Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIII, Number 34, 23 August 1884 — Page 1
This text was transcribed by: | Nora |
This work is dedicated to: | William Makuakane |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
BUKE XXIII, HELU 34.
HONOLULU POAONO, AUGATE 23, 1884
NA HELU A PAU, 1186.
NA HOOLAHA KUMAU.
MAIKAI KA HOI KA PAPA
A ME
KA LAAU O KOU HALE !
NOHEA LA ?
KA I NO HOI NO KAHI O
WAILA MA !
@ANA AKU NO HOI IA LA, OHI KA IO O KA LAAU O MAKAWAO I KA UA MEA O KA NANI
NA PAPA ! NA PAPA !
A ME
NA PONO KUKULU HALE.
@
ALA KA KE KIHI O NA ALANUI
Pupu me Moiwaihine,
HONOLULU,
@ ka ka @ makeke no ke
KUMUKUAI MAKEPONO LOA.
PAPA! PAPA! PAPA!
NA PAPA HULULU,
NA PAPA MANOANOA,
NA PAPA I KAIMA,
NA PAPA KEPA,
PAPA HOLE KEOKEO,
PAPA HOLE OLALOLA.
Na Laau, Na Laau.
NA KUA,
NA KAOLOA,
NA AAHO,
NA MOLANA,
NA PEAPEA,
PINE HULULU,
PINE I KAHIIA.
NA PAPA AME NA LAAU ULULA,
P@ ULAULA,
P@ KEOKEO,
P@ PUKA,
P@ ANIANI,
P@ PUKA ANIANI,
P@ OLEPELEP@
PENA
O NA ANO A PAU.
@P@ ka hili a ke nui..
Ana Pena,
Ana Ha@aloo,
Wanni, Pate,
NA LAKO O KELA A ME KEIA ANO.
NA AMI PUKA HALE,
AN AMI PUKA PA,
ANIANI.
PEPA HALE A ME NA LIHILIHI.
PAAKAI HELU I,
O
KAKAAKO ME P@LOA.
Na @ Kuike e loaa no @ mea a p2 i 2 ae la au ke Kuiaukuai Enui Loa. O @ Ka@ ma. Hawaii a Niihau, e loaa aka ao o ka a @ mai laila i ike @
NA HOO LHAL KUMAU.
Dillingham & Co.
Mau mea kaai Lako Hao
Alanui Papa, Honolulu
FRANK PA@A.
ANA AINA! ANA AINA!!
Keena hanai Ala ma alanui Moi, kokoke loa i ka Uawapo o Hooialiainanu.
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
E wehe ana o A.
M. Meleki,
No ka ookahakaha nui,
NA LOLE NANI
O NA LOLE KAU MAKLII, AO.
OIA NA
PAPALE KANE,
PAPALE WAHINE,
HULU, PUA LAU.
E HOOMAK ANA,
POAKAHI, LA 21
POALUA, LA 23,
POAKODU, LA 2@
Ma ka halekuai helu 104 alanui Papa.
1884! KAU AHAOLELO 188411
KUOA MAI NA MEA A PAU!
O ka Puakahi, Poalua, a me ka Poakola o keia pale ae e hoomakaukau ana au e hoikeike aku imua o ko'u mau makamaka a hoa'loha Hawaii, he heluua piha o na papale kinokinohi o na wahine mai ka $2.00 o ka papale a pii aku i ke $6,000. He hiki no ia makoa ke kenohiaohi i na papale ma na kaanukuai a pau. Aole o makou malama i na opala puehu wale i ka makani iloko o ko wakuu mau halekuai. He hiki no ia makou ke hooiaia he mau waiwai o ke ano mailkai wale no ka makou e kuaie aku. Aole o makou kuai i na waiwai ma na halekuai ku@lala ma. Kupalakiko, aka,, na makou io no e kinohi a hana ko makou mau papale iho. A ma na lole aahu, aole e hiki i kekahi mau halekuai e ae ke hoopapa mai ia makou, a ke olelo nei anananei, he oi aku ka emi o ka kumakuai o ka'u mau lole. He elima ka makou halekuai, a ma o ko makou kuai emi aoa i na waiwai, ke holopono nei ka makou mau hana. Ua olulu pu makou i na puka uuku e koaa ana. O na papale piva, $3.00 wale no. CHAS J. FISHEL.
