Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVII, Number 22, 2 June 1888 — KAU AHAOLELO O 1888. Ka Wehe ia ana o ke Kau Mau e ke Alii ka Moi. [ARTICLE]

KAU AHAOLELO O 1888.

Ka Wehe ia ana o ke Kau Mau e ke Alii ka Moi.

Kt Ekahi o ka La. Poalua, Mei 29, iSS3. No kekahi manawa mamua ae o ka hora e weheia ai oke Kau Ahaolelo o iSSS, ua aiahula na alanui me na ma* kaainana like ole oke Alii ka Moi, e kamoe nui ana hoi na kaioakapuai wiwae no Aliiolani Hale. A ika hoia 11:45 i hoea aku ai ka Puali Puhi Ohe Alii, e ahkai ana i ka Pualikoa Kiai Ponoi oka Moi malaio o Mekia J. P. Kahalewai a me Akukana R. P. Waipa a ua ku ka puali puhi ohe nukai ih« 0 ka pohai ma ke kua oke kia hoomanao o Kamehameha I, a ma ke aio iho hoi o Aliiolani Hale, a0 ka pualikoa hoi ua mahele ia ma kela a me keia ao* aa o ke alanui pohai e komo aku ai iloko oka pa. Iloko o keia manawa 1 ho* ea nui ae ai na luna nui a me na Kanikela ona aupuni e aku t ame na alii o na mokukaua maloko nei oke awa, a ua he)e nui nae wale no a paihi me ko lakou mau aahu pili oihana. Ua hoea ae no hoi na hoa oka hale ahaolelo me ka lehulehu, aole nae i like aku me ko na kau i hala kahiko aku, a aole no hoi i nui loa ka poe maloko o ka pa. Mamua iki iho oka wa e hoea mai ai oke Alii ka Moi, ua hoea mua ae he eono poe me na ahuula ma na kipoohiwi me eono mau kahili nui, me kekahi mea okoa iho e lawe ana i ka ahu ula nui oke Aiii, a me akukana L. I. Kaiama me ka buke o ka haiolelo a ke Alii ka Moi. Oke ano mau no i ike ia ma ka wehe ana i na kau ahaolelo i hala aku, oia no ka mea i ike ia ma ke-

A ma ka bora 12 ponoi, ua ikeaaku ka haule ana iho o ka Hae Kalaunu mai luna tho o Hale alii lolani o ka wa no ia i haalele aku ai o ke Alii ka Moi, i ukali ia e ke Alii ka Moiwahine i ka halealii no Aliiolani Hale maluna 0 ke kaa alii, a ua ukali ia e|Koncla H. Boyd a me Mekia W. H. Konuwela, mau ukali no ka Moi, a me na Mekia J. D. HoU me H. F. Bertelmann, na ukali o ke Kiaaina o Oahu, malUna 0 na lio me na aahu pili oihana. Ma* hope aku hoi kekahi kaa okoa me na Kamalii Kawananakoa me Kalanianaole a me ka Puuku 0 ka Moi me kana wahine. I ka haaleie ana aku o ke kaa aln me na Alii i ka Halealii, o ka wa no ia i kuu ia ai na kileo o na pukuniahi o Kakaako a me ka mokuhae Amerika Vanadalia me ka moku a'o Netelani Zilevcrene Karuisi. A i ka hoea ana ae o ke Alli ma Aliiolnni Hale, ua hookam ia ke mele lahui Hawaii Ponoi, - a i ke komo ana aku 0 keia kaoo iloko ua hoea ae ka Mea Kiekie ka Hooilina Kalaunu me kana aliikane, ka Mea Mahaloia J. O Dominis, Kiaaina o Oahu, maluna o kona kaa alii ponoi. Mamua aku nae o ka hoea ana ae o na Moi, ua heea mua ae ke Kama'liiwahme Kaiulani me kona luaui ka Mea Hanohano Ake S. Cleghorn, nuluna o kekahi kaa okoa. A i ka hiki ana ae o na alii a pau, ua hookani ia mai no ke mele lahui. Ua hoaahu la ka Moi me ka aahu aliikoa Geremania, me na ho ailona hoohanohano, a o ka Moiwahine hoi me ka aahu veleveta silika polu, a 1 kmohinohi ia me na bulu mano pikake. Maloko o ke keena Ahaoleio, ua piha maikai no i na maka hanohano, na luna Aupuni o na aina e, na hoa o ki Ahaolelo, na alii manuwa, na hoa o ka Aha Kokamalu, a me ka lehulehu o poe makaikai. Ua komo mua ae na Kokua Lunakanawai ekolu o ka Aha Kiekie me na holoku, a mahope aku na Kuhina, a ua neooho nui ma ko Ukou mau wahi i hookaawale ia. Alaila, ua kooio ae ka Lunakanawai Kiekie me kona holoku oihana a noho ma kona wahi, a mahope aku no hoi ke Alii ka Moi a m* na Alii e ae, o ka wa no ia i ku like ae ai ke anaina holookoa iluna. Ua mau no ke ku ana o ke anaina pela a hoea na Alii iluna o ke kiekiena o na noho, o ka Moi mawaena, o ka Moiwahine ma kona aoao h«ma, o ka Hooilina Kalaunu ma kona akau, a o ke Kamaluwahine Kaiuiani ma ka hema*iho o ka Moiwahine; ma ke kua iho hoi 0

