Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXII, Number 33, 19 August 1893 — Page 2

Page PDF (2.15 MB)

This text was transcribed by:  Brandon Tanoue
This work is dedicated to:  Hui Manawa Kupono

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

MA KE KAUOHA

 

KANAWAI 21.

 

HE KANAWAI E PAPA AI I KA PILIWAIWAI.

 

E hooholoia e ka Aha Hooko a me ka Aha Kuka o ke Aupuni Kuikawa o ko Hawaii Paeaina.

 

            PAUKU 1.  O kela me keia mea nana i hoolala, hana, kukulu, unuhi, malama hoohana a i ole i akokua ma ka malama ana a hoohana ana paha i kekahi lealea @ulia (lottery) ua pili iaia ka hewa mikamina.

 

            PAUKU 2.  O ka lealea ulia (lottery) oia no kekahi hoolala ana no ka hoolilo ana aku, a i ole ia ka haawi ana aku i ka waiwai ma ke ano ulia wale iwaena o kekahi poe i hookaa a i ole ia ua ae e hookaa i kahi kumu waiwai io i mea e loaa ai ia lakou ka pono ulia e loaa ia waiwai ia lakou, a i ole ia kekahi hapa paha o ia mea, a i ole ia no kekahi mahele a kuleana paha iloko o ia waiwai mamuli o kekahi aelike a hoomaopopo ana, a i ole ia, manao ana e mahele ia ana a hoolilo ia ana paha ma ke ano koho a ulia paha, in a no ua kapaia he lealea ulia (lottery) lulu, ehe fa, pakapio, hana haawi wale a ma kekahi inoa e ae paha i kapaia ai.

 

            PAUKU 3.  O kela a me keia mea naua i kuai aku, kuai mai, haawi aku a lawe mai, a malama a i ole ia ma kekahi ano e ae paha ua lawelawe me kekahi balota a kikiki, kuleana, mahele a kuleana iloko, a i ole ia kekahi pepa, pepa hoike a palapala e olelo ana a i hoomaopopo ia paha oia no, a i ole ia makahi o kekahi balota a kikiki, kuleana a mahele paha e pili ana a iloko paha o kekahi lealea ulia (lottery) ua pili iaia ka hewa mikamina.

 

            PAUKU 4.  On a dala a pau a i ole ia na waiwai a pau i kau la no ke kuai a mahele ia ma ke ano kue i na mea i hoakaka ia ma keia Kanawai, ua lilo n o ia i ke Aupuni a ua hiki no e ohiia ma ka hoopii ana a hoike ana aku paha i waihoia ae e ka Loio Kuhina, a i ole ia e kekahi mea i hoomana pono ia e la.

 

            PAUKU 5.  O kela a me keia mea lawelwe paani, a i ole ia ua oohana, wehe ae a i ole ia ua kauoha a weheia, a i ole ia ua kauoha e weheia, a i ole ia ua lawelawe ma ke ano oia ka on a a i ole ia he mea ua hoohanaia, in a no ka uku a uku ole paha i kekahi hana faro, monte, roulette, tan, fan tan, a i ole ia hana baneko, a uku pakeneta paha i hana la a paanila me na pepa uhau iwi a mea e ae paha no ke dala, na hoike mea waiwai, aie ana a mea e ae e maopopo ai he waiwai, a ma kekahi hana a gamu e ae paha i lilo aku ai, a i ole ia lilo mai ai ke dala a mea waiwai e ae paha, a o kela a me keia mea nana i paani a pili ma kekahi o ia mau hana a gamu i papaia, a me kela a me keia mea malaila ma kahi o haua ia ana ia hana a mau hana paha ua pili iaia ka hewa mikamina.

 

            PAUKU 6.  O kela a me keia me ai loaa iaia ma ke ano kolohe ma kekahi mea mai ke dla a mea waiwai e ae mamuli o ka hana a gamu "three card monte," "Shell game" a i ole ia mamuli o kekahi hana a ano e ae, hana akamai e nalo ai na hana ana o ka lima, hoike ana i ka ouli a i ole ia ma kekahi ano hana e ae ma ka lawelawe ana i na pepa a mea e ae a mea hana paha, a i ole ia iloko paha o ka manawa e pili ana ma kekahi aoao a lima paha o ia paani a gamu paha, ua pili iaia ka hewa mikamina.

 

            PAUKU 7.  O kela a me keia mea i kii pono ia ma ke ano he hoike no ka aoao hoopii ma kekahi hoopii malalo o keia Kanawai i hele ole mai a i ole ia ua hoole i ka hele ae e like me ka mea i kauoha ia, ua pili iaia ka hewa mikamina.

