Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIV, Number 31, 1 August 1885 — Page 3

Page PDF (1.90 MB)

This text was transcribed by:  Marti Steele
This work is dedicated to:  Dr. Puakea Nogelmeier

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Ka Nupepa Kuokoa.

 

@ THOS. G. THRUM ma ka Halepai o ka nupepa "Saturday Press."  Keena Hooponopono ma na kihi o Alanui Moiwahine ma Nuuanu.

            E @ @ai mai na Olelo Hoolaha ma ke keena hooponopono mamua ae o ka hora @ @kea o na Poaha a pau.  Aole e @@ Olelo Hoolaha ke laweia mai @@ i hoi keia maluna.  E hooko @@ i keia rula maluna. 

            @@ na leta a pau me na kauoha @@ pepa ia KA NUPEPA KUOKOA @@.  Ina e loaa pono ole aku keia @@ lawe, e hai mai me ka hakalia @@ Keena.

            @@ ka ike a keia pepa e haawi ai i kona @@ keneta no ke dala, koe ka @@ Oahu, a me kekahi mau apana @@ ka luhi i ka halihali ana i ka @@ mau apana, e hooiia ka uku luna.

 

KELA ME KEIA.

            @@ ka moku kuna Liholiho ma @@ aku o Kauai ma o ka loaa ana i @@ a iho nei.

            @@ o na pahu puna i piha @ puna maemae o ka imu puna o @@.

            M@ ka Malulani i loheia mai ua ulu@ @ uwapo hoolele ukana o Honua@ @ e kai a okaoka liilii.

            @@ loa aku no hoi keia ino i @@ nahaha ka uwapo hoohi@ @ Mr. Halstead.

            Ua panee hia ka holo ana o Kinau a ka lo@na no ke ano kanalua i ka ino o ia la mua o keia pule.

            Ma ke kakahiaka o ka Poakolu nei i ku mai ai ka mokuahi Ocanic me na heluna pake i hiki aku i ka eono haneri a oi.

            Ua malama ae ka Hooilina Alii Liliu he wahi paina, ma kona home noho ma Kapalaina i ka Poakolu nei.

            Nui na laau i hina mamuli o keia makani ma ke taona nei.  O ka pahu hae kekahi o ka pa o Aliiolani Hale i luna ma ka po Sabati i hala.

            Nui na kii o Nihoa i kahaia e ka poe makaikai i hele aku ilaila, a i hoikeike ia ae i ke akea; he kohu noho lio kahi, he umeke poi kahi, a nui wale aku no.

            Ua haawiia, ae e ka pualikoa Honolulu Kaipela he anaina hula a me paikau ma ka Central Park i ka po Poaha iho nei.

            Ua loaa ae ma na kapakai o Arerika kekahi ano i-a eleele nona ka loa hookahi kapuai me ka hapa, a he waha nui akea kona, a he ano like kona waha i ka hoomaopopoia me ko ka Pelikana.

            Ua laweia ae imua o ka lunakanawai Makale ka hoopii hoohalahala a Bradley, kela haole i hopuia iho nei e ke aupuni no ka opiuma i loaa ma kona hale noho, a ua hoopaiia oia e paa i ke kipikua, ma ka hana oolea.

            Ma ka Poaano o kela pule aku nei, ua kuupau ae na keiki kinai ahi i ka lakou hana i ka hooukele ana i kekahi mau alanui, mai lilo ka kekahi mau ilio i ka wai.

            Aia ma kekahi kula ao akeakamai o Enelani he nui na iwi poo kanaka i hoakoakoa ia malaila mai na wahi like ole aku o ka honua, a mawaena o ia heluna iwi poo, ua ikeia he mau poo liilii ko kekahi mau lahui o Aferika Hema.

            Ma ka hookuku kinipopo ma ka Poaono aku nei o kela pule, mawaena o ka hui o Kananaka Mare me ka hui Honolulu, ua eo i ka poe male he 7 a lakou puni, a 6 a kekahi aoao, hookahi wale na puni ka oi.  Ikaika no.

            Aohe lohelohe hou ia mai nei o ua poe popoki wawae elua piko aiia e ka lole nei, e ai nui ana paha i ka loaa a lakou. E makaala no lakou, e waiho ia umii nunui ma na puka, a malalo o na moe.

            Mawaena e na haumana i loaa na makana, o ka hale kula o ke Alanui Papu, he elua mau keiki Hawaii i haawiia i na makana, ko laua mau inoa o Waiamau me Paikouli.  He mau pulapula laua na kekahi mau kahunapula.

            Ua hoike ae kekahi mea kakau ma Fiji, i ka wa e lana ai kekahi o kolaila ano mano maluna o ka ilikai, e malino ana ke kai, a ma ka nana pono ia ana ua ikeia he nui ka aila ma ke kino o ka manu, a na ia mea i hoomalino aku.

            Ua walaau wale ia ae he $6,000 ma na waiwai i laweia mai e ka mokuahi Yamashiro Maru mai Iapana mai, a ua hookomo ia mai iloko o ke aupuni me ke dute oleia, oia ka laiki me kekahi mau waiwai e ae, a kupuno hoi i ka dute.  Ano e mau mai nei hoi keia mau manawa.

