Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVI, Number 46, 12 November 1887 — Page 3

Page PDF (1.80 MB)

This text was transcribed by:  Diane Poche
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

Ka Nupepa Kuokoa.

@ @ THOS G THRUM @ ka Halepai o @ @ 'PRESS PUBLISHING COMPANY," Keena Hooponopono, ma na kihi o Alanui Moi @ @ Nuuanu.

@ @ @ mai na Oiaio Hoolaha @ @ Hooponopono mamua ae o ka hora @ @ awakea o na Poaha a pau.  Aole e @ @ na Olelo Hoolaha ke laweia mai  @ @ ka horo i hooikeia maluna.  E hoo@ @ a na makou i keia rula maluna.

@ mai i na leta a pau a me na kauoha @ @ uku pepa ia KA NUPEPA KUOKOA na Honolulu.  Ina e loaa @ no ole aku keia @ kona poe lawe, e hai mai me ka hakalia @ keia Keena.

O ka uku a keia pepa e haawi ai i kona @ @ he umi keneta no ke dala, koe ka @ @ @ Oahu, a me kekahi mau apana @ @ @ @ @ i ka halihali ana i ka @ @@ @@ ka uku luna.

KA NUPEPA KUOKOA NO 1888.

E puka aku ana ka Helu ekahi o ka Buke XXVII o ke KUOKOA i ka pule m@ o Ianuari.  Ke kono aku nei ke @ @ poe heluhelu a pau o @ makahiki e lawe hoi i ka pepa no ka makahiki 1888.

@ @ pilikia ia kekahi o ko makou @ heluhelu i na wa i hala mamuli o @ @ pololei ole o na luna o lakou, @ @ i nei makou ia poe maka@ hoopilikia ia, e waiho i ka lawe @ pena ma o na luna, a e hooili @ mai i ke dala ma ke keena o ka @ ma Honolulu nei, ina e paa ka @ ka poe lawe pepa ma ka Buke @ o ke keena me ke kaa pu o ke @ ke pepa, e hoouna pololei @ makou i ke KUOKOA ma na hale @ a poha ka makahiki 1888.

E puka aku ana he mau moolelo @ @ no ka makahiki ho@ a me na manao waiwai e ae i ike ole ia mamua, ma ko makou manaolana e oi ae ana ka waiwai o ka poe heluhelu i kela pepa ma keia mua kau mamua o ko na @ i hala.

E hoomanao ka poe e noho aie nei i ka pepa, a e hookaa pau mai i na koena, o hele auanei lakou i ka pepa no ka makahiki 1888.

Kela me Keia.

Pehea aku nei la o "hoopunipuni" ma?

O ka hele aku hoi ia o na pake, noho hou mai ana no.

Ke poke ia mai nei na wahi haawina kumau, a e lele loa ana paha la?

Ua hookohu ia aku nei o Mr. Arthur Johnstone i kumu kula no Waiahole, Koolaupoko.

Ma ka olelo a kekahi o ko makou lopa, e ole ka ia piha koke ai ka pepa o keia pule.  He palau kau.

Ke puapuai mai nei na mea huna o ke au o Kipikona, aia ma o Ahaolelo ma la ia e puka mai nei.

Ua kipa ae ma Honolulu ka mokuahi Belgie mai Kina mai ma kona alahele no Kaleponi.

Welo na hae o na moku i ka Poakolu iho nei no ka hoohanohano ana i na paa mare o ia la---Swanzey me Julia Judd.

Ua kaulua iho nei kekahi mau manao no ka panee ana aku i ko makou mau tausani heluhelu i na hana a ka Ahaolelo.

Liilii no hoi na mea hana i na keiki o ke au hoomaemae Aupuni, ke hele la ia a hoi la okoa i ka ua mea o ka nele i ka hana ole.

Ma ke kuna Kauikeaouli mai ka lono i lohe ia'i no ka pau ana o kekahi hale o ka mahiko o Halawa i ke ahi i kela Poakolu aku nei.

Ma kekahi heihei waapa pea i hooholo ia'i i ke kakahiaka o nehinei, ma waena o ko uka nei me hookahi o ka manuwa mai, ua eo i ka mea mua.

