Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXV, Number 17, 24 April 1886 — KA MOOLELO KAAO O LAMEKA PULUKA. [ARTICLE]

KA MOOLELO KAAO O LAMEKA PULUKA.

Ka Mak&hiapo mua i oili mai, mai ka puhaka o ka Ui Pua Ro>e a me Kahanuopaineki KA MEA l K.APAIA KA Ka Uona o aa mauaa hai o Arabia, ka naita eaaa nhapaoakupoaokale*a laaiamuknpoa eaoho im i ka pap&ku o ka awu, o kii atc* hoi oaaa I paai ka maka o ka la. IA MANAWA lakou i kuupau aku ai i ka lele ana mahope, a ike aku la. o ke kanaka a iakou e alualu aku nei mahope, he oi ae kona mana roamua o lakou, aka, no ka nui aloha no o lakou i ko lakou mau haku, ua hoou.anawanui aku la lakou e uhai aku mahope, a hiki i ko lakou haUwai ana; ua hooiiiia he kaua hahana mawaena o na nunui he x6 f a r elua la me na po ekolu o keia kaua ana, ua paa pio iho la ua poe nunui nei 1 ke kupua Matone Samadaria mamuli o ka hiki kino ana mii o kona mau puali kaua nui hewahewa a hao aku la ka mana o ua kupua nei a noho ana lakou nei i ka halepaahao, a hoopaa pio ia aku ia malokoo kekahi rumi nui, a hoopaaia aku U i ka

hao ua poe nunui nei, a hoala hae la na alii opio, a i ke ala ana ae, ua hoohewhewa laua, a pane ae la o Malunakauahiahi: Eia kakou ihea ? Pane ae la ke kupua Matone Samadaria : Eia oukou a pau maloko o kuu halepaahao a he mau la o oukou e noho ai ma keia rumi nei, alaila, e li ia oukou a pau; a o ko oukou mau kino, e koala ia ana a paapaa, a lawe ia aku i mea ai na o'u mau kanaka, no ka mea, ua piha loa ia wau i ka inaina no ko oukou kaua kue ana mai īa'u a mai make au ia oukou. I ke kupua e noke nei i ka nukunuku, ua lelele ae la ke kauwahi opeapea a puni īlokepo ka nimi, ai ka ike ana o Lameka Puluka ike kino kamahao o kona pukaua, ua pane mai la oia me ka wiwo ole : Eke kupua lapuwale a pakaha wale ike ola ona alii nui oka honua me ka hala ole, ke hai aku nei au ia oe, aole loa makou e makau i ka | make e kau ia mai ana maluna 0 maj kou, no ka mea, i kou la auanei e lawe ai ia makou e li, alaila, o oe ana no me kou poe a pau ke kau ana maluna o ka amana au i hana ai no makou, aole e mana kela amana no hai, aka, e mana ana no kela amana i kou ola.

I ka lohe ana o ke kupua i keia mau olelo a Lameka Puluka, oka manawa no ia i pii ae ai o kona inaina a puni kona kino. a hoomaka aku la oia eiioi i ka hale alii, a i kona hiki ana aku, ua kauoha koke ia aku la na mea a pau e hana i mau amana nb na pio, a e paa keia mau amana iloko o na la eono, a i ka hiku o ka la e li ia ai na pio. E haalele kakou ike kamailio ana i ke kupua Matone Samadaria, a e huli ae kakou e nana aku i ke kino opeapea oka nunui Polepa. Ike kupua Matone Samadaria i hoi aku ai, hao aku la oia ikeki i na pani puka a paa. Ika nalo ana aku oua kupua ino nei, ua hoolilo ae la ka nunui Polepa i kona kino i kino kanaka elike me kona ano mau, aku ana imua o kona haku. 1 ka ike ana mai o Lameka Puluka, ua pane mai la oia: E kuu pukaua ahonui e, e haawi mai oe i wahi kapa no maua ano, ua ae aku la ka nunui. Ia manawa no oia 1 pai iho ai ma ke poo oka laau newa nui, aia hoi, oili mai la he kapa no na kane a me ko na wahine, a lalau mai la o Lameka Puluka a hoaahu iho la iko laua mau kino, a pane hou ae la oia: Makemake au e kii mua oe i kuu kapa kaua a me kuu pahi, kuu kupunawahine, kuu buke, a ina e loaa ia'u ia mau mea, alaila, e ala kue koke no au iaia; ua kunou aku la kona pukaua, a nalowale aku la me he kino aka la. A o Lameka Puluka hoi, ua noho iho la lakou me ka hoomanawanui, aka ua lako no lakou ina mea ai, aole o lakou pilikia.