 

            PAUKU 8.  Aole kekahi mea i kupono ma na mea e ae e lilo i hoike e manao ia ua hiki ole iaia e hoike e pili ana i kekahi hewa i hana ia malalo o keia Kanawai no ke kumu o lilo ia mau olelo hoike i mea e hoahewa ai iaia iho, aka, aole e hiki e hoopii ia oia ma ia hope iho no ekahi hewa ana i hoike ai ma ia hoike ana.

 

            PAUKU 9.  O kela a me keia mea nana i hoolimalima a ae aku paha e lawelawe ia kekahi hale a i ole ia moku paha, a i ole ia kekahi wahi paha o ia mea, me ka ike no e lawelawe ia ana no ke kukulu ana, hoohana ana a unuhi ana i kekahi lealea ulia (lottery), a i ole ia no ke kuai ana a hoolilo ana aku i na kikiki ulia wale, kuleana, mahele a pomaikai paha iloko a e pili ana paha i kekahi lealea ulia, (lotter) a i ole ia me ka ike no pela ua ae aku e hanaia na hana ulia (games) i papa ia ma keia Kanawai, ma kekahi hale a moku paha i on a ia e ia a i ola ia i hoolimalima ia e na ma ke ano holookoa a hapa paha, ua pili iaia ka hewa mikamina.

 

            PAUKU 10.  O kela a me keia mea i hewa no ka mikamina malalo o keia Kanawai, e hoopaila ma ka uku hoopai aole e oi aku mamua o hookahi tausani dala a i ole ia e hoopaahaoia ma ka hana oolea aole e oi aku mamu o hookahi makahiki.

 

            PAUKU 11.  E loaa no ka mana i na Lunakanawai Apana e hookolokolo a hooholo i na hihia a pau e ulu ae ana malalo o keia Kanawai.

 

            PAUKU 12.  Aole e hoanoeia kekahi hoopii ana no kekahi hewa i hana ia a i ole ia no ka hoihoi ana mai i kekahi hoopai a i ole ia lilo wale ana i hana ia malalo o kekahi kanawai i hooholoia mamua aku nei mamuli o ka hooholoia ana o keia Kanawai.

 

            PAUKU 18.  O na kanawai a me na hapa kanawai mahope iho nei ua hoopau loa ia:

 

            Pauku 1 Mokuna XXXIX. o ke Kanawai Hoopai Karaima.

 

            Mokuna V. o na Kanawai o ke Kau o 1870.

 

            Mokuna XXIL o na Kanawai o ke Kau o 1884.

 

            Mokuna XLL o na Kanawai o ke Kau o 1886.

 

            Mokuna XLI o na Kanawai o ke Kau o 1890.

 

            Pauku 75 o ke Kanawai Kivila a me ka Pauku 26 o ka Mokuna LV. o ke Kanawai Hoopai Karaima.

 

            PAUKU 14. Ma keia ke booloilia nei ka Pauku 80 o ke Kanawai Kivila a me ka Pauku 28 o ka Mokuna LV. o ke Kanawai Hoopai Karaima ma ke kapae ana aku i keia mau huaolelo mahope iho nei, oia hoi: "a in a i ae ia kekahi e pili waiwai malaila paha."

 

            PAUKU 15.  E mana keia Kanawai i kona hoolaha ia ana.

           

            Apono ia i keia la 7 o Maraki, M.H. 1893. [Kaukauinoaia]

SANFORD B. DOLE,

Peresidena o ke Aupuni Kuikawa o ko Hawaii Paeaina.

[Kakauinoaia]

J.A. KING,

Kuhina Kalaiaina.

116-2455-1

 

OIHANA WAIWAI.

 

Honolulu, Augate 7, 1893.

 

            Mai a mahope aku o ka la 13 o Augate, o na uku dala no na uku Luna Aupuni a me ua papa hookaa dala, aia wale no ma ka la 15 o ka malama a me ka la hope. I ka wa e kaa ai keia mau la ma na Sabati a ma na la kulaia, alaila, e akuia ma ka la mamua iho.

 

G.E. SMITHIES,

Malama Puke Helu nui o ke Aupuni.

116-2455-3

 

            Ua hookohuia aku i keia la o H. DEACON, C.C. KENNEDY a me W.G. KAIHENUI i mau lala no ka Papa Alanui no ka Apana Auhau o Hilo, Hawaii, ma kahi o ka Papa mua i hopaa ia.

 

J.A. KING,

Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, Aug. 11. 1893.

2433-3

 

            Ua hookohu ia o MR. GEO. J. McCARTY,  i keia la i Luna Pa Aupuni no ka Pa Aupuni ma Waiakea, Hilo, Hawaii, ma kahi o B. Maa i waiho mai.

 

J.A. KING,

Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, Aug. 11. 1893.

2455-3

 

Ua hookohu ia o E. KRUSE, Esq., i keia la i lala no ka Papa Alanui no ka Apana Auhau o Waimea, Mokupuni o Kauai, no ka manawa i koe ma i ka make ana la o L.H. Stolz.