Ua a ae he ahi ma ke Kula Hoopololei o Keoneula i ke ahiahi Poakahi iho nei, ua mahuahua no na poino, aole nae i maopopo ke kumu o ke ahi.

He iwakaluakumamaha ka nui o na lawehala i hopu a hoopaa ia i ka Poaono iho nei mawaena o ka hora 4 me hapa o ke ahiahi a hiki i ka hora 12 o ia po.  Nui kela.

Ua haalelel iho nei ke Kanikela Iapana maluna o ka mokuahi Belgie mamuli o kona kauoha ia ana mai nei e hoi aku e ke Aupuni.  Aole nae i loaa kona pani.

Ke mau nei no ka hoomaamaa ana a na poe i manao e komo ana i na hana heihei waapa o ka la hanau o ka Moi.  Mai na hoe waa o na manuwa a i ko kula nei poe.

Ua hui ae o Mr. Michiels me na keiki puhi ohe i ka po Poaha nei ma ka Hotele Hawaii, a malaila ua noeau la i puhi hookapalili ae ai i kana ohe.  I keia po e ike hou ia'i oia ma ia ano hana hookahi ma kana aha mele, a o keia ana no hoi paha ka lohe hope loa ana i kana ohe laukapalili.

Ua paa hou no ia Kauhane me Louis he poe piliwaiwai i ka hora 3 o ka wanaao o nehine  Ehuehu no ke ia mau makai.

O ka Hui Kawaihau a me ka puali puhi ohe o ke Aupuni kekahi e haawi ana i na kokua manawalea ana ia Mr. C. Michiels ma ka Aha Mele e haawi ia ana no kona pomaikai i keia po.

He nui wale na kaa puiwa o keia mau la aku nei.  Owai la kai hoohemahema o ka lio paha, a i ole o ke kahu paha?

Ua hopuia ae kekahi mau pake piliwaiwai a paa i ka po Poaono iho nei me na dala he 150 ma ke gula.  Na na alii makai Kauhane me Lou's lakou i hopu.  hoomau ia aku.

Ua lawe ia na iwi o na Alii kahiko a waihe ia i kahi hou i hoomakaukau ia no lakou mahope iho o ka ilina kahiko ma Nuuanu.  I ke ahiahi Poakolu nei ka hana ia ana o keia mau hana.

Ma ke kalepa mua aku nei a Waialeale, ua paa he i-a, nona na kapuai i hiki aku i ka eiwa.  He pahikaua ke ane o kona nuku, a nona no hoi ka loihi i hiki aku i ka elua kapuai.

Ua pau ka noho kukule ana a ko Honolulu nei mau pepeiao hooheno pila, mamuli la o ka eleu ana ae o na puhi ohe ma ka lakou hana i maa mau mahope iho o ke ko-o ana o kekahi mau la loihi.

I ke kahea ia ana "kenikeni," akahi no a akaak@u mai a la ka anaana a ka Papai o ka Halewai, iaia e ohiohi ana ma ke kudala o nehinei, a i nana aku ka hana e lalama mai ana na niho i ke kalohe kahea "kenikeni."

Ua hiki mai mai ka mokuahi Belgie mai he 427 mau paahana pake, a ma ia moku hoi ka lohe ia ana mai o ka hoomakaukau ana a kekahi mokuahi e haalele ia Iokomaa Iapana, me 900 paahana Iapana no keia awa.

Ua wehe ae nei ke kauka Geremania hou Max Haedicke i hale oihana nona ma na kihi o na Alanui Adamu me Uniona.  O kona palapala hookohu he lua ole, a ua loaa mai ia mai na kula kiekie mai o Europa.

Ua makaukau ka Buke Himeni Hoole Waiona hou no ka panee ana aku imua o ka lehulehu, e loaa no ia ma ke Keena o ka Papa Hawaii, ma na kihi o Alanui Papu me Kalepa, a he umi keneta no ka Buke.  "Kula Wai Liilii" ka inoa.

Ua halawai Mrs. W. L. Wilikoki me kekahi ulia ma ke alanui o ka Hale Pupule i ka la Sabati iho nei, ua loaa keia ulia ma ka hookui ana aku o ka lio o kekahi hololio.  Ua haule iho o Mrs. Wilikoki ilalo ma o ka hulipu ana o kona kaa.