Halekuai kihi o akanui Helele ma Papa, a me kihi o alanui Nuuanu me Kalepa.
LOLE MAKEPONO
Ke Kaiko e @ no @ ika kuhi a
Kakela me Kuke.
H Laa na
HINAHINA, KALAKOA. KEOEO, LEPONALO, PENA, AILA, AILA. HONUA, ANIANI.
NA MEA PIULA,
@apa, Aila Hoomaloo, Kai Kakia, Pa keke, Tabu Kaula, Noho Lia, Hulu Palahi, na l'alumi, ahe agena no na mokupuni o Hawaii neino na Lainakini nao.
Kainakini Maoli, Ki-lika, Palule Kalakoa,
Alapia, Kelepa, Na Lole kupono i
ka Wawae, Palule Huluhulu,
Na Lole Huluhulu, Na
ka hoohelo ana, Li
Lole no pini, Li
hilili, etc.
@
Mikini Humulu@
@
he ma@
MEA AI KAHI:
KA PALAOA, KOPAA
KAIKI, PIA, HOOHU
PAAKAI, PUAALA,
PIA KULINA, KOPE.
@
Laau Lapaau Kaulana Loa
A Dr. @AYNE.
2AA U HOOMAEMAE KOKO
LAAU HOOPALI NAIO,
PENIKILA, HUAAPE,
LAAU KUNU
@e oa Laau Hame, a Pela @
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Kahanuopaineki.
Ke keiki alii o ke auapuni o Nalia
Ka Olaii o na: Waoakoa o Arabia,
Ka Nana nana i kuekaa na i ua
hana o na Powa.
E Ka Moi e, e ola mau loa oe. Aole au i kii mai nei i ke kaikamahine alii a me ke aupuni, aka, he ukana ka u i hali mai nei nau, ola keia puoio a laua nei e paa nei iaia i kuhi ae ai i kona mau ukali. a e like hoi me kau kuahaua alii i kou mau makaainana ola hoi keia: O ka mea nana e oki i ke poo o ka pilikua a lawe ma imua o'u, e loaa no iaia he uku makuna kiekie mai ia oe aku: nolaila, ua lawe mai nei au i ua poo la, oia keia puolo au e ike mai la. La manawa, kena aku la keia e wehe ae i ka puolo. I ka heino ana ae o ka puolo a waiho ana ke poo hoomkak'uka'u o na pilikua la imua o kakou nei, ia wa i hooho like ai lakou: Oia! oia! oia no kena, keia no ua pilikua la, oia maoli no. Aha: make oe e na pupuka ino i kii mai ai oe i ka'u keiki i wahine nau. I keia wa i pane aku ai ka naita opio: O ku'u wahi kuleana iho la no ia o ka hiki ana mai nei imua ou e ke alii. Ia wa lawe ia aku la ua poo la o ka pilikua a kauia aku la ma ke pakaukau, a kukala aku la ke alii i kona mau makaainana e hele mai e makaikai i ua poo la a me loua anu, ka mea hoi a lakou i weliweli nui ai, a i holo ai ka manene ia na aupuni a pau
I ka lohe ana o na makaainana a pau, ua ikeia aku la he kaoo nui o lakou e kai huakai mai ana ma na alanui no ka makaikai ana i keia poo. I ka akoakoa ana mai o na mea a pau, ua ku mai la ka Moi a pane mai la: E na makaainana aloha, aole au i ike i ka mea nana i kau aku i ka hoopai kupo no maluna o keia pilikua no kana mau hana hoopono; nolaila ke ninau nei au ia lakou nei, a e lohe oukou i ka lakou, hoike ana no na kumu i make ai ka pilidua a me a'u pu, Owai la keia eueu wiwo ole nana i apahu ae i ke ola o ka pilikua? Ia wa ku mai la kahi kamaaina o na opio a pane mai la imua o ke anaian. No ka ili ana mai o ka ninau imua o'u e hoike aku i ka mea nana i pepehi, nolaila ke hai aku nei au ia oukou me ka ewaewa ole: O keia opio e noho aku nei ma kuu aoao akau, oia no ka mea nana i lawe haaheo ae i ka lanakila o ke kahua paio me ka pilikua, a nana ponoi i apahu ae i kona kino a kaili ae i ka hanu ahi o keia pilikua me ka ikaika lua ole; a hoike pu aka la oia i do laua moolelo o ke kaua ana.