            Ua noi ia, mai ko makou oluolu e hoike aku i na hoahanau Bihopa a pau na makamaka me na hoa'loha, e hele ae ma o ke kono a ka Bihopa o Honolulu a me kana wahine, ma ka halekula o Iolani ma Niolopa i keia la, mai ka hora 3 a hiki i ka hora 6 o ka auina la, no ka hai hope ana me ka Rev. Alex, Mackintosh, oiai oia e haalele iho ana i na kapakai o Hawaii nei no na aina e ma ka mokuahi o ka la apopo.

            Ma ka Poakolu aku nei o ka pule i hala, ma ka uapo o na mokuahi hui Oceanic, ua hopu ia kekahi pake, i nalowale no kekahi wa loihi akahi no a loaa; ma kona hopu ia ana a lawe ia aku ka halewai, ua loaa kekahi man kini opiuma ma kona kino; nolaila alua ona pilikia, o ka malama opiuma, a o ka hewa mua he apuka; ua hoopaiia iho nei oia, no ke apuka, 4 mahina hana me $3, a no ka malama opiuma, he 2 mahina hana me $75.

            Iwaena o na kanaka e noho ana ma ka mokupuni o Faroe, ua hanaia ke kino o kekahi ano manu i ipukukui no lakou.  Ua hanaia ke uwiki iloko o ke kino o ka manu a ho-a ke ahi; ua piha loa keia manu i ka aila momona, a i ka momona o ka manu e hana ia ai pela.

            LEO KAHEA.  Ke kahea ia aku nei na lala a pau o ka Hui Poola, a akoakoa ae ma ko lakou hale halawai mau ma Peleula, hora 7:30 o ke ahiahi Poaha la 6 o Augate 1885.  A ma ia ahiahi no hoi e hoikeia aku ai ka aahu hou loa o na lala a pau.

            Aia ma na kapakai o Karolina Akau he lehulehu o na kamano e ola ana ma ke kai, a ma kekahi manawa, ua hopu ia na kamano a hooholo ia maloko o kekahi pahu i piha me ke kai o kekahi wahi okoa, a ua ikeia ua ola wale no ke kamano malaila no ewalu la ka loihi.

 

KE KINAU

            Ma ke ahiahi o ka Poaha nei i holo aku ai ka mokuahi Kinau no kona poe awa mau, mamuli o kona kaulua iki ana he mau la mai kona la holo mau ma o ka ino i pahola ae maanei.  He holo ana keia ona a hiki loa i Keauhou ma Puna, a e kipa aku ana no hoi oia ma kona mau awa ma Maui a me Hawaii.  He elua la paha ona e ku ai ma Hilo a me Keauhou, a hoeo hou mai ma Honolulu nei i ka Poalima o keia pule ae, oia ka la 7.  He huakai maikai keia no ka poe makaikai lua o pele a ma na wahi e ae no hoi e holo ai.  Ua hoolahahia ae he ekolu wale no dala ka uku moku no na ohua eepakeke no ka holo ana a hoi mai.  E kaulua ana nae na leta a na makamaka ma ia pule.  Ma kona ku ana mai i ka Aoalima e holo hou aku ai ia e like me kona manawa mau, ma ka Poalua o ia pule aku Augate 11.

 

Na moku holo loa o ke ao nei.

            O ka moku kaua Beritania Mercury i hoolanaia, a he mau makahiki loihi e holoholo nei, ua hoikeia oia kekahi o na moku holo loa i ikeia.  He moku keia nona na tona kaumaha he 3,735, a e hali ana i na pu kuniahai nunui he umi ma kona oneki; ma kona holo mau i hoomaopopoia ua hiki ke holo no 19 a oi mile i ka hora, a ua hiki no hoi ke hooholoia oia no 21 1/4 mile i ka hora i kekahi manawa.  Ua hanaia no hoi keia moku no ka hali ana i na lono i kela me keia la, a he ehiku makahiki kona holoholo ana mai ka wa i hoolanaia ai.  He mau moku kaua Beritania no kekahi malalo mai ona i hiki ke holo he 18 mile a oi i ka hora, a ua hiki ke hoopihaia ko lakou holo a ka 20 mile i ka hora.  A ano mai nei i hoaoia ai kekahi moku kaua Farani ua ikeia kona holo i ka 19 mile a oi i ka hora, a oia paha ka ukali o ka Mercury.

 

Ka Mahina Malamalama.

