Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXII, Number 34, 26 August 1893 — Page 4

Page PDF (2.13 MB)

This text was transcribed by:  Shana
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

KA

 

NUPEPA KUOKOA

 

@

 

Ko Hawaii Paeaina i Huiia

 

No ka Makhiki $2 00

Na Eono Mahina 100

Kuike @a Rula

 

Hoofukala @ Ka

 

HAWAIIAN GAZETTE CO.

 

H. M. WHITNEY, Luna Nui.

 

J. U. KAWAINUI, Luna Hoopono-pono.

 

No Honolulu, Oahu, Lakou a pau.

 

POAONO, AUGATE 26, 1898

 

NA LETA.

 

A@te o makou makemako e lawe I ke koikoi o pa hala po pa manao I hoopaka ia malalo o keia poo e ko makou poe mea kakau.

 

Kekahi Mau mea Oiaio e Pili ana ia Koolau.

 

E Mr. Lunahooponopono:

No ka nui o kekahi mau laukua olelo I ol aku mamua o ke kupono e puka mau nei maloko o na nupepa, ua lawe nai au i keia mau mea malalo iho a e hoopuka aku ma kau hiwahiwa i ike ai ka lehuiehu i kekahi inau mea I haanui oiaio ole ia e kekahi poe:

Maloko o na nupepa Holomua a me Oiaio, ua olelo ae kekahi, he awawa kupono o Kalaau i ke kanu ko a lilo i mahiko nui, a ua hoolala ka kekahi poe haole i hui pana e hoohana ua wahi nei. A ua iikeia ka o Koolau e kau ana maluna o kehahi llo keokeo e holo ana iuka ine na eke kalo i ka wa o Stoltz i lawe ia ai a kau iluna o ka moku. A ua pio ka ke anuenue me ka ua iho o ka ua llilli i ka wa a ka huakai e huli ana, a pela wale aku. O ka oialo, he mau haanui wale no ia.  O ka oiaio, aohe he kupono o Kalalau no ka mahiko, a ina e makemako ia e loaa ona hookah @ona kopaa, me ka nui o ka lilo e loaa ai.

I ko’u hoomaopopo, he hapalua mile ka averika akea o Kalalau a he elua mile ka loa, nie kea no pilpii nae o na aoao elua. He ekolu wale no alanui e hiki ai kekahi ke puka mai Kalalau aku, hookah ma ka aoao o Hanalei, a he elua mauka pono o hoea aku ai i Waimea, a o ka eha o na alanui ma ke kai. O kekahi hapalua o ke kahakai, he a-a, a o kekahi hapa he one.  Ua noho kakaikahi ia nae ka aina e kanaka ina kela a me keia aoao o ke kahawai, a ma na wahi e ae apau he kaupololei ka pali a hiki iluna.  O kahi i ki@a ai o Stoltz he kokoke loa i k@ kai, mawaho iho o ka hale o Kaumeheiwa, ola no hoi ka hale i hoolimalima ia e Stoltz I wahi hoomoana nona a me kona poe kanaka. 

Okahi hoi o ka pualikoa P. G. i hoomoana ai, he hookahi paha mile mai ke kai aku, a mailaila aku a kahi I hoolulu ai o Koolau he hookahi no paha mile, oia no ke kumu o ke alapil o Haupu, e pii ai i Ke kalaulu e kiei ai ia Puukapele e Waimea.

Ke olelo nei kekahi poe, na Kaumeheiwa a me Kinney i hoopii i ka Papa Ola e ohi aku i na ma’I lepera, o ka oia@o nae, na ka Papa Ola no i hoouna mai ia Stoltz ka agena o Kauai nei no Ka Papa, malalo nae o ka ua Stoltz nei hoopaipai ana. I ka hele mua ana mai I Kalalau nei, ua komo mua oia iloko o ka hale o Koolau me ka mahui mua ole ia. E noho an aka wahine, a ua hele nae o Koolau.  I ka wa I ike mai ai ia Stoltz, ua hoomau aku oia I ka hoonalowale ana iaia iho, no ka lako ole paha ia wa ke kuma i hoohana ole ni.  Mahope iho ua hui kino lana, ua noi aku o Stoltz i kona oluolu e hoi I Kalawao, ua o haole o Koolau.  I keia hele ana mai a Stoltz aohe ana pu, aohe pihi makai.  Ua hui oia me ka hapanui o na ma’i, a iwaena o lakou o Kapahee wale no Kai a@ maikai, o Paoa ua ae ano kaualua, a o kekahi poe i hui pu me Kauai ua hoomau lakou i ka pee ana.  Nolaila, hooholo mo la o Stoltz e hoi ola a Waimea, alaila kii mua i ko Niihau poe ma’i a ku i Honolulu, alaila hei hou mai i Kalalau, e imi ai I ka poe I mahuka i ke kuahiwi a akoakoa me ka poe ae e helo, alaila lawe pau loa.

