Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXII, Number 45, 11 November 1893 — KA EUEU WIWO OLE O NU IOKA A I OLE, O KA Makai Kiu Hale Niwela. [ARTICLE+ILLUSTRATION]

KA EUEU WIWO OLE O NU IOKA A I OLE, O KA Makai Kiu Hale Niwela.

MOKUNA XX. HE MEA OIAIO, ua hoomaopopo mai la ua lede la, he makai kiu io no keia elemakule, nolaila, me kooa maale nui, ua hoao mai ia oia e hookonokono i ka eiemakule e inu i ka waina, no ka mea, ina oia e inu io ana oia alaila o ka pau no ia o kona hoouluhua hou ana iaia. Oiai, i kona kii ana i ua waina ia me na mea ai, ua hookomo oia i kekahi mau kulu laau make ikaika loa iloko o ka waina. "E ai hoi paha i kou mau mea ai a e iuu i kou waina, o ka wa ono nb kela, no ka mea, akahi no a hookahe ia malloko niai o ka pahu. Oia, e inu." <<He nui loa ka manawa no īa inea, o ko'u makemake e kamaiiio me oe no keia pepehi kanaka a me kela aihue i hana īa i keia mau ia iho nei." "Ea! e hoopau oe ia mau kamaiiio au, no ka mea, aohe o'u hoihoi e lohe i kela mau mea. Aole au he makai kiu a aole no hoi o'u kuleana ia mau mea e ka elemakule." <<Ina hoi ha pela, e inu ae au i ko waina maikai mamua o ko'u haalele ana iho i kou hale nei." <<Oia, o inu, e ike auanei oe he oi aku ka maikai oia mamua o keia mau kamailio waie ana no o kaua," wahi a ka lede me ke ano hoihoi o

kona mau maka. Lalau mai la ka elemakule i ke kiaha waina, a hapai ae la a kiekie me ka nana ana i ka wai aliaiia o ka waina, a pane ae la: ««Ea! He oi ka hoi keia a ka waina maikai. He mea hana waina no hoi ko'u makuakane, a ma ia mea, he akamai loa au i ke kilo ana i na ano waina maikai loa."

"Aole anei oe e inu ana i kou waina a pau, alaila, hele aku ma kou wahi i manao ai e hele? He makemake au e heie aku oe, no ka mea, aole e hiki ia'u ke noho maanei nei me oe, no ka mea, he nui ka'u mau hana," wahi a ka lede me kona ano uluhua. MOKUNA XXI.

Mamuli o ka iuu ole ana o ka elemakule i ke kiaha waina, ua pii ino loa ka huhu o ka lede mea haie, a pela no hoi kahi elemakule i hooikaika loa ai e hoopuiwaiwa i na noonoo oka lede me na oleio kuhi okoa aku no oia kamea nana i hana i keia mau hana karaima, a o ka hopena, ua mauie iho la ua iede la. Me ka hikiwawe ka elemakule a i ole, o Hale Niwela ka makai kiu i wehe ae ai i na lauoha-kui o ka lede ame kekahi wai akika ana e lawe mau ai no kona pono ponoi iho no, ua holoi ae la ia i na pena i hamo ia ai na papallna o ka lede oiaalea, a ike iho ia ia me kona kahaha nui eia kona mau maka ko kilohi nei inaluna o ka helehelena o Mele Ba* iauwina, ka lede opio ana i hahai ioihi ai a i palemo honua ai mailoko mai o kela keena kupanaha o na powa.

I ka maopopo lea ana iaia, ua oili aku la la mailoko aku o ka hale o ka lede kane make waiwai a n* poe a pau o kela wahi l kuhihewa loa aL lala nae e hele aku ana a kokoke e oiU aku ma ka puka-pa, ua hoo-1 pa ia iho la kona poohiwi e ka lima o kekahi kanaka opioplo kino nui puipui kulana ikaika. •<E ka elemakule lapuwale: Pehea la oe i aa ai e hana iapuwaie i kuu hAku?" Me »a mau oielo, ua hoomaka aku la ua kanaka ia e kuUi iho i ka eiemakuie, aka, mamua nae oka hiki ana iaia ke hoomaopopo» ua kuiai ino īa iho la ia e ka eleiemakuie, a me na puupuu kohu peku hoki, ua waiho a make aku ia me ke kahe awai ana o ke koko ma kona iha ame kona waha- Hoomaa aku la no ka eiemakule ma koo« «Uihele, me he 1* «ohe kekah! bim ol» uo I I*.

