Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIII, Number 51, 20 December 1884 — Haiolelo a Henry Waterhouse ma ka Luakini o Kaumakapili i hai ia imua o na Opiopio, ma ka po o ke Sabati Dec. 13. [ARTICLE]

Haiolelo a Henry Waterhouse ma ka Luakini o Kaumakapili i hai ia imua o na Opiopio, ma ka po o ke Sabati Dec. 13.

KE KANAK.A OPIO 1 MANAOLAN'AIA KONA POMAIKAl A ME KONA HOPENA. Poolelo, 2 Sam. XIV; p. 25, XVIII; p. 17. "A iloko o ka Isesaela a pau, aole he kanakn e ac i mahalo nui ia e hke me AheEaloma." ♦'Lawe aku la lakou ia Abesaloma a hoolei aku la iaia maloko o ka lua nui ma ka ululaau, a kau aku la lakou i ahu pohaku nui maluna iho ona."

Iloko o keia mau pauku eiua, ua ioaa ia kakou ka mooieio 0 kekahi 0 na kuiana hanohano o ke kanaka i hoike ia mai ia kakou. He hoku leie malamalama i ieie ae ma ke aouli no ka manawa pokole, a naio aku la iioko o ka poeleele kuiipoiipa Ma ko'u kamailio hou ana aku īmua 0 oukou i keia po, e na opio, ua makemake au e haawi aku ia oukou i na huaoielo ao, aoie hoi oia ' waie, aka, oka hauoli pu. He manaoiana na kanaka opio; he hihnai na kanaka opio, a he mea pono e kauiawaha ia kakou, i hiki ai ke paa aao ix O ka'u haawina mua ioa mai keia moolelo walohia, oia no keia : Na hoomaka ana pomaikai a me kona hopena iioko 0 ka po weliwell Aole he mea hookahi iioko o ka Iseraeia a pau i ei aku ka mahaio nui ia e like ia rae Abesaioraa. Ma kona mau heie hoiohoio ana ma ke aianui, ua hoomaka na makuahine e kuhikuhi iaia 1 ka hkou mau keiki a me ka olelo aku! "He manaoiana au e ulu ae oe a e iike ! ka hanehano me ia, e nana aku i kona j kuiani kiiakila a hanohano." O na mea! a pau mao a maanei ona, ua wae ia, a i ka hopena oka makahiki, ke oki oia i kona lauoho, ua hiki aku kona kaumaha ika ekoiu paona aol Maikai kona kuiana, a hanohano na makua, a ona mea a pau ioa, me he la, no ke ola hanohano a me ke kulana kanaka makua tianL Aka, ua makehewa ka manaoiana; manaonao ka hopena.

I kona wa e ola am, ua kukulu ae la ia i kekahi kia hoomanao nani, a olelo iho la iaia iha "Mahope o ho'u ola ana i ke ola ana hanohano; mahope o ko'u paio pono ana i kona mau kau a» : aaanei au e moe ai, a ke bala au, e hele mau auanei kanaka ma keia wahi a e olelo, o kela kahi hoom&ha o Abesaloma ka nul M A ua kapaia ka bo& o ia wahi a hiki i keia 1a u Kahi o AbesakWML** Aka, aolt ia malail» kiki 1 ioi