Hoko o keia manawa, ua nune ae la na lii a me na alihikaua nui, a hooholo ae la lakou aole i make keia pilikua ma ka hakaka ana, aka, ua make ka pilikua i kona wa e hiamoe ana; a ikeia aku la ke haku puuku e ku ae ana a pane mai la: Auhea oukou e na malihini, o ko makou manao paa aole na keia opio i pepehi aku i ka pilikua o ko'u manao, ua hana oia i kekahi hana e make ai ka pilikua ma o kona hanai ana iaia i ka laau make a i mea e apu ai ko kakou kuhihewa e pono e hauoha aku i ko ka kakou naila kaulana, ka mea i aa aku e paio me keia pilikua, a e paio pu lakou me ia; a in a e make ko kakou naiia helu ekahi iaia nei, alaila ua pololei ka kakou nei hoike ana mai nei. Ia manawa i ku mai ai ka Moi a pane mai la:
Auhea oukou e o'a poe makaainana, o ka mea i puka aku mai kuu waha, he olelo mana loa ia, a nolaila, o ka hapalua o kuu aupuni nei, ua lilo iaia; a u kuu kaikamahine alii ne ua like iaia e like me ka olelo kuahaua alii a'u i hoopuka ai mai kuu waha aku, a pela no e lilo ai iaia la manawa i ku mai ai ka haku puuku o ke lu a pane mai la:
Aole au e ae i keia manao ou e kuu ala a hiki i ke ana pahikuua o ka u keiki me ianei, ola hui koa naiia kaulana. A in a e haule pio ana ka ma@hini i kuu keiki, alaia, e hiki no ia oe ke huouia o pepe iho, aole i lawa kona ikaika no ka paio pu ana me ka pilikua, a aole e lelo iaia keia mau makana au e haawi manawalea nei, aka, e lilo no i kuu keiki. Hoko o keia ua a ka haku puuku e kamailio nei, ua ku koke mai la ka Moe a pane mai la imua o ka anaina me ka leo k@ penei. Aole hiki ia u ka ae aku e like me kou manao.
I'a pii kai koke ae la ua haku puuku la a pane hoo mai la imua o ka Moi: Aoie no hui au e ae aku i kou manao, aia wale no a hooko ia ko'u manao e paio pu me kuu keiki, a o ka mea e la makila ana o luau, iaia e liio ai keia makana au i hooholo mua ai, aole na keia wahe keiki hoopunipuni, no ka mea ua ike no oe e kuu alii aole he naiia nana i aa mai i ka'u keiki e ana pahikaua pa aka o ka pilikua wale no a ladou nei i hanai mai nei i ka laau make i kona wa e hiamoe ana. Aole loa e ioli ko'a manau na keia opio i hookau aku i keia make amiuna o ka pilikoa me ka laau ihe a me ka pahikaua me ka laau ihe a me ka pahikaua paha i lohe oe e kuu Moi aloha: nolaila, ke no kau nei au me ke kulou haahaa ana imua o kou ihiihi e ke @lii, e hookaaawale koke ia ia kahua paio no laua, no ka mea, ua ike no oe a na hoomaopopo hoi i ka apuhi o keia mau hana imua ou, a in a e haule pio ana ka'u keiki, alaiia, e lilo io no ke kaikamahine alii iaia.
