Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXI, Number 44, 29 October 1892 — Page 2
| This text was transcribed by: | Tanner Chun |
| This work is dedicated to: | To Kumu Emma and Kumu Del Rocco |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
MA KE HAUOHA.
HE HOOLAHA
I na Poe e paa nei i na Laikini i Hoopukaia e ke Keena Kalaiaina
KE KONO ia aka nei na poe a pau e paa nei i na Laikini i hoopukaia e ke Keena Kalaiaina e nana ne i ka Panko 2 o ka Mokuna 23 o na Kau@ o @, e helahela ana penei.
"Panko 2. Ina o Lokahi mea a mau mea paha e pua aoa i kekahi laikini mai ke Keena Kalaiana e hoopea i kana paoa, hoo@ hoku, a waiho ako paha i ka hana i haawi @ hikihiki loko o ka manawa i hoo@ na lakou no iloko o Kanakolu la mahope @o ia hoopaa ana, hoo@ ana a @ ana aki paha, e hoike mai na ia mea i ke K@ Kah@ @ ka paiapali a @ @kini la i ke Kahina Kahi@ @ o kekahi @ Apana paha.
E @ aku ana ka makemake o keia P@ hope aku.
CHAS. T. GULICK
@
@
@
@
Ko Hawaii Paeaina I Huiia
No ka Makahiki - - - $2.00
No @ono Makina - - - 1.00
Kuike ka Rula
(Graph)
O na Olelo Hoolaha a pau e hoouna ia mai ana no ka Hoolaha maloko o keia Nupepa, o hoouna pu mai me ka auhau, a in a, aole, nohe hookomo la.
HOOPUKAIA E KA
HAWAIIAN GAZETTE CO.
H. M. WHITENEY, Luna Nui,
J. U. KAWAINUI, Luna Hooponopono
POAONO - OKATOBA 20, 1892.
AOHE AHA KUHINA MANA O KA AINA.
Ke hele aku nei ka aina i ke anahulu o ka noho oloheoha ana aohe Aha Kuhina, a ua hele maoli ka Mana Hooko i ka eleu e pulale mai e hoopau ae i na naluea a me na pioo o ka hoololoiahili wale ana i na hana o ka lehulehu. A no ka maopopo ole i ka Ahaolelo o loaa ana he Aha Kuhina, a he mea makehewa hoi ke pokakaa wale ana o na hoa, e hoopanee ai mai kekahi la a i kekahi e hoonui lilo wale ai i na luna o ka hale, nolaila, ua hoopanee mai ka Ahaolelo mai ka Poalua mai nei a noho hou i keia Poakahi iho.
A hiki i keia wa, aole i kaheaia mai kekahi hoa o ka aoao lanakila nana i olepe aku ka Aha Kuhina o Makapolena, aka, aole no nae i nele ke Alii i ka hoomaopopo i ko ka aoao kanakila manao no ka wae ana i Aha Kuhina kupono no ka aina. A o ka hoapaapa ana i ka mea pono e hana ai no ka maluhia o ka aina a me ka pomaikai o ka lahui, he hele ana aku ia i ke ala e a-o aku ai mawaho o na palena o ke Kumukanawai i ae like ai ka lahui a me ke Alii. A he mea pono hoi o hoonauao iho na mea a pau, o ke Aupuni o Hawaii i keia wa, he Aupuni ia no ka lahui aole no ka mea hookahi.
Nolaila, no ka pomaikai o na mea a pau, a i mea hoi e noho oluolu ai na mana nui iloko o ka aina me ka hoohakaka ole, he mea pono i ke Alii e kahea mai i kekahi hoa o ka aoao lanakila e like me ke hoi haahaa a ia poe i ke Alii ma ko lakou palapala hoike manao. No ka mea, o ke kuikahi o ka Mana Hooko a me ka Ahaolelo ma o na poe la e wae ia ana i mau alakai no ka lahui, he mea ia e holopono ai na hana o ka lehulehu , aole e hoapaapa wale, no ka mea, o ka paa o ka Aha Kuhina a ke Alii e hookoha ai, aia no ia maluna o ka hilinai o na elele o ka lahui lloko o ka Hale Ahaolelo.
Ua mahui mai nei makou, eia kekahi mau hoa Ahaolelo o ka hapa uuku o ka Hale, ke hanu hele nei i kekahi mau hoa Hawaii e haha ai me ka olelo pu aku ua hookohu ia lakou i mau Kuhina, a pehea la, "e kakoo ana anei oe ia makou?" I ka ninau ia ana aku o na lalo o ka Aha Kuhina a pau a hoike ia mai, ua pane koke ia aku ka haina o ka ninau, "aole e paa kena Aha Kuhina i hookahi hona." O ka mea i pakike ino ia aku ai, no kea mea, o ka poe malokoo ua Aha Kuhina hapaku la, he poe no ka hapa uuku o ka Hale a o ka manao ma ia hana ana, he hoohaahaa a hoohenehene i ka hapanui o ka aoao lanakila nana i kipaku i na Aha Kuhina mua iho nei. Ma keia e ike ia iho ai ke alakai hewa ia nei ke Alii e keia poe. E akahele loa ke Alii i kana hana nui o keia mau la, no ka mea aia maluna o kana mau mea e hookohu aku ai ka palekana a me ka ole o ka aina iloko o keia wa kapekepeke o ke kulana.