|al aia mao iloko o ka uiulaau o Eptraima malalo o kela ahua pohaku. Maj laila oia kahi i moe ai iloko o ka 1 oakujpapau o ka poe kamakaia; i ke 30 wale Ino o kona mau makahiki Aloha o ' Abesa!oma. ka hoinoia, hoohaahaaia, a! i he piiau na hoomanao ana ooea mao* a! . niaaaei o ka Iseraela a paa | Oiai au ke kamaHio hou «ku nei imua o oukou i keia po, ke ike aku nei i kekahi mau opio me na maka hulalilali, kulana īkaika, mii ka manaolana a i peia wale aku. E akaaka paha auanei oukou a olelo le "mai hopohopo no'u"" Aka, ina he mea hiki i kela aSua pohaku iloko o ka u!ubau ke kamailio mai ia oukou i keia po, a haawi mai i na huaoielo ao a kaohi mai i kou mau manao lalau. Malia paha, e moe aku ana no kahi o oukou iloko oka luakupapau ona manaolana poino, aka t e hopu koke i ka o!e!o, a malama no ko oukou pomaikal Mai hoepalakha. E nana i kela kanaka ona e hele hikaka la ma na alanui i keia po me na lapuwale a pelapela ma kona maka, a o ke ano o ke Akua ua holoi ia mai kona helehelena; ua hoaahu iaia iho me ka aahu o ka holoholona peiapela, a diabolo paha. Hookahi wa ua like kona maemae me ke kehau o kakahiaka nui, iaia e kukuli ana ma na kuli o kona makuahine. A e īke ina hana maalea a ka mea hoowalewale i ka hookahuli ana i kela mea maēmae a i mea lapu wale. E akahele, malia paha, he mau hiohiona no keia mua aku o oukou. Ua hopohopo mau au e o'u mau

makamaka, i ko kakou hoomaka koke ole i ka hana a me ke ao ana i na opio. I ka 23 0 na makahiki o Abesaloma he pepehi kanaka ia. He mea hikiwawe loa ke 00 ana oka hewa, i like oie paha me ko kakou mau manaolana ana. £ nana ae i keia mau keiki opiopio ma o a maanei o keia anaina, no lakou pakahi na makahiki like ole. Ona opio e like me keia e ulu ae nei, oia no na puuhonua a me ke koo ik2ika o ka lahui, —a he mea pono ole ia kakou ka nana maka ana aku ia lakou me ka olelo ole aku i kekahi mau huaolelo ao a me ka hauolL Ama ia hana, oko kakou hooko ana ia i kekahi o ka kakou mau apana hana lehulehu. Oia ka mea | nui o ka makemake ana i Tca Ahahui Opiopio Karistiano, i loaa ai he puuho-

nua a he paiekana mao a maanei o na opio, mamua o ke kamaaina ioa ana aku i na ala o ka hewa. He haioieio ka i haioieio ia imua 0 na makua iehulehu i kekahi po. Ia po no ua kamaiiio aku ia kekahi makuahine i kana kane. He hopohopo ko'u aoie kaua i hana i ka kaua hana ia Kimo; e h,oomaka kaua ma ka pule ohana ana ikapoo ka la apopo. 4 'l ka auina ia Poakahi, ua kii ia mai au e hele aku i kahi hoomaha o na kaa ahi, a ua menemene ke'u puuwai i na mea a ko'u mau maka i ike aku ai. Malaila, e wai-

ho mauleule mai ana o Kimo, me na a-u wawae ua moku a kaawale loa mai ka pauku kino mai. Aka, o ka mea oi aku 0 ke kaumaha malaila, o ka ike ana aku i ka makuahine, e holoholo ana mao a maanei o ka papahele, me na helehelena e hoike rcai ana i ke kukonukonu o ke kaumaha, i 'nele a puluelo 1 na waimaka e kahe makawalu ana, a e lulu ana hoi i na lima me ka uwe ana me ka leo nui, "ua hala ka manawa, ua hala ka manawa !" Auwe ! ka manaonao ! He mea pono ia kakou e hoomaka ika hana me keia mau keiki, o ili mai auanei ka pilikia i kekahi o keia ma ka hoohemahema ia e kakou, a moe aku paha i ka luakupapau o Abesaloma.