Ku mai la ka Moe a pauae hou mai la penei: Auhea oe e kuu haku puuku, aole ia'a ia wahi ka ae ana aku e paio laua, aka in a e ae ana ka naiia malihini e ana pahikaua pu me kau keiki, alaila, ua pono iho la ia. I ka lohe ana o ka naita opio i na huaolelo i hoopukaia ae e ka haku puuku, ku ae a oia iluna a wehe hoa ae la ia i kona papale kila no ka lua o ka manawa, a ike pono mai la na alii a me ka laua kaikamahine iaia. I keia wa i loheia aku ai kakahi leo na nahe i ka pae ana mai, a o keia leo a lakou i lohe ai, no ke kaikamahine alii mai no ia. Oiai ua hoopuka mai la oia ia keai mau wahi huaolelo: Aole au i ae e hoo kuu aku i keia keiki malihini ka mea i muimui'a e ka nanai o na nani e lilo i moepuu no ka maka o ka oukou mau pahikaua. no ka mea, ua lilo au, a me kuu aupuni iaia, a e ne mai ia'u e lilo ia ia mea ohohia ia e ka lahui aloha o ku aupuni a me a'u pu a i hoa pili hoi no'u a mau aku.
No keia mau olole a ke kaikamahine alii, ua hooi loa ia ae la k@aina o ka haku puuku, a pane hou m@a ola me ka leo nui: E ke 'lii, no kou ike anei i ka nani o keia keiki, oia ke lumu ou i hoohihi ai, a manao @ kapae a@ i ka'u keiki ka makia o'paa ai kou aupuni@ a o ka pohaku kumu hoi o ke kihi e nane ole ai o Rusia nei, ka mea nana i ulupa aku na eueu o Sekotis, a o ka mea hoi nana i hoohoka aku ka naita Ulala, ka ihukani o na mauna o Sepania? A wai hoi keia wahi keiki e ku aku nei imua ou, e ke 'lii, i keia la? Ua like anei kana mau hana a ua kaulana anei ia e like me an hana kaulan a ka'u keiki: I ka au ana o na kamaiho a ka puuku, o ka manawa no ia o ka kakou koa i pane aku ai i keia mau huaolelo me la leo nahenahe:
Imua o kou ihiihi kapu e ke @, ke kulou haahaa aku nei au malalo o na paepae hoano o kou nohoalii, a ke kalo kalo ae nei kau kauwa haahaa. E ola oe a mau loa, a e mau kou noho alii ana no ke aupuni o Rusia nei, a e mau hoi ka ohohia ia o kou inoa laahia a puni ke ao, a pelo hoi kau aliiwahine, au kaikamahine, kou puuku, kou mau luna aupuni, a me kou mau makaainana o pau o kou aupuni. O ka olelol i hoopukaia mai e kou haku puuku, e nonoi ana'e paio pu me kana keiki, a i kumu hoi e hoololoiaililii ole ai na hana, ke ku aku nei au imua oe, a haawi aku i ko'u ae ana e'paio p@ me kana moho i hilinai nui ai e like me kana noe, no ka make, a me ka ola. A eia hou, wahi a ka opio, aole au i haawi iho nei i kuu ae e apeio pu me ia ma ka inoa o ke aupuni a me ke kaikamahine alii. e like me na hoakaka a kou puuku, aka, e paio no maua ma ka inoa o ko maua mau aupuni pakahi, no ka mea, aole e hiki ia'a ke lawe ami i ke ka kamahine alii i hoa no'u no keia ola ana, no ka mea, o kuu kino a me kuu puuwai a me kuu ma nao a pau, na hooliio aku au malalo o na keehin app o ka hoopalau me kekuhi kaikamahine o ke aupuni a'u i aloha nui ai, a nolalila e ke alii, e hoomaka koke ia na hana i keia manawa, no ka mea he wahi hou aku no kekahi a'u i manao ai e.hele. aia ma ka hema aku nei o koa aupuni.