Ka Moiwahine no ka Mokupuni o Keawe
Ua lohe wale mai makou, mahope iho o ka hookaa ana o ka Ahaolelo, e holo hoomaha aku ana ke Alii ka Moiwahine no ka moku nui o Hawaii. E lele mua ana paha ma Kau, a malaila ae ma ka lua o Pele a hiki i Hilo. Me he mea la, mai keia hoolala holo paha i Hawaii i apo ae ai kekahi mau nupepa a hookahua iho la, e holo ana ka Moiwahine i Amerika, me ka noonoo ole, he wa anu loa aku keia o Amerika e kupono ole ai ka huakai hele, a me ka iihaliha ole hoi i ka hopena alia koikoi i ili mai maluna o ka lahui, he wa pokole wale no i hala aku nei.
Ka Halema'i Moiwahine.
Eia ma kekahi wahi e ae o ka pepa o keia la, he manao i kakau ia e Moses Palau, he mea i loaa i na palapu o keia ola ana, a i hoi iloko o ka Halema'i e lapaau ia mai ai. Ke hoike nei oia i ka maikai o ka lawelawe lapaau ia ana o na ma'i malalo o keia mau kauka hou, ka maemae o ka malama ia ana o ka halema'i ma ano a pau, ke eleu a me ka maamaalea o ka malama ana a na kahu ma'i wahine haole, ka mikiala o ka hope kauka ma kana mau apana hana a me ka oluolu o na kauka. A ke kono mai nei oia i kona mau hoakanaka a pau i loaa i na ma'i o keia ola ana, e hoi iloko o ka halema'i e lapaau ia ai a e hoopau i na makau a me na hopohopo o na au i hala e aku, no ka mea he wa maikai loa keia e lapaau a e malama ia nei na ma'i.
Hoohalahala ko Hilo Akau Papa Alanui
Ua hoouna mai ko Hilo Akau Papa Alanui i ke KUOKOA, he palapala hoohalahala loihi i ke Komite o na Hana Hou o ka Ahaolelo, no ka nana pono ole ia o ko Hilo Akau mau hune alanui e ke Komite, a e koi mai ana e hookaawale ia i $11,000 no ko lakou mau alanui a i $5,000 no ke alahaka ma ke kahawai o Hakalau, a e hookomo ia ua mau haawina ala ma ka pauku i o ka Bila Haawina, Ua help papa mai lakou, he apana ko lakou i paa pono i na kahawai he aneane kanakolu ka nui a e kahe mau ana ka wai a puni ka makahiki. Aole he alanui maopopo ma kekahi wahi o ko lakou apana, no eiwa mile ka loa mai Hakalau a Kepehu, no ka mea e loli mau ana ke alanui kahi e helo ia ai, mamauli o ka hiki ole ke hele hou aku ma kahi alanui moowini i hele pinepine ia, a ua kaa loa aku iloko o na aina kuleana o hai e hele ia nei. A in a e pa mai ana na on a aina i ko lakou mau aina e komo wale ia aku nei e ka poe hele no ka imi pono wale aku ua ma kahi moali kahiko, alaila, e hiki ole ana ke hele hou ia ke haule mai ke kuaua mua. Aole oia wale, aka, he umikumamaha mau kahawai i moe ia e na alahaka, a o keia mau alahaka a pau aia wale no maluna o na kahawai hiki ole ke hele ia i ka wa ua, aia wale no i na wa maile maloo. Nolaila, ke kono mai nei lakou i ka Ahaolelo, e nana pono i ko lakou mau pilikia, a e haawi i ka haawina e hookaunaho ia ai ko lakou hune alanui.
Ka Hihia Wai O Wailuku
Mai ka mea kakau mai o ka nupepa namu Kalepa o keia kulanakauhale e noho ana i Maui, i ikeia iho ai ka hauhili o kela hihia "hoopaapaa wai o Wailuku," e manamana nei ekolu poo, oia hoi ka Mahiko o Wailuku, ke Konohiki aina Spreckels a me na kanaka o ka aina. Ke kakoo ia nei keia mau poo ekolu a kuleana iloko o ka wai e keia mau loea kanawai: Kakina a me Kamika no ka Hui Mahiko o Wailuku, Neumann, Hatch a me Kalua no ke konohiki aina a o C. W. Ashford no na kanaka o ka aina. O ka makemake nui o keia poe e aumeume nei i ka wai, e loaa on a olelo hooholo naauao a kupono.
O S. E. Kaiue, oia ke Komisina wai a me na Ala liilii no Wailuku, aka i ka wa i lilo ai keia hihia wai i mea kamailio nui ia, ike ia iho la, aole i kupono o Kaiue ke noho mai i lunakanawai, no ka mea he kuleana ko kana wahine iloko o keia hoopaapaa wai, no ka mea he aina kona e hookahekahe ia ana me keia wai e hoopaapaa ia nei, a ua koleana hoi i keia wai. Nolaila, ua hoole na loio o ka Mahiko i ko Kalue kuleana e noho lunakanawai mai, a ua waiho mai laua ia ka inoa o S. F. Chillingworth i pani ma ko Kaiue wahi, o na loio hoi o ke konohiki, ua waiho mai ia J. Kalama o Makawao, aka ua wae ae ke aupuni ia W. H. Halstead a hookohu aku la ma ke ano he kanaka e hoolaulea ai.
Nolaila, olai o Mr. Halstead i Honolulu, ua malama iho la oia i kana aha maanei, a i ka pau ana, ua hoopanee aku ia hookahi ua hoohalahala na loio o ke konohiki a me na kanaka, aole o Mr. Halstead mana e malama ai i kana aha ma Honolulu, ma Wailuku e noho ai ka pono.