Ua lilo ae nei ia William J. Maxwell ke kuai o ka nupepa haole Gazette, a malalo no hoi o kana alakai ana ka lawe ana aku i ua pepa nei i kauhale.  He keiki Hawaii maoli keia, a ke ake nei makou e uhai ia oia e ka laki ma kona ala hou.

Hoohui ia ma ka berita maemae o ka mare o Mr. F. M. Swanzey me Miss Julia Judd, kaikamahine a Kale Kauka, ma ka halepule Pelekane laua i hoohui ia ai e ka Rev. Alex. Mackintosh.  E hoohala ana na paa mare i ko laua mau la mua ma kahi o ka makuahonowai ma Leilehua.

Ua waiho aku o Mr. Enoka Johnson i ka noho lunahooponopono o ke Alakai, a ma ka noho ana o ka hui ua kohoia o Rev. D. Keaweamahi ma ia wahi.  Mahalo i ka Mr. Johnson mau hooponopono ana a pela no hoi ke kapena hou o ia pepa e uhai ia ai e ka holomua.

Ua hiki mai ma keia keena mai a P. M. Kaluna mai o Kipahulu, he mahalo i ka hookele ia ana o na oihana alanui e keia Aha Kuhina hou ma o ko lakou Luna Alanui hou Mr. J. E. Lyons.  E olelo mai ana kela akahi no a hana hou ia ko lakou mau alanui mai ka hana mua ia ana i ka 1884 i ka wa o T. K. Clark me P. Kawaiku.

Ua hele mai, ua hiki mai, a eia ke @oke mai nei i ka hoopaia i ko makou mau pepeiao na lono e olelo ana, "e hoolaha aku oukou e ka poe pai nupepa i ka inoino o ke alanui mai Kalihi aku a hiki i Ewa, a o kekahi wahi ua hala aku mawaho o ka huaolelo 'inoino,' a ke hele ae la ke ko-lu o ke alanui e uhi maluna."

Ma ka noho ana o ka Ahahui Kula Sabati o na Mokupuni o Maui ma Wailuku, a me ka Ahahui Opiopio, ua pahola mai la ke Ahi o Wailuku ko pani wai o Iao i kona lokomaikai nui na mea ai o kela a me keia ano, ma kona home kakela, i ke awakea Poaha me Poalima.  pela mau wale no na keiki o Molokai, he heahea, he hookipa, a he aloha i kela a me keia.  Pela mai ko D. M. Aberahama lohe i ka Elele Kula Sabati o Kaluaaha.  E hoomau kau oe i kau hana maikai.

He Aha Mele me na mea kani ke malama ia ana ma ka hale Mele Hou i keia ahiahi a o na pomaikai a pau e ili aku no ia maluna o Chas. Michiels.  He haole keia i kamaaina a i haawi wale no hoi i kana mau kokua ana ma na hana a hookani piha paha, a ke konoia aku nei na mea a pau e hele ae a e haawi i na kokua ana nona.

Ua haalele ino o Kewiki me kana keiki ia Honolulu nei no Kauai i ka Poalua nei maluna o ka waa me ka piha i ka ukana.  Ua manao mua oia e kau ma ka mokuahi, a no ka lawa ole o kona wahi pakeke me na hoolilo kiekie o ka moku, nolaila, ua lawe no oia i ka moku o na kupena e au hele ai i ka moana i ko lakou mau la.  Ua koa no.

Ma ka po Poaono i hala iho nei, ua komo ia'e ka hale noho o A. Morgan e kekahi pikopauiole a lawe aku la me ke noi ole i ka mea nona ka waiwai i na dala he 450 i ka wa @hele ai o ka ohana holoakoa o ka hale i ka holoholo.  Ma ia po hookahi no, ua komo ia'e a lawe ia aku la he $23 na Wm. McGurn i ka wa ana a me kana wahine i hele ai no na hale makamaka a hoi aku.  Ma keia mau hale a i elua, i ka haalele ana iho o ka aihue, ua lu ia na pono a pau o loko a mokaki.  Ke hahani nei na makai ma ke kapuai o ke kalohe a aole no hoi e nalo ka loaa e wi ana ka niho.