E na makamaka. ma keia wahi e ike kakou i na olelo hoonaukuki a ka kakou koa opio Kahanuop@ineki imua o ke anaina e pili ann no kona hoa paio. a penei no ia: Eia ka lua o ko'u aia nao, e oluolu la ke alii, e kauoha aku i ua hoa paio kaulana la a'u, e hana mua aia i pahapaia hooilina no luna mau waiwai a pau in a he waiwai kono, a e makaukau mua no hei ia e pono ai, no ka mea, ke kokoke mai nei know manawa e halawai pu ai em kona mau ku puna i haia i ka make, a ke kali mai la kakou nu kon hoea aku, a aole loa au e kali hou aku i manawa e pa@ ai, no ka mea na kai paa aku a i ko' pow aole e @aka na la elua ma keia huakai a huli hou aku au. Noaliala e ke alii eia ka malihini ka ua makaukau i na wa a apu e apaeio aku me ka mea ia ae mai nei e paio ma kona manao lili, me ke kuhihewa paha e lilo ana la na'u e papahi e ka lei ana i pulakaumaka ai.
I ka pau ana o kana , mau kamalilio, ua kena koke ai la ke alii i kno haku puuku e kii kau i kanu keiki no ka makaukau e paio e like ma kana noi. Aka pane koke ami la ka puuku, ua makaukau mau oia i na wa a pau loa.
Ia wa, ku mai la ka Moi a hookuu mai la i ke anaian no ka hele ana e makaikai i ka hakaka mawaena o keia moho malihini a me ke kamaaina ke keiki a kona puuku a naita kaulana hoi o ia au. Ua lohe ae la no hoi kakaou i ka ulelo kaena a ke keiki malihini, wahi hou a ke alii, a nolaila e hele kakou e makaikai i ka hakaka ana; a ke hoike hou aku nei au, o ka mea o laua e lanakila ana, nona ke aupuni, a e noho kanaka aku au malalo on a.
I ka hookuu ana o ke anaina, ua ka ukoo aku la ka huakai no ke kahua e ulele ai na moho i na ai a ka ui, a aia iloko o keia huakai e hele nei kan kakou mau wahi koa. I ka huakai e nee nei holo mai la ke kaikainahine alii maluna o kona lio a pili pu mai la me Kahanu opaineki, a kamakilio aku la me ka hoo ie iaia a pane aku la: Aole no au i ae i keia hakaka, a pehea la kou manao e lanakila ana anei oe, ae haule pio ana paha? A in he manao kanalua kou no ka kanakila o kou auao, alaila e ae mai an'u e hoopau i keia hakaka.
Ia manawa pane aku la ka naita malihini. aole au e ae e hoopau, ala ka hoi a hiki i ke kahna paio alaila hoopau ae ka hakaka, he mea ia no'u e hilahila ai. Pane aku la ke kaikamahine. in ho@ ha el lauakua oe. alaila, @ mai ia'u i hoapili paa nou i na wa a pau, a ma ko oe poli no au e hilani ai. E ke alii, ua pono no ia in a aole au i ae i ke noi a ia Ihuanu o olua, in a ua ae au i kau noe, eia hoi ka hewa ua haawi mua au i ka ae ma kela aoao, a in a hoi au e me i kau, alaila e kapaiea mai no au he hoopunipuni.
Pane hou aku la ke kaikamahine, in a e pau ana ka paio ana a olua, a lanakila paha oe, hoi no paha oe i keia ahiahi? Ae aku la ka kakou koa. Pane hou aku ke kaiakmahine, o ko'u manao e noho oe me a'u i keia hapa la, apopo hookuu aku au ia oe e hele no kau huakai, no ka mea, o ko'u manao e haawi papa aina hoohanohano nou i keia ahiahi, nolaila aole oe e hoi i keia ahiahi. i ka apu ana ae o na olelo a ke kaikamahine alii, hiki aku la ka huakai i ke kahua paio, a hoomaha iki iho la ka huakai no ka hanalua hora. O ka aoao hoi o ka puuku a me kona mau naita ke hookahkaha la ma ke kahua paio, naua aku ia la diolo na hoku hoohanohano o ke keiki a ka puuku. Aole no i liuliu iho pohapoha mai la ka ole a ka puuku, i ka emi ana iho o ke kani o ka leo o ua pu nei, na ikeia aku la ka emi liilii ana aku o no nana ukali o ua keiki la, a loe wale iho la no keia. I ka nana aku i ua naita. he hiki ia oe ke puana ae, aole oia kekahi o na u'a ma ukauka hou h@wa, aka, he eueu maoli no ia o ka wiwo ole a me ka ikaika ke nana aku oe i lona @u hiona, a o ka pue a paa i ike maka i@i@ i kno wiwo ole iloko o na @ka kaua ana, ua hai ae lakoe, aole no he kau e haule pio ai oia ma ke kahua kaua.