 

J.A. KING,

Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, Aug. 15. 1893.

2455-3

 

            Ua hookohu ia  o C.D. PRINGLE, Esq., i keia la i Agena Hooiaio Palapala Aelike Paahana no ka Apana o Waimea, Mokupuni o Kauai.

 

J.A. KING,

Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, Aug. 15. 1893.

2455-3

 

            Ua hookohuia aku o J.H. BARENABA Esq. i keia la, i Notari no ka Lehulehu no ka Apana Hookolokolo Kaapuni Ekahi o ko Hawaii Pae Aina.

 

J.A. KING,

Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, Aug. 17. 1893.

2455-3

 

            Ua hookohuia aku o Mr. Theodore C. Lansing i hoa no ka Papa Ola ma kahi o J.O. Catrer Esq. i waiho mai.

Honolulu, Iulai 23, 1892.       2453-3

 

Kuai o ka Pono Hoaaina ma ka Makemake.

 

O KA HALE KEAKA PAKE MA ALANUI MOI, HONOLULU, OAHU.

 

            I ka POALIMA, SEPATEMABA 1, ma ka hora 12 awakea, mamua iho o ke alo o ka Hale o ka Mana Hooko, e kuai ia aku ai ma ke kudala akea, ka Pono Hoaaina ma ka Makemake o ka Hale Keaka Pake, e ku nei ma Alanui Moi, Honolulu, Oahu.

 

            Manawa-E noho ka Hoaaina mai kekahi malama a i kekahi malama, a hiki i ka manawa a ke Kuhina Kalaiaina e makemake ai e hoopau, me ka hoolaha e aku nae i ka lohe iloko o na la he kanakolu.

 

            Hoolimalima-E hookaa mua i kinohi i kela a me keia malama.

 

J.A. KING,

Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, Aug. 1. 1893.

2453-3

 

KA NUPEPA KUOKOA ME

 

Ko Hawaii Paeaina i Huiia

 

No ka Makahiki…8200

No Eono Mahina…100

 

Kuike ka Rula

 

HOOPUKAIA E KA

 

HAWAIIAN GAZETTE CO.

 

H.M. WHITNEY, Luna Nui.

J.U. KAWAINUI, Luna Hooponopono.

No Honolulu, Oahu, Lakou a pau.

 

POAONO,..AUGATE 19, 1893.

 

Aole Kuikahi Hoohuiaina hou i hoouna ia.

 

            Ma na nupepa o Kapalakiko o ka la 26 o Iulai, ua hoopuka ia na pauku elima o kekahi kuikahi hou no ka hoohui ana ia Hawaii. Ua hai ia mai, o kela kuikahi hou, ua hoounaia i Wasinetona ma ka lima o Alekanedero, i kumuhana na laua o Kakina e kuka pu ai me Kalivalana ma.

 

            Ua ninau pono aku makou ia Peresidena Dole no ka oiaio o keia mea, a ua hoole loa mai kela aole he oiaio. Aole loa i hoouna ia kela mau puku o ke kuikahi ma ka lima o Alekanedero, aole hoi i ao ia o Kakina e noonoo i kekahi mau pauku o ia ano.

 

            Eia ka oiaio, i ka malama o Iune, ua hapai ia ka noonoo ana i ua mau pauku la maloko o ka Aha Hooko a me ka Aha Kuka o ke Aupuni. Aole nae i noonoo ia kela mau pauku. Eia ke kumu i noonoo ole ia ai, ua maopopo i na aha he mea makehewa ka hoopau manawa i ka noonoo ana me ko lakou nele i ka ike ole i na manao o Kalivalana ma no ka hana ana i Kuikahi Hoohui. Aole hoi i lohe ke Aupuni i na kumu i hoohalahala ai o Kalivalana ma i na pauku o kela kuikahi mua. Nolaila, aohe waiwai o ka noonoo ana e hana hou aku.

 

            No ia kumu, ua haalele wale ia kela hoolala ana, a ua kapaeia ua mau pauku kuikahi la a lilo i mea ole. Mahope iho, i ka la mamua o ko Spreckles holo ana iloko, ua loaa malu ke kope o ua pauku la i kekahi mea haku palapala o na nupepa kuwaho, a hooili koke aku no ia i ua kope la me ka manao he mea kela i hooholoia. Aole nae pela, he mea i kiola ia a ua lilo i opala.

 

            Nolaila, he aoa ilio wale no ka ka Holomua e uwa hooino nei i ua kuikahi hou la, a he puiwa wale i kahi mea ai aihemu haule.

 

Moreno ke Kaula o ka Poe Anee Alii.

