Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVII, Number 16, 21 April 1888 — Page 1

Page PDF (1.54 MB)

This text was transcribed by:  Lawrence Gersaba
This work is dedicated to:  Judith Nalani Kahoano Gersaba

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

BUKE XXVII, HELU 16.

HONOLULU , POAONO, APERILA 21, 1888.

NA HELU A PAU, 2177.

 

HOOLAHA KUMAU.

 

GEORGE P. KAMAUOHA.

He Loio a he Kokua ma ke Kanawai.

- A HE MEA -

ANA AINA.

@  ka no ma Kohala Akau, Hawaii.

2091  1y

 

@LNEY VAILLANCOURT ASHFORD,

AKEPOKA.

He@  io, Hoakaka, Pale ma k Kanawai,

Kakauolelo, Lunahooponopono a me

@ hana ana i na Palapala Hoolilo.

@ ILAWE HOKO O NA AHA A

@ PAU O KE AUPUNI.

@  no na Palapala pili Kanawai a

@  a Hana Helu 21, Alanui Kalepa,

@  Hale.                        (2150  1y)

 

  A  ROSA.  (AKONI.)

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI.

He Luna Hooiaio Palapala.

KEENA HANA:  Ma ke Keena Loio Kuhina

tf

 

CECIL  BROWN.

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI.

A he Agena Hooiaio Palapala no

ka Mokupuni o Oahu.

KEENA HANA:  Ma alanui Kalepa.

tf.

 

WILLIAM C. ACHI.

I @  a he kokua ma ke kanawai imua o na

A@  a pau o keia Aupuni.

He Mea Ana Aina a he Boroka ma na

@  ai paa.

Kona Hana, Helu 15, Alanui Kaahumanu

Honolulu , oia ke Keena mua iho nei o Kini

me Peterson.                               2114  y

 

JOHN MAHIAI KANEKUA.

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI.

HE MEA UNUHIOLELO MA KA OLELO

BERITANIA A ME KA OLELO HAWAII.

Keena Hana, maluna ae o ka Banako o

Bihopa ma.                           1yr.

 

S. K. MAHOE.

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI,

He Agena Hooiaio Palapala Kope no ka

Mokupuni o Oahu.

He Luna Hooiaio Palapala Kepa Paahana

no ka Apana o Waialua, Oahu.

E loaa no ma Waialua, Oahu.        2128  1y.

 

JAMES M. MONSARRAT.

(MAUNAKEA.)

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI

He Luna Hooiaio Palapala.

E hana ia no na Palapala Kuai, Palapala

Hoolimalima, a me na palapala pili kanawai

e e ma ka olelo Hawaii.  Dala no ka hoaie ma

ka moraki ma na waiwai paa.

KEENA HANA:  Alanui Kalepa.

 

W. A. KINNEY, (Kini.)

LOIO.

Keena hana ma ke Keena o J. A. Makuna'

2168   Helu 42 Alanui Kalepa         1y

 

W. O. SMITH.

Loio ma ke Kanawai.

Helu 65, Alanui Papu, Honolulu.   fy 4  1y

 

W  R.  KAKELA.

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI.

He Luna Hooiaio Palapala.

 tf.

 

M. THOMPSON,

LOIO MA KE KANAWAI.

Keena Hana.  aia iluna o ka Hale Pohaku o

Kimo Campble, kihi o na alanui Papu me 

Kalepa, Honolulu

HE LOIOI IMUA O NA AHA.

Ina i makemakeia, alaila e haawi no oia

kona manao kanawai ma ke kakau ana ma ka

pepa, no ke ano o ka hihia e manaoia ana e

hoopii maluna o na olelo ike e waiho ia mai

ana e ka mea nana ka hihia.         2121  1y.

 

WILDER & CO. (WAILA MA.)

Mea kuai papa a me na loke kukulu hale

na ano a pau, a me na ma na pono a pau

no ka hale.

Kihi Alanui Moiwahine me Papu.    tf

 

E G. HITCHCOCK.

(AIKUE HIKIKOKI).

LOIO, A KOKUA MA NA MEA A PAU E

PILI ANA MA KE KANAWAI.

E ohi ia no na Bila Aie. me ka awiwi

HILO , HAWAII .                   2114  1yr.

 

HOOLAHA.

G. W. A. HAPAI.

He Luna Hooko Mare.

- A HE -

AGENA HOOIAIO PALAPALA.