            Ma keia helu o ka kakou pepa ke oili aku nei na moolelo a elua o Ka Mahina Malamalama me Kahanuopaineki.  He hookahi o keia nanea e hoomauia aku ana a hiki i kona hopena, oia o Kahanupaineki  O kona koolua iho hoi o Mahina Malamalama, oia ka makou e hoike aku nei, o kona puka hope loa ana keia; o kona maalo hope ana keia imua o oukou; a o kona ike hope ia ana paha keia ma na kolamu o ke KILOHANA nei.  Minamina makou i keia moolelo naita nani no ka haule make ana o kona mea kakau, a ina i loaa ia makou kona buke o ka unuhiia ana mai, alaila, e hoopuka aku no makou a hiki i kona hopena.  Ua ninau makou i na makamaka o ka mea kakau moolelo i make no ua buke la, aole nae lakou i ike.  Nolaila, ma keia haule ana o keia moolelo, ua hooikaika makou e loaa kona pani a oia ka moolelo e hoea aku ana imua o oukou ma keia pule ae.  Ke haawi nei makou i ko makou aloha hope loa i ka nanea e nalo aku ana.  ALOHA.

 

Ke au omainalu kaua o Europa.

            Oiai no lono hope i hoea mai i o kakou nei e pili ana no ko na Rukini lawe pio ana ae ia Herata, ke kulakauhale paakiki loa ke lawe ae i hoomaopopoia, me he la he kumu kupono loa ia na Enelani e lele kaua koke aku ai me ka hakalia ole.  O ka pahola ana ae o keia lono no ka haule pio o Herata, ka puuwai a ko Inta mau makaainanana i hilinai ai, a me na makaainana Beritania e noho la malaila, he mea auanei ia na na Beritania e nauki ai i na hana a keia Aha Kuhina hou.  He wa loihi i hala ae nei ka noho ana o ka Aha Kuhina o Pohakuhauoli no ka noonoo ana i ka loaa he noho'na maluhia mawaena o ka makuahunowai me ka hunona a laua e hookala nei i na mea kaua a kue aku kekahi.  Ua ikeia ma ia wa he wahi ano makili iki o ka hiki aku ma na anuu mua o ka maluhia; aka, a hiki mai nae i kona wa i haule ai, a koho ia ka Maknisa o Salisbury ma kona wahi, nana ka hooponopono ana i na hana a pau e pili ana i ke kuikahi a ka Aha Kuhina o Pohakuhauoli i kukulu ai, ua ikeia i keia wa aole i holopono.  Ina no hoi he oiaio loa na lono i hiki mai no ka lilo o Herata me ka punohu ole aku o ke kauwahi uwahi pauda ma na aoao a elua, alaila, ua hiki ke noonoo ia aole i hanaia na papu paa mawaho o Herata i mea alalai aku i na koa Rukini, aka, no na Beritania no.  He mau lono no hoi mai laila mai e hoike ana, ua hui pu ae kekahi lahui e me na Rukini e kokua nui ia lakou.  Me ka hoomaopopo pu ia no hoi aia maluna o ko Rusia mau hooponopono aupuni ke ka Amia manao ana, a he ano nanakee kona ia Enelani.  Nolaila, ua aneane loa e kukala kaua o Enelani, oiai aole paha e hiki iaia ke kaohi aku i ko Rusia mau keehina wawae me ka leo hoomaka'uka'u, aka me ka halawai kino pu mai no me na mea kaua.  Ua loheia mai ua hoao ae na aumoku kaua o Enelani e lawe i kekahi mau mokupuni liilii-ma ka hema aku o Siama, a he ulele mai paha koe i na puupuu.

           

ANOAI O KA PALI KOOLAU.

            Ma ka la 23 iho nei o Iulai i hoike ai ke kula Beritania o Kaneohe, malalo o ka noho kumu ana o Edward Hore.  Ua hoomaka na hana ma ka hora 9 a. m. o ka la i oleloia, o na hana ano nui i hana ia oia no ka heluhelu, na himeni a me na haiolelo a na keiki liilii mai ka ewalu a oi aku na makahiki, malalo o ke alakai ana a kona kumu kokua.  Ua ku i ka eleu a me ka noeau ke alakai a keia kumu, a ua hookuuia na hana ma ka hora 2 p.m. a ua hookuuia ke anaina no ka hoopiha ana i ka houpo lewalewa.  O ke koena o na hana ua hoopaneeia i ka po, a me ka hora 7 p, m, i hoomaka ai na hana i koe, oia na haiolelo a na keiki nui, a me na himeni, a me kekahi wahi hana hoohauoli, oia ka hui paele, a e mele mai ana i ka mele, "Sailing down the River Waimanalo" ma ka nana aku, me he ala mai Aferika loa mai no lakou a me ko lakou mau kahiko.  Ua nui ka mahalo o ke anaina i ka naauao a me ka poeko o na keiki Hawaii ma ka olelo haole, a o ka oi aku o ka mahalo, maluna o ke kumu nui, Mr. Hoa a me kona kokua.

            Ma ke Sabati ae ua malama ia ka ahaaina a ka Haku e ke komite Paikuli, ua nui na hoahanau i akoaoa mai ma ia la.  Ke hana nei no ko lakou haiolelo G. W. Kolopapela iloko o ke kihapai, a ua lulu lakou i dala no ke kuai ana i hale kahu no lakou.

            Ma ka Poakahi ae he nui ka ua, a a me ka makani, ke hele ala a ku ka ea i ka moana, a kena no hoi i ka ua o Koolau.  Ma ia la no ua malama ae o Mr. & Mrs, Kauhikoa he wahi paina hoomanao no ka piha ana o ka eono o na makahiki o ko laua malama ana i ke kaula gula o ka mare.  E mau aku ia paa ana a ka hopena.