O keia ka hooko ana o Stoltz elike me kana i olelo ai.  I ka hiki elua ana mai na makaukau me elua pu pauapana.  I ka hiki ana, hoomaka koke oia e hoolimalima I mau paahana nona.  Iwaena o ia pee e Kaumeheiwa ka ona o ka hale, a o Iwa pu kekahi he keiki kamaaina ne Kalalau me Haena. 

I ka la mua, ua hele mai ua Stoltz nei I Hanakoa i Hanakoa i ka makaikai, a i ka lua o ka ia, ua noho i ka hale a ahiahi hoomaka o pii i kahi o Kapahee.  Ua pili keia wahi me kahi I hoomoana ai na koa P. G., he ekolu hapaha mile mai ka hale mai o Koolau, ua iho pu mai o Stolz me Kapahee a hiki I ka hale.  Ia Manawa kou mea kakau I lauaa mua ni me Stolz.  He pepehi pipi ha hana o kanaka ia ahiahi.  I keia Manawa, e lohe mau ana kou mea kakau I na kaena a Koolau mai ka waha mai o ka lehulehu, a @ lohe ana no hoi i ka Stolz mau kaena mai kona waha mai.  O ka Stolz kaena, aole e moe ke poo ona a loaa o Koolau a i ole make ia , o ka Koolau hoi, maalo ae o Stolz papa leo me ka milimili ana, pei iho ia keia mau kaena eiua e nune ia ai e ka lehulehu a hiki wale i ka hora 5 p.m., kahea mai nei o Stolz i kou mea kakau e komo aku e ai.  I ko’u noho ana ma ka ao@o o ke pakaukau, ike aku ia wau eina no o’u mau hoa ai, oia hoi o Stolz me Peter Nowlein, kaikaina a i ole kaikuana o Sam Nowlein.  E waiho ana na mea ai a e ku ana hookahi omole waikeke.  Hoomaka maua o Stolz e inu ma ka mea kupono a ai mai no hoi o Peter.  Aneane e pau ka makou ai ana, komo mai ana o Penik@la ka hoa makai o Stolz mai kekhi hale mai.  Koi a la hopu iho la no ia i ka omole a piha ke kiaha.

Aneane i ka hora 10 o ia ahiahi, hoo,akankan iho ia kou mea kakan e iho i kahakai no ke kali ana i ka waapa holono Hanalel ia wanaao ae.  Mamau o ka’u haawi ana aku i ke aloha hope ia Stoltz, ua kamaillo iho la maua no na mea pili ia Koolau.  Hai mai la oia ia’u, aole e moe kona poo a paa o Koolau, no na olelo hookano, ekani, no ka mahuka ana mai iaia aku, elu ua haawi aku oia ia Koolau he elua pule no ka hoomakaukau ana, eia nai, ua mahuka mai o Koolau i Kalalau me na kaena iho, ina kii aku o Stoltz e hopu hou iaia, e ku kole no i ke kip u ia e ia.

O kekahi no hoi, o Paoa kekahi o na mai I holo mai Waimea mai, mahope iho o ka hoao ana e ki a ku o stolz I ka pu, eia nae, ua ku ka hoki a hala o Stolz.  O kekahi kumu no hoi o ka hooikaika ona e ohi I na mai, no kona ike i ka hoopoino ia o ka poe oia maikai e na hana a ka poe mai, no ka noho huikau, ekahi no ka hoala a ohumu kip u, a he nui no no kumu e ae.

He nui na mea a kou mea kakau i ninau aku ai ia Stolz, e iaa na mea e kamailio ia nei no Kaumeheiwa, hoole loa mai o Stolz, aole oia i hele mai ma o ka Kaumeheiwa paipai ana.

Mahope iho o keia mau kamakamailio ana o maua, ua lulu lima iho la maua me ko i ala olelo mai e kipa aku I ona la ke hoi aku mai Hanalei.

I ka hora 1 o ka wanaao o kekahi la ae, ua holo makou no Hanalei.  Ia la he Poalua, ua pil aku o Kaumeheiwa, Iwa, Peter Nowlein, Penikila, Makanui e kukulu I ka papai hale a Stoltz I kauoha ai e kukulu, oia wahi he hapaha mile ke kaawale mai kahi aku o Koolau.  A i kuu wa no ka I haalee aku ai iaia , ua hoomaka koke no oia e pii i ke kuahiwi, he mau wahi papaa berena, he huluhulu a me ke kappa alla na wahi ukana .  He pu panapana ka kekahi ana .

I ke ahiahi Poakahi o Stoltz i pii ai iuka e hoomakakiu ai, a i ke ahiahi Poalua i hoi mai ai.  I ke awakea Poalua, ua loaa pona iho la ke ope ukana o Stoltz ia Koolau, Paoa, Nihoa a me kekahi mau mai hoohaunaele, aneane I kahi o Koolau ma e noho ana, aole nae o Stoltz malaila ia wa, o ka ai ana iho no ka ia, e ahu ana no ka berena.