E loaa no ma Hilo taona, Hawaii, ma na

manawa a pau.                    2152  1y

 

WILLIAM McCANDLESS.

HALEKUAI BIPI O WILIAMA MA KALALENA

ma Ulakoheo,  Na ano Bipi a me na la a pau o ka

makeke no na kumukuai oluolu.

Uala Kahiki a pela 'ku.           2903  1y.

 

HE MOOLELO WALOHIA

- NO -

MINEWA

Ka Nani.

- KA -

Ui Aloha Kamahao.

- KA -

Manu Aloha Lawe Leta,

- ME -

Ka Lio Maalo pu me ka

Mahina.

Unuhiia no ka Nupepa Kuokoa.

  O keia mau lio ae la a pau elima ua like no ke kahea ana me ko ka kua mua.

  Koe wale no ko olua hoomanao i ka helu o kela lua me keia hua, a ina e hewa ka olua kihea ana i kona inoa no ka wa mua loa, alaila mai kahea hou aku olua o huhu auanei keia mau lio a o ko olua poino aku no ka hode, oiai he hookahi wale no kahea ana o kela a me keia hua e pono ai.

  O ke ono o ka hua he manu aloha ia he mea lawe olelo nau ma na wahi a pau, a mai palua kau kahea ana iaia no ka mea i na e kahea palua ana oe alaila e ike ia no oe e na kupua a pau o ke ao, a e noke no lakou i ke kaua nou a o kou hopena aku no ka make.

  O na hua mahope aku eono ua like wale no ka lakou mau hana a pau, a eia kanawai paa.

  Ina oe e moe e moe pu no oe me ke ia lei, a hele hele nu no.

  Ma na wahi a pau au e hana ai e kau mau no keia lei maluna o kou poo ale ou wa e hoolei ai iaia ilalo.

  Ina oe e hana ana pela e nele no oe i na haawina maikai a pau a e pio oe no ka wa mau loa.

  Ina nae oe e haule iloko o na poino a me na popilikia he lehulehu ma keia mua aku, alaila, e hoomanao oe i keia hua hope loa ka hua nona ka inoa Lyccce Dofina oia hoi anoano kaukama.

  Ina oe e hopu pio ia a hoopaa ia oe ma kekahi wahi, alaila e hoomanao iho oe a e kanu koke i keia wahi hua kaukama maluna o ka lepo alaila e ulu koke no oia, a i lele mai auanei na manu a pau o ka lewa a kiko i na hua kau kama alaila e makaala oe i ka nana ana i kekahi manu hulu melemele lelo e like kona hulu me ke gula.

  Alaila i kou wa e ike ai, e hookokoke oe iaia a e lele oe a hopu iaia a paa alaila nana oe e lawe a hiki i kona aupuni a hiki i kou wa e loaa aku ai ia'u.

  Iloko o keia mau wehewehe a pau a ke kanaka elemakule, he ae wale no ka Minewa hana.

  A oia ka ua kilokilo la i pane ae ai penei:

  Ano e hoi ana au a imi aku i ka mea a kou naau i aloha ai, ina ola e loaa a loaa ole paha, alaila e hiki hou mai no au imua nei ou i na makahiki elima mai keia la aku.

  I ka pau ana o keia mau huaolelo a ua kilokilo la ku ae la oia a pane mai la i keia mau huaolelo hope penei:

  Owau keia o ke kilokilo Militurino, a e kali ia'u no na la loihi me ka hoopoina ole i ka inoa o'u nei.

  Aloha olua.

  I kela wa koke no i nalo aku ai ua elemakule kilokilo la a ia Minewa i oili ae ai a nana mawaho o ka hale aia hoi ike aku la oia i kekahi manu e lele ana.

  Ia wa, hoomanao koke ae la o Minewa o ua elemakule kilokilo ala no ia.

  Ae, oia no naui kona kamahao.

  Oiai ke kilokilo i hala aku ai noho iho la ua Minewa la me kana haia wahine me ka oluolu maikai, a oia ka kaua haia wahine i pane aku ai i kona haku penei.

  Nani ke kokua o na lani ia kaua i keia wa popilikia e manao kuhihewa ana au e make ana kaua iloko o ka poi no eia ka e ola ana kaua.

  Pane aku la o Minewa.

  Ae e like me ko kaua hoolei ia ana mai i keia aina makamaka ole, pela no kaua e kokua ia mai ai.