 

            I na malama i hala, ua maopopo aia ma Wasinetona kekahi mea nana i hoolana mau mai i ka manao o ka poe lopa anee alii, e hoihoi ana o Kalivalana i ka Moiwahine. Ua hoole mau mai ka poe naauao, he mea hiki ole loa kela i kekahi Peresidena o Amerika e hana ai, ka hoihoi aku i kekahi alii i kapae ia no kona hana hewa ana. He hana kue loa kela i na manao a pau o na kanaka Amerika, he lahui kipahu moi kela, aole he lahui kokua alii. Ua mau mai no nae ka paakiki o ka poe anee alii i ka olelo e hoihoi ae ana o Kalivalana.

 

            I ka huli ana a me ka nieniele ana, owai la ko lakou mea ma Wasinetona nana e hoolana mau mai nei i ko lakou manao, ua loaa aku, eia ka o ua alapahi lapauwale la o C.C. Moreno, ka mea a lakou e hilinai nei! Nana no e palapala mau mai nei ia lakou mai pauaho e hoolana i ka manao, aohe e liuliu a e ko ana ka makemake.

           

            He mea akaaka keia o ua Moreno la, he Italia i hoowahawaha ia e na kanaka naauao a pau, aohe mea hookahi i hilinai aku iaia no na makahiki he umi i hala ae nei. Ua puka kona kolohe a me kona wahahee ma ke akea, o Noadofa kekahi i kapae ia Moreno a kipaku aku iaia mai kona keena hana aku ma Wasinetona, aohe e loaa ana ia Moreno kekahi kanaka hanohano hookahi ma Amerika nana e mahalo mai iaia.

 

            O ua Moreno nei nae ke kaula wahahee e wanana nei a ke manaoio nei na lopa anee alii i kana olelo.

 

            Ua Hookaakaaia na Maka o Rev. W.B. Olesona.

 

            Ua makukoae ka inaina o ka poe anee alii ia Rev. W.B. Olesona i keia wa, mamuli o kona hoike ana i ka hewa o ko lakou aoao i na kanaka ma Amerika.

 

            I kona wa i hoi aku nei iloko me kona ohana, ua kohoia oia e ka aoao hoohui i elele no lakou nana e wehewehe pono aku i ko Amerika poe i ka oiaio o na mea a pau a Noadofa i hoike wahahee ai. Ua ae kela, a ua hapai i kela hana hanohano me ka eleu. Ke kaapuni nei o Olesona ma na kulanakauhale nui, a ke launa aku nei me na on a nupepa, e weheweh ana ia lakou i ka oiaio o na hana a pau ma Hawaii nei. Ua hookipa lakou iaia me ke ohohia a me ka mahalo nui i ka moakaka o kana mau olelo, a me ka pololei o na mea ana i hahai aku ai.

 

            Nolaila, i ka hoi hou ana mai ianei o na kupinai o ko Olesona leo i hai ai i na hewa o ka aoao Moi, a me ke kupono loa o na hana a ke Aupuni Kuikawa, ua nui loa ka ehaeha o na naau o ka poe kue. Ke ala nui mai nei ka lakou mau olelo inaina nona. Aia no maloko o ka nupepa "Bulletin" na olelo hoino aku iaia me ka hailiili ana aku, he wahahee a he hookamani.

 

            I mea e kakoo ai i kela  mau olelo hoino, ua law ia kekahi palapala o Olesona i haku ai no ka Awalakaisa mai o ka la 16 o Dekemaba, 1892, oia ka wa e holo maikai ana na hana aupuni ma ka malama ana a na Kuhina Jones a me Wilikoki ma. Ma ia palapala, ua hoole ikaika o Olesona, aohe on a makemake i ka hoohui aina me Amerika Huipuia. He hana waiwai ole ka imi ana e hoohui. Aia no ko Hawaii pono ma ka hoomau ana i kona noho ana kuokoa malalo o ke Aupuni Moi, a he mea pono ia Hawaii e imi i ke kuikahi pomaikai ai me AMerika, me ka noho kuokoa ana nae. Aia no o Olesona ia wa ma ka aoao o ke Aupuni Moi a me ka aoao kuokoa. He kue loa ana oia i ka hoohui aina ia wai.

 

            Aka nae, i keia wa, ua ikeia o Olesona he kue loa i ka Moiwahine, a he kokua ikaika i ka hoohui aina. Nolaila, ua maopopo, wahi a ka "Bulletin," he kanaka wahahee o Olesona. He okoa kana olelo mamu a he okoa i keia wa. Auhea la ka mea oiaio iaia? He kanaka hoopunipuni oia, a aole pono ke hilinai aku i kana olelo.