Ua kakau mai o Hon. J. K. Nahale e olelo mai ana e malama ia ana he Aha Mele Nui ke hiki aku i ka la 31 o Dekemaba o keia makahiki ma ka luakini o Helani, a o na loaa a pau no ka hana hou ana i ka hale o ke kahu o ia Ekalesia.  He nui wale na hana lealea mawaho ae o na himeni e hana ia ana, a ua makemakeia na mea a pau e haawi i ko lakou no keia hena maikai, a ua hamana pu na ipuka o na hale kamaaina i na malihini no ka hookipa ana ua kauoha ia mai na lala a pau o ka Ahahui Opiopio o Keauhou, Helani, Holualoa me Kahului e akoakoa ae mamua o ka manawa.

Mai ka peni mai a T. H. N. Liliiwaiakaohelo i loa ai keia wahi nu hou walohia.  I kela Sabati aku nei, la 30 o Okatoba, ia iwalani i ku aku ai ma honokaape, ua lele iho la he ewalu mau luina iloko o ke kai no ka auau ana, a no kekahi manawa pokole, ua hoomaka aku la lakou e au iuka.  Ia lakou e au ana a hiki i ka poina nalu, ua lumilumi ia iho la he elua o lakou a pae aku la me ka maalahi he eono.  I ka ike ana mai o ko ka moku poe, ua hookuu ia iho la ka waapa a hoe aku la no ka haawi ana i mau lima kokua, aole nae laua i loaa iki a hiki i ka uhi ana mai o ka po, a o ke koena iho ua pau aku la i ka hoi i ka moku.  O Keawe me Kaaikana na mea ola i poino.

Mai ka peni mai a S. W. Kalaau o Kohala Akau i ike iho ai makou i keia mau wahi mea hou malalo iho nei:  Ma ka la 26---27 o ka mahina i hala iho nei, ua kii ia'e e ohi na poe i loohia i ka mai lepera.  Pilikia ko laila poe i ka hana ole, hao ae la o Pukiki ma me pake ma noho wale ke kanaka, mai loko mai no nae o ka pii o ko ke kanaka uku ke kumu.  He pipii loa ka ka ai malaila, he 20 wale no paona i ke dala hookahi me ka hoowali ia a hehee, a ua manao ko laila poe e aho no na wahi aaiole ulu.  He nui ka i-a o ko lakou mau kaha e noho la, o na ano ia no a pau.  Poehu liilii ka ka hui hoole waiona o Hawi mamuli la o na hana uhaki kumukanawai a kekahi o na luna nui.

Ua hopuia o Mr. Testa, ka Luna hoopuka a Lunahooponiopono o ka nupepa Ka Makaainana, i ka po Poaono o kela pule aku nei, no ka hihia he laipila.  Ua hopu ia oia no kekahi manao i hoopuka ia e ia ma kana pepa, a i manao ia hoi e ka aoao hoopii he laipila ana ia iaia---o Konela V. V. Ashford (Akepoka), ka mea hoopii.  ma ia po no ua hookuuia o Mr. Testa ma o ka haawi ana i na dala bona he 500.  I ka Poakahi ae ua kuka ia ua hihia nei ma ka Aha Hoomalu a hoopanee ia ma ke noi a ka aoao hoopii e noho i ka Poaha, ma ua la nei, ua kukulu hou ia no ka Aha, a ua lawe mai ka aoao hoopii he lehulehu wale o na hoike ma kona aoao, a mamuli la o ka pau ole ana o ka "manao laipila" i manao ia, i ka unuhi, ua hoopanee hou ia no a i nehinei, a ua hoopanee hou ia no a keia a ke noho nei i ka wa a ka pepa e pai ia ana.