No ia mea, ua pau nui aku na loio hoohalahala i ka holo i Wailuku, o hookekena i ka wahine a Kaiue e kuai i kona kuleana, hoihoi nui hou mai la ia Kaiue i lunakanawai no ka hihia, a noho iho la ka aha a Kaiue e hooloho ma Wailuku no ekolu la. O ka hopena i ike ia, oia ka hoopanee ia ana o na mea a pau a hiki i ka la 2 o Novemba aenei.
Ma keia e ikeia ai ua mana ole kekahi o keia mau lunakanawai, no ka mea, aole e pono e noho laua i ka wa hookahi. Nolaila, ua hoouna ia he hoopii i ka Aha Kiekie e hoopau ia Mr. Halstead, a ma ka aoao mai hoi o kekahi poe he hoopii e lawe ia ko Kaiue palapala hookohu Komisina Pono Wai.
Puupuu Akaika no ka Loteri
Ua hoolaha ae kekahi nupepa o Ohio, Amerika Huipuia, no na mea e pili ana i ka bila lulu piliwaiwai e kaapa nei i mua o ka Ahaolelo Hawaii, penei:
"Ua noi aku nei ka uhi lotari o Lousiana i palapala hoohui i ke aupuni Hawaii, a eia he bila imua o ka Ahaolelo ma Honolulu. Ke haawi aku nei ka hui e uku i $500,000 no ka makahiki no ka manawa he Iwakalua-kumamalima makahiki ka loihi e ku ai o ka palapala hoohui, in a nae aole auhau e kau ia maluna o kona mau waiwai, a e ae ia na eko leta e lawe i ka lakou mau ukana . O ka ae ia o na eke leta e hali i ka lakou mau mea hana, oia wale no ka lakou manaolana e hoomau aku ai i ka hana ma Amerika Huipuia. Ua hiki wale no ke ulupa ia ka lakou mau hoolala ma ka aoao ia ka lakou mau hoolala ma ka aoao o Amerika Huipuia, ma ka hoole ana aku aole e lawe mai i na eke leta mai Honolulu mai a kaana ae, a i ole ia aole e ae aku i na palapala e kakau la ana no Hawaii, e like ka loihi o ia hoohoka ana aku e like me ka loihi o ka loteri e lawelawe ia ai malaila. O ia ano hana a Amerika Huipuia e hoohana aku ai, e lilo auanei ia i mea e waiwai ole loa ai ua lotari la."
He puupuu ikaika keia manao houpuupu o kela nupepa ia Hawaii nei a me ka hui e hoomoemoe uhane mai nei. Pau pu me na nupepe kokua i ka loteri a me na alii elua i kuai e ia laua iho no ka Hui Piliwaiwai.
Na hana a ke Kolohe.
Ua loaa aku i ke kakahiaka Poakahi i hala ka hale amara o Mr. Thos. Hollinger ma alanui Moiwahine, ua komo ia e ka aihue, a o ka pahu hao waiho dala keia ua hamama na pani a ua lilo he $15. Ua komo ka aihue ma ka puka aono, hoohana ia na mea paahana oloko o ka hale ma ka wili ana i kahi o ka puka ki pokakaa, hookomo ia ka pauda a hoopuni ia owaho me ka welo pulu i ka wai, i ole ai e nakolo i ka wa e pahu ai. Ua hemo pu ka puka o ka pahu hao, a ua poino he mau wahi e ae o ka pahu hao.
I ka Poaono aku, maloko no o ua pahu hoa nei, he $900, a ioa paha ua kani ka aka a keia aihue, no ka mea ua manao no ka on a o ka hale hana e waiho no iloko o ka pahu hao a Poakahi, aka i ka wa i pau ai ka hana o ka Poaono, ua lawe aku la oia i kela huina dala nui ma kahi oi aku o ka maluhia a hookoe iho i ka $15 wale no.
O ka makamua keia o ke ano aihue i hana ia e like me kela moolelo maluna aenei ma Honolulu nei, ka wawahi ia o ka pahu dala a kekahi mea ma ke ano aihue me ka pauda. Ua hana ia keia wawahi pahu hao mawaena o ke ahiahi Poaono a me ke kakahiaka Sabati ma kahi hele ia e na kanaka, a kokoke hoi i ka makai, eia nae aohe mea a lohe iki ia, koe wale no ka mea @iai o ka Hui Telepono Mutual e olelo nei, @e oia i kekahi mea pahu mawaena o ka hora 4 a me 5 wanaao Sabati.
Welawela ke Kai o ka Moa.
O kela mau pake elua i hope ia ai maloko o ka Halekuai O Ton On Jan & Co. ma Alanui Nuuanu, no ka loaa ana aku o na tini opiuma he 874 i lawe ia mai ka mokuahi Australia a waiho ia ma kela hale maluna ae i kela mau la aku nei, no laua na inoa Ah Foo a me Ng Chin, ua hookolokolo ia iho nei mahope o ka hoopaneenee ana i mua o ka Aha Hoomalu. Ua ae o Ah Foo i ka hewa, mamuli o ka hooili ana i ka hewa, maluna iho on a, a o Ng Chin joi, ka me e malama ana i ka halehuai i kela wa, a kokoolua hoi i hopu pu ia ai, ua hoole loa aohe i lihi launa iki aku i keia opiuma. I ko ka Lunakanawai Hoomalu hoonohonoho ana mai i na olelo ike, ua loaa iho la laia na pake a i elua ua hewa, nolaila, ua kau aku oia i ka hoopai he $250 pakahi, me na koina a hookahi makahiki hoopaahao ma ka hana oolea. Ua pakui olelo mai ka Aha, he mea pono e hoopai koikoi loa ia ka poe hoopae malu i ka opiuma, aka, aole nae ka ahaolelo i hana i kanawai e like me ia.