           

            Eia no ke ano o keia mea, ua maopopo no ia kakou a pau. Ua hookaakaaia na maka o Olesona i ka la 14 o Ianuari, 1893, a ua ike maopopo i ke kulana o ka noho Moi, ka mea ana i hoomaopopo ole ai mamu. A ma ia ike ana aku, ua hoololiia kona manao a ua haalele loa i ka makemake i kela mea he Moi, he mea ia e pono ai o Hawaii nei. Ua loaa iaia i kela la ke kumu kupono e hoololi loa ai i kela manao kahiko on a i hoopuka ai mamua. Pela no i hookaakaaia ai na maka o Saulo, ka mea nana i hoomaau i na haipule o Iesu, a ua lilo oia i kooikaika loa e kukala aku i ka Iesu olelo.

 

            Ua like no ko Olesona manna i Dekemaba, ka hoomau o ka hapanui o na keiki misionari mamuli o ka manao kahiko o na makua, he mea pono e lokahi a e hoomau i ka noho Moi o Hawaii, malaila e pili ai na aoao a pau, me ka hoomau i kekuokoa o ke aupuni. O kekah poe nae o na keiki misiona, ua hoomaopopo lea aku lakou i ka aoao MOi, ua hele a palaho loa, ua lilo wale i ka makee aku i na manao lapuwale, a e hele pupule ana i ka poino. Ua maopopo i ko lakou noonoo ana, aohe e liuliu ka manawa e ili ana ka moku aupuni ma na pukoa o ka naaupo Aohe e onipaa ana ke aupuni, aohe e maluhia ana mamuli o ka noh oMoi, nolaila he mea noeau ke nana pono aku imua i kahi e loaa ai ka maluhia a me ke kuonoono, a ua manao lakou e pono ke holo aku i kela malu ma ka hoohuiaina. Pela no ka manao o ka hapa uuku o na keiki misionari.

           

            O ka hapa nui nae, o Olesona kekahi o lakou, aole i manao pela. Ua koe no ko lakou hilinai aku i ka noho Moi, pela no ko lakou hilinai makapo ana me ka nanea a hiki i ka la 14 o Ianuari, ua hooko o Liliuokalani i kona mau manao uluahewa loa a me ka hewa haakei hoaano.

 

            Ua puiwa loa o Olesona ma i kela wa, a pau iho la ke kuhihewa. Hookaakaa ia ko lakou mau maka, a ike lea ua hele a popopo loa ka noho Moi, aole hoi e hiki ke hilinai hou aku i kela mea. Nolaila ko Olesona haalele aku no ia a hele aku mamuli o ka manao pololei o ka hoohuiaina oia kapuuhonua. Na ka hana kolohe a ke alii i hoonaauao mai ia lakou.

 

            I ka la 14 o Ianuari, 1893, ua loaa ia Olesona ma he kumu maopopo loa e pau ai ko lakou kokua ana i ka aoao o ke aupuni moi, a e loli ai i ka aoao hoohuiaina me Amerika Huiupia. Mamua iho, he wahi manaolana iki no iloko o lakou, e malama ana ka moiwahine i ke aupuni me ka pololei a me ka hoopono. Aka, ma kela la 14 o Ianuari, ua lehei ae kela wahine mawaho o na palena, ua hehi wale i ka pono, a ua hoike lea mai i kona manaopaa e hahai ma na aoao o ka haakei a me ka hewa. E huli hou aku kakou a noonoo i kela mau hana hoopuiwa a ka moiwahine. Elua hana pookela o ka hewa ana i hana ai ma ia la 14 poina ole.

 

            Akahi, ua kakauinoa i ka Bila Loteri, a lilo i kanawai no ka aina, kela hana haukae ekaeka loa o ka piliwaiwai. O kapoe apau e imi ana i ka maemae o ke aupuni ua kue i ka loteri me ko lakou ikaika apau. Ua hoolohe hookamani mai ka moiwahine i ko lakou mau leo paipai e kinai loa i kela hana hoohaumia i ka aina. I kela pule hope nae, ua hoala hou ia kela hewa nui i pee malu, mamuli o ko Liliuokalani kokua ikaika ana. Emoole, ua lilo i kanawai paa no ka aina. Ma ia hana ana, ua kukala ia ma ke akea ka lilo loa ana o ka manaopaa o ke alii i ka aoao o na hana hoohaumia i ka aina. Na kela hana i hookaakaa i na maka o Olesona ma, a ua maopopo ia lakou, aole hiki ke hilinai hou aku i ka aoao moi ma Hawaii nei, no ka mea, ua lilo i enemi no ka pono, a i lima kokua menemene ole i na hewa e poino ai ka lahui.