                                    S. K. KAUAKAHI.

 

He moolelo hou.

            Ma keia pule ae e puka aku ai ma ka kakou KILOHANA he moolelo hou, a nona auanei paha na hoohialaai nui ana a ko makou poe tausani heluhelu.  He moolelo ano pahaohao keia a nani no hoi, a he mea hiki i ka noonoo ana iho kona io maoli.  He naita ka mea nona keia moolelo, a ua luakaha ia e keia naita na kulana a pau o ka lawelawe ana i na nee kaua.  He powa no hoi oia ma kekahi ano, a ua nui ka poe i paheleia no kona ano maoli.  Ua hiki iaia ke hoololiloli i kona ano ma ke kulana ma na ano a pau, aka o kona kulana ponoi i hoomaka mai ai, oia ka makou e hoopuka aku ai i ka moolelo a na oukou no e ike iho.  Ua loaa mai ia makou ke kope o ua moolelo la, a no ka haiki o ka manawa ma kela pule, nolaila, ua hokaulua makou a keia pule ae.  I ko makou nana ana, ua hiki ia makou ke hooia o keia o na moolelo maikai loa e puka aku ana---Ke pahaohao, ka ilihia, a me na ouli kupanaha i hanaia e ka mea nona keia moolelo, oia ka mekou e haawi aku nei a aole e pau, a ma o kona, oili ana aku e ike ai kela a me keia i kona nani.  Aole ka makou he hoomeamea wale no i punihei ai na tausani poe heluhelu, aka, ke hoopuka aku nei makou imua o oukou a na oukou no e nana iho i kona ano.  A eia malalo iho nei kona poo hoaiai.

 

HE MOOLELO NO KA NAITA

ALA-HUNA

KA WELI, A O KA POWA HOI, O KA ULULAAU ELEELE.

 

He Nanea i piha me na Hooipo ana a ke Aloha, a o na mea Kupaianaha a Hoopahaohao hoi i hanaia, a me na hana Weliweli i ikeia ma ia au Hookala Makakila.

 

Ka makani ikaika.

            Ma ke kakahiaka o ka la Sabati aku nei oia ka la 26, a e aneane ae ana paha i ka hora 9 o ia kakahiaka, ua lauwili ae la kekahi makani ikaika ma ke kulanakauhale nei e lawe ana i ka e-a lepo i ka lewa, a punohu ae la mao a maanei o na alanui me he luai pele la.  Ma ka wanaao o ia la ua haule iho he mau kilihune ua, aole nae o ke koikoi loa.  A i ka malamalama loa ana ae ua maloo hou ae la ka lepo, a oia ua punohu lepo la a ka makani e lawe nei iluna.  Ma ia la a hiki i ka po ana ka pa ana a ka makani me ka ikaika, a ma ka auina la ua hoohelelei iho la na kuaua, a na ia mea i hoopaa iho i ka puehu ana a ka lepo.  Ma ke ahiahi loa ana iho ua hoomaka mai la ke ano malie, aka, ua hoomauia no ka makani me ka ikaika.  Ma ka po ana iho, ua oi loa ae la ka ahiu o ua makani la, oiai e hakihaki ia ana na laau, e kulai pu ana hoi i kekahi mai kona kulana ae, a ua lele liilii na mea a pau e loaa kukonukonu aku ana iaia.  Oiai e aneane ae ana i na hora aumoe o ia po, ua haule hou iho la ka ua me ka ikaika, a hui pu hoi me ka ikaika o ka makani oi loa.  Ua kau ka weli o ka poe hiamoe o ka po, a me ka hoikeia mai ua hoalaia kekahi ohana maloko o ko lakou hale no ka makau o hanee.  He weliweli ka hana a ka makani maanei ma ia po, a o ka mea laki loa aole kekahi hale i hoohi oloia a kulai pu ia paha.  Ma ka Poakahi ae ua hoomauia no ka makani me ka ua, aka, ua kualiilii.  A iloko hoi o keia mau la ua malie loa.

           

            Ma Papa, Kona Hema ma ka po Sabati Iulai 26 nei, oiai au e nanea ana i na moeuhane a Niolopua, ua hoohikilele ia ae la au e kekahi mea halulu i like me ka hekili a i ko'u hoolono ana ae, eia ka auanei he makani ma ka olelo a ka poe kahiko he Kuhonua ka inoa, a i kou nana i ka'u wahi kuhikuhi manawa o ka hora i ponoi ia o ua po.  Ua ikaika ka pa ana o ka makani ma ia po, a i ka malamalama loa ana ae ua ike ia ka hale Hui Ahaaina makahiki oia wahi ua hina a palaha pu iho la i ka honua, a e waiho mokaki ana hoi na ano laau iike ole i ka lepo.  Ma ka hora 8:30 o ka la 27 ua huli hoi mai no ko'u home noho ma Opihali, aka i ko'u hoi ana mai ma ke alanui aupuni, aia nae e ahu mokaki ana ka laau i ke alanui ua hoomanawanui au me ko'u lio a no kona mama ma ka lele ana a me ka hou ana iloko o na lala laau me ko'u poomanawanui aua a hiki wale i ko'u home.