Ia manawa o Koolau ma i iho pololei ai i kai a ike aku la e kukulu ia an aka papaa hale e Kaumeheiwa ma, kahea akunei o Koolau e waiho I na mea a pau, a e hoi koke lakou i ka hale o ki ia I ka pu.  Holo o Kaumeheiwa ma a koe o Peter, hiki aku nei o Koolau ma a hoomaka kike e hao I na mea a pau e ku ana a hoouna ia kekahi o lakou e hoi me ua mau pono la, a hoomau aku ia no o Koolau i ka iho ana a hiki i kahi o Kaumeheiwa hahi hoi o Stoltz I noho ai.

I ka hiki ana aku, e haalulu ana kekahi poe o ka hale, e kahe ana ka wai o ka ili o kekani, ua piha lo aka poe o ka hale I ka makau, a me he mea la ua kohu Moi o Koolauia awakea Poalua, o kana mau kaueha ka i hooko ia me ka eleu, ohi ia na pono kipu a pau loa me kekahi mau mea e ae, a hoouna ia o Paoa e hoihoi iuka, hoonoho pakahi ia no hoio Nihoa, Manuia a me Kaia e makai I na makaala, a o Kaalau hoi me ka wahine ka I kial i ka hale e ake ana o ka ike aku ia Stoltz, a hoomaka koko no e pepehi kanaka.

Ia Paoa iuka, ua nihi hele mai ia o Stoltz a hala kahi o Koolau ma a hoes loa i kahi o Kapahee, a ilaila o Stoltz I kali ai no Paoa.  I ka maalo ana ae o Paoa, ua kahea aku ia o Kapahee e komo mai e ai raiki, aiai o Paoa e nanea ana i ka ai raiki mawaha pona o ka hale, ua puka aku lo o Stoltz ma kekahi aoao o ka hale, kola malie aku la a hopu ia Paoa ma ka a-i, nakiikii ia iho ia i ke kauia a hoi aku ia laua ia ahiahi poeleele no ko Kaumeheiwa wahi.  Oiai laua he 20 paha kapuai a oi mai ka puka aku o ka hale, ninau ana no o Kala.  Owai Keia?  Owau no o Paoa a me Stoltz.  Ia manawa holo aku nei o Kala e pee.  Kahea koke aku ia no nae o Stoltz , aole hele! aole hele!  e Kala, o ku oe ia’u i ka pu.  Aole I hoolohe mai o Kala, a kani aku la ka pu a Stoltz, aole i ku o Kala.  I ka wa i kani ai ka pu a Stoltz, ua ku koke mal la oia ma ka aoao hema i ka pu a Koolau a puka ka poka ma ka aoao akau.  Ia manawa i malule iho ai ke kino o Stoltz ilalo me ka paa ana o kona mau lima ma kona umauma.  A haawi ae la I kana mau olelo hope loa I keia ao.  E Paoa! E Paoa! Haawi aku oe I kuu aloha ia Mama.  Ia manawa kahea mea la o Koolau la Paoa, ua make loa iho la paha ka haole, haole aku nei o Paoa, hele mai la hoi o Hoolau a oleo iho la ia Stoltz, no ko paakiki hoi paha, olelo oe aole e moe ko p@@  a wiwi au no ka ai ole, ala ko pilikia la.  Ia wa o Koolau i ki hou iho ai ma ka puuwai a make loa o Stoltz.

I kela manawa, aia na kanaka a me makai I kahakai kahi i m@@ ai.  I ko lakou lohe ana i ke kani o ka pu, hoomanao ae la lakou ua make e Stoltz.

Hoomaka koke o Kaumeheiwa I kela wa e holo maluna o ka wua no Maka e hai aku I ka lohe ua make o Stolz, a o kekani poe hoi, hoao e pii e ike ia Koolau ma ine hoi ua ki io I ka pu ia Stolz, aka us hoonoho ia Nihoa me Manuia, ma ia wahi a pale aku I ka poe hele mal. Me na pu no laua, o  Wahinealoha wale no ka i ae ia.  I ka hoea ana aku o Wahinealoha, e waiho ana o Stolz u@ make, @ e kiai ana no O Koolaau ma.  Ia wa o Koolau I koi ai e kanu no ia Stolz.  Koi hoi o Wahinealoha e liai lakou a ao ia po a na kea o e hoike mai i na mea e hana ai. 

I ke ao ana ae , aole i puka ka la, ike koke mai la no lakou i kekahi moku e holo aku ana mai Kanalei aku.  Ia wa koke no o Koolau ma i hoomakaukau ai e pii no ke kuahiwi, me ke kauoha iho i ka poe ola e ike I kona kupilikii loe, alaika e lawe no oia i ke ola o ke keiki, a pau ka laua uwe ana me ka wahine, alaila e lawe no oia i ko laua mau ola.  Ia Koolau ma e aneane aku ana I ko lakou kahua hoomoan@, kani koke no ke oeoe o Waialeale.  I ka manao o kekahi poe, he moku keia na Stoltz i kauoha mamua ka poe ma’I, eia ka aole. 

