Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXI, Number 44, 29 October 1892 — KIPAKUIA O W. B. Kapu mai Tapitenea mai. Pekapeka a na Kahuna Katolika. Hoao ke Kapena e Kuai ma ke Ano Kauwa kuapaa. [ARTICLE]

KIPAKUIA

O W. B. Kapu mai Tapitenea mai.

Pekapeka a na Kahuna Katolika.

Hoao ke Kapena e Kuai ma ke Ano Kauwa kuapaa.

Ma ke kakahiaka Sabati i haia, ua hul pu aku la ko makou mea kakau me \V. B. Kapu, a mnaninau pono aku la i na kumu o kona lawe ia ana mai Tapiteuea aku, a ua hoike mai oia penei:

" lioko aku nei o ka maiama o Feberuari i haia, ISO2, ua maiama la he hoike hui nui o -na Kula Sabati o Tapiteuea ponoi iho, mai ka aoao akau a ka aoao hema, a he hookahi wahi e hoike ai. Mahope Iho o ka pau ana o na hana hoike kula, ua waiho mai la o Paaluhi he manao paipai maiaio o keia oieio a lesu, "Owau no ke aia a me ke ola," a pau kana mau wehewehe ana ua ku aku au a kakoo i kona mau manao, me ko'u oielo pu ana i ke anaina, aohe ala eae o lesu wale no. Tka hookuu ia aua o na hana, ua hoi aku la keia a me keia a hoike aku ia imua o na kahuna lvatoiika ua hoino au i ka Pope, a me kekahi mau olelo e ae he nui wale aku. Ua iilo kela mau oielo i mea no na kahuna Pope e huhu ioa &i a hooholo iho la e hoopii ia 7 u imua o ke kapena o ka manuwa Beritania ke ku hou ae malaiia.

"Nolaila, ma ke ku hou ana ae o ua mokukaua Beritania la [Royalist] ma Tapiteuea, ua hele aku kela poe a hoopii ia'u imua o ke kapena, me ka olelo aku <<aole maikai o Kapu, hoino nui loa oia i ka Pope." Ua nui ka huhu o ke kapena no keia mau olelo, a ua ninau inai oia ia'u ina paha he oiaio ua hoino au i ka Pope, ua hoole aku au imna ona. Ua ninau ia kekahi kanaka Kilipati 0 Taubo ka inoa, ina ua hoino au i ka Pope, ua hoole aku keia kanaka, ua olelo pu aku i ka wa mamua loa 1 olelo ai au pela. Aka, ua hoopaakiki mai no ke kapena i ka ninau ana iaiu, a ua hoole mau aku no keia Kilipati. Ua ninau mai kela kapena manuwa i ka mea nana i kau na kanawai o ka aina, a ua pane aku au na na kanaka no o ka aina, aole hoi o'u kuleana e kau ai i kanawai no lakou. I kona ninau ana aku i na kanaka i ka mea nana i kau ko lakou mau kanawai, a ua pane aku lakou: <Nau (na ke kapena) i kau ko makou kanawai.' Ua nui ka huhu o kela kapena ia J u, a kauoha iho ia ia'u e opeope i ko 7 u mau wahi puolo a kau iho maluna o ka mokuahi i ka wa e ku mai ai iloko o hookahi a eiua paha la, [oia ka Montserrat,] a hoi aku no Hawaii. Ninau aku iaia, 'nawai la e uku ko'u uku moku?' Pane mai kela, «O, kau aku maiuna o kela moku a hoi no Hawaii.' Ua hoole aku au iaia aole hiki ia'u ke uku i ka uku moku. "Elua ia mahope iho o ka haaleie ana o ka manuwa Beritania ia Tapiteuea, ua ku mai la ka mokuahi lawe kanaka Montserratj a kau iho Ia au me ko'u ohana maluna o kona oneki. Kuka pu iho la au me ke kapena o keia moku i ka uku o lawe ai ia'u a liiki i Honolulu. Ua pano oia: "Ina e nui na kanaka e loaa ana ma Tapiteuea, aole oe e uku ma keia moku, e lawe pololei au ia oe a hiki i Honolulu." No Tapiteuea ka nui o na kanaka. Nolaila, ma ka la 30 o lulai, haalele aku la inakou ia Tapiteuea no Peru, Nukunau, Arorai me Tamana [he mau mokupuni keia ma ka akau o Tapiteuea]. Ma ka la 9 o Augate, haalele aku la makou i ka mokupuni o Tamana no Honoiuiu nei, me elima haneri poe pauhana e lawe ia ana no Mekiko, mai na kane, na wahine a me na kamalii. "I ka ehiku o na la holo o ka moku ma ka moana, he mau la wale no koe ku mai i Honolulu nei, ua lohe iho la ke Kapena mai kona mau maheieolelo mai ua makemake na kanaka Kilipati e hooponopono i ko lakou uku hana ke ku ka moku i Honolulu nei me Binamu, ina e pono ae lakou e hele i Meklko i ka hana, aka, ina aole e pono ka aelike hana, aole lakou e hele no Mekiko; ma Honolulu nei lakou e noho ai a hiki I ka wa e ioaa ai he moku nana e holhoi ia lakou no ko lakou mau wahi iho. O ke kumu, ua hoo punipuni ia lakou he $7 o ke kane a he $6 o ka wahine, elua la hoomaha aolo hana. Ma kahi mokupuni mai