            Ua pau ka manao lana no ka hikiwawe o kamahele i ka hele ana ma ke alanui no ka paa loa.  Mai ko'a wa uuku a ka piha ana o ka 27 makahiki akahi wale no makani nana i kulaa na laau.

 

            Ma ka po Sabati la 26 iho nei o Iulai, ua pa mai la kekahi makani ikaika loa ma ko makou wahi nei, a ua kapa ia ka inoa o keia makani he "Kuhonua" ua hele mai keia makani me ka ikaika, na hoohiolo ia na hale o kanaka o keia wahi.  aohe mea ulu ua pau i ka poke ia na laau a me na mea ulu e ae, ua laki loa nae aole he ola i poino.  Ma keia makani ua puhia pu ia mai ka mokuahi Malulani a hiki i ko makou wahi.  Ma keia pa ana o keia makani ua hoomaopopoia ke poho o na hale i hiolo a me na mea kanu a kekahi poe, ua hiki aku ke poho i ka $500, o ka loihi o ka pa ana o keia makani he 26 hora.               P. M. KEALOHAPAUOLE

 

ENELANI A ME RUSIA.

[Na lono hope loa.]

 

            He lono mai Ladana e hoike ana penei:  Ua olelo akea ae o Mr. Lessar aia ke kulana o Herata ma ka lima o Rusia, a he mea maopopo lea no Rusia ia; aka nae aole e ala mai ana ke kaua.  No ka la 20 o Iulai keia lono i hoikeia.  Ua hoike ae no hoi kekahi lono o ka la 15, aia na puali Rukini ke hoohahani la ia Zulufika Basa, a ke haule mai ia lakou, alaila, e lilo ana no ia no Rusia.  O keia lono i pahola ae ma Afeganitana, ua lilo ia he mea nauki loa i na makaainana, nolaila, ua hoao ae lakou e hoole loa i na hoao ana ma na ano a pau e lawe aku i ka aina.  Ua hoike ae no ka Haku Churchill ma ka hale ahaolelo, e kokua aku ana no o Enelani i na Amia o Afeganitana ke noi mai oia i mau kokua.  O ka hoomaikeike ia ana o keia manao o ka Haku Churchill imua o ka ahaolelo, a me ka hoea pu ana aku o na lono e pili ana no ka lawe pio ia ana o Herata, ua lilo ia i mea hoohikilele i ka lehulehu.  I ka wa i hoomaopopo ia mai ai no na mea pili i ua nuhou la, ua hoike aku ua Haku la aole i lohe mua ke aupuni no ia mea.  he lono nae ka i haiia aku i ke aupuni mai Herata aku penei:  "Ua lohe wale iho nei makou e hele koke mai ana na Rukini e hoopuni nei i ke kulanakauhale o Herata a lawe ae, a nolaila, ua kono aku makou ia Kolonela Yates me Peacock e hui pu mai me makou."  Ma ka nana ana i ke ano o na manao o ka lehulehu, aole lakou i mahalo loa i na hana ulolohi a keia aha kuhina a pela wale aku.

            He lono no ka la 15 e hoike ana, he heluna mahuahua o na pualikoa Rukini ka i hiki ae ma Meru a ma kekahi mau wahi e pili koke ana me ia.  Aia he eha regimana mai ke kulana kauhale o Kabula mai ka i hiki ae ma Herata, a he eha hoi regimana e maki pololei la ma ke ala mai Hozona aku no Herata.  Ma keia lono hope loa, aole i maopopo lea ko laua kaua io, aka, ke omamalu la no na hana no ke kaua.

 

Ka Anela o Mikiko.

            Ua uiha loa paha na makamaka heluhelu i ka hoea ole aku o TONERIKA.  Ae, ua uiha io no; aka, e hoikeiki aku paha makou i ke kumu nui o ka ulolohi ana, a malalo iho nei e ike ai oukou i ka mea kakau moole  lo penei:

            No ko'u paa loa i ka hana a T. K. Clarke ma ke kiai ana i ka Hale Wili ko ma ka po mai ka hora 5 o ke ahiahi a hiki i ka hora 5 o kakahiaka o na la a pau; a i ka hoi ana aku e moe no 2 hora a oi no ka hooluolu ana.  Hora 10 o ke ao, ua hele hou aku la i ka hana a hiki i ka hora 2 o ka auina la, a e pau ana ka wili i keia Poaono ae, Aug. 1; nolaila, ina aole au ma keia hana, pilikia aua me ka'u wahine a me ka maua mau keiki ekolu e ola nei, nolaila ke kumu o ka puka ole ana aku o kakou moolelo ma ko kakou KILOHANA, no keia kumu ka hiki ole ana aku o na kope; aka e hoomanawanui oukou no keia pule ae e hiki aku ai na kope, a e ike no auanei ka lehulehu i kona nani lua ole, oia ka mea hai aku i ka poe heluhelu.