He Powa ma ke Alaloa.
I ka hora 6 a me hapa o ke ahiahi Poakahi nei, i kekahi wahine haole o Mrs. Colburn ka inoa i puka mai ai mailoko mai o ka Hale Kikowaena ma Alanui Alakea a mamua pono o ke alo, aia hoi ua hele awiwi mai la kekahi mea kino kanaka mahope ae on a a pai mai la me ka ikaika. Ua poniuniu ia iho la ia, a o kana wahi eke paa lima e hele pu ai me ke kanaha dala iloko, ua haule iho la, a e ole ua kaili ia ae la paha. Mamua o ka pau ana ae o ke poniuniu, ua nanowale e aku la ka powa ma kahi alanui olowi malaila koke iho no.
I ka auina Poalua mai, ua hpuia o Chas. Leonard mamuli o ka hoohuoi ia nana i hana i keia powa, a o ua Leonard la, he keena no kona e noho hoolimalima nei maloko o ka Hale Kikowaena.
Ua hoao ia e powa o Mr. W. Mutch kamana i ka hora 7 paha o ke ahiahi Poalua nei, ma kahi kokoke i ke Kula Kamehameha, ma kona ala e iho ana no ke kaona nei mai kona wahi noho mai mahope aku o ke Kula Kamehameha. E ole e hopu i ke pine pa a hoana e hahau puhili ai ka powa a holo.
Na Pepehi Kanaka o Kona.
Ua ninaninau ia mai nei imua o ka Aha Apana o Kona Akau, o J. Costa, he Italia a me kana wahine he Norewai, no ka pepehi ana a make ke kaikaina o ka pepehi ana a make ke kaikaina o ka wahine ma Kainaliu i ka la 3 aku nei o Okatoba, a ua waiho ia aku laua no ke kau kiure. Ma na lono i hoea mai, ua loaa aku iloko o ka opu o ka wahine i naauauwa ia ka laau make i lawa ka ikaika e pakaha ae i ke ola o na kanakolu ekolu. Ua lawe loa ia mai nei ka opu a me na mea oloko e nana pono hou ia ma Honolulu nei.
Ma ke ku ana mai o ka Malulani i ka Poalua aku nei, e hoopaa ia ma ka Hale Paahao o Oahu a hiki i ka wa e lawe ia aku ai laua imua o ke kau kiure kaapuni ma Waimea e hookolokolo ia ai i keia Novemaba koko iho.
Dala Gula Amerika ma Italia.
Ua lilo i mea e haohao nui ia ai ka loaa ana o ke dala gula huahelo nui ma Italia ka aina i ike ia aole on a mau lua mine gula, a peia aku, a e uku hoi i kona mau bona aie lahui i ko waho ma kahi o $50,000,000 ma ke gula i kela a me keia makahiki. No keia ano pohihihi, ua hoakaka ae o Dering ke kakauolelo o ka Emebesadoa Beritania ma Roma, ua lu ia e na poe kaahele Amerika wale no he $35,000,000 dala ma ke gula i ka makahiki, a o kekahi lahui e ae ka huina papalua o keia huina e kau ae la maluna. Mawaho ae o keia e homo mau aku ana iloko o Italia mai ka poe hoahanau Katolika na dala gula hookupu.
Ua kikoo ia mai o Miss Lucy Aukai, kekahi o na kaikamahine kahiko o ke Kula Hanai Kaikamahine o Kawaiahao, e lilo i kumukula no ke Kula Enelani o Anahole ma Kauai. A ma ka Iwalani o ke ahiahi Poalua nei i hoi aku ai oia no kona kahua o ka hana. Hele ia imua e hoike aku i ka pomaikai o ka naauao.
NUHOU KUWAHO
Amerika
Akahi no a hoike ia ae ka oiaio imua o ka lehulehu aole loa he mana i loaa i kekahi mea ola ke kaohi ana iho i ke ola uhane a hanu ola o ke kanaka. Pela i hoike ia ae ai ma ka Hale Keokeo ma Wasinetona, aole he hiki i ka ike a me ka kaauao o ke kanaka ke kaoke iho i ka kanu ola o Harisona wahine, wahine a Peresidena Hirsona. No keia kumu ua kau iho na alina hoike na maluna o ka Peresidena i ke kaumaha, luuluu a me ka pilih@, a ua hiki ke ike ia aku maluna @ kona mau heleheleua. Ma kekahi halawai Aha Kuhina i malama ia ma ka la 4 iho nei o Okatoba, ua ike aku na kuhina i ko ka Peresidena ano hakanu a hoomaopopo ole i na kumuhana like ole e noonoo ia ana, a nolaila, ua eu ae la lakou a pau a haalele iho la i ke keena.
Mokukuna Haleoyn.
O ka mokukuna Haleoyn e kaulana mai nei no ka hoopae opiuma a me Pake, ua hopu ia mai nei oia a eia oia ma Esquimalt, Columebia Beritania, kahi i mo-ku ai malalo o ke kiai a hoomalu ana a kekahi luna dute awa.
Ma kahi o Gilsmore.
Mamuli o ka make ana mai nei o Gilsmore, ka mea nana i kukulu a hookumu i ka Puali Puhi Ohe Gilsmore's Band, kekahi o na puali puhi ohe kaulana o ke ao nei, no la mea, ua kauoha ia aku o D. W. Reeves, he loea no hoi a aia ma Potelana Oregon i keia wa, e hoi aku i Sana Lui a e lawe ae i ke alakai ana i ka puali.