  A hala ae la kekahi mau la loihi o ko laua noho ana, me ka pili mau ana o keia haawina o ke aloha kamahao maluna o ua Minewa la.

  Aia hoi, ku mai la kekahi moku ma ko laua mokupuni mai Peresia mai.

  O na ohua maluna o ua moku la oia no ka moi Hanorema a me kana aliiwahine Aremila na makua ponoi hoi o Minewa ka mea nona keia nanea.

  I ke ku ana mai o ka moku ua lele mai la ua mau alii la a me ko laua mau ukali.

  I holo mai laua e nana a e makaikai i ke ano o ka nohona o ka laua kaikamahine, malia ua pau ae paha kona pilikia a i ole ke mau nei no paha.

  I ko laua hiki ana mai ma ka hale o ka laua kaikamahine, aia hoi me ka na au mokumokuahua o ke aloha keiki i lele aku ai kona mau makua a honi i ka laua kaikamahine.

  He mau hora keia hui aloha ana, ui ae la ua mau makua la i ka laua kaikamahine a pane aku la penei.

  He oiaio anei ua pau kou pilikia?

  Pane aku la ka laua kaikamahine ao le no ka mea aohe kahuna nana au i lapaau mai.

  Pane aku la kona mau makua, i kii mai nei maua ia olua e hoi kakou ina e ae mai ana oe.

  Aole au e ae aku ana i ka olua no ka mea ua haina mai olua ia'u e make maluna o keia mokupuni kanaka ole a heaha la ka'u mea e hoi hou aku ai.

  Pane mai la kona mau makua, o ka mea a maua i hana aku ai maluna ou, ua hewa ia a ke mihi aku nei maua a e ae mai oe e hoi kakou.

  Aole no ka mea, o ka aina keia i aneane ai o ko'u mau iwi e waiho, a ina aole e loaa i kekahi mau kokua ina la ea mai olua he mehameha pu wale no keia hale, ua hala au a me ka'u kauwa i ka make.

  No ke aha mai kou mea e make ai, ao'e anei maua i hoouna mai i ai nau me kau mau kauwa e noho ai a hiki i kou mau la kanikoo?

  E o'u mau makua haina, aole olua i hana pela ua hoouna io mai no olua i ai na'u, e lawa ai no nae no na la pokole, a ua ai au me ka'u mau kauwa a ua pau, a ua noho pololi a ua kuko mai no kekahi o ka'u mau kauwa e ai mai ia'u, a no ia mea ua make oia.

  Hoike aku la o Minewa i na mea a pau mai ka mua a ka hope a oia ka ko na mau makua i uwe mai ai me ka mihi palua ana mai i ko laua mau hewa, me ke noi ana mai e hoi  lakou.

  Aka,  o ka laua mau koi ana a pau, aole i ae ike aku o Minewa.

  No keia ae ole ana o Minewa i ka makemake o kona mau makua, ua pane mai la laua.

  Heaha la hoi e noho oe i kou mokupuni, aole no hoi e nalo kou hoi ae e hu mai aua no hoi kou aloha no maua alaila no hoi ae, ua makaukau mau maua no ka hookipa ana ia oe.

  Oiai, o ko maua manao a pau, aia no ia maluna ou e ka maua keiki aloha.

  Mahope iho o ka lakou kukai olelo ana, noho iki iho la lakou no kekahi mau la, a ku ae la ua mau alii la a hoi aku la no ko laua aupuni me ka nele o ka laua huakai.

  I ka hala ana aku o ua mau alii la, ua noho hou iho la no ua Minewa la me kana kauwa me ka oluolu maikai me ka loaa ole o kekahi kue mawaena o laua.

  Ia laua nae e noho ana a hala kekahi mau mahina loihi, a i kekahi la makemake iho la ua Minewa la e ike i ka lio kilokilo.

  Nolaila, wehe ae la oia i ka hua 5 a pane iho la penei:

  Hua elima o Militurino, o ka lio keokeo kilokilo oili mai?

  Huki mai la ua Minewa la i kona huelo, aia hoi, kukuku ana ka mahu o na mea ai iluna o kekahi pakaukau nani loa.                                                                        (Aole i pau.)

 

LAUDILA.

KA NAITA HOOPAHAOHAO O NA

KAKAI MAUNA ME NA KAEI PALI O ITALIA

Ka Olali oke Kahua Kaua.