O ua moku nei i hoouna ia mai e ka Makai mut Geo. N. Wilikoki m@ o Luna Makai W. E. H. Deverill la, no ka lohe koke ana ia aumoe ia Kaumeheiwa ua make o Stolz.  I ke ku ana o ka moje, ua hoole ia he poe kakaikahi iuka, a ua auamo ia mai no hol ke kino kupapau o Stolz a kau I ka waapa, kaupha ia ka poe i koe iho e W. C. H. Deverill ma o Peter Nowlein la e haalele ia Kalalau a pau na hoonene ana.

I ka moku e holo ana na Waimea me ke kino o Stolz, ke kalua la o Koolau ma eona paaa liilii, a pau na kalokalo ana, hoomaka nui aku la e pii no ka mauna.  I ka nana aku ia wa, aola he helelhelena wiwo ko Koolau.

O keia ae la na mea apau e pili ana no ka hoomaka ia ana e kii mai i na mai a hiki I ka haalele ana o ke kino make o Stoltz ia Kalalau, a me ka ike hoope ia ana no hoi o Koolau e kehahi mea ola uhane a hiki i keia la.  E puka aku ana no na mea pili i ka hiki ana mai o na koa P. G. a me na mea i hanaia.

Ua lawa kaua, no ka mea, ke hea mai nei kea hi puleo a Makana e hoi ko Kailiili keiki, oiai ke malu ae la ka la i ke kula.

             Owau iho no,

                K. W. K LAUAEOMAKANA

 

Kamanu kue ia Kaoaokalani no ka

Lele o Ka Ma’I Lepera

 

MR. LUNAHOOPONOPONO,

Aloha oe:

Ua ike iho wau i na manao koho kuhihewa o Mr.  Kaoaokalani ma ka kakou Kilohaua o ka la 12 o keia malama, e pili ana i ka Ma’I Lepera, a ua hoike mai oia ma kona kala@ mano ana he ma’I lele io no ka lepera.

Ua lilo no i mea no ka lehulehu e hauoli nui ai na wehewehe naauao ana no na mea e pili ana I keia ma’I me ka anoi nui la, ina nae he mau manao waiwai.  A no kuu ike I ka nele o Mr.  Kaoaokalani i ke kumu hooia kupono nana e kokua nui mai I kona manao wale ana he ma’i lele ie keia, nolaila, ke hoike nei au i ko’u manao kue iaia ma ia mea, me ko’u nele olo i ka ike i ke kumu a mau kumu paha I ulu nui mai ai o keia ma’i lokoino iwaena o keia lahui aloha, a me ko’u kumu o ke kue iaia aole keia he ma’i lele o ka lepera, a e ike ia no e ka mea heluhelu elike me ia malalo iho:

He aneane ekolu aenei na makahiki o ko’u hoopapau ana i ka huli ma na ano apau, uo ke akenui e ike ina paha he ma’i lele a lele ole ka lepra, a ,e ke kumu o ka ulu ana mai iwaena oo ko kalou lahui, a ua maopopo loa ia’u me ka hoohewahewa ole i ke kulana o keia ma’i weliweli, a ke waiho aku nei au imua o ka lehulehu no ka pomaikai e na mea apau, a na kela a me keia e hoomaopopo i ka oiaio.

No ke kuniu i ulu mai ai a loaa kekahi mea a mau mea paha i keia ma’i, eia no ia:  1. Ko kakou ae ana a me ko kakou mau kupuna e lilo i poe malamo I ko ke Akua kiekie loa makemake in aka honua nei, a mahope nae haalele hou a lilo i kela a me keia hana hoomana kii. 2.  Kai no o kanaka i ke akua.

E. L. H., he mea oiaio loa keia e hiki ole ai I ka poe naauao ke hoole manao ino wale iho, a noaila ke nonoi aku nei au ia @e, e kuhikuki ae ia Mr. Kaoaokalani iloko o ka buke o ke ola ma Kinohi 3:6-21 e pili ana I ka haalele ana o Adamu ma I ka makemake o ke Akua.

E nana hou aku no hoi ma Iona 1:3-17, e ike ia no ka pilikia ana o Iona no ka haalele ana i ka makemake o ke Akua, a pela no i pili aku ai ka lepera aiai me be hau o Naamana ia Gehazi, mamuli o ko Gehazi lalau a haalele i ka pololei, e like me na hoakaka ma Na Lii 25:20-27.

Aole no paha e kanalua o Mr. Kaoaokalani i keia kumu a’u i hoiko ae la, oiai he poe keiki liilii loa kekahi e l@aa nei i ka lepera, aole i hoomaopopo i ke Akua, pela io no, a eia hoi ko’u manao maoli ma ia mea e pau ai ka hu-alu o na maka o ka makamaka.  E hoopai ana o Iehova ke Akua i na kanaka ma o ka hala ‘la a na makua ina keiki a hiki aku I ke kuakahi a me ke kualua, o ka poe a pau e inaina aku ana ia ia.