| hof, oleU>ia aku kan&ka he $6 o « kano a o k i wahine, ekola la ? hwniah i a< Noiaila* aa hele niiii <ct- a de!o ia'a aole e hoJo ana ka m"ku «o Ilonoloio, aka, e iawe aiw k-.t eaoku ia'a no kekahi mokapuiH okea aku, a ooa j& wahi e h<»lc*le ai ia*u ina nao e loaa ana he iiioku e holo pololei ana no Honolula nei. Augate IS, ku ka moku i Mokupuni aole he moku.-ihi e ku ana malailai Ihe kialua WAle no a e I hoopiha ukana ana a holo aku no ; >"u Kihmi. Haalele i keU niokupuni a holo no Mekiko, a ku iua Guateiuala ika hi 11 o Sepatemaba. Ca hoolele ia kekahi hapa o na kanaka ma keia \v~ahl, a o kekahi poe ma Oeo?, oke koena iho ma S;ina Pedro. Ma Guatema!a, ua hoao | iho la o Kapena FegUsona e kuai malu ia'u me kekahi haole o .Senor Samayoa ka inoa, ak:i, ua hooie mui kela haoie aole ona uiakemake e kuai i kekahi misionari Hawaii. «A pau na paahana Kiliptiti i ka hoolele ia ma keia mau awa ekolu, ua haalele aku la ka moku ia Me* kiko no Kapaiakiko. I ka wa e piha aoa i na paahaua, ua loaa i>ono mai ka ai la makou; i ko lakou pau ana i ka lele iuka ua I«>t\a hapa mai la ka ai ia makou, a i kekahi la ua nele loa aohe ai. Xui ka poioli ma ka moku. He elua puie me na ia keu a ku aku la makou i Kaleponi, me ka hoomanawanui i ka poioii, a o ka mea ai a na luina moku e

haawi inai ai, oia ka maua e inalaina ai na na keiki lillii. Ika Poalima ko makou ku ana i Kapalakiko, a lohe raai la au mai ia James Grcig aia he moku e hoio ana no llonoluiu ma ka Poaouo ao, nolaila ua kau iho la inaluna o ka mokuahi Alameila a hoi mai la 110 Honolulu nei. Ku maanei ma ke awakea Poaono, Okatobn -2. Ua maikai a malie ka moana ma koia mau huakai elua. 3laluna wale no o ka naoku i noho ai a hiki i Ka aina hanau. «'He nui ka uwe o na Kilipati no ke anu ma Mekiko, oiai ma ko lakou aina he mehana wale no. Ho C0 mile ka mamao o kahi a lakou i heie ai mai ka uwapo aku, he pii wawae, au 1 ka muliwai, a pela aku. Ua make kekahi kanaka Maiana ma Guatemala i peku ia e ka hoki. Ma ka naua aku e pau ana paha kela poe i ka make, no ka mea aole i kupono kela aina anu ia lakou. "Iloko o ka makahiki ISSS, ua lawe ia aku ka oihana mai ia'u aku, nolaila, ua hele au ma ka hana kuai niu i loaa ai ko 7 u ola o ka noho ana, a ma ia kulana hana au a hikl i ko'u hoi ana mai la. Aole au i haalele i ke kokua ana i na hana pono, liooīkiiika 110 ma ka hooholomua aua. Ua aneane e piha ke 30 niakahiki o ka nolio ana ma kela mau paeaina. Ua hoi mai no i Hawaii nei i kekahi mau makahiki a hoi hou no ma kela mau paeaina e noho ai."