Ka Eueu nana i hookunihi ka Onohi malamalama o ka La; ka Ui kelakela malamaia o na kuahiwi me na kualono; ka nani nana i hoomalule ka puuwai i na aliiwahine a pau o Europa a i eha ka "eha lima ole a ke aloha"

Ka Makani Puahiohio Wiliau o ka Hikina.

Ao ke Kupueu Iwikani o ka Makakila

  Pouli pa ae la ka lewa i ka uwahi aohe ike wahi ao ia aku.

 

  A iloko o keia wa i holo mahuka aku ai ke kupua Lopina Gula no ka imi ana i wahi nona e maha ai.

 

  No ka mea o kona kino ke kau ala na maewaewa ka pahikaua a ke keiki alii Laudila.

 

 O kona wahi aho ke kamau ala no ia.

 

 Iaia i hiki aku ai imua o kona mau kupua, ua kauoha aku la oia ia lakou penei.

 

  E hooikaika lakou, a haule a make aku la.

 

  O kona mau pukaua hoi ana i hilinai ai ua hookuu pau mai la lakou i ka ikaika o ka luai pele.

 

  He hapalua hora waje no aia hoi ua nalowale aku la ka uwahi.

 

   A oia no ka wa i puni ae ai ka lewa i ke okoko o ke ahi.

 

  A ke nana aku i na hoku o ka lani, ualike do lakou mau maka me ke koko ka ula.

 

  Iloko o keia wa a ke ahi e holapu nei i ka lewa, a e hoolilo nei i ka honua i moana wai ahi.

 

  I kela wa aia no na alii opio ke noho ala iluna o ko laua mau noho lele me ka wela ole.

 

  Ke lohe ia aku la ke kani oeoe mai o na metala kila iloko o ke okoko o ke ahi.

 

  Ke lohe ia aku la ke kani ke o na koi kaua o na aoao a ielua.

 

  O na laau ihe hoi ke halakika la iluna o na palekaua.

 

  O na pua pana hoi ke oloio a la na maka o na mea a pau.

 

  O ka pohaku maa hoi, ke hihio ae la ma na pepeiao.

 

  Aohe hoi he ike ia aku o ka pu ma ia manawa, ina paha he pu kekahi, ina ua puehu liilii na kupua gula a me na moo gula.

 

  Ke lohe ia aku la na leo ahiu o ka inaina ma na aoao a ielua.

 

  Me keia mau mea a pau, ua hoomau ia ke kaua no na hora he elua paha me ka hapa.

 

  Ia wa i oili mai ai o Liona mai loko mai o ka halealii a kamoe aku la kona mau kapuai no ke kahua kaua.

 

 Iaia i hiki aku ai ua hoomaka aku la oia e luku me ka weliweli nui.

 

  O na mea a pau e loaa aku ana i kona lima ua lilo lakou i mau puu lehu.

 

  Ke nana aku i ka lewa he ahi wale no, a ma ka nana aku kokoke e hehee ka lani.

 

  I ka ike ana o Aekoahi i keia haawina, ua huhuki ae la oia i kekahi hulu o kona pekeu hema a kiola aku la oia ma kahi a ke ahi e a ana.

 

  I ka haule ana aku o ua hulu nei a hiki i ke kumu o ke ahi oia no ka wa o ka ula o ke ahi hina aku ai i ka welau hema a hamu aku la i na mea a pau.

 

  He mau minute ka waiho ana o ua hulu nei oia no ka wa i pahu ae ai a ua like ke kani me na pukuniahi he hookahi haneri i ki ia i ka manawa hookahi.

 

  A e hoonakolokolo ana hoi i ka lewa lani.

  He mau minute mahope iho ua pio iho la ke ahi a noho iho la ka halai.

 

 Aole hoi o ka wela wale o ke ahi aka o na puali kaua o ka ui Hiaralia ua ano opa pu ia mai, aole no nae i ike ia pilikia a hoomaha ae ua noke aku la no i ke kaua.

 

  I ka ike ana o ka ui Hiaralia ua opa pu ia kona mau pukaua, oia no kona wa i pane mai ai i ke keikialii i ka pane ana aku.

 

 E, auhea oe, aole kaua e pono e nana maka wale aku peneia, aka e hele aku kaua a ma ka aoao palupalu o kaua, alaila e haawi aku i ka kaua mau kokua ana.

 

  Nolaila, ke ike nei au, o ko'u mau pukaua ua ano nawaliwali.