£ komo pono aieu kakou a nana aku i na loina a me na kumu, o ka loaa ana ia Abesaloma o keia haawina kaumaha a manaonao. Ka muau—Na hoao ana ona, me na hana pono ole f e ko ka mea ana i iini nui ai, oia hoi, e lilo i Mol A me ia manao haakei ona i hoomaopopo ole ai ia i ka pono a me ka pono ole, o ka inea ana i ake nui ai; t na la paha i ko kona iini, aohe no la he olelo ana, elike me kona hoao ana me na hana lapuwale. £ haliu ae a nana aku kakou iaia e noho ana ma ka puka nui o lerusalema. Ua hele mai ka lehulehu he mau piiikia piii kanawai ko lakou, iroua o ke alii ka Moi e hooponopono ai, aka, pa e aku la kahea a Abesaloma, me ka olelo aku, " Ae, he maikai a he pono kou aoao, aka, aohe he mea nana e hoolohe mai i kau;.ina paha owau ka Moi, e hana no wau i ka mea pono nou. M Pela wau e hoomanao nei i ka poe imi a puni oihana, mamua ae o ka wa koho balota. Ua ike lakou 1 na mea a pau ia wa, me ka olelo 41 Auwe, ?J e loane e, pehea oe, ua hau-: oli loa wau i ka ike ana aku ia oe, Pehea ko wahine a me na keiki ? M Heaha ka manao nui o ia mea ia oe, i ko wahine a me na keikī; he ole losl PeU no o Abesaloma. Heaha kona manao nui i ka pono o ka lehulehu; hookahi no mea nui o ka lokahi o ka manao e koho iaia. Ke hele mai kekahi mea a kuiou haahaa aku imua ona, hele mai la ia e honi ia mea, ka i ka honi a luda lsekariota; a peU oia i aihue ai i ka puuwai o ka lseraela. E na opio akahi oo a Koomaka ae e ike maopopo i ke ano o keia ok ana. Hc makalua, be pomaikai a he pono nui no ookou ke nxna aku irnua, aka, \ : heaha la na kumu nui a oukou e hana! oei, i w*hi • Um akm ai ia nu oii, (

]He maemae anei ia mati kumn ? He | oiha.na akahai anei kau ? Va manaolan« anei oe maluna o ka noho oe e nohooiii ai ? PeHea la oe e imi nei ? E holomoa ana no paha oe no kahi mau U pokole, ma na hana kolohe a Upuwmle, aka e poho ana a haule pu na mananlana ke hoea aku i ka hopena,: no ka mea, ua olelo mai o letkova ke Akua. | Ka lua. —Ka hoike ana aku! ona i kooa hoowahawaha i kona makua | kane. O ka hoopunipuni a me ka hookamani, oia paha na mea i oi aku o ke ino ame ka hoowahawaha ia. A o keia mau mea, aole hiki ke hoole ia, aoie i naiowale mai ia Abesaloma aku, a pela no hoi, he kanaka hoopunipuni ahe apokaka oia. E nana ae iaia eku ana imua o ka Moi, a me .ka hoohaahaa hookamani a hoopahenehene, a pane aku la, "E kuu makuakane," oiai au ma Gesura, ua hoohiki au, ina e hoihoi hou ma? ka Haku ia'u ma lerusal&> ma, e hele no au a hoohaahaa aku imua 0 ka Haku ma Hebarona; a noiaiia, ke nonoī aku nei au ia oe, e hookuu mai ia T u. Aua pane mai ka Moi, u E hele me ka maluhia. Aole oia i hoohiki iki, a heaha kona manao nui i ka Haku. Heaha kona mea i iini a ī kau nui ai e hiki ma Hebarona ? E hai aku no au ia oukou. "A i kona hiki ana ma Hebarona, ua hoouna aku la ia i na kiu e hele a puni ka aina me ke kukala leo nui ana, 'O Abesaloma ka Moi. J " Nawai no la e ole kona moe malalo o ka puu pohaku. Aole i ae ke Akua ia mau hoowahawaha, oiai Oia i olelo ai ma ka Elima o Kona mau Kanawai. Nolaila, e na opio, ke uwalo aku nei au ia oukou, he au pioo a hewa keia* Aole 1 manao nui ia na kanawai o ka aina, no ka mea, he loli mau, a ua kohu ka-