Ua ike mai la no nae ka wahioe mea hale a me ke kauwa wahine i keia mau hana i hana ia e ua elemakule la īioko o ka wa pokole loa. I ke pohala ana ae o ka lede mai kooa maule ana, ua hoomaopopo koke iho la ia, ua ahuwaie kona ano maoli i kela kanaka, nolaiia, me ka naau kohu ahi oia i kena aku ai i kona kahu kane e hele koke e pepehi i ka eiemakuie, aka ua ike maka aku ia no oia, ua hoohoka ia kona maoao. I kela wa, ua ino loa kona manao a ua ane hiki oie hoi iaia ke noonoo pono, pehea oia e hana ai. Ma ia po iho, a t)ia paha ka hora ekolu o ka wanaao, e ike ia no kekahi kino kanaka e nihi hele ana ma ka aoao o ka hale i ooho ia e Mrs. Awera. a me ka paianehe loa, ua pii aku la ua kanaka ia ma ke< alo ponoi no o ua haie la, a me kekahi ki lahiiahi inai kona pakeke ae, ua ho-o aku ia ia iioko o ka puka ki a hemo malie aku la ke panipuka. Komo aku la ua kanaka ia me ka palanehe ioa, a mainuli o kekahi ipukukui uuku ma kona alo, ua hiki loa iaia ke ike i kona alaheie e hele aku ai. Heie poloiei aku la ia a hoea ma k 9 keena moe o Mrā Awera. Me ka hikiwawe, ua unuhi ae ia ia he hainaka mai kona eke ae a kiola koke aku ia maiuna o na maka o ka mea hiamoe.

Ia wa, ua heie pololei aku ia ia ma kahi o ka pahu-ume e ku ana, a me he mea la ua kamaaina wale. Ua ki aku la ia a hemo mai la ka ume a ike koke iho la kona mau maka i kekahi holowaa loihi, a mailoko ae olaila, ua lawe ae la ia i na mea guia mailoko mai olaila, a ho-o iho la iloko o kekahi paiki ana no i tawe pu mai ai. Me ka hookaulua hou ole iho, ua haalele koke aku la I ua wahi la a huli hoi aku la no kona wahi e noho ana. Ma kekahi la ae, ua hoopuiwa hou ia na kanaka i ka lohe ana ua hana hou ia no kekahī powa oia hoi, ua aihue ia na mea gula mai kahi mai o ka wahine kane make Mrs. Awera. He nui ka poe i hele aku e nieniele 110 keia mau hana, a iwaena oia poe o Haiia a me kana wahine pu kekahi. Mahope iho o ko Hale Niwela paina ana I kona paina kakahiaka, ua oili aku la oia mai kona hotele aku, a hele hoioholo wale aku la no oia a ku iho la ma kahi a keka pun\u kanaka e noke ana i ke kamaiiio no na hana aihue i hana ia ma kahi o Mrs. Awera. Aoie nae i liuliu kona ku ana malaila, ua puiwa ae la oia i ka hoopa ia ana iho o kona poohiwi e kekahi mea. I kona huli ana ae, ua ike ae la ia o Mr. Ralia ka mea e ku ana ma kona kua.

"He mea hiki anei ia ; u ke kamailio pu me oe nokekahi wa pokole?" wahi a Kalla. "Ua hiki no, e hele kaua ma ko 7 u wahl e noho nei," wahi a ka makai kiu. Ia wa, ua haele like aku la laua no kahi a Hale e noho ana. <«Ea! He keu keia a ka aihue koa launa ole mai!" wahi a Kaiia. "Alia, pela iho a hoea aku kaua ma ko'u keena, n wahi a Hale. I ko laua hoeaana ilaila, ua ninau koke mai la no o Kalia: <<Pehea kou manao no keia aihue?" "Heaha auanei hoi, ua hiki no," wahi a Hale. "Ea! Healia kou ano? Eia oe he kana a ke aupuni e uku nei ma ke ano he mea hoopio i keia mau hana, aka, eia hoi oe ke olelo mai nei ua hiki no. Ea, oiai, eia no hoi oe maanei nei i keia wa, aka, ua hana ia nae kekalii o na aihue ino loa malalo pono no o kou mau maka. Heaha kou auo?"