No Elua Mokukaua.
Ua hiki aku he kauoha i Sana Diego e kauoha ana i na kapena o na mokukaua Kaletona a me Baltimore e holo aku ma kahi i kapa ia Redondo, a aole laua e komo pu aku iloko o na hookahakaha mokukaua e malama la ana malaila me kekahi mau mokukaua e ae. No keia kauoha ua haule wale ka manaolana o na aliimoku.
Kahua Lanahu ma Samoa.
Ano no ka manawa hope loa, aka no a loaa i ke aupuni o Amerirka Hui ke kulana a me na hooia no ka loaa ana o ke kahua hoahu lanahu ma Pago-Pago, Samoa, a ua hooholo ia he haawina o $100,000. Ua manao ia he mea pono e loaa on a mau eka he iwakalua-kumamalima no ke kukulu ana i ke kahua hoahu, aka, ua ike ia he nui loa ka poe mea kuleana aina ma ia wahi, no ia mea ua kuai aku ke Aupuni ia mau kuleana a pau no $5,000.
No na Mea Pili Balota.
Ua lilo ae nei i ka aoao Demokarata ka mokuaina o Georgia ma ka heluna nui oi heawheaw o 70,000.
No Kile.
Ke puapuai mai nei na lono mai Kile e olelo ana, ua hoalii iho na hana anunu mana, na mana hookikina, ka powa akea ma na alanui a me na hana powa kaamahu, ma kela a me keia wahi o Kile, a aole he la e nele me ka lohe ole ia o kekahi o keia mau hana.
Venezuela.
Ua hiki aku o Kenela Crespo o ka aoao kipi a me kona pualikoa mawaho pono o na ipuka o ke kulanakauhale o Caracas. Ua haule pio ka pualikoa o ke Aupuni. Nele ka Peresidena Pullido me ka pualikoa ole nana e kakoo.
Geremania.
Ua ulu ae he ano kuee mawaena o Kuhina eulenberg a me ke Kuhina Nui Caprivi. Ano mama i kinohi aka, ua hahana loa mahope mai nei. Ua ulu keia mamuli o kekahi mau lawelawe a ke Kuhina Nui e pili ana i ka bila kanawai koa. Mamuli o keia ua komo kino aku ka Emepera ma ke ano he mea uwao.
Ke hoomahuahua puahia mai nei ke aupuni o Geremania ma ka pakui hou ana iho i 140,000 mau koa hou iloko na pualikoa lehulehu like ole, wahi a ka hoike a ka nupepa Speclator o Ladana. he hoomahuahua ana keia i ka heluna o na koa no na makahiki elua e hiki mai ana.
Enelani.
Ua koho ia mai nei ka Meia hou o Ladana, oia o Alderman S. Knill he Katolika Roma olaio ma ke kuamoo. Ua hoole oia i ka hele ana aku i ke anaina ike a hoolaa maloko o ka Luakini Hoole Pope, a ua ae e hoouna i paui nona. Iaia i hoike ae ai i kona manao like me keia ae la, ua noke ia oia i ke ke a me ka uwa ia e na kanaka me ka huhu nui. Ua olelo ae kekahi mau mea haiolelo e koho hou ia ka Meia kahiko.
He Kaua a Hiki mai.
Mamuli o na ao omamalu kaua e manao ia nei e kau iho ana maluna o Europa, nolaila, ua hoomahuahua ae o Auseturia i na lilo o ka oihana koa ma kahi o hapalua miliona dala.
Mamuli o ka holo ana o kekahi bila kanawai koa ma Geremania, na ia mea i haawi aku i ka mana i ke aupuni ma ka ohi ana he 90,000 koa i kela a me keia makahiki, a me 53 batari pukuniahi pukaa. E hoomahuahua pu ia ae ana ka pualii kaua lio.
Ma'i Korela ma Nu Loka
Ke aneane aku nei e pau loa ka ma'i korela ma Nu Ioka, a aole he mea e hopohopoia ai ka laha ana no ka ikaika o ka hoomaluia ana e ka Papa Ola. Ke ano emi mai nei no hoi ka laha ana o ka ma'i ma Europa, a oiai ke kokoke mai nei ke kau anu, nolaila o ka hiki aku no ia, i ka panina hope. A hiki i keia wa he 17,701 ka huina nui o na ma'i a he 7,586 poe i make ma ke kulanakauhale o Hamebuga.
O ka mea kakau o ka nupepa New York Herald oia o Stanhope, ua o ia oia me ka palahehe o ka ma'i korela; ua hiamoe pu oia me kekahi mea ma'i ma Hamebuga, a aole oia i loaa iki i ka ma'i. Ua lilo oia he liona ma Parisa.
Hoolaha Hou.
AHA HOOKOLOKOLO KAAPUNI APANA Elua o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka Hooponopono Waiwai. Ma ka hana o ka waiwai o NAKIAWEAWE (k), o Kipahulu, Mani, i make kanoha ole.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ia ana mai o ka palapala noi a Ino. W. Kalua, e hoike ana ua make kauoha ole o Nakiaweawe. no Kipahulu, Maui, ma Kipahulu, Maui, i ka la---------o-----------159---,a e noi ana e hoopononoia ka waiwai a e hooholoia i na hooilina.