 

            Alua, na hapai ka moiwahine i ka hookahuli kumukanawai. O ke kumukanawai i hana ia i ka makahiki 1887, oia ke kuikahi i haalele ai ka moi i kona mana palena uuku, i kaupalena nui ia kona mana i hiki ai na mea apau ke noho maluhia me ka hopohopo ole. Ua hoohiki o Liliuokalani e malama pono i kela kumukanawai, aka, i ka la 14 o Ianuari, ua ala mai kela wahine me ka manao haakei, a hoomaka e haehae i kela palapala ana i hoohiki ai, a e lehei wale aku mawaho ae o na palena a pau i kaupalena ia ai ka mana o ka Moi ma Hawaii nei. Ua hoao kela e hehi malalo o kona mau wawae i ka mana a pau o ka Ahaolelo Kaukanawai. E hoolilo ana no hoi kela i na Lunakanawai o ka Aha Hookolokolo Kiekie malalo iho o kona mana.

 

            Ma kela hana a ke Alii, ua maopopo lea kona ano, aole e hiki ke manao hou aku, e maluhia ana ke aupuni malalo o ka mana Moi. Ua akaka lea ka noho Moi o Hawaii ua hele a pelapela, he mea ia e poino ai ka aina, a e piha ai i ka pilikia. Nolaila, ua kaakaa loa ae la na maka o Olesona ma, ua pau ko lakou kuhihewa mamua no ka pono o ka hilinai aku i ka nohoalii a i aupuni e hoomau ia no Hawaii nei.

           

            E like me keel poe aliimoku Beritania malama o ka mokukaua Victoria, i ike i ko lakou moku i ke kahuli a poholo ana malalo o ke kai, pela o Olesona ma i nana aku ai i ke Aupuni Moi o Hawaii na kahuli a e poholo ana. O ko Olesona ma lele aku no ia, a au aku ma ke kai a kau maluna o ka moku maikai o ka hoohuiaina. O ka lakou hana, he ku i ka mahalo ia.

 

            He lehulehu ka poe anee alii e au nei ma na ale o ke kai, i poholo ko lakou moku. Hookahi wale no mea i koe e pono ai lakou, e kau pu mai maluna o ka moku hoohuiaina, malaila auanei e pakele ai, a e holo maikai ai imua na hana a pau. Mai nana aku lakou i ko lakou moku i poholo, e hoolana hou iaia. Ua nalowale loa ka noho Moi o Hawaii, ua pau.

 

            Aole Loa Aupuni Alii ma Hawaii.

 

            O ke kamakamailio mawaena o ka nupepa Sun o Nu Ioka a me Mr. Oleson, maloko o laila ke kaao pokole hoomakeaka malalo iho, a ka nupepa Hoku hoi i lohe pono ai mai ka lehelehe mai o ka LUnakanawai Kiekie Judd i kela mau hebedoma aku nei i hala.

 

            "No ka mea e pili ana no ka hoihoi hou ae i ka moiwahine, he mea pono e kamailio mua aku au ia oe i keia wahi kaao hoomakeaka. Ma ke kamailio pu ana me ka Lunakanawai Kiekie Judd ma kekahi manawa ma Honolulu, penei na olelo a Kuhina Blount:

 

            "Ea, he mea akaka no paha aole i loaa ia oe ke manao he poe haole ili keokeo naauao kekahi ma keia wahi i loaa ia lakou ka manao he kokua kekahi oʻu e hoihoi hou ae i ka moiwahine ea?

 

            "Ae. He lehulehu wale o na poe haole ili keokeo naauao i manaoio he mea oiaio kela," wahi a Lunakanawai Kiekie Judd,

 

            "Pehea lakou i manao ai pela?" i ninau aku ai o Mr. Blount.

 

            "Eia," wahi a ka LUnakanawai Kiekie, "amamua o kou holo ana mai ianei nei, aole loa i maopopo i ka poe hoohuiaina kela Komisina e hoouna ia mai ana no Hawaii nei a hiki wale i ka wa a ka poe anee alii i hoike akea mua ae ai ma Honolulu nei e holo mai ana he Komisina maanei. Nolaila, i kou wa i pae mai ai, ua olelo ae la ua poe anee alii nei e huki ana oe ilalo i ka have Amerika, a he mea hoi kela i loaa mua ole loa ka lono i ka poe hoohuiaina. Ua hoea io mai ke Komisina elike me ka olelo a ka poe anee alii, a ua huki io ia no ka have ilalo elike me ka olelo a ka poe anee alii, a nolaila elike hoi me ka olelo a ka poe anee alii he manaoio no kou e hoihoi hou ae i ka moiwahine mahope mai a no ia mea, ua manaoio no kekahi poe hoohuiaina naauao he mea oiaio no paha e hoea io mai ana no ia mea.