                                                MOSE MANU.

            Ma na hoakaka ana a ka mea kakau maluna ae, me he la e hiki mai ana no na kope ia makou, a ke hiki io mai alaila o kona maalo aku no ia imua o oukou.

 

Na Kula o kakou.

                        He mau la paahana loa na la o ka pule i hala mawaena o na Komite hoike no na Kula Aupuni a me na Kula Kuokoa.  Aka, ua mahaloia ko lakou hoomanawanui ma ka hele ana mao a maanei, a ua mahalo pu ia no hoi na haumana no ka akoakoa ana ma kahi hoike i kauohaia, he wahi kaawale loa mai ko lakou mau wahi mai.  O ka mua loa o na Kula Aupuni i hoikeia oia na

KULA HAWAII.

Ma ka la 20 o Iulai i hoomaka ai ka hoike o na Kula Hawaii o Kamoiliili, Waikiki-waena, a me Manoa, maloko o ka luakini o Kamoiliili.  Ua hoikeia mai aole no i mahuahua loa na haumana, aka, o na tauna naauao i loaa ia lakou ma o na hoomanawanui ana, me he la he ala maalahi loa ia o ka pii ana ae i kanaka makua.  Mahaloia na haumana ma ka paanaau o na haawina, makai na leo mele, a mahalo pu i na kumu no ko lakou hoomanawanui ma ke ao ana.

            Ma ka la 21, ua hoike na Kula o Moanalua, Kalihi, Pauoa, Kawaiahao, Kaumakapili a me Roma (w.,) maloko o ka luakini o Kaumakapili.  Nui na haumana i akoakoa; mahaloia na hoike haawina, a pela aku.

            O keia na kula aupuni Hawaii o ka apana o Honolulu nei, a ma ia mau la no i hoike ai na kula Hawaii o na apana kua aku nei o kakou.  Pela pu no hoi me na hula haole, ua hoike no ma ia mau la, a o na kula o ke kulanakauhale nei kekahi i hoike ma ia pule.

KULA O ALANUI PAPU

            Ua hiki kino ae ka Moi ma ka la i hoike ai keia kula, a me ka lehulehu ae i hiki aku.  Nni ka mahaloia o na haumana ma ka paanaau o na haawina i ao ia, na mele, a me na haiolelo.  Mahope iho o na hana hoike i malamaia, ua haawi ia he mau makana i na haumana i loaa ke kulana kiekie ma ka papa kula a ua nui no na haumana i makanaia.

KULA O KAHEHUNA.

            Ma ka la 23 hoi i hoike ai keia kula, ua nui na makaikai i akoakoa malaila, a me na makua mea keiki.  Ma ka hoike ana ua holomua no na haawina me na ike e ae i ao ia, a ma ka panina o na mea a pau, ua ku mai ka lakou kumu a hoikeiki mai i ke kulana o kela a me keia haumana ma kona papa kula, a he mau makana kekahi i haawiia aku  Ua nui ka hauoli o na makua mea keiki no ka holomua ma na haawina kula.

KULA O SANA LUI.

            Ma ka la 24 mai ka hoike ana o keia kula mai na haawina a na hana hooikaika kino; nui na makaikai, a me na makua i hiki kino ae malaila e ike maka i na hana hoike a na haumana  Nui ko lakou mahalo no ka malama pono ia o na keiki.  Ua hoohanohanoia ae ka hoike ma ka hiki kino ana ae o ka Moi i ukaliia e kona hope puuku ke Colonela Purvis; I ka wa i hiki aku ai oia, aia na keiki kula ua kukulu laina koa ia, a iaia i maalo aku ai imua o lakou, ua haawi like mai la na haumana i ke aloha me na pu laau e like me na rula o ka oihana koa.  Ua hele paikau ae na haumana koa liilii imua o ka Moi a me na makaikai no ka manawa he hapaha hora paha ka loihi.  Mahalo loa ia lakou a pau a me na kumu no ka eleu.

            Mahope iho o na hana paikau, ua komo na haumana ma ke keena kula i hoopihaia me na makaikai he mau haneri paha no ka makaikai ana i na haawina a me na mele e hoike ia mai ana. Nani maoli na leo mele himeni me na mea kani; paanaau na haawina i hoike ia mai; pane pono ia ka haina o na ninau a pau, a ma ka nana ana i ko lakou mau helehelena, ua hoike mai ia i ka hoihoi u hauoli ma ka huli naauao ana.  Ma ka hora 4 a oi o ke ahiahi i pau ai na hana hoike, a ua nui no na makana i haawiia i na haumana.

 

            Ua lohe ia mai i keia kakahiaka, ua ili aku la ka mokuahi J. I. Dowsett ma Kaunakahakai.

 

            Kekahi mea kupanaha o keia au, he manawa loihi ko ke Kunina Amerika maanei, aole nae i ike ia ka hoolaha a ke aupuni ma o ke kuhina o ko na aina e, e kauoha ana e hoolaha a e hoomaopopo ia kana mau olelo a me kana mau hana ma ke ano he luna aupuni no Amerika Huipuia.  He hunahuna paha keia, he ike rula ole no paha, he pupu iho no paha no ka noonoo o ka mea iaia ka hoike ae, ma ko Hawaii aoao.