"Mamua o ko'u pane ana aku i kau ninau, e ninau uiua aku ana au ia oe, <( Ua iko anei oe i Mrs. Awera?" ««Ae, mailaila mai la au i keia wa ano." "Pehea kana oleio?" •<Ua ane hiki oie iaia ke wehewehe pooo mai, aka, o kona manao waie no nae, he poe akamai ioa ka poe nana i aihue na mea guia ona." ; •'Na ka mea hookahi anei, a i ole, i na kekahi poe iehulehu wale paha 1 aihue. Aoie anei ona hoomaopopo?*' «O kona hoomaopopo, wahi ana, he nui loa iakou." "AUila, ua hoopunipuni ua wahine 1«," wahi & Haie. ««Pehea oe i ike ai?** «Owau no ua mea aihue la," i pane aku ai o Hale me ke kaoo. ( <0 oe no ua aihue U?" wahi a Ealia me ka puiwa ioa. «'Ae, owau no." «<Ea, he mau hana kolohe waie nokeiaau ia'u." «Aoie ioa au he kanaka hoopaani ma ka'a mau mea e kamailio al, a oi toa hoi ma na mea o keia aoo." "Alaila, ua pupole ia oe!" «E kakaii iho oe peU a hoike aka au i na mea a pau a'a i aihue mai al mai kahi mal o ka lede hano* hano maiKai au e maiiani nui nei." Aoliipa*.

Hoomanaoia ka la hanau o ka Emepera o lapana ma Honolulu nei.

Ua hoomanao puai ia ae e na makaainana lapana ma Honolulu nei, ka Poalima o ka hebedoma 1 hala, ma ke ano la kulaia no ka pulama ana ika la i hanau ai ko lakon Emepera e noho alii mai nei maluna o

ke Aupuni i keia \va. Ike kakaliiaka, ua kahiko mai na pahu liae o ke aupuni, na luna aupuni kuwaho a me na Kanikela ame na kia moku a me na manuwa ma ke awa nei. E ia ka papa kuhikuhi o na hana hoomanao o ka la hanau penei: 1. Ua wehe hamama ae o Mr. Fujii, ko lapana Elele Agena a me Kanikela Generala ma Hawaii nei, i kona hale noho mauka o Nuuanu, mai ka hora 9 kakahiaka a hiki i ka hora 4 ahiahi, no ka ike ana mai ika poe e hele aku ana 9 pahola i ko lakou mau hoomaikai no ka la hanau o ke aliiaiiaoku o lapana, a malaila ae kekahi mau luna aupuni kiekie o ke Aupuni Kuikawa a me ko Amerika Huipuia, Enelani, Farani, Potugala a me ko na aupuni eae i noho makamaka pu me īa. 2. Mai ka hora 10 kakahiaka a hiki i ka hora 12 awakea, ua haawi manawalea ae ka puali puhi ohe oke aupuni i mau leo mele ohe honehone ma ka haie noho oka Elele Agena. 3. Ike kupono ana o ka la i ka 1010, ua paapaaina mai la na kani pu he 21 oka "Piladelapia v no ka hanohano o ke alii nona ka la. 4. Ma ke ahiahi iho, mai ka hora 7 a hiki i ka 10, he halawai nui ko na lapana maloko 0 ka Halepaikau ma Manamana i houluwehiwehi ia me na kahiko ana i maiau ia e na lapana; na Rev. K. Oku i wehe me ka pule; naka Ēlele Agena 1 heluhelu mai i ka Elele Palapala a ka Emepera; na Mr. Sugiyama na olelo hoomaikai; a he mau haiolelo pokopoko na Aoki, Uchida, Midezano a me Ono; he mau huro ekolu i hooho olioli ia e ke anaina no ka Emepera; a he mau mea ai mama ka i kaana ia i ka lehulehu i hoopiha aku ike anaina. Ua hooluana lakou a hala aku mahope o ka hora 9.0 ka po.

0 ka inoao ka Emeperao lapaoa i keia wa, o Matsuhito. Ua hanau ia oia i kala3o 1852. Aikala 13 o Feberaari, 1867, ua pii aku oia e noho ma ke kalaunu o kona makuakane, oia no hoi ka manawa e pioo ana a wehe ia aku ai ka ai&a do ke komo ana mai ona haole. Ika 1869 r ua mare aku oia i kekahi wahine alii o Hamko ka inoa. Mailoko mai o ka laua mau keiki i hoolue maiai f he hookahi wale no i ola mai, oia ke Keikialii Yoshilvito-Haruko Miga, ka mea i kuahaua ia i Hooilina no ke Aupuni Emepire o lapana i ka 1889.

EMPEKOE MTJTSUHITO.