Nolaila, ma keia e ike ia ai aole loa keia he ma’i i ioaa ia Hawaii nei mamuli o ka lele e like me ke corela a ano ma’i e ae paha.

Ua hoike ae no hoi o Mr. Kaoaokalani, o ka ilihune mai ka kekahi kumu I ulu ai o keia ma’i, ke ma@ao nei au he olelo pupule haalele loa kela a ka makamaka.  Ina e huli aku i hope a nana I ko Liholiho Kamehameha II kulana waiwai a me ka hanohano, I ka wa a ke kialua lawe ola “Thaddues” me na makua misionari I hiki mai ai I Kailu Kona, Hawaii, ma ka la 30 o Maraki M. H. 1820.   Eia ka nahu o Liholiho ia wa i ka hele ana e ike i na makua misionari, he malo ma kona puhaka, @ he hai@aka silika omaomao ma kona poohiwi, he kau la wati guia ma kona a-i, he lei hulu ma kona poo, aole aahu e ae, a he oki lo@ aku na makaainana, eia ka ninau, he lepera anei kekani o Hawaii nei ia mau la?  Owai la ka h@pe e ae ae mai ana, oiai he wa ilihune loa ia o Hawaii nei ma na mea a pau.

Hiki anei i ka lehulehu i ike a kamaaina ia Mr. L. Way, he haole i loaa i ka ma’i lepera ma Molokai, ke olelo mai he haole ilihune ola, puni wale paha i ka buke ola kino, noho hui kau paha, a i ole ia hookuli a noho maemae ole la hoi, ke manao nei an he pupule ka mea e olelo mai ana ho ilihune o Mr. L. Way.  Ke lawelawe ponoi nei o kauka Oliva o ke kahua ma’i lepera nei i ka paiapu o ka poe ma’i me kona mau lima ponoi elua; aole he loaa iki I ka lepera, no ka mea oia kea no o ka ma’i lele, i ka wa e pili aku ai o ka mea ma’i oke i ka mea ma’i. o kona wa iho la no ia e loaa koke mai ai.

Pela no hoi na kaikuahine o ke aloha o ka hoomana Roma e noho nei ma na home, aole no he loaa iki I keia ma’i; a kekahi poe e hookae ino loa nei, he lele a pela aku. O ka’u wale no e kau leo aku nei la Mr. Kaoaokalani, mamua o ko’u hooki ana I ka wehewehe no kela ninau ano nui, mai, noho a hoopiha nupepa wale, no ka mea, elike no me ka hiki ole e loaa ona laau no keia ma’i i na kauka, pela no e hiki ole ai ia o eke olelo ae he ma’i ola no a ola ole paha keia, he ma’i lele no a lele ole paha keia.

Nolaila, e hoomaopopo e ka mea heluhelu, aole loa e hiki ke oleloia he ma’i lele ka lepera malalo o na kumu huikau ano ole a Mr. Kaoaokalani, koe wale no paha ka hiki e oleloia pela, ola ka makemake kamailio waiwai ole wale iho no. 

O ka laau lapaau wale no i loaa ia’u no keia ma’i aloha ole, oia no ka hoohalike ana me na hana a Iona mahope e kona ike ana i kona pilikia, a e lawe mia i na hana a ko Ninewa poe I hana al a pakele ai lakou, a me na hana a ka lepera I hoola ia ai e Iesu.  A keia pule ae e hoike aku ai au i ke kulana o ka lepera ma Molokai nei, e hoike ana i kea la mamuli o ka lokomaikai o ke Akua.

  Kalaupapa, Molokai, Aug. 18’93.

 

Na mea hou o ka Apana o Koloa.

 

Ma ka Poaona, Augate 5, i hoike ia ai na Kula Sabati o Koloa nei, a mahope o ka pau ana o na hana, ua malama ia he wahi paina no na haumana Kula Sabati a me na makua. Ua ai na mea a pau a piha ka lua o ka inaina.

Ma ka hora 4 p.m. o ia la no, ua kii ia mei e ka lima o ka Mea Mana Loa ka uhane o kekahi o kana kauwa oia h@i o Hosea Nakapaahu, kekahi o na Luna Ekalesia kahiko loa iloko o keia ekalesia, a he Peresidena no ka papa Kahu WaiWai, iloko e ke 82 o kno mau makahiki.

Ma ka hora 6 p.m.m o ia la no, ua hoohui ia ma ka berita maemae o ka mare o Mr. George Ahuai me Miss Eunice Puni.  Na Rev. Louis M. Mitchell laua i hoohui.  Imua e na opio e hooulu i ka lahui ma keia au hou e hele nei.