Aole no e pakele i ke kamaaina, wahi a lakou, no ka mea, aole ia o ke kino e lele liilii ai ia keia wahi naita keiki ole wale, a aole no hoi he aahu kana o keia wahi keiki e aa nei e paio pu me ke kae'ae'a o ia mau poai a@u, aka he wahi koloko hele kuahiwi, a o kona lapa no auanei paha ia e hele e hakaka. Ke na@ki loa mai nei ka puuku no ka lohi loa o ka wa e paio ai, o kona ake e paio koke i nui ka maalo ana o Kahanoopaineki imua o ka Moi.
I ka makaukau ana o na mea a pau, ua kenaia mai la keia e hele aku no ke kahua paio ia manawa i hul ae ai ka naita opio a pane aku la i kona wahi ukali ola hoi kana wahi aikane, i ka i ana aku: Eia au ke hele nei i ke ka hua o ka paio; e nana pono olua, in a e make ia'u kela naita, alaila e maka@ loa @ no ka @ e lele mai ai kekahi p@ e ae, o kou wa e lele like wai ai.
I@ manawa kani hou mai @ ka p@, a hoomaka ae la ka kakou. Pih@u e we hei kona kuloka lele kuahiwi e uhi ana mawahu. I ka hemo aoa ae, akahi no a ike na mea a pau, he keiki. Ahi au ka keia, no ka mea, ua hoike mai kona aahu a me kona mau hoailona hoku e kau ana ma kona a@aunia. ua hele no hoi a pipi e like me na hoku o ka lani. I ka ike ana mai o ka lehulehu i keia mau hoailona o ka kakou koa. o ko lakou manawa no ia i hoop@ ae ai: O, aole kela he keiki maka a h@, aka, he lii nui kela.
I ka makaukau ana o ka naita malihini e hele aku no ke kahua kahi a kona hoa paio e hookahakaha la, hul ae la oia ia hope a haawi aku la i kona aloha i ke anaian, a i kona hiki ana aku i ke kahua haawi aku la i kona aloha i ka hoa paio ma ke kunou ana, aka aole kela i haawi mai i kona hoomaikai a panai hoi no keia kunou aloha a ka naita malihini, o ka eeke o ka ihu a me ke kokoe o na maka ka mea i haawiia mai e kona hoa paio.
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Aole no i liuliu, poha hou mai la ka leo o ka ole a ka haku puuku, a o ka manawa no ia i ikeia aku ai ke keiki a ka puuku e hookaawale ana iaia iho, a pela no hoi o Kahanuopaineki I ke kaawale pono ana oia hoi he hookahi haneni anana mawaena o laua, a ia wa i kani hou aku ai ka ole a ka haku puuku, a o ka manwa no ia i kuupau like mai ai na moho o ka la i ka holo a me ka ikaika a pau o ko laua mau lio kaua e kaha aoa i ka muku, hoi i ka lala.
Ikeia aku la ka naita malihini e kuupau mai ana i ka holo o kona lio ma ke ano poai puni, a pela i puana. e ai ki kaikamahine ahi i keia mau lalani.
He hele'na na ka lio Kaleponi
Kiani i ka lina poepoe.
I ka nana aku o ke anaina ia laua e kikaha ae ana, he mau lae ula wale no ma ke kaka pahi: aole i liuliu, nalawai ae la na pahi a laua nei, holo ae la ke a o ua ma@ala kila i ka lewa, kani pohapoha ae la ka laua mau hauna pahi, a e hoike mai a@ ko la@ a hiona ia wa he mau moho no laua i heiwa ma ka papa ekahi o ke akamai a me ka wiwo ole, aka aole i hala he elima minute o ko laua kakele pahi ana. ua ikeia aku ka naita kamaaina e waiho mai ana i ka honua me ka oi ole.