ha Alii ka Moi a mc ka Moiwahine fU Kama liikane opio, a o ka Mea Hanohano Ake mahope iho oka Hooilina Kalaunu. a o ka Mea Mahaloia ke Kiaaina o Oahu mahope iho o ke Kamaliiwahine opio, me na ukali ma ko la kou n?3u wahi, a o na kahili no hoi ma a maanei oke kie-kiena. Ua hoon:aVa ia na hana tna ka pule ana ae o i.a Ke\. A. Makinikoki, a mahope iho 0 ia ua heluhelu mai la ke Alii ka Moi 1 kana haiolelo Alii ma na olelo Hawaii me iieritan:a. Kia malalo iho ka o'elo Hawaii o

K» Hoiolelo W«he Ahaolelo a ke *hi ka Moi *'K NA I,l| \MK K.\ P<"iElK<">imiA: 4t L*a akoakoa mai oukou i keia la ;l<»ko oke Kau mau oka Ahaolelo i k»)/ke a/ ke Kiimukanawai, e.hana'i i na kanawai no ka pomaikai oke Aupuni. *'Hc.oluolu a maikai hoi Ko'u iauna ana mena A-ipuni nui o na Aina e. "K waiho aku ana O'u mau Kuhina i ke kanawai e hooponopono ana i na I'alapala Sila no na mea naauao i hana pono ia e ke kanaka; ahe kanawai no na ope leta kuloko a kuwaho hoi; e hoemi ana i ka manawaeae ana i ka lahui o Kina no ko lakou palapala ae e hoi; e hooholo pono aku i ke kanawai e pili ana i ke kuai hoolilo ana aku <> na aina home noho; na kanawai e pili ana i ka Uanako Hale Keta, e hoo maopoiw no ka hoohana ana i na dala waiho wale oka Hanako Hale Keta a m<j ke koena dala i hoomana ia eka Ahaolelo o ka makahiki iBSC; ka hooliana ana i kekahi mau hana hou o ke Aupuni a me kekahi mea e ae e hooholo ai i ka pomaikai o ke Auj)uni.