Ua kauoha ia o ka POAHA ka la 17 o Novemaba, M. H. 1892, ms ka hora 10 kakahiaka, oia ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua nei la imua o ua Lunakauawai ia, ma ka Hale Hookolokolo, ma Hana, a ma ia manawa a ma ia wahi no, e hele mai ai na mea a pau i pili e hoike mai i ke kumu. in a he mau kumu olelo ko lakou e ae ole ia ai ua noi la.
Kakania ma Wailuku, Ko Hawaii Pae Aina.
Okatoba 22, M. H. 1892.
A.N. KEPOKAI,
2413-3 Lanakanawai Kaapuni Apana Elua.
AHA HOOKOLOKOLO KAAPUNI APANA Elua o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka Hooponopono Waiwai. Ma ka hana o ka waiwai o NAKIAWEAWE (k), o Kipahulu, Mani, i make kanoha ole.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ia ana mai o ka palapala noi a Ino. W. Kalua, e hoike ana ua make kauoha ole o Nakiaweawe. no Kipahulu, Maui, ma Kipahulu, Maui, i ka la---------o-----------159---,a e noi ana e hoopononoia ka waiwai a e hooholoia i na hooilina.
Ua kauoha ia o ka POAHA ka la 17 o Novemaba, M. H. 1892, ms ka hora 10 kakahiaka, oia ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua nei la imua o ua Lunakauawai ia, ma ka Hale Hookolokolo, ma Hana, a ma ia manawa a ma ia wahi no, e hele mai ai na mea a pau i pili e hoike mai i ke kumu. in a he mau kumu olelo ko lakou e ae ole ia ai ua noi la.
Kakania ma Wailuku, Ko Hawaii Pae Aina.
Okatoba 22, M. H. 1892.
A.N. KEPOKAI,
2413-3 Lanakanawai Kaapuni Apana Elua.
AHA HOOKOLOKOLO KAAPUNI APANA Elua o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka Hooponopono Waiwai. Ma ka hana o ka waiwai o NAKIAWEAWE (k), o Kipahulu, Mani, i make kanoha ole.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ia ana mai o ka palapala noi a Ino. W. Kalua, e hoike ana ua make kauoha ole o Nakiaweawe. no Kipahulu, Maui, ma Kipahulu, Maui, i ka la---------o-----------159---,a e noi ana e hoopononoia ka waiwai a e hooholoia i na hooilina.
Ua kauoha ia o ka POAHA ka la 17 o Novemaba, M. H. 1892, ms ka hora 10 kakahiaka, oia ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua nei la imua o ua Lunakauawai ia, ma ka Hale Hookolokolo, ma Hana, a ma ia manawa a ma ia wahi no, e hele mai ai na mea a pau i pili e hoike mai i ke kumu. in a he mau kumu olelo ko lakou e ae ole ia ai ua noi la.
Kakania ma Wailuku, Ko Hawaii Pae Aina.
Okatoba 22, M. H. 1892.
A.N. KEPOKAI,
2413-3 Lanakanawai Kaapuni Apana Elua.
MA KE KEENA O KA LUNAKANAWAI Kaapuni, Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai o HILINAI (k) no Kau, Hawaii, i make.
Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala noi a Kekahi (k), o noi aua e hooponopono ia ka waiwai o Hilinai (k), no Naalehu, Kau, Hawaii. i make kauoha ole, a e hoonoho aku ia J. W. Smithies i Lunahooponopono no ia waiwai. Nolaila, ua kauoha ia na mea a pau i pili, o ka POALIMA. oia ka la elua o Dekemaba, M. H. 1892 nei, i ka hora 9 kakahiaka, ma ka hale hookolokolo o Waiohinu, Kau, Hawaii, oia kahi a ine ka manawa i kohoia no ka hoolohe aku i ua noi ia me na mea kue ke hoike ia.
F. S. LYMAN,
Lanakanawai Kaapuni Apana Ekolu, H. P. A.
Hilo, Hawaii, Okatoba 17, 1892. 24123
UA NALOWALE
KA BUKE BANAKO HALE LETA HELU 1486, a o ka mea e loaa ana e hoihoi mai i ka Banako Hale Leta.
BILA KAPAKAULA,
Kahehuna, Honolulu, Okatoba 24, 1892.
2413-2*
HOOLAHA PAPA HOOPII AUHAU.
E NOHO ANA KA AHA HOOPII AUHAU o ka mokupuni o Hawaii, i keia A. D. 1892, ma na apana lehulehu malalo iho:
Kohala Akau, ma ka Hale Hookolokolo, POALIMA, Novemaba 18, hora 9 a.m.
Kohala Hema, ma ka Hale Hookolokolo, POAKAHI, Novemababa 21, hora 9 a.m.
Hamakua, ma ka Hale Hookolokolo, POALUA, Novemaba 22, hora 9. a.m.
Hilo Akau, ma ka Hale Hookolokolo, POAKOLU< Novemaba 23, hora 9 a.m.
Hilo, ma ka Hale Hookolokolo, POAHA, Novemaba 24, hora 9 a.m.
Puna, Hale Hookolokolo, POAONO, Novemaba 26, hora 9 a.m.
Kau, Hale Hookolokolo, POAHA, Dekemaba 1, hoomauia mai Novemaba 20 mai.
Kona Hema, Hale Hookolokolo, POALUA, Dekemaba 6, hoomauia mai Novemaba 30 mai.