 

KA MOKU POINO.

            Ma ke ku ana mai o ka mokuahi Malulani mai kana huakai aku nei i na Kona a me Kau, ma ke ahiahi  Poaha nei, ua loaa mai kekahi lono walohia e pili ana i ka poino ana o ka moku kuna Pohoiki, a me kekahi mau ola i poino pu, a penei kahi moolelo pokole i loaa mai ia makou mai na leta mai o ka mokuahi Malulani:

            Ua haalele ka moku kuna Pohoiki ia Honolulu nei, a holo aku la no kona awa maa mau ma Pohoiki, Puna, Hawaii, no ka hooili wahie no oia, aka, aole nui loa na wahie i kau, no ka mea he inoino ke awa, aole hoi he kupono ke ku loihi ka moku.  Nolaila, ua haalele oia i ke awa o Pohoiki ma ke ahi ahi Poalima la 25 o Iulai, ua kaalo ae la oia mawaho o Kau, malaila oia kahi i laiku ai a po ia la, a ao ae o ke kakahiaka Sabati ia la 26, loaa iho la i ka makani ikaika, he makani kupono ole e loaa ai o na awa kupono e hoolulu ai o ka moku.

            Nolaila, ua hooiho ka moku no Kona Akau, a hiki mawaho ae o ka lae o Kailikii ma Kau, ua oi aku ka ikaika o ka makani mamua o ke kupono o ka moku me kona mau pea.  Ua kauoha ae ke Kapena e pua i na pea a pau loa, a ua ku olohelohe wale no na kia o ka moku.  A ma ia ahiahi no loaa iho la ka moku i kekahi kikiao makani a huli iho la, o ka hora 4 paha ia.  Ma keia huli ana o ka moku, o na ola mua i poino, oia ka wahine a ke Kapena Paahao a me ka laua keiki, koe iho la o Paahao, Kaulu, Makakoa, a me kekehi mau sela iho elua.  I ka wa e huli nei o ka moku, ua au kaawale aku la o Paahao mai ka moku aku, a o Kaulu a me kekehi mau sela ekolu e okioki ana lakou i ke kaula o ka waapa. I ka moku ana o ke kaula i hoopaaia ai ka waapa, ua lohe aku la lakou i ka leo o Paahao i ke kahea ana mai:  Pau au i ka mano e!  A i ko lakou nana ana aku ua moku ka uha akau, aole no i liuliu, pa-e hou ana no ka leo kahea o Paahao:  Pau hou au i ka mano e!  Oiai no nae lakou e nana ana i Paahao, ua moku aku la ka uha hema a koe apahu iho la ke kino o Paahao, aole nae i make ia manawa.  Kii aku la o Kaulu a me kona mau hoa i ka apahu kino o Paahao, a hookau ae la ma ka aoao o ka moku poino, oiai kela a mauleule ana.  Aka, pa-e ae la kona leo aloha,  Aole au e ola ana, a make loa aku la.

            Ia laku e u ana no keia pilikia, ua kaawale loa aku loa ka waapa mai ia lakou aku i ke puhiia e ka makani; no keia pilikia hiki ole ke alo ae, ua kiola hou aku lakou i ka apahu kino o Kapena Paahao iloko o ke kai, oiai aole i make loa.  A-u awiwi aku la lakou a kau ae la maluna o ka waapa me ko lakou ola maikai.  He eha ko lakou nui.

            Mahope iho o ia wa, napoo iho la ka la, a paialewaia ae la lakou e na ale i o a ianei, a ao ae la ia la o ka Poakahi ia, la 27; ua puhiia lakou e ka makani ia la a po, a ao ae Poalua, la 28; hora 6 o ia kakahiaka, ua kupono lakou mawaho o Kawaihae, a ia wa haalele ka makani ia lakou.  He hapalua hora mahope iho o ia wa, pa mai la ka makani mai ka akau mai me ka ikaika loa, e puhi hou ana ia lakou nei i Kona Hema, a ma ka hora 5 o ia ahiahi, hiki lakou nei mawaho ae o Kalukalu, S. Kona, e kokoke ana i Kaawaloa.

            Mawaho o laila poho iho la ka waapa o lakou nei, a a-u ana iloko o ke kai; lilo aku la na hoe o ka waapa, a ma keia lilo ana o na hoe, ua kii aku la o Kaulu a pua mai i na hoe.  Iaia e hoau mai ana no kahi o ka waapa e lana ana, ike aku la oia i ka mano e holo mai ana mamua ona.  Lele ae la keia maluna o ka pu-a hoe a haule ma kahi aoao, a pela oia i hana ai a pau ke aho.