O keia iho ka papa inoa o na kino lepo o na 'Lii i hoihoi ia no ka imina hou i ka po Poakolu iho nei, mawaena o ka hora 7:30 a hiki i ka hora 2 o ka wanaao, a malaila no hoi na Alii ka Mea Kiekie ka Hooilina Alii Liliuokalani, ka Mea Kiekie Poomaikelani, ke Kiaaina Dominis, Hon. A. S. Cleghorn, me na lawelawe.  Ua malama ia na hana me ke anoano i maa mau i na Alii :  Kaahumanu I. Kamamalu I, David Kamehameha, Kaahumanu II (Kinau), Kekuanaoa, Kamehameha V, Kamehameha IV, Vitoria Kamamalu, Moke Kekuewa, Keola Paki Bihopa, William Pitt Leleiohoku, Keaweaweaulu, John William Pitt Kinau, Moiwahine Kalama, Moiwahine Emma, Kahaku-o-Hawaii, Paki me Konia, na makua o ke Aliiwahine Pauahi Bihopa; Luka Keelikolani me ke Aliiwahine Pauahi Bihopa.

Na Nu o Waimea.

Ua hoop@ ia kekahi keiki opio no ka poke ana i ka huelo o ka lio o @ H. Reeve, ka haole i hoop@ @ ia ai ka mea kanu.  He $22 hoopai me na koina.  Ke hele aku nei e aneane loaa ka meheu o kela poe kane maia o ka po, la 9 o Okatoba i hala.  A ua hoopai pu ia he wahi keiki piko pau lole (aihue moa), he elua makahiki, no Keoneula.  he kaikaina ponoi oia no Mauna liilii. kela piko pau lole mau i aihue lio iho nei a 2 @ @ no Kawa.    J. H. N. KAWAIOULU.

No Kailua Mai.

Ma ka wanaao o ka la 20 o Okatoba, ua hala aku la ma ka aina nani kamahao o Mrs. Kapehe, kekahi o ko'u mama i aloha nui ia, a ua haalele iho i kana mau keiki, na moopuna a me na kini no a pau, e uwe kanikau aku nona i na la i koe o ko lakou hoomanao ana.  Ua haalele mai oia i keia ola ana ma kona home noho kuahiwi, ma Keauhou uka.  O Mrs. Kapehe, oia ka makuahonowai wahine o D. Makainai, ka Hope Makai Nui o Kona Akau.

Okatoba 21, hora 10 a.m.  Ua malamaia he halawai makaainana ma ka luakini o Mokuaikaua, ma Kailua, no ka noonoo ana i mau kumuhana na ka lunamakaainana e hele aku ai i ke kau Ahaolelo.  Ua noho luna hoomalu ia ka halawai e W. M. Kalaiwaa, o S. B. Kaalawamaka ke kakauolelo.  E ike ia no na hana o ia halawai ma ka moolelo mai ke kakauolelo aku.  D. A.

Na Anoai o Kohala.

Ma ka la 27 iho nei o Okatoba, i hoolohe ia ai ka hihia a ka Moi kue ia Ah Tai (pake), no ka hewa puhi waiona.  Ua oili mai ka olelo hooholo a ka Aha e hoopai ana i $500 me $3.25 ke koina.

Ma keia la no i pani la ai ka puka o ka halekuai o J. Zablan, no ka aie kaa ole.

Ma ka la 29 mai, ua wehe ia he papaaina ili anu, no ka poe lawaia moilii, ma Keokea.  Ua hoonuj ia na io puaa momona, a he nui na makaikai i hiki ae malaila.

Ma ka la 1 o Novemaba nei, ua hopuia o Manuela R. Freita o ka halekuai o Kaiopihi, no ka hewa kuai waiona me ke laikini ole.  Ma ka Poaha mai Novemaba 3, ua hooloheia ka hihia, a no ke ahiahi loa ua hoopaneeia no ka Poakahi.

Ke ohi ia nei na poe i loaa i ka mai lepera iloko o keia mau la.

H. K. KAOPUA.

He Lipine Polu Hoopunipuni.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Hale Tela Lole Hou.

Ua wehe ae nei ka mea nona ka inoa mailalo iho nei i Hale tela Hou ana na kihi o na

ALANUI ALII ME POLELEWA.

(Halepohaku hoa o Daimon@ malalo o ka inoa hui o

F. HABERMACHER & CO.,

A o @ ia e loaa ai o na paa lole maikai loa nona @ ke poloai ia aku nei na mea a pau e kipa mai a e kilohi no oukou iho.