naka makua ka opio i ka 15 o na makahiki; aka, o ke kanawai o lehova, he oia mau, aohe kau e loli ai. Mai hookuli ika leo o na makua, aka, e hana me ka hoolohe a me ke kanivhu ole; mai haawi aku i na olelo pakike a hoopunipuni, a mai hana i na hana a ka apokaka, o haule auanei ma ka lua ahi a hookahi ka mamoino ana me Abesaloma. E kapae loa ina kuko lapuwale a me na manao haakei, a mai hoao iki e uhai aku ma kau wahi o ko Abesaloma meheu. O ke kolu.—Ua kapae oia i ke Akua mai kona noonoo ana a pau. He kuahu ko Aberahama, Isaaka, a me Davida, aka, o Abesaloma, he ole loa. Aole ona mau manao a hoomaopopo ana i ke Akua, a heaha no kona manao a hoomaopopo ana Nona. O kana olelo mau, "Owai la ka Haku a'u e hoolohe aku :-.'i laia." Ua maikai a moakaka lea ke kamoe a waiho ana o kana mau hoolala ana; me ia na kanaka naauao o Iseraela, a me ka poe ikaika loa ma kona aoao, aka, heaha la ka mea i loaa iaia. Iloko oka wa pokole ua pau lakou he mau mea ole ike Akua. He lehulehu 0 oukou ua loaa ka naauao, a me na pono a pau no ka holomua; aka, aia he mau lua haule au i ike ole ai, a me na popilikia e ala mai ana, o ke Akua wale no ka i maopopo; he mau hoouka kaua e hakoko ia aku ana, o kona lima wale no ka mea nana e alakai ia oe me ka palekana a loaa ka la-

nakila. Nolaila, mamua ae o ka hoopau ana i keia, ke makemake nei au e hoomaopopo oukou i na hopena ino o keia kanaka opio i īli aku maluna o kahi poe e aku. Ina la hoi oia hookahi wale iho no ka mea i komopoo iloko o keia mau hana lapuwale, aole no la hoi e nui ka poino ame ka pilikia; aka, ua j>alekana ka aina i kona nalohia ana, oiai, oia ke kūmu o ka poino ana o na tausani ola lehulehu. E nana ae kakou ma kela hoouka kaua ana iloko 0 ka ululaau o Eparaima, he 20,000 i haule aku imua 0 ka oi o ka pahikaua, a ua oi aku mamua o 20,000 ma na hoohuikau ia ana iloko o ka ululaau hihipea. E nana aku kakou imua i ka la o ka hookolokolo nui e hoea mai ana ka la hoi e a!a mai ai o Abesaloma mai ka ahua pohaku mai, a me kela puah nui o 40 a 50,000 paha mailoko mai o kela ululaau. I kona wa eku mai ai imua oka Lunakanawai Nui no kona hoopai, e kuhi mai no auanei mai kela aoao o ka nohoalii, na manamana lima! | mai ke 40 a 50,000, a me ko lakou ku- | kala leo nui ana mai, "Nau makou i ! lawe mai ianei, nau i aihue ko makou mau puuwai, nau i hoowalewale makou a poino A na ka walania o ia mau leo walohia e kukuni paa aku iloKo o ka poho hohonu loa o ka enaena lua ole o Gehena. Auwe ! E o'u mau hoaloha, aole kakou e hele kohana aku ana Ika Home Lani, a iloko o ko kakoa ike ole, na ka kakou mau hana maikai a ku i ke aloha e aiakai aku ai iaiai kahi poe e ae makila; apela no hoi, aole kakou e hele kohana aku ana i ka enaena o Oehena, me ka nele ole o ko kakou kaualako aku i kahi poe e ae ihila.