I ka nunui Polepa i hala aku la ma kana huakai i noounaia ai e kona haku alii, ua pane ae la o Mahinakauahiahi: Pela wale no auanei paha kaua e hana ia ai la, oka paa pio mau i na wa a i>au, aole nae o'u kaumoha no keia paa ana, a ina owau wale no ke paa, inalaila ka pilikia, no ka mea, oka make, he mea ole ia ina e ike mua wau i kou mau maka a make aku au, he mea maikai loa ia, Pane aku la 0 Lameka Puluka: E kuu aloha, e hoomanawanui kaua i na luhi a me na inea, no ka mea o keia iho la no na haawina o keia ola ana.

Auhea oukou e o'u poe puni moolelo o Lameka Puluka, e waiho kakou no no ke kamailio ana no Lameka Puluka ma, a e huli ae ko kakou kamailio ana no ka olomana Kahanuopaineki

Ia laua i makaukau ai no ka lele ana ua pane aku la ka olomana ia Laiana Bea: F. kuu keiki, e pono maloko kaua oka hale uwila, no ka mea, he nui kaua ukana e lawe aku ana, ona mea inana a pau me na aahu kaua oko ai kane. Ae, ua pono ia. Ia manawa o ko !aua lele aku la no ia a komo ana iioke o ka hale uwila, a kauoha aku ia tiai na kiai oka hale uwila, ma ka inoa o Lameka Puluka e hoonee ia keia hale me ka hikiwawe loa a hiki i ke aupum o ke kupua Matone Samadaria. I ka lohe ana o na kiai, ua wili koke ia mai la na ki, a he mau minule wale no ua pii ae la ua hale nei a kupono ma~ iuna oka hale a!ii, ao ka wa no la i owaka ae ai oka uwOa a kui ibo la ka hekili, nei aela ke olai, a oili aku la na eieio manamana o ka uwila, e holapU ana mawaho oka hale a puni, a o ka man&wa no ia i naio ano e aku ai ua hale nei, a noho iho la ko ke ku'anakauhale 0 Aiabia rae ke kaumaha.

Ia Kahanuopaineki i hiki aku ai i ka hapalua oka lewa, iioko ona minutc pokole loa. e paio ana hoi me na mana kupua e alai mai ana i kana huakai hele, aia hoi maalo ae ana kekahi mea iloko o na ao polohiwa o ka lewa, hoomanao ae la oia he kupua paha, ia manawa ua hoomakaukau ae la oia no ka paio ana, a kauoha ae Ia oia i kesahi o na kiai e kia pololei aku i kahi e lele mai ana oke kupua, me ka manao o ka olomana he kupua e, aole i liuliu iho, ku ana ka nunui Polepe ma ka puka oka hale uwila, a pae mai la: E kuu alii, kuu haku, ua huli aku nei au » kuu mau haku opio a ua loaa aku nei me ka maalahi, aole i hoopilikia ia ko laua mau ola f a me ko laua mau kiai, o na nunui nae ua hoopaaia i ka hao, a o na alii opio aole laua 1 hoopaa ia Ika hao; o ke kauoha nae, i kii mai nei au i kona mau kahiko kaua a me kana pahikaua, ka buke kahi i hoopaaia ai o kona lio, ame ke kupunawahine ona. Pane aku la keia: Kai no paha e hoomanawanui iho oia a hiki aku wau, alaila, e anai aku no au ina kupua a pau o keia aupuni kahi hoi a kue kaikuahine i niainoino ai; heaha la hoi kana, e lawe no oe i ke kapa me na mea a pau a eia mai. Haawi aku la oia ina mea a pau, a pane hou aku la oia: E awiwi aku oe mamua o ko mara hiki ana aku ilaila, o lilo mua auanei ke oia ou haku alii.