            "He mea hiki ole loa ka hoihoi hou ana ae i ka moiwahine. Aole loa e hiki ke hana ia ke ole e hookahe ia ke koko, a e uhaki ino ia hoi ke kuleana a me ka noho ana kuokoa o na poe haole maikai loa a me na kanaka Hawaii maikai loa hoi o ka aina. O ke ano maoli hoi oia hoihoi hou ana ae he hoihoi ana mai ia i na noho ana kuemi hope loa, a oia hoi ka mea hoopoino loa i ka pono o ka poe Amerika a pau o ka aina. Ma kekahi aoao hoi, in a e hoea io mai ana ka hoohuiaina, e hoea nui mai ana na haole, a e hooulunui ia mai ana na hana mikiala iloko nei o ka aina."

            "He mea hoi keia e hoomahuahua loa ae ai i ke kukulu ia ana o na home o ua malihini hou mai. a he hoonui loa ana ae i na hana kanu a hooulu kope a me na huaai, a me kekahi mau mea e ae, a iloko hoi o na makahiki pokole e epakolu ia ae ai ka nui o na waiwai kalepa a oi ae i ko keia wa me Amerika."

Na Limahana ma Guatemala.

            Ua kaulana ma Hawaii nei, ko kapena Ferguson kii ana a hoopae i na limahana Kilipati ma Guatemala i kela makahiki i hala. O.Rev. W.B. Kapu kekahi maluna o ka mokuahi Montserrat i hiki aku ilaila, a hoi mai i Honolulu nei. O ka hunona a Kapu a me kona ohana kekahi i noho aku ma guatemala.

            Eia hou o Kapena Ferguson maanei, e holimalima ana i na paahana @ e hele ma Guatamala, a ua loaa no iaia kekahu poe. He nui na olelo kue i ulu mai o kapa ana i kela aina he ino. he nui ka maʻi @. he lokoino na luna. a aohe maluhia o kela aina.

            I ka la 12 o Augate, ua paiia ma ka Awaiakaisa ka palapala a Antono @ he kanaka mai Guatemala mai. e hoike ana i ka ino e keia aina a e hoa hewa ana ia Kapena Fergusona, he hoopunipuni kana hana i ka poe @.

            Nolaila, ua hoopii o Ferguson i ka Lu@hooponopono o ka Awalakaisa oia o Johnstone, a ua hopuia no ka laibila aka ua hookuu ia ma ka hela ana i $100.

            Ua hoopukaia ma ka Awalakaisa i ka Poakahi na olelo i kamailio ia e W.R.Brigham ka luna malama i ka Hale Hoahu Waiwai makamae o Pauahi. Ua noho loihi o Brigham ma Guatemala , a ua kakau i buke nui no kela aina. Penei kana i hoike mai ai:

            He hana hewa loa ka hoowalewale ana i kanaka o kekahi lahui e hele i Guatemala i poe paahana mahiai malaila. Mamua, o na Ilikini kamaaina wale no na paahana mahiai. He poe kino ikaika lakou, a he miki i ka hana. aka he hoole loa lakou i ka lilo ana i poe lopa e hana ino ia aku, No laila, ua huli ka poe mahiai i poe paahana mai na aina e mai.

            Ua hoonoho ia ka poe paahana lopa e kipa i loko o na halelaau haahaa loihi a ua paa ka aoao makani. O ke pili o ka hale he pilihao nolaila, he wela loa na hale i ka la, ua moe na paahana i ka po maloko o na keena haiki i hoonoho ia kekahi maluna o kekahi, he pili loa ka moe ana. Aohe pela moe, he wahi apana moena wale no.

            ua hoike mai o Brigham, he hoomainoino ia ka poe paahana ma Guatemala , he oi ke ino ma mua o ka hana ana i na pipi ma Hawaii nei. o na Luna hapa paniolo a me Ilikini, he poe Iokoino loa, in a e hana ino aku ka luna i kekahi paahana a pepehi paha a make, aole no e hoopai ia ua luna la. aole i manao ia ma Amerika waena, he karaima ka pepehi a make i kekahi paahana o ka aina e mai.

            O ka hoopai karaima ma Amerika waena, he noho paahao a pau ke ola no na hewa liilii loa. Ua paa na wawae i ke apo ia i ka hao, aole hoi e wehe iki ia i ke ao a me ka po. Ua hoike mai o Brigham i kona aloha menemene i ka poe Iapana i hoowalewale ia e hele aku ilaila.

            O Ben Mason, oia kekahi o na kanaka i noho ma Hawaii nei no na makahiki he umikumamalima, he hana mekini kana mea maamaalea. Ua noho oia ma Guatemala i kela makahiki i hala, ma ka hana ana me ka Hui Alahao ma laila. Ua haalele oia i kela aina i ka malama o Feberuari i hala o keia makahiki no.