Ma ia ahiahi no, ua wehe ia he aha mele no ka pomaikal o na Kula Sabati o Koloa nei, malalo o ke alakai ana a Rev. Louis M. Mitchell, I kekua pu ia mai e Mr. W. Neal a me Miss H. Neal, he mau kumu kula aupuni laua ne ka apana.  He mea maikai ke kekua like e na kumu kula i na hana e hooholo pono ai i na Kula Sabati a puui o keia Paeaina.  He $34 a oi na loaa o ia po.

Ma ka Poakolu, Augate 16, i hiki mai ai ka palapala hookohu a ko makou Lunakanawai o Jacob Kala, Esq., a eia oia ke lawelawe nei i na hana me ka maikai.

Ke pii mahuahua nei ka ikaika o ke kino o ko makou kauka aupuni Dr. J. K. Smith, mahope o ka hoonawaiiwaliia ana e ka mai la garipa, no hebedoma ekolu.

 

Ke Kaena mai nei Ka Leo.

 

O kona mau kahua i koho ai a hoohiki pau pele pau mano oia ka nuku a me ka hoopunipuni maluna ia oia mau kahua a hiki i Waikiki, pololei, aole ia koho ana au nau n aka mea nana kakou i hana, nana i haawi mai e koho kela a me keia e like me kona manao.  Oiai, ua koho oe I ka nuku o ka hopena, ua ohi oe I ka hua I opapu aku nei ka lahui mai o a o, hookahi kawaia like ana mai mua mai o na mikanele kau mau punalua, I na kau koho balota.  Ina e laha mai kahi inoa he haipule kona kulana, e ike ia aku ana oe e kapakeu ana kukahalake, e oiliili mau an aka I noa o ka poe punalua mikanele mikanele; kolea kauahua, kolea kauahua.  Heaha ka hua i ohi ia no ia manao koho au?  He nuku, ke ike ela oe kipaku ia ka Moiwahine au e pai punahele mai nei lilo ke aupuni o kakou ia wai, ia oe i ke kumu ao o neia mea maikai au i koho ai, he anaina a eleele hewa ke alelo i ka nuku o ko welo punalua mikanele, kau I ka noho kalaunu o Hawaii pani ia mai nei ko waha aohe puai leo i ka Aha Kuka, no a Hooko, holo na kanawai, ke ike mai la no oe aole i pun na lae o kakou ia hai, ia oe no, ke koi aku nei oe ia Amerika, oia ka mea nana e kahi i ke pohue I na puu nei o na lae o kakou, e hoihoi hou ae i ka Moiwahine, he koi palaualelo kai no paha ko heleuluulu i ka holo i Amerika me na ukana a na koho iho au, e hoi mai ana la oe na lala kukui eia ka ua like oe me ka manu aloha i puhi ia mai e ka makani a pili ma ka likini o ka mokuahi oili mai ke alelo, aloha oukou a o ka pau ae la no ia.

O ka hopens o ia hoi nele ana mai ou he hoike i ke akea ia manao maikai au i koho ai he hoopunipuni ua hele ka poe anee alii a luhi ono ole ka ai i ko hoolaha ma a mea hoi ae ka Moi ma ia manao koho ou ua puni kekahi poe anee alii ia oukou, a ua haalele i ko lakou mau luakini a eia I ko luakini kahi i no ke ai i ka pule, e hoi ae ka Moi o ka oiaio nae aohe i hoi hou ae ka Moi ua kipaku ia no e oe a ua hele loa, aohe hale e hoi mai ai ma keia koho o’u ua hele a manae kekahi hoopunipuni maluna o kekahi.  Oia nae o kou manao koho no ia, aohe ou mea nana e ahewa eia ka hewa o ka hapala mai ia makou ua maalahi nae makou ua loaa mai ia oe he oioina e maha ai oia ke Aupuni Kuikawa a hui aku mahope oia ko makou waiwai nui i loaa mailoko mai o ko’u mau manao koho.

MAKAIKIU.

Na Kiure o Keia Kau.

 

Ua hoolaha mua aku makou i ke kulana o na kiure I koho ia iho nei i keia kau, mamuli o ko makou ike ana iho i ka papa inoa i wae ia he poe kiure wale  no ma ka aoao kue I ke aupuni, aole lakou I hoohiki e kakoo I na kanawai o ke aupuni e ku nei keia wa. 

A mailoko mai oia heluna i koho ia he ekolu wale no o lakou e kakoo ana I keia aupuni, ke heike aku nei makou i ke kupono ole o ka wae ia ana o ka heluna nui o lakou i poe lunakanawai e hooko mai ai i na kanawai o ka aina, no ka mea, ua ike e makou ma ke kilo ana aku i ko lakou ouli, ua hooholo e lakou i ka lakou olelo hoohole mamua o ka lawe ia ana mai imua o ka Aha.

Ma ka nana ana i na kiure Hawaii i keia wa e wai mau ia nei, aole I nana ia kea no o ka hihia I kupono i ke kanawai aka ua nana ia aku la ma kea no o ka ili a i ole ia ma ka aoao kalai aupuni i keia wa.