F. S. LYMAN
Lunakanawai Kaapuni o ka Mokupuni o Hawaii
Hilo, Hawaii, Oct. 17 1892 2412-3t
Hoolaha a ka Lunahooponopono
O KA MEA NONA KA INOA MALALO IHO nei, na hoonoho ia mai au e Hou. A. N. Kepoikai, Lunakakawai Kaapuni o ka Apana Elua, ma ka la 14 o Okatoba, 1892, i Lunahooponopono no ka waiwai o WAINEE (w) i make, no Wailuku, Maui. Nolaila, ke hoolaha ia aku nei ka lohe i na mea a pau, in a he mau aie ko ka mea i make ia lakou, e waiho mai i ka lakou koi me na bila i hooiaoia iloko o na mahina he umi mai keia la aku o hooleia ananei. A o ka poe i aie i ka waiwai o ka mea make, e hookaa mai ia'u. A o ka poe e paa ana i kahi waiwai o ka mea i make, e hoihoi mai ia'u. E loaa no au ma wailuku, Maui.
JNO. W. KALUA.
Lunahooponopono Waiwai o Wainee (w) i make.
Wailuku, Maui, Oct. 15, 1892. 2412-4t
HOOLAH A KA LUNA HELU A ME LUNA AUHAU O HILO.
E HIKI ANA KA LUNA HELU A ME KA Luna Auhau ma keia mau wahi i kuhikuhi ia malalo iho:
APANA O HILO
Hilo Kaono, Novemaba 3, 4, 5, 10, 11, 12, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 25, 29 a me 30, a mai Dekemaba hiki 1@.
Papaikou, Nov. 1 mawaena o 11 a.m. me 2 p.m.
Pepeekeo, " 7 " 10 " " 12 m.
Honomu, " 8 " 2 p.m. " 4 p.m.
Hakalau, " 9 " 8 a.m. " 12. m
APANA O HILO AKAU.
Honohina, Nov. 21 maw. 10 a.m. me 12 m.
Papaaloa, " 21 " 3 p.m. " 6 p.m.
Laupahoehoe, " 22 " 12 m. " 5 p.m.
@ a me Nov. 23 a pau.
Ookala, Nov. 22 maw. 8 a.m. a me 10 a.m..
E hoopii koke ia na auhau e koe ana aole i hookaa ia ma ka ia 15 o Dekemaba me 10 keneta paken.
O na ilio a pau e loaa aku ana aohe metala no 1892 mahope aku o Dekemaba 15 e luku ia no.
N. C. WILLFONG,
Hope Lunahelu me Auhau o Hilo a me Hilo
Akau.
Aponola:
H. C. AUSTIN,
Lunahelu Nui Apana 3 2412-4
Hoolaha Hou.
AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE O KA HAWAII Pae Aina. Ma ka hooponopono waiwai. Ma ka hana o ka waiwai o LUKA o Honolulu, Oahu, i make kanoha ole.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ia ana ma ka palapala noi a Kupihea lii@ ua make ua Luka la o Honolulu me ke k@ ole ma Honolulu. @a ka la K@ka@a. @ @
MA KE KEENA O KA @
Hilo, Hawaii, Oct. 17. 18@
AHA KIEKIE O KA HAWAII P@ ka Moponopono Waiwai. Ma@ waiwai o Maui. @
No ka mea, ma ka h@ ana mai o ka palapala @ a H.G. @ kahu malama waiwai o Aujsut @ ana e ae ia aku oia @ mau apana aina i @ la ma Wailuku i ole@
(1). Apana aina ma Kalua ma W@ wahine ia August Jean. @
(2). He @ A@ P@
(3.) A@
Nolaila ke ka@
Honolulu, Okatoba 14, 18@
Na ka Aha:
2@ HENRY @
AHA HOOKOLOKOLO KAA@NI APANA Elua o ko Hawaii Pa@ Aina. Ma ka Hooponopono Waiwai. Ma ka hana o ka waiwai KUNAKA (@) @Kipahulu, Maui, i ma@.
Ma ka heluhelu a me @a waiho ia @ ka Palapala Noi a Hana Na@ make ka@ ole o Kanaka @ K@, Maui, ma ----@ ka la-----o-----@---, a e @ ana e hooponopono ia ka waiwai, a e 2 ia i na hooilina.
Ua kanoha ia o ka POAHA ka la 17 o Novemaba, M. H. 1892, ma ka @ kakahiaka, oia ka manawai i koho la no ka hoolohe ana i na n@ la imua o ua lunakanawai la, ma ka Hale Hookolokolo ma Hana, Maui, a ma ia manawa a mai ia wahi no, e hele mai ai na mea a pau i p@ e hoike mai i ke kumu, i@a he kumu @ ko lakou, e ae oi@ ia ai na noi la.
Kakania ma Wailuku, Maui, Ko Hawaii Pae Aina, @
A. N. KEPOIKAI
24@
Hoolaha Hooko o ka Moraki a me Ko Kuai.
KE HOIKE IA AKU NEI KA LOHE INA mea a pau, i kulike ai me ka mana o ke kuai iloko e kakahi moraki i hana ia e HANA MAKENA o Hilo, mokupuni o Hawaii. @ J. A. Scott, o Wainaku, mokupuni o Hawaii, ma Okatoba 1, 1890. i kope ia iloko o ke Keena Kekau Kope Duke 129 a ma na aoao 5 me 6, no@ mea e paa nei i ka moraki e hooko aku @ kumu ka @i ia o ka aelike, oia ka hoo@ ia o ke kumupaa a me ka ukupanee i ka wa@ hookaa ai.
Ke hoolaha hou ia aku nei mahope iho o ka pau ana o na hebedoma ekolu mai ka la aku e keia hoolaha ana, alaila e kuai ia aku no ma ke kulala akea, ka aina i paa maloko o ua mo@ la, ma ka Hale Hookolokolo ma Hilo, ke hiki aku i ka la 29 o Okatoba, 2892, hora 12 awakea o ia la.
