ed*arc imua o ke anaina ma Kawaiahao i k: la af<»po, liora 11 \. u, He malihin keia i holo mai ma ke ana makaikai i: Havraii neū a ua puni iho nei na moki a e huli hoi ana maluna oka mokuaK o keia Poakahi ae. Ua iawelawe oh ina ka oihana misiona ro na makahik he umi o kekahi o na Liho: Ini<lini ma Amerika Huipoio, a e pOj ana kana haiolelo i ka la apopo no ka hana iwaena o ia mau lahui Ua hoike mai kekahi makamaka e makou i keia iono malalo iho, e i ana no ka nui o na hana hanwalaau, lealea, a ona pu mauka ae nei o Auwaioiimu. O ke ahiahi Poaono ka wa oi loa aku e ka hauwawa o ua hale la, e hoomaka ana ia mau hana mai ke ahiahi okoa a hiki i na hora liilii liuh o ke aumoe. Aole he hiki pono i kekahi poe maikai e noho kokoke ana malaila ke hiamoe pono a hooluolu ike kiuo. He mea pono e nanaia keia hana hauwalaau a e pono e hoopau kokeia.