I hoike e maopopo ai ma ka Poakahi nei, Augate 14, ma ka hihia o Sam Kia, he hihia I maopopo loa e kau aku ana na maawe koikoi o ke kanawai maluna ona, eia nae, ua hookuu iho la na kiure Hawaii, a pela no hoi me kekahi mau hihia e ae.

Ma keia hana a na kiure Hawaii, ua kanalua loan a Lunakanawai no ka loaa ole he noonoo maikai i na kiure e kaupaona ai a hooholo e like me ka ke kanawai kuhikuhi ana.  He mea keia e kanalua loa ia ai ka wae hou ana i na kiure Hawaii ma keia mua aku.  Aole loa e loaa ka hilinai ia ana o kakou na kanaka Hawaii, e noho a e lawelawe no ka pono o ke lehulehu ma kea no he poe kiure no ka aina.

He nui loan a kanaka Hawaii kupono maoli e noho i poe kiure iloko o keia kulanakauhale a he poe naanao maoli kekahi a i mahele ma ke kanawai mamua o kekahi poe i wae ia iho nei no keia kau.  Aole nae ia mana ia makou aka, aia i na kakauolelo o ka Aha Kiekie.

A ma ka paa ana o ka Loio Kuhina a me kona hope i na hihia aole e noho hou i keia kau imua o na kiure he hoailona maopopo loa keia o ka hilinai ole ia o na kiure o keia kau, a e waiho ia aku ana no kekahi kau hou aku, a e noho koke mai ana na kiure haole i keia la.

He laki loa keia poe kiure i na i waiho koke ae ka Hope Loio Kuhina imua o ka Lunakanawai,e hoopau loa ana i ka noho hou ana mai o kekahi o keia poe kiure ilolo o na aha hookolokolo apan i hana ka Hope Loio Kuhina pela.

He mea maopopo loa ma ko makou lohe pono ana mai, ua ili ke koikoi maluna o na hope kakauolelo o ka Aha Kiekie ma ka wae ana i na kiure o keia kau, aole maluna o ke kakauolelo nui o ka Aha Kiekie.

E like me ka makou i hoike mua ae nei, a i hoike nua ia aku ai hoi, eia he poe iloko o na oihana aupuni e kue nei I ke aupuni, kahi a ka lakou man papaa berena e ai nei.

Ina he kue i keia aupuni ma ka like ole o kona manao me kona aoao I ku ai, he mea pono e waiho mai i ka hana a ke aupuni me ka maikai mamua o ka lawe ana I ka oihana o ke aupuni, oia ka hoailona o ke keonimana oiaio, oiai, he nui loan a kanaka kupono ma ia wahi. Aole i nele ke aupuni i ke kanaka.

Ua Ala hou mai ka Poe Ohumu

Iloko o ka hebedoma i hala he nui na lono no ka poe e ohumu ana e hoihoi i ka Moiwahine i hoopau ia.  Mai ka wa i hopu ia ai kela poe haole ekolu no ka ohumu kipi, aole i lohe ia na lono oia ano.  Me he la ua manaka kela aoao.  I keia mau la nae, ma ka lohe wale ana ua hoala hou mai lakou I ko lakou mau hana hookahuli ke hoopoino hou mai nei lakou i ka maluhia o ka noho ana o ke kulanakauhale e makaala ai ka poe kiai.  He mau lono maopopo kekahi i loaa ia makou uo na hana ohumu a ua poe la ua pono uae e kali a maopopo lea mamua o ka hoolaha ana.  Ke hoho makaala nein a luna Aupuni a me ua luna koa.  He kulana ikaika loa ko ke Aupuni, a he hemahema wale no ka poe ohumu, ua nele i na mea e holo ai ka lakou haua.

Me he la, e manao ano lakou me he poe kamalii la, he hiki la ia lakou ke lele maluna mai a hoopuni hiki wawae i na hale Aupuni me ka ike ole ia.  Ina pela, he ano kamalii ko lakou noonoo ana.

Nui ko Makou Aloha i ka Holomua

 

Ma ka nana aku i ko makou makamaka maikai oia ka Holomua ke hou hewa mai nei i o a ianei, ua hele a lewalewa ke alelo iwaho w hoopuka nei i ua huaolelo ino “kauwa makawela” he kupono loa ia huaolelo I ka Holomua, penei e maopopo ai.  I ka wa kahiko o ka poe e noho aku ana malalo o na alii uui he poe kauwa lakou malalo aku o na kauwa o ke alii he kauwa makawela a malalo aku o na kauwa nakawela he kauwa kuapaa, he hookahi no huaolelo ano nui, he poe haahaa ino loa aole hoi he wahi aweawea o ke koko alii main a kapuna mai.

Ua hala ia wa a i keia manawa o ke kanaka naauao oia kea lii.  Olelo mai o Solomona, “Hookauwa ke kanaka naaupo na ke kanaka naauao.”  Eia hou kekahi olelo ana.