Iloa no a pau ka lanei mau olelo, o ka nalo aku la no ia o ka nunui Polepa aole i emo ku ana inuia o kona mau haku, i ka ike ana mai o Lameka Puluka 1 kona mau kahiko kaua, ua nui loa kona olioli, a kaueha aku la oia ika nunui Polepa e wehewehe i na kaulahao o na wawae o kona mau hanau mua, ua hooko aku la no hoi oia. aia hoi, ua pau aku la ko lakou mau hao 1 ka wehewehe ia, a lalau ae la ua nunui la 1 ka lakou mau mea kaua a ku nui iho la me ka makaukau; a oka nunui Polepa hoi, ua hoi aku la oia me ka 010 mana, 1 loaa ai he kokua ikaika no ka olomana, mamuli o ka hoouna a Lameka Puluka.

I ka manawa i hoi mai ai o ka nunui Polepa, ua pane mai la o Kahanuopai neki: E hoi aku oe a hai aku i kou mau haku, na kuu ihe-poo-deragona e luku i keia mau aupuni, a aole hoi e la nakila mai kekahi maluna ona, aole hoj kekahi e hoopio i kona mana; e haawi aku hoi Ike aioha a nui, a hai aku oe, eia ko laua luaui ke hookolo aku nei i ka meheu o ko laua mau enemi a loaa, ke ole na alalai mamua o ko'u alahele; e hiki aku ana wau iloko o ka la apopo ke ole he mau keakea. Aloha laua.

A nalo aku la ua nunui maka kahi la. A ma keia manawa e hoaui ae ko kakou kamailio ana no ka olomana Kahanuopaineki.

Ia laua nei e alo ana i ke anu o ka lewa, e hoopuniia ana e na ao polohiwa, ao ka ua awa e kihkilihune iho ana maluna o laua nei a me ka hale uwila, a ia laua nei e lele nei 1 ka lewa. ua ike mai la na kupua kiai o waho loa o ke aupuni 0 ke kupua Matone Satr.i--daria; ua lele like mai la lakou me ka inaina nui, me ka manao e kau mai i ka hoopai weliweli a ka launa ole m?.luna o kekahi mea kino e nee aku nei imua, ia lakou i halawai ae ai me na U - giona o 0£ kupua e malama ana i k i maluhia o ka hale uwila* pu-ko ae b ke ahi o ko lakou inaina, e haalei pau ana na aoao a elua me ka Inanao e la we i ka hae o ka lanakila, haehae ae la hoi ka lewa i ko lakou mau leo ahīu, a ma ka nana aku ua like no a like ka ikaika o na aoao a 1 elua, he hapalua hora paha keia kaua ana, aia hoi, ua lilo iho la na kiai o ke kupua Matone Samadarial mea ole, a helejei aku U ko lakou mau kino make i ka honua, a lilo ae b i mau puupuu pohaku, i ka ike ana o ke kamaeu Kahanuopaineki ua lanakila kona aoao, ua kiei aku !a oia ma ka puka, a ike ae !a oia i ka helelei o na kupua kiai o Maione Samadana ua pane aku la oia: Ahaha \ ke helelei !a ko oukou mau kin j kupapau i ka honua, a i ka wa auanei e pa ai o ko oukou mau kmo i ka lepo o ka honua, e liio koke no i mau puupuu aa ma ka ili o ka honua, a malaila auanei e waiho ai a hiki i kona hopena. 1 ka olomana e lele hoolai la i ka lewa me kona hale ua ike koliu liu aku la oia i ka punohu mai a ke ahi