"H waiho aku ana no Au no ko oukou noonoo ana no na mea e pili ana i ka Bila Haawina. K haa»vi me ka mahuahua no na hana kuloko, a no ka hoomahuahua ana i na oihana kuloko 0 ke Aupuni. "L ike auanei oukou i ke kulana o ke Aupuni, a o na loaa a me na lilo i 111 makahiki elua i hala ae nei, ma na hoike o kela a me keia keena 0 ke Aupuni. K waiho pu aku ana no hoi i na loaa i manao wale ia, a me na hoolilo 1 manao ia no keia Kau. "Ke hoike aku nei Au i Ko'u hilinai e īioonoo akahele ia ana ka Bila Haawina a oukou e hooholo ai, e hookaulike ia na hoolilo i inanao ia ma na lilo ponoi o ke Aupuni mailoko ae o na loaa mau. ,4 K na Alii a me ka Poeikohoia, me ka pule ana e kokua mai ana ke Akua Mana Loa i ko oukou mau noonoo ann, kj kukala aku nei Au, ua wehe ia ke Kau Ahaolelo o ke Aupuni." I ka pau ana o ka haiolelo a ke Alii ka Moi, a mahope o ka pule hookuu a ke kahunipule, ua haalele iho Oia a •me na alii a me na poe kiekie e ae i ke 'keena Ahaolelo, a pela no hoi me ka lehulehu, o ka hora 12:20 ia. A e like me ka hele ana mai, pela no i hoi aku ai na niea a pau. O ka wa no ia i kahea ai ke Kakauolelo o ke Kau Kuikawa i na hoa e hoomalu ia ka Hale. Ua waiho ia ae ka inoa o ke Alii Kakela i lunahoomalu, aka, ua hoole oia; a ua koho ia ke Alii Wilimana i lunahoomalu no ka manawa, a ma ke noi a ke Alii Kakela, ua hoopanee ia ka Hale a ka hora 2 p. m. Ma ka hora 2 ua akoakoa hou ae ka Hale malalo 0 ka noho lunahoomalu ana no ka manawa o ke Alii Kakela. Wniho ia mai na inoa o na Alii Wail.i me Kakela no ke kulana Peresidena o ka Hale. Ma ke koho ia ana ma ka kilola ua lilo ke Alii Waila i Peresidena, he 43 balota i ko ke Alii Kakela 1. Waiho ia mai na inoa o ke Alii J. I.ikikini a me Mr. J. Kauhane no ke kulana Hope Peresidena, a ma ka balota ia ana. ua lilo o Mr. J. Kauhane i Hope Pcresidena, he $7 balota i ko ke Alii Likikini 6. O ko J. A. Magoon fMakuna) inoa ka i waiho ia mai i Kakauolelo, a ma ke noi ua kapae ia na rula, a ua koho lokahi ia oia ma ka o lima ana. Waiho ia inai na inoa o na Rev. E. S. l imoteo, J. Waiamau, a me J. M. Kealoha i kahunapule, a ma ka balota ia ana, ua liīo o Rev. E S. rimoteo i kahuhapule, he 37 balota i ko Rev. J. Waiamau 4, a me ko Rev. J. M. Kealoha 2. Oiai ua kapae mua ia no na rula ua koho lokahi ia o W. H. Halstead ī Makaino ka Hale. O na inoa o W. K Rice a me S. Hookano ka i waiho ia mai no ke kulana Klele, a ma ka balota ia ana, ua lilo o RU c i Elele, he 32 balota i ko Hookano 11. Waiho ia mai na inoa o M. Keliiaa a me S. Kuula i mea malama Hale, a ua lilo ke eo ia Keliiaa, he 34 balot|i i ko Kuula 6. Ma ke noi a ke Alii Kakela, ua hooholo ia o na rula o ke kau i hala, oia no ko keia kau. A ma ka ninau ia ana 0 ka hana, a ma kahi o na olelo hooholo, ua waiho mai ke Alii Kakela he olelo hooholo, e hoolaha mai ana he 13 ana mau bila kaoawai e lawe mai ana. Hoolaha mai ka I*oio Kuhina he olelo hooholo, e lawe mai ana oia he kanawii e hoopau ana i na Kiaaina, he bila kanawai e pili āna i ka 1

H»na a na Kiaaina, a he biia kanawai e hooponopono hou ana i ka Oihana Makai Kuloko. Na Mr. Kamiuoha 1 hoolaha mai, e lawe mai ana o!a he hooloii i ka Pauku 31 o ke Kumukanawai. Hoolaha mai ke Kuhioa Kalaiaina e iawe mai ana eia he 4 mau bila kanawai e piii ana i ka Kuna Kakau Kope; e hoomana ana i ke Kakauoleio Nui o ka Oihana Kiaaina e kakauinoa i na iaikini; e hookau aku ana i ka mana maluna ona Notari eka iehulehu no ka hooko ana aku 1 na hāohiki ana; a e pili ana hoi i ka Kanako Hale Keta Hawaii. m Na Mr. Paehaole i hoolaha mai he bila kanawai kana e lawe mai ana no ka hoopau ana i na uku kula o na Kula Enelani. Waiho toai ke Kuhina Waiwai ika hoike o ka Oihana Waiwai no elua makahiki i pau i Maraki 31, iBSB, aua haawi ia ina hoa. Ama ke noi ake Alii \\ ilimana, ua haawi ia i ke Komite Waiwai, ke hookohu ia lakou, Waiho mai ke Aiii Kakela he oielo hooholo, oia hoi, mahope oka heiuhelu ekahi ia ana o na bila kanawai e haawi koke ia aku ia i ke Komite pa'i, me ka hooiaha a ninau hou ole ia. Ma ke koi a ke Alii Wilimana, ua hoopanee ka Hale a ka hora 10 a. m. o ka Poakolu.