“Pii ae ka mea naauao maluna o ke kulanakauhale o ka poe ikaika, hoohiolo oia i ka ikaika a lakou i paulele ai.”

Nolaila, he au holomua keia o ka naauao, aole i makemake ia n aka naaupo e hookele i ke aupuni.

Eia ke aupini iloko o na lima o ka poe naauao, a na lakou e hookele a pakele keia lahui, ua ili a @ahaha ke aupuni moi o Hawaii nei, mamuli o ka lilo ana i na alakai lalau a ka maukauka hoe hewa a kau i ka pua ka auwaa panana ole.

O ka poe nae nana e hookele nei ke aupuni, oia k aka Holomua e kuamuamu nei I ke “kauwa makawela.” aole pela ka oiaia, penei ka pololei: O ka poe i haule pahu ilalo, a nele I ka hooponopono aupuni ana e like me ka Holomua o lakou ka poe kauwa makawela, o ka poe i lanakila aole o lakou ke kauwa makawela. Ua hiki ia makou ke uakiikii aku i keia momokuahi “Kauwa Makawela.” ma ka hielo o na nupepa anee alii, a ho-a aku i kea hi a hookuu aku iloko o ka lahui a hiki i ka pau ana o ke kino holookoa i ke ahi

Pono @@ ka Holomua e noonoo pono i na huaolelo maikai, o hoi hou aku no auanei i kahi I oili mi ai e like me ke kanaka i oili mai kona hale aku a he manawa no e hoi hou mai ana no.

He pono no @e e ka Holomua e kukulu maluna e lou kahua oia ka hoihoi hou ae i ka Moi ma ka noho alii, aole o ke kepa wale ae me he ilio la i o a ianei e kuhikuhi mai i ke alanai e hiki ai ia oe ke hoihoi ae.

No makou iho o ka hoohuiaina ko makou kahua a ina aole e hele ia alaila ua ku ke aupuni Kuikawa pela a i ole ia he hoomalu aupuni na Amerika e malama, aole anei ia he alahele o ka hoohui aina.

Eia no makou ke oili mau aku nei me na lebua o Mokaulele, I wili pu ia me na owili maile o Koiahi, akuilima pu aku hoi me ka hala o Naue I ke ohu a ke kai.  Aloha ia mau lei kupaoa i ke ala a makou i papahi ai.

 

@oolaha @umau

KAKELA

ME

KUKE

KA-HAKEKAUI-NUI

WAIWAI LIKE OLE

NA MEA

HANA KAMANA PAU

Na lako pil@ @@@@@@@@

Na kepa

Na lei lilo

Na kaulaluau @@@

Na Pab@

Na Upa

Na ka@@ @@@

Na @@@@@@

Palau Lio

Makau me Aho Lawaia

Mikini Humuhumu Kaulana

Wilcox & Gibbs, Hookahi Lopi.

Ka Remington, Elma Lopi.

A me na ukena he uni lea o keia @@@@ me keia ano.

Kakela me Kuke

KA AYER SASEPARILA

Oia ka LAAU oi loa o ka maik@ no na mai i hookumu la mai koko ino mai.  Ua oi loa ae h@i ka mea, o kona kahua i hookumu al o ka

Honodorusa Saserprila Oiaio

No ka mea, o ka LAU NA HELEHELE a me na m @@@ @ pau i maa i ka hoohuihui @ oia na laau oi loa a ka maikai @ @ ka mea hoi ua ike ia ka waiwai @ ma ka lapaau ana i na MA’I @ KOKO- na oi ka

Ayer Saseparila

Ma na mea a pan e hooikaika @ kukulu hou ai 1 ke kino i hoo@aw@ llwali ia e ka ma’i a me ku @h@

Ua hoonoono ia ka ai, ua hoopania ka ma’i o ka waihona hoowali @ ua hooikaika ia ke ake a me @ Puu Howaii ai a hoohana maikai ia na lala a pau o ke kino.  Ua h@@ kuke ia mai ke kino ae, ka laau make o ka ALAALA, ua hoola @ na EHA, na PUHA, na RUMA TIKA, na MAIHEHE, na @CE, HUE, a me na ma’i ma ke poo ka@ wale o ka hupe, a ma na wahi a p@ ke hoola mai nei na Kauka alekai ka maikai o kela laau.

Ke hoola nei la h@i, a e @@@@@ @ hoi ia oe.

No ke KUNU a me ANU a @.

Ayer Cherry Pectoral

Ka laau lapaau alakai o na ohana.

No ka NALULU, ku LEPOPAA ka LENA a me kekahi mau me inoino e ae o ke opu, e lawe i ka

AYER HUAALE CATHARTIC

E makemakenui la nei e ko ke au puni. Hoomakaukauia e Kauka J. AYER & Co., Lowell, Masekusets.

HOLLISTER & CO.

Na Agena una ka Paaina Hawaii.