Ke p&waiwai a uhauha oe, hc mau hoa kou iloko'o ia hana; ke inu waiooa oe, he hoi & mau hoa paha kou e kike kiaha pu ai me ee. Aole kaoaka i ola nona &o. Ina eia oc ma ca meheu o Abesalorna, e kauaiako aka auanei kou meheu i kahi poe e aku e ukaii aku malaila, a peU auaeei • naae mau aku

\*i ia mauhana im a 3 fe?Vi »i ka hepena o keia a*x aia « e htxra i mai 21 ka hookolokolo ana no ia guu ? | mea a pau. j Auwe :E ke kaaaka*opio, e hookoaI «ra!e, e hookaawaie ia oe iho tnai keia j hopena mainoino mai. he hopena au e aanaolana ole ai no ke oia mau ke hau!e a make oe; otii» ĪBa i keia eia oe roa ka meheu o Abesaloroa, o ka wa no keia haalele a kiola loa aku, ao ka ua olelo nui ia i waena o ka.kou. —{'O ka lohe ke ola, he kiili ka make/'

E noonoo kakou i ka ana o ka puuwai o kona makuakane, a ika nui oke aloha o keh makuakane iaia, kela keiki i loaa na ma oaolana "nui ana nona. Va hoonoho iaia maluna o ko;tsa mau kuli a me ka paani a hoonanea ana me kona mau iauoho ano sihka, Ua oleio ia, oiai i kona wa ī lupakuia ai a kaaawale mai ka makua mai, ua kaumaha ka puutirai 0 Davida no Abesaloma kana keiki; a i kona huli hoi ana mai, iloko o fcona miM hewa a pau, ua honi aku no iaia; a 1 kona hapai ana i kona lima e kipi, a holo aku la ka Moi Davida i Mahanaima, a ou i ua makaukau na pualikoa no ka hele ana aku i ke kaua, ua pane aku la oia ina Kapena a pau : —"E hana akahele aku me ke kanaka opio Abesaloma. M Ai ka alu ? na oka la, ike aku la ia i ka elele e kukini mai ana me ka manao e lawe mai ana i na mea hou ano nui no ke auhee oka enemi, aka, halawai mai la me ia ka iono no ka make o Abesaloma, ia wa no oia i kuwo mai ai me ka olelo kauka!! kumakena kaumaha e mau nei ke kani o ke o mai ia mau la mai a hoea waie mai i keia la, ka uwe kumakena o ka puuwai ī hoeha a hoonaha ia.—"Auwe ! E kuu keiki o Abesaloma, kuu ' keiki, kuu keiki o Abesaloma, i manao ia e j ke Akua owau ke make nou ! Auwe ! E Abesaloma, kuu keiki, kuu keiki !" | E ke kanaka opio ina aole oe e hoeha | nei ika puuwai o kou makuakane raa keia honua, ke hoeha nei oe i ka puuwai o ka mea i oi ae ke aloha nou mamua ae o ko Davida aloha no Abesaloma. Ke hapai nei anei oe i kou lima kipi ? Aole oe e lanakila. Ke uwalo aku nei au, e haalele a e kiola loa aku !ia mau manao kipi ana, a e hoi mai i Ona la i keia po ano, a e mihi aku, "ua hana hewa au." E kala ia mai no ia a pau loa, a e holoi ia a maemae loa a e like ke aiai me ka hau, ma o ke koko la o ke Keiki Hipa, a e loaa no ia oe ke komo lima makamae oka maluhia, a me ka honi o ka manao maikai a me ke aloha oiaio. . Ina ua paakiki kou puuwai, o.ka wa pono keia e hoopalu-. palu iho ai, a e huli hoi mai iwaena o Kona kihapai nani a makamae. Ena opio, mai hookuli a hoopalaleha. I keia#va ano, e hoi mai, o hoea mai aunei ke kupilikii, ua nalohia ka wa ku pono..

Ma ka la i iho nei o keia mahina ua nalowale mai Kapiolani Paka aku he lio hulupala; he 3 ona mau wawae keokeo, he kiko keokeo ma ka lae, he huelo loihi—kuni \ ma kona uha akau hope. E loaa no ka ūku makana ika mea e hoihoi mai ana ia E. G. Schu. man, Helu 70 ma ke Alanui Moiwahine. 2002-2t 0 ka pololei loa ma keia hoolaha he ekolu wawae keokeo, aole he eha.