            Iaia i hoolai iho ai e lana, ua loaa mai la kona lima akau i ka mano, a moku aku la, kahea mai oia i kona mau hoa, pau oia i ka mano, a nahu hou ae la no ka mano ma kona opi opu, a moku pu hou aku la, lele aku o Makakoa e kokua, loaa mai la kona lima i ka mano a moku pu aku la ka peahi lima, a moku pu ka poohiwi.

            Ua koe elua iluna o ka waapa hooikaika laua e pauma i ka waapa a hoopili aku i kahi o na mea poino e lana, ana a kau ae la laua iluna o ka waapa a hoe kai no lakou i ka waapa a pae iuka o Kalukalu, malaila lakou kahi i noho ai a loaa na lima kokua ia lakou.  Aka, aole i maopopo ke olao na mea pau mano.

            O keia ka moolelo i loaa mai ia makou, malia paha e loaa no ka moolelo pololei loa ke hoi mai na mea poino ole ia nei.

           

M THOMSON, [KAMIKANA]

HE LOIO A KOKUA MA KE KANAWAI

            Keena hana maluna o ka Hale Pohaku o Kamapela, (Campbell's Block,) Rumi helu 8 me 9.  Puka komo e huli pono la i ke Alanui Kalepa, Honolulu.

 

C BREWER & CO. (BURUA MA.)

            Ua makemake ia ka poe mea ILI KAO MALOO a me na ILI BIBI, a pela hoi me na ILI MIKO o na ano a pau, e kuai mai i ko lakou mau ILI me makou, a e haawi no makou i ke KUMUKUAI KIEKI LOA o ko makou Makeke.                      tf

 

J T. WATERHOUSE (Walakakaui.)

 

HALEKUAI KUKAA NUI ME LIILII

           

            Ua piha pono me na waiwai makamae hewa ai na maka i ka nui o ka lehua.

Heaha no la hoi ia

MALAILA

Na Apa Kilika o na ano a pau,

Pahoehoe o na ano a pau,

Alapia o na ano a pau,

Huluhipa o na ano a pau,

Na huluhulu holoku,

Na Keokeo Paina,

Lilina lau puu.

Wetoria,

Leponalo,

Lainakini,

Ahina pelekane,

Na Kihei o na ano a pau,

Na Koloka o na wahine,

Na Kihei Huluhulu,

Na Kalakoa o na ano a pau,

Na Kihei uhi moe,

Na Koloka o na wahine,

Na uhi Kilika,

Na uhi Alapia,

Na Hainaka nunui a liilii

Eia hou.

HE HELUNA NUI ONA PAA LOLE

O NA KANE A ME NA KAMALII.

Na Apa paina maikai loa,

            Polu manoanoa a lahilahi,

            Huluhulu manoanoa a lahilahi,

            Na Apa huluhulu a pahee,

            Na paa lole huluhulu, kane, me kamalii,

            Na Pililakeke loloa a pokopoko,

            Na Palule kaula o na ano a pau,

            Na Palule keokeo,

            Na Palule kalakoa,

            Na Paleili.

Na Papale wahine i kinohinohila me na pua me na     hulu nani, a he heluna nui o na kane a me na kamalii o na ano a pau.

HE HELUNA NUI O NA KAMAA.

Na Kamaa buti,

Na Kamaa pihi,

Na Kamaa huka,

Na Kamaa laholio,

Na Kamaa weleweka.

HE HELUNA NUI O NA NOHO LIO MAIKA

Na Noho Italia,

Noho pulu mamua,

a mahope o kela a

me keia ano.

NA AILA O KELA A ME KEIA ANO.

Na Aila honua helu I he aiai me he wai,

Aila pena, aila hoomaloo, aila Oliva,

Aila inu, Aila lauoho,

Waiala maikai.

NA PENA WAIHOOLUU LIKE OLE.

Keokeo,

Eleele,

Polu

Melemele,

&c., &c., &c., &c.

 

Ina iho Ina iho.

Na ipuhao, na ipu ti,

Na koi nui a liilii,

Na pahi nui a liilii,

Na pahi olo, pakani

Na pahi olo palua

Na tabu nui a liilii

Pakeke nui a liilii,

Na lako kamana,

Na lako amala,

Na kamaa lio,

Na moe hao,

Na pela uwea

NA LAKO HAO, MA KA AINA A ME KA WAI

Na lako pa,

Pa nui a iilii,

Na bola,

Na kiaha aniani,

Na aniani kilohi,

Na ipukukui o na ano a pau.

HE HELUNA KA MEA AI.

Palena poepoe,

Palena poepoe palu

Palena huinaha,

Palaoa o na ano a pau

Na kamano maikai loa ma ka pahu,

Na kamano tini,

Paakai o Livapulu,

Paakai inu,

Paakai hu,

Mauu Kalepono,

Palani ai a ka lio,

helunanui o keiamauwaiwai aiwaiwa

ko'u mau halekuai aole i pau i ka huaiia aku na oukou no e hele mai a kilohi no oukou.

Ua waeia keia mau waiwai me ka maiau, ma Pelekane, Farani, a me Amerika, no ka pono a me ka pomaikai o na kanaka Hawaii, me na kauoha mai na mokupuni hookoia me ka eleu loa.

J. T. WATERHOUSE