I ka ike ana o ka haku puuku i keia poino o kana keiki e moe kau a kau ana maluna o ka ili honua, o kona wa no ia ia kona ai i kona mau naita e lele like aku maluna o ka naita malihini ka mea nana i hoohoka aku i ka ikaika o na hauna pahi a kana keiki i haule a waiho ana i ka ilihonua, na hooko aku la no ua poe naita nei, me know panai ana aku i kana mau huaolelo kaiakala i hoopihala kona puuwai me ka inaina wela o ka huhu: "E lele koke aku e haehae i kona io." Mamua ae o ka hiki ana mai o ka poe nana e hapai aku nei i ke kino o kana keiki, me ka manao no hoi o na puuku nei aole la i poino loa kana keiki, eia ka na make loa, na haalele mai ka hanu i kona wa hi mau he kino, ka mea hoi ana i kaena ai: i ka hiki ana aku o ke kino make o kana keiki imua on a. ua ninau mai la oia pehea ke keiki? Hai aku la ka poe e lawe aku ana: Ua make loa kau keiki, ua ku pono i ka pahi ma ka poaeae akau a ua loaa ka puuwai. I ka lohe ana o ua haku puuku la ua make loa kana keiki, o keia ka mana wa i pii ae ai dona maina i oi pa @niia i ko ka wa mua, pu@ ae ia me ka leo nui. a pane aku la imua o na haumana naita a akna keiki i ao ai ia lakou a paulehia ma ia hana: E ua naita a kuu keiki, ko oukou hau hoike kaoha aku nei au ia oukua. e h@ a e hookau aku i ka make mainoino maluna o ka kakou @. O ka manawa no ia i ike ia aku ai he puala naita nui i lako pono i na mea kaua, a e holo aku ana lakou i kahi a ke koa opio e ku kilakila mai ana me ka makaukau nui, aole no hoi i li@ iho. halawai aku la lakou me ka kakou koa, a kamailio kau la kikahi o kakou me @a ka leo nui, i ka pane nan aku: Liike me ka make ani o ko makou haku ia oe, p@ hoi oe e make mainoino ai a e hue@. Aole i pau pono ae kana kamailia ana, lele ana ke poo i kahi e a haule pahu aku la kona kino iluna o ka h@.
Na keia @na i hoopuiwa aku i na mea a pau na deio make ano e i ili aku maluna o ko lakou hoa naita me ka mainaina lua ole. i alawa ae ko lakou hana a nana aku, ike aku ia lakou, na na ukali o ka nana malihini a lakou e manao @ hookau aku i ka make weliweli i lawa aku i ka ola makmae o kakalii naita o lakou, a o ka hoomaka iho la no ia o ka @akak. I manawa i ike ia aku ai e na mea a pau e nana aku ana, a ua hoohalike aku la no hoi na mea a pau ia Kahanuopaineki ma me he mau kiona la. Iloko o keia @ kaka ana, he ekola ma keia aoao aku. a he elima ha@ ma kela aoao mai.
I ka ike ana o ka Moi i keia hana lapuwale a kona puuku. ua kena kuke aku la i kekahi o kona maa uaua e k@ i na doa o ka pa alii e heie ami e hou pau ae i keia haunaele. ua huli aku la kahi ukali ke holo la no ka kii anu i na koa e kokua i na naita malihini. I ke ia manawa, aoia i homaha ide keia hakaka ana a hala he hapalua h@. Ia manawa i ike ia aku ai ma ke kakou he ekolu wale no mea e ku mai ana. a u ka nui. ua pau loa i ka @ waiho mokaki ana ko lakou mau kino ma o a maanei. ua make loa kakahi. a e kamau ana no hoi kekahi. Mahope iho o ke ia. hooho ia mai ana. eia ae he k@ lio nui. ke iho mai mei mai ke kuahiwi mae. Aole i u iho, hiki mai ana ua kaoolio noi. i ka helu ia ana aku, ua piha he mau @ni, a o ka kakou kui hoi de dau aku nei kona mau maka maluna o keia huakai nui, a liuliu huli ae la ia a pane aku la kana wahi aikane, kai no he huakia okou keia. eia ka o ka Moi Kono Giliko.