 

  Ia wa i ae aku ai ke keikialii a hoomaka aku la laua e hele.

 

  Ia laua i kokoke aku ai ma kahi o na pukaua o ka ui Hiaralia ua lalau iho la oia iloko o kana eke a unuhi ae la i kekahi kupee keleawe, a kiola aku la maluna o ko laua mau enemi.

 

 Ia wa no i lele aku ai ua kupee keleawe nei a haule pono aku la maluna o na puali kaua a hoomaka aku la e luku

 

  A ia wa no hoi i loaa ai he maha no na pualikaua o ka ui Hiaralia.

 

  I ka nawaliwali ana o ua kupee keleawe nei ua hoi mai la oia imua o kona haku.

 

 Ia wa i kiloi hou aku ai ka ui Hiaralia i kekahi mau pokaa lopi kilika a haule hou aku la.

 

  Ia manawa i hoomaka aku ai laua e luku.

  Aka iloko o keia luku ana a ua mau pokaa lopi nei ua halawai aku la laua me na kaulahao kila a hoomaka iho la ka paio hahana ana a paa pio iho la ua mau pokaa lopi kilika la i ke kupua o ka welau hema a noho ana i ke puhi.

 

 No ka hoi ole mai o na pokaa lopi kilika a ka ui Hiaralia ua lalau iho la oia i kona peahi a kiola aku la i ka lewa.

 

  Ia manawa i hoomaka aku ai ka peahi e omo i na mea a pau e loaa aku ana iaia.

 

  He mau hole keia luku ana ua loaa mai la oia i ke alii o na kupua o ka hikina a hoomaka aku la laus e paio a hiki wale i ka nawaliwali ana o laua a ua nui wale na palapu i kau maluna o laua a ielua, a ua holo aku la ka peahi no koha wahi i hele mai ai.

 

  Iaia i hiki aku ai imua o kona haku aliiwahine.

 

  Ua pau aku la kona mau palaulau i haihai a koe wale mai no ke kumu.

 

 I ka ike ana o ka ui Hiaralia i ka mainoino o kona hoa alo anu ua kulu iho la kona mau waimaka a lalau hou iho la oia i kekahi mau hua ulaula a ki ole hou aku la oia iluna o na enemi a hoomaka aku la e luku me ka nui no o na poino o na enemi.

 

  No ka mea iloko o Ieia kaua ana ua nui ke pihoihoi o ke kupua Lopina Gula no ka mea e iki aku ana oia i na ku pua a pau o kona aoao e ane opa pu ia mai ana.

 

  I ka ike ana o ua kupua nei ua kauoha mai la oia i na kokua ma kona aoao e kupaa lakou.

 

  Ia manawa i kauoha mai ai oia e hookuu pau lakou i ka mana o lakou a pau i loaa ai na enemi i ka pilikia e kau mai ana.

 

  Me ka manao e loaa ana la ko lakou mau enemi i na pilikia he nui,

 

  O ka ui Hiaralia i kela manawa ua ike akula oia, ua lelepai mai ka ikaika o na enemi maluna o kona mau pukaua, oia no kona manawa i lalau iho ai i kana pahikaua a hahau pakolu akula oia i ka lewa oia no ka wa i puka aku ai o ka leo nakolokolo o ka hekili.

 

  Naia mea i hoopili hua aku i ka poe e pau i loaa aku i ka ikaika o ka hekili i panai pu ia me na alelo manamana o ka uwila.

 

  No ka ike ana mai o ke kupua Lopina Gula ua ano nawaliwali kona mau pukaua ua lalau iho la oia i kona kookoo a ani ae la i ka lewa a holopapa mai la ka make maluna o na naita o ka ui Hiaralia.

 

  Ke hoomau ala no nae ka ui Hiaralia i ke kaulona ana i kona mau maka maluna o ko laua mau enemi.

 

  Ia wa i huli ae ai ka ui Hiaralia a pane aku la i kana kane.

  E kuu kane ke ike nei au i keia manawa ua ano puhili ke'u mau pukaua i ka ikaika o na pukaua o ka enemi o kakou.

 

  Ia wa i komo kono aku ai ka ui Hiaralia iloko o ke kahua kaua me kona mau pukaua me ka ike ole o kana kane eia kana wahine iloko o ke kahua kaua.

 

  I ka wehe ana ae o ka pouli a me ka ino ua huli ae la ke alii opio a nana aku la ma kahi i noho ai o kana wahine, eia nae he neo ka mea i loaa iaia.