F. HABERMACHER.

Ka Waiwai o ka Hilinai

KA AYER Laau Sasaparila, kai kaulana a hilinai nui ia no ka hoomaemae koko, ma na wah a pau o ka honua, ne aneane 40 makahiki i hala ae nei, a ua lawelawe nui ia hoi iwaena o na oihana lapaau.  O keia

LAAU SASAPARILA, no loko ae ia o ke aa Sasaparila Honedura maoli ; ua loaa ka mana hoomaemae ma o ka hui pu ia ana me kekahi mau aa laau e ae, a me kekahi mau mea oloko o ka honua a me ka hao.

HE koko inoino a nawaliwali anei kou ?  Ua awili pu anei me na ano mai ikaika ?  A ua hui pu anei me na wai awaawa hoopehu Na Keia

LAAU e hoomaemae ia mau mea ino a pau, a maikai.  O na kauka lapaau a pau o Amerika ike ke ano o ka AYER SASAPARILA, ua olelo lakou, aole he mea maikai e ae no ka hoomaemae koko ana mai na mai i awili pu ia, aka o keia wale no.  No ka

HOOMAEMAE ana i ke koko, a me ka hookahua pono ana i na mea a pau ma kekahi mau ano mai i ikeia, o ka AYER SASAPARILA wale no ka laau nana e hoomaemae hakalia ole mamua ae o kekahi ano laau e ae O ke

KOKO ino hakuhaku, a nawaliwali hoi kona holo pono ana ma ke kino, e hoomaemae ia a e hooikaika pu ia no hoi ma o ka ai ana i keia LAAU SASAPARILA A AYER.  He maalahi a he

MAIKAI loa hoi keia Laau, aole no ka hoomaemae wale ana no i ke koko, aka, no ka hookaawale pu ana kekahi i na ma'i, hoomamona hou ana  i ke koko ino, a me ka hooikaika pu i kona holo poo ana ma na aa.  He lehulehu wale na hooia ana mai na wahi a pau o ke ao nei i hoohana mau i keia laau mamua o kahi mau laau e ae.

A HILINAIIA no ka ikaika kupono o ke ola kino, ma ka maemae ana o ke koko, hoomake pu ia na ma'i, a pela aku.  He nui na laau hoomaemae koko i hoolaha wahahee wale ia malalo o na inoa lehulehu, aka, o na hilinai a me na hooia wale no a ke ao holookoa, maluna o ka

Ayer Laau Sasaparila.

I HOOMAKAUKAUIA E

Kauka J. C. Aver & Co., Lowell, Mass.

HOLLISTER & CO.

Na A ena ma ka Paeaina Hawaii.

Helu 100.     Alanui Papu, Honolulu

FRANK GERTZ.

MEA KALEPA A LAWELAWE HANA MA

NA ANO KAMAA A PAU NO NA

Wahine, Kaikamahine a me Kane

Na Kamaa Bati a me na Kamaa haahaa no na Keiki Kane a me na Kanaka makua, o na ano paikini hou lo

WOLFE & CO.

Mea Kuai i na Ano a pau o na Mea

AI, HUA AI, OA NA ANO A PAU.

Eke Palaoa, Berena, Waiu Bata, Berena, manoanoa, Berena huinaha, @ ono, o kela ano keia ano; Ko paa, Kope, ti, Aila @hu, a me na ano a pau.­­­

Helu 66, Alanui Hotele, halekuai mua o Lewis & Co

E loaa koke aku no na kauoha a pau loa me ka hakalia ole, a me ka maikai o na h@malu  ia ana.  E hooko ia na kauoha o ke kulanakauhale nei me ka hikiwawe ma na ka me ka uku ole.  O na kauoha mai na mokupuni, e lawelawe koke ia.

Nuhou !  Nuhou !  Nuhou !

AILA MAHU MAIKAI!

HOOKAHI DALA WALE NO NO KE

KINI AILA HOOKAHI !

E kuai pau ia aku ana no ka nui loa o ka aila i keia manawa.

E AU E NA MAKAMAKA !  E AU !

E kipa ae ma ka halekuai o

Kakela me Kuke.

B. F. EHLERS & CO.,

PAINAPA.

Poe Kuai i na Ano Lole a Pau.

Helu 99 alanui Papu. - Honolulu.

E loaa mau ana na lole hou o na ano a pau maluna o kela a me keia moku.