Na uku hana palapala i ka mea e lilo ai.
J. A. Scott
Mea a paa nei i ka moraki.
Kakauia ma Hilo, Okatoba 6, 1892.
No na mea i koe e ninau ia Hitchcock a me Hitchcock.
O ka waiwai i paa maloko o ua moraki la, oia keia malalo iho:
O kela aina a pau e waiho la ma ka apau@ Hilo, mokupuni o Hawaii, nona na aoao i k@ kuhi ia malalo iho:
O keia aina e waiho la ma Puueo, Hilo, Hawaii, ma ke alanui Amauulu a e hoomaka ana ma ke kihi komohana hema o ka Apana @ holo Akau 15 Kom. 2.03 kaulahao, alaila Hema 70 Komohana . 70 kaulahao; alaila Hema 15 Hik. 2.00 kaulahao a hiki i ke alanui; alaila holo ma ke alanui Akau 66 Hik. 73 kaulahao a hiki i kahi i hoomaka ai, a nona ka ili he 15 @ o ka eka. oi aku a emi mai paha, me na pono hoa aina, pilikana a me na mea a pau i pili i ka aina. 2411@
Ke hoike ia aku nei ka lohe o ka hoolaha hooko moraki o Hana Makaena a J. A. Scott, na hoopanee ia a hiki i ka wa e hoolahi hou ia aku ai.
J. A. Scott, Mea e paa nei i ka Moraki, Hiko, Oct. 17, 1892
KUAI KUDALA!
MA KE KAUOHA A VALDEMAR KNUDSEN Esq., Lunahooponopono Waiwai o ka waiwai o J. H. HOOPIOPIO, i make, e kuai aku ai ma ke kudala akea ma Awa, Waimea, Kawai, me ka
POAONO, NOVEMABA LA@5
Hora 10 A. M..,
i ka waiwai i hoakaka a kuhikuhi ia malalo i@ nei:
1-0 kela pana aina i kapaia o "Awa" ma @ awawa o Waimea, mokupuni o Kauai, nona ka ili he 2 mau eka, 2 ruda, 23 peka, a i kuhikuhi ia ma ka palapala Sila Nui Helu 4819 ia Kalaiki,
2-0 kela aina a pau iloko o ka Palapala Sila Nui Helu 5282 ia Nawaalaau, nona ka ili he @ mau eka, 10 peka.
3-0 kela aina a pau i kapaia o "Kaluawaka," Palapala Sila Nui Helu 5285 ia Poipu, nona ka ili he 3 ruda, 20 peka.
4-0 ka aina a pau iloko o ka palapala hoolilo a Kamehameha IV, a me Ema kaua wahine i kakau ia ma Novemaba 1, 1887, a i kope ia ilo ko o ke Keena Kakau Kope e ke Aupuni, Buk@ 19 a ma na aoao 431-432 ia Kuheleloa a nona ka ili he 2 ruda.
5-0 kela aina a pau i kapaia "Waiuli" e like me ka palapala hoolilo a Kamehameha IV, a me Ema kana wahine ia Hoopiopio ma Augate 22, 1862, i kope ia ma ke Keena Kakau Kope o ke Aupuni Buke 15 a ma na aoao 413, 414 a me @, nona ka ili he 1 eka, 20 peka.
6-0 kela aina a pau iloko o ka Palapala Sila Nui Helu 7605 i kapaia o "Noni," a nona ka 2 he 4 eka, 1 ruda, 8 peka. Ela kela apana aina malalo o ka hoolimalima i ka Hui Wiliko a Waimea ma ke $35 o ka makahiki.
7-0 kela aina a pau iloko o ke Kuleana Hoona Aina Helu 5396 ia Hiiaka, a i hoolilo la @ J. H. Hoopiopio ma ke kuai i Maraki 26, 1@ kope ia iloko o ke Keena Kakau Kope o ke Aupuni Buke 49 a ma na aoao 322 a me 323, nona ka ili he 2 ruda, 22 peka.
8-0 kela aina a pau iloko o kela palapala hoolilo a Kamehameha IV, a me Ema kana wahine ma Novemaba 30, 1887, a nona ka ili he 34 peka ia Opunui, ka makuakane o J. H. Ka hoopiopio.
9-0 kela aina a pau iloko o kela palapala hoolilo a Kamehameha IV, a me Ema kana wahine ia Aimanumanu ma Novemaba 30, 18@7, a nona ka ili he 1 ruda, 27 peka, a i hoolilo ia ia J. H. Hoopiopio ma Maraki 12, 1887, kope ia i ke Keena Kakau Kope Buke 127 aoao 425.
O kela mau aina a pau maluna ae, eia lakou ke waiho nei ma Waimea. O na aina mai ka helu 1 a hiki i ka 7, ua paa lakou malalo o ka moraki mua ia Gay a me Robinson, oia hoi o ka aie e koe ana ma ka ia 14 o Lune, 1892, he $674.58 a ua hoolilo ia aku ia V. Knudsen ma ia la, me ka paa pu malalo o ka moraki elua ma ka la 17 o Okatoba, 1890, ia V. Knudsen no ka $1700 a me ka ukupaneee.
-> Dala Kuike. Na ka mea kuai mai na lilo me na palapala kuai.
-> No na mea i koe e niuau ia V. Knudsen
Esq.. Kekaha, Kauai.
A. MYHRE,
2411-3 LUNA KUDALA.