 

  Ia wa i huli ae ai oia a nana aku la i ke kahua kaua.

 

  Ia wa ike kohuliu aku la oia i kana wahine e alo ana iwaena o na enemi e hoopuni ana iaia.

 

 No ka ike ana o ke alii opio i keia mau mea, ua pane aku la oia i kona makuakane.

 

  E kuu makua, e hele aku ana au e kokua i kuu aloha.

  A oia hoi e luku aku ana oia i na ku pua.

 

 Ia wa i lele ako ai o Laudila a hui aku la me kana hunona a hoomaka aku la e luku i na enemi.

 

 O ke alii opio hoi ua huli aku la oia a luku aku la ma kekahi aoao me kana pahikaua.

 

  A mamuli o keia komo ana o ke alii opio ua opa pu ia ka enemi.

 

  I ke alii opio e luku nei ua ike iho la oia ua ano opa pu ia kona mau enemi.

 

  Ia wa oia i hopu iho ai i kana ipu uwila a hookuu aku la i na alelo manamana.

 

  E hamu ana hoi ua mau alelo la i na mea a pau e loaa aku ana ia lakou.

 

  No ka ike o na kupua ke luku ia nei ko lakou mau pukaua a me na kanaka, ua hoao mai la lakou e lele mai e hoopio i ka enemi.

 

  Eia nae aole he wahi mea a halawai, no ka mea ke noke ala na alelo manamana o ka uwila i kana apana huna me ka weliweli nui.

 

  E eolopapa ana hoi ka make maluna o na enemi.

 

 I ka ike ana o na kupua nui o ka lewa i keia mau mea ua kuu like mai la lakou a pau i ko lakou mana i ka wa hookahi, me ke kokua pu ana mai o ke kupua Lopina Gula.

 

 Iloko no hoi o keia wa ua oi paumi hou aku la ikaika o na enemi.

 

  No ha mea ua nalowale ka lewa i ka uwahi o na luai pele he 16, i kokua pu ia mai e ka mana o ko lakou mau pu kaua.

 

 Ke nana aku i na ao o ka lewa ua lilo i koko.

 

  O ka honua hoi ua lilo i mau moana wai ahi.

 

 O ke aupuni pahaohao hoi ua kokoke e hehee.

 

  I ahona wale iho no i ka mana o na kaulahao.

 

I ka ike ana o ka ui Hiaralia i keia pilikia.

 

 Ia wa oia i huli ae ai i hope a nana aku la i kana kane aole nae he wahi mea a loaa iki.

 

O ke ani opio hoi aole oia i hoomaha iki ke hoomau aku la no oia i ka lu ku ana i kona mau enemi me ke kaukaulua ole iho.

 

I ke alii opio e ku nei iwaena o kona mau enemi, ua lohe aku la oia i ka hooho ana mai a kona mau enemi.

 

 E hopu pio e hou pio i kela kaikamahine hookano.

 

  E haawi aku hoi i ka make maluna o kona kino.

 

I ka lohe ana o ke alii opio i keia mau hooho leo nui a na enemi.

 

 Oia no kona w i noonoo iho ai aole kela he mea e, aka o kana aloha no ia.

 

Nolaila lalau iho la oia i kana pahika ua a paa ma kona lima akau.

 

O kana ipu uwila ma kona lima hema.

 

  Ia wa oia i pane iho ai penei i kona mau pokii.

 

 E o'u pokii i hanau pu mai ai mai loko mai o ko kakou makuahine.

 

 Ke kauoha aku nei wau ia oe a penei no ia.

 

 E lele aku kekahi mau alelo manamana ok ka uwila a malama aku i ka kakou wahine.

 

 Oia ka ui Hiaralia.

 

O na enemi a pau e lele aku ana ona oia auanei kau e hopu pio mai ai a paa.

 

  I ka pau ana o keia mau olelo a ke ahi opio oia no ka wa i hooko aku ai kona pokii uwila i na kauoha a kona haku.

 

  Emoole aia hoi ua puni ae la ka ui Hiaralia i ka uwila.

  A o ka poe e aumeume ana iaiaia ua lilo iho la lakou i puulehu.

 

 Aole hookahi mea e hookokoke aku ma kahi a ka ui Hiaralia e ku mai ana.

 

 O ke alii opio hoi he makemake oia e hui aku me hana aloha.