11 hoomanao ac la oia o ke aupuni uo u o ke kupu* Matone S*mad*ria, a pane aku U oia ika nunui Polepa: O ke aupum paha kela o ke kupua Matone Sacnadaria ? A# aku la ka nunui Polepa E waiho iki ko kakou kamailio ana i ka olouiana Kahanuopaineki, no ka mea, aia oia ke hookokoke aku la i na palena o kc aupuni o ke kupua Matone Samadarta, a e huli ae kokakou kamih lio ana no ke kauwahi koa o ke kupua Matooc Samadaria. I ka ike ana oua wahi koa nei ua pio ko lakou aoao, ua ahai aku la ka pupuhi lua w&hi koa nei, aole i iiuliu ku ana oia i mua o ke kupua Saroada ria a pane aku la. e kuu haku e ua poino makou. O kou pukaua ka mea au i hilinai nui ai a i kapa aku ai hoi oe i kona inoa ke "keki o kou aupuni," ua make mai nei oia me kona puali, mamuii o ko makou lele ana aku e kaua i kekahi mea eleele nui e hookokoke mai ana ina pale hao o kou aupuni, aka ua pau loa iho la makou i ka make i na kiai o ua mea eleele nei I ka lohe ana o ke kupua Matone Samadaiia, ua nui ioa kona minamina i kona kiai o waho loa, a pane mai la oia, make aku )a kuu iima akau a koe au ame kuu lima hema. £ ke koa kiai, e hot oe a noho a mahope aku nei kou puali kaua, a e hoomakakiu oe iua enemi la aole e liuliu a hoea aku lakou, ia manawa i huli hoi aku ai ua wahi koa nei me ka hoihoi.

ika hala ana aku o kahi koa kiai, ua kauoha aku la ua kupua nei i kona mau alihikaua e hele mai iniua ona, he manawa ole, ua hiki mai la lakou me ko lakou mau pono no a pau, kauoha aku la oia e maki ?ku ka pukaua heiu 16 me kona mau tausani koa a hoopuni i na palena o waho loa, a e ku lakou me ka makaukau 1 na wa a pau e hiki mai ka eneniL I ka ike ana oua kupueu nei o ka iewa ua makaukau kona mau aupuni me na pukaua ikaika'wale no. kaena iho Ia oia me ka ieo nui, aohe kupua a mana eae paha nana e hoopio 1 ka ikaika o'u mau pukaua, ka poe hot i kau ia ka weli a puni ka iewa, ka poe nana i upu e hele e iuku i ka lua ahi o Hileia. I na pukaua e kiai la me ka makaala loa, ia manawa i ike aku ai na kiai o waho ioa 1 keia mea nui e nee mai ana, o ka manawa no ia o ua poe *nei i nana ae ai a holo ae la ka wawaio a pum ka lewa iko lakou roau ieo uwa, aoie i iiuiiu ua kokoke ioa mai ia ua mea nei imua ona kiai ao ka manawa no ta 1 kauoha aku ai oka alihikaua i kona mau koa e luku aku i keia mea e nee t mai nei, he manawa ole ua halawai ae ia na pualikaua, a hookui hou ae la na enaena o ko lakou inaina me na iegeona o na kupua e kiai ana i ka maluhia oka hale uwila, e koeie ana na koi kaua, aoie i liuliu ua huh aku la ke au oka lanakila ma ka aoao o Kahanuo paineki ma, aua komo laelae aku la iakou ike aupuni ekahi; a 1 ka lua 0 ke aupuni, ua kaua nou no a ua huli no ke au o ka ianakiia ma ko iakou nei aoao. (Aole i pau.)

! Ua kaulaa iki ka moolelo o Baretilc Muda i keia pule a keia pule ae, no ka ioaa aoa he poino i ka mea nana i kakau rna o ka pau ana o kona hale i ke ahl Ua lohe wale mai makou, na Jack ana ka e ki na pu o Kakaako i ka la e wehe ai ka ahiolelo, hora 12. Pau ae !a keia. Ke hoonanea mau mai nei ko makou wahi East ta makou me na mele maikai toa i oi ka nani i na mele o keia au hou. Pau ae la keia. Se—!o ! Se—lo !! wahi a Lon i kahea ae at E kuhi ana makou heaha la £ia ka ua kuhihewa oia i kahi m/ nuwa e ku nei ma ka puka aniani o Oat ma, o Mararoa, eia ka aoie. Nu hou. Man Over Board!—Haule aku U ia man ! Oia na leo hooho o ko makou ku hoe a me ko makou hulipahu i i kela mau la aku nei* oiai ua haule aku la kekahi o na hoa aukai o ka oneki o ke Kuokoa iloko o ke kai—ua hoao ia na hoopakele ana aohe hiki. O ka lono hope nona nae ke aloha. I km s iatitu akau lonitu komohana makou ia 1 wa. lki kau iki kau ka ihu o ka moku.