            Ke hooiaio nei o Mason  i na olelo a Cloys a me Brigham no ka pilikia o na lima hana o na aina e mai e mahi kope ana malaila. O ka lakou mea ai, he papapa a me ka io pipi i kaulai ia a maloo, a o na hale e noho ai he pilihao maluna. aohe dala gula i keia ma keia aina, o ke dala keokeo wale no he hapalua wale no ka waiwai io o ke dala hookahi.

            o  ka hapanui o na kamaaina he poe powa a me ka pepehi kanaka. He na aupo a me ka pakaha wale. O na luna ma na aina mahia, he poepoe kela o ke kolohe. e hana@ loa ana i na limahana lopa.

            Ke hapax nei ke aupuni o Guatemala i ka hana Kapii alahao no 125 male mai uka a hiki i kahakai hikina. He pohopoho ka aina i noho ai. A he piha i ka mai fiva. He ululaau a me ka nahelehele paapu loloa, i piha i na nahesa nunui nahu, na moonihoawa na keko a me na popoki liona. Aohe ae o na lopa kamaaina e hana ma kela wahi inoino no laila i imi ai na luna aupuni i mau lima hana no na aina e mai nana e hana i kela alahao .

            O ka hoomana ma kela aina he Katolika Roma. He nui ka mana o na kahunapula a he hiki ole i na luna aupuni ke hoole i ko lakou makemake. Aohe aoia o ka lehulehu i na buke, He nui na la kula ia o ka ekalesia, a e hoomaha pinepine ana na hanalima. Aole nae i aeia ka poe limahana o na aina e e homaha ka hana ma ia mau la.

            Aole makou i ike i ka oiaio loa o keia mau olelo apau . He maopopo lea nae, o Guatemala  aohe oia he aupuni i hoomalu maikai ia e pono ai na lima hana ke hele ilaila.

He Keiki Hawaii Imi Naauao i ko na Aina e.

            Ma ka huli hoi ana aku nei a ka Australia i ke awakea Poakolu nei , Augate 16 , o J.K. Waiamau kekahi, keikikane elua a Rev. J.Waiamau. Ua puka pono mai oia mai ke kula mai o kamehameha. He kaha kii kana hana maamaalea loa, a o kana hana  no ia i noho iho nei e hana no na makahiki elua a ekolu paha i hala ae nei, a no kona iini nui e loaa iaia ka ike i oi ae mamua o ka mea i loaa iaia, no laila. na haalele mai la oia i kona mau makua, kona hanau mua, a me kona mau pokii, a au aku la i ke kai loa no ka Ipuka Gula o Kaleponi.

            A in a e holopono ana kana hana i holo aku la, a laila, e hookamaaina aku ana oia a hala he manawa loihi, Imua e ka Hawaii opio imi naauao, a ua ke Akua e kokua ia oe ma ka aina malihini a ike hou i ke one oiwi.

Auhea Ka Pomaikai o Kakou

Ke hoole makaewaewa loa mai nei Ka leo aohe pomaikai e loaa ia kakou ma ka hoohui aina, ua kuhihewa ka Leo  o na pauku o ke kuikahi a lakou i hoolaha ae nei oia aku ana ke kuikahi, e nana iho i @ makou manao ma ka pepa ka Poakahi Augate, 14 o@ pu-a pepa a makou i @ aku ai no ka hale liilii, eia ka oia ka mea i kii ia aku a @ laha ae , o ka loaa iho la no ia a na nupepa lopa anee alii @ ai hamu.

            O ka hoohui aina he alahele ia o na pomaikai e hiki mai ana maluna o keia aina, e hele ana na waiwai i hooulu ia ma Hawaii nei i loko o ka Uniona nui o Amerika, me he meha la he waiwai ponoi i hooulu ia ma Amerika, a pela ko Amerika i Hawaii nei, a e hoonoa ia na dute maluna oia mau waiwai, koe wale no paha kakahi mau waiwai e ae , a oia mau pomaikai e loaa mai ana i na haole, oia ana nei na pomaikai e loaa ana i na kanaka ma na hana poola, ma na uapo na hale kuai a me na mahiko alaila, loaa ke dala a ua kanaka  e uku ai i na mau wahi nupepa wahakole nei.

            O ka lima hoolewalewa malalo o ka la oia no ke hoole e like me ka leo e hoole mau mai nei aole he pomaikai e loaa ana i ka lahui.

            O ka põe anee loa, anee kuhina, anee oihana , anee alii, o lakou no ke anee nei i hoihoi ia ae ka Moi ma ka noho alii a loaa ka hana.

            O ka olelo nae a kekahi poe i na hoohui aina ana kakou alaila, e hao ana kakou me ke kopala i ke dala, a e loaa wale mai ana i ka lahui na mea a pau he olelo ia na ka poe ike ole, a iole ia na ka poe i uluhia ia e ka uhane hehena o ka ukiuki, a noho alii iho la na manao ino o ke diabolo no ka hookahuli ia ana o ke aupuni.