 

  A eia nae hoi ka apiki i hiki ole ai iaia ke hele.

 

  Ma kahi ana e hele aku ai ua piha pu i na enemi.

 

  A ke hoomaaka aku la no oia e luku.

 

  Elua po elua ao ua hui aku la laua a ielua.

 

  O ka wela nae o ke ahi aole o kana mai.

 

  O na hoku o ka lani ua nalowale lakou mai ka ponaha lani aku aohe he ike ia.

 

  I ka hui ana aku o ua mau ui nei, ua puili ae la laua a uwe mai la hoi kekahi i kekahi.

 

  Me na waimaka hoi e hiolo ana ma ko laua mau papalina.

 

  A he mau minute mahope iho ua po hala ae la.

 

  A oia no ka o Aekoahi i hiki mai ai a hui iho la me kana mau hanai me ke aloha.

 

  Ia wa i pane mai ai o Aekoahi i ka pane ana aku.

 

  I a'u hanai he mau la wale no koe alaila e noho alii auanei olua maluna o ko olua mau enemi.

 

  O ko olua makuakane ke luku mai la i ko olua mau enemi ke kona mau naita kino pahaohao.

 

  No ka mea ua kauoha aku nei oia i ua mau naita la ona.

 

  O Laehokeia me Apakula, me ko laua mau pualikaua.

 

  Ua pio laua iloko o keia wa a'u e ka mailio nei me olua.

 

  Nolaila e luku aku olua me ka hopo ole.

 

  Ia manawa, pane hou mai la o Aeko ahi.

 

  Eia au ke haawi aku nei i kekahi mau hulu o knu ehu ia olua e a'u mau hanai.

 

  E hoole aoao iho olua he kokua nui keia no olua.

 

  Ia wa i hukuki ae ai o Aekoahi he elua hulu a haawi aku la i kana mau hanai, a pane hou aku la no oia i ka i ana aku.

 

  Ina olua e makemake ana e loaa ona mau kokua no olua mai loko mai o kuu hulu e kiola aku i kekahi o laua iloko o na enemi.

 

  I ike koke no auanei olua e hooko koke ia no ko olua makemake.

 

  Ua pau ae la.

 

  Eia au ke hoi nei no ko'u wahi e nana ai i na enemi e holo malu aku ana mai ke kahua kaua nei aku.

 

  Ia manawa i huli hoi aku ai o Aekoahi.

 

  A o na alii opio hoi ua hoomaka aku la laua e luku i na enemi.

 

  He elua po klua ao ia wa i ano emi ike mai ai.

 

  I ka wa i kualilii mai ai o ke ahi manao  ae la na alii opio ua kokoke paha e pau na enemi.

 

  No ka mea aohe nui o na leo hulo mai.

 

  Ua hoomau aku la no ke alii opio i kona luku ana a hiki wale i kona hui kino ana me kona makua me kona mau naita pukonakona.

 

  I kona halawai ana aku me kona makuakane ua pane mai la kona manu akane.

 

  Ua luku aku nei kakou i na kupua a pau koe wale no na alihikaua a me na kupua.

 

  Aka o lakou aole ia he mea no kakou e hopo ai.

 

  O ko'u inaina a pau aia no ia maluna o ke kupua Lopina Gula.

 

  Maluna auanei ona e hooli ai ko'u inaina no ka wa mau loa.

 

  Ia lakou no e noho ana a e hoomaha ana hoi , ua hiki mai la ke kupunakane o ka ui Hiaralia, a pane mai la penei:

 

  E makaukau oukou no ka mea kokoke loa ka make imua o ko oukou alo ano.

 

  A e makaala loa aku no hoi oukou a pau.

 

  Aole i pau pono ae keia mau huaolelo aia hoi ua ike ia aku la kekahi pualikaua nui e nee mai ana i kahi a lakou e noho ana.

 

  I ke kokoke ana mai ua ike ia aku la.

 

  O ke kupua Lopina Gula ka mea nana e alakai ana i ka puali kaua.

 

  I ke kokoke ana mai ua holo mai la ua kupua nei a pane mai la.

 

  E aa wahi keiki ai waiu, e pono oukou e haawi pio mai malalo o kuu mana.

 

  No ka mea, ua maopopo ia'u he poe pio oukou na kuu mau lima.

 

  Aole he hookahi mea nana e hoopakele ia oukou mai ka make a'u e kau aku ana maluna o oukou.

                                                                                   (Aole i pau.)