I ke kokoke loa ana mai o ka huakia ua hiki aku la ka elele mai ka. Moi aku, ua ninau mai la ka. Moi Kono Gillilo. ka Alihikaua Nui o ka puali powa, heanaina aha kela e piha mai la? Hai aku la diea, he anaina hakaka no ka naita kamaaina me ka niata malihini. nana i lawe mai nei i ke poo o ka l'ilikua. A woai o laua kai lanakila? O ka naita malihini, wahi a ke kamaaina. Auhea laua i keia manawa? Aia no hei ke ku mai la i ke kahua hakaka, o ka wa no ia a ua alii p@wa la i kena ae ai i kona mau naita, e holo me ka pualhi nui a e hoopuni ae i ka kakou mau @ manwa ole. ua ikeia aku la ka puahi nui ana mai o na @ naita, aole i imo ku ana imua o ko lakou mau alii opio, a lele like iho la ilalo a wehe ae la i ko lakou mau papale @ila a hoomaikai mai la i ko lakou mau alii opiopio me ka hanohano nui, a hano mai lal ka lehulehu o ua mau powa la.
A pau ka hu@o ana me ka hauoli, ua hele mai la ka Moi o Rusla a ku mai la imua o na Olali o na mauna hui o Arabia, a pane mai la: E na opio wi wo ole, ke ninau aku nei au ia olua, no olua wale no anei keia poe a pau? Ae mai la ka kakou koa a olelo hou aku la. Ina e puka mua mai nei keia poe, in a ua nui loa ka pilikia o ki kulana kauhale nei. I manawa i pane mai ai ka Moi: I oluolu oe e ae mai i ka'u noi, e hoi kakou i ka hale alii, manao au he hiki no ia'u ke malama i ka ai me ka ia no oul=kou a pau; a o ka poe i eha, ua kaualupeia aku la, a o ka poe i make, ua hoihoi ia aku la i ka hale o ka puuku. Me ka naau kaumaha ka puuku. a me ka manao ino iloko o kona puuwai, in a e hoi ana ka kakou eu ma kona alanui e hiki aku ai i kona wahi e makemake ai, alaila, e uhai aku no ia me kona mau @ausani doa i hookau i ka make weliweli haluna o ka kakou kow i mea e hookoia ai kona inaina wela ma o kona ooko ana i na ha una pahi, aka ua hoohokaia mamuli o ka hiki kino ana mai o ko ianei mau ko a mau naita hoe nana e pulumi aku ke kahua kaua.
I ka hik ana aku o ka haukai i ka halealii. o ka manawa no ia ia kauoha aku ai ka Moi i kona mau kuene e hoomakaukau i kekahi papaaina a he ole wale no ia lakou, oiai ua makaukau ae la na mea a pau me ka hikawawe loa.
I ka hono like nan iho o lela a me keia mea, na hoonuu iho la lakou i na momona o ka papaaina, a i ka lawa ana o ka lua o ka inaina o lakou pakahi, ua ku mai ia ka Moi ilun a nonoi mai la i ka nana opio e hahai aku i kona moolelo, aka, ku mai ka Moi Kono Giliko a hoike mua aku ia ia na mea i hanaia e ka naina opio, a me na mea i hanaia ai malama on a a me kona mau ukali he 15, oiai lakou e hooo ana e hopu iaia a me kona wahi ukali opio e like me ka hoakaka ana ana a na helu mua o keia moolelo.
Kuka ihola ua mau olomana i ka mea e pono ai ke keiki malinini no ka koohui ana iaia me ka kaikamahine a ka Moi o Rusia, a i ole ia me ka Kono Giliko kaikamahine paha. a ia laua e kuka ana, hooholo ihu la laua e waiho aka imua o ka naita opio ke koho ana, a aka ae la ua mau olomana nei. Aka, pane hou mai la Moi o Rusia, e aho o ke keiki nana i pepehi mai nei ka pilikua, o ka'u ia, a o kahi ukali iho on a kau, a pohapoha hoa ae la ka aka a ua mau olomana la. (Aole i pau.)