Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIV, Number 19, 11 May 1895 — NA LETA. [ARTICLE]

NA LETA.

[Aole o makoa makemake e law* ke ko koi o na hala no na manao i hoopuka ia ma kein poo mauao e ko makoa poe rae £ Hoopau loa i ka Manao Paaklki Kuhihewa e hoi hou ana o Liliuokalani. K kuu lahui līawaii e noho nei lualalo o ke koloka o ka manao kuhihewa, puni wale i na olelo hoonuinui a na Kahuna Hawaii mu awii, oia no na kaula wahahee me ku uahu hipa, a maloko o lakou he mau ilio hihiuhae, oiai k'o'u leo e pae mau aua ma ko oukou mau pepeiao e kuu lahui alo'aa, me ko'u noi mau aku i ko oukou oluolu e a-o kauaka mai ka manao, e niaau kahi naau i kahi naau, kekalii noonoo i kekahi noonoo, a na ka lunaikehala e hooholo i ka aoao pono au e koho iho al ka ninnao, oia hoi kahi a ka uahi e ku ai na wawae he laui iluna he honua ilalo. Oka honua iho Ia 110 ia o ke Aupuni llepubaiika, aole honua hou aku ou e ka lahui Ilawaii, aoio aupuni alii i koo, o huli oukou mai ke kai a i ke kai, aole e ioaa ua wi ioa ka Paeaina o Hawaii ike Aupuni alii ole. Na wal i hoolo aole aupuni alii ma Hawaii nei, eia ka pane, na kekahi mau lalani mele i haku ia noLiiiuokaiani, apenei na hua inele i hookomo ia iioko 0 ke meie. E«o e Liliu i kou inoa Nani Kiiauea paa i ka noe Po luna o Uwekahuna i ke ala j Nalo aku la na iehua nee i ka pupu j Ike ole au ina hala o llalaaniani j 1 ke alai ia mai e ka ua o Nahunahu, . E ake au e hoi mai nm ka Puulena i e piU, Moe aloha maua ka Moanl. Nolaiia ke ike a)a oukou i ke j mele maluna ae, o ka mea wale no i koe, e imi kakou 1 ke kaona o ke mele. Ma ka lalani elua» paa i ka noe, oia h«i na hua ma ka akau oia ialani, kona anu, be mea i mauao ia e ike ia aku anu, a I ole ia v loaa hou mai ann, aka no ka paa ana i ka noe ua »atowafe aku la, ua pau ka ike ia ana, oia ka lalani eha. Laiani eiima, ike ole au i f):i hala o Halaaoiani. Nolaiia kona ano, ua pau toa ka ike ia ana o ku naui o ke aupuni alii uia llawaii nei. Lalaui eoao» J ke alai ia mai e ku ua o Nahunahu, oia keia Ka ua o Nahunahu oia k\? aupuni Hepiibatika, he noe kekahl ano, ua alai ia aku a loa ke aupuni ulii, aoie ike hou ia ua naio {oa e Uko me na hua uwle nia ka ialahi eha.

Lft&rii ehiku, ke auo oia mau hua iuele ke ake ne! o Litiu e hol hou ouai aU|Mwil alK a e noho hou oia uia ka uoiio mol, a me ka po$ e kakoo pu nei iaia, a i kapa hoi ia lakou he aloha alna, aolo e hiki e

hoi hoa mai ke aapani aliL Ua hew* na pua i koi ia ai ka iei no I/iliu, o fce mele he aku* ai kaha ke feoroo kek&hi oaaa haa ino i!oko, pela no ka le?, 1 sa hookomo ia ka pua liilii mawaena oka pua nonuī e apuupuu ana ia lei, aole kohu, hoakaka elaa, no ka hlki ote ke kukulu hoa U f aapani alii aa Hawaii nei. He moeuhaae na Chas. Copp lunakanawai apanao Makawao hei mamua, aa moe eia ! ka inoe» uhane, a ui* ka la 13 o lulai 1894, he Poallma ia la, oia kekahi la hookolokolo o keia apana, a mahope iho o'ka pau ana o na hana o ka aba hookolokoio, oiai no ke anaioa 8 noho ana, ua hoikaka mai la oia ī kana moeuhane penei ke aoo. Ua ike aka la oia ia Potela ka luakini Kalawina e ku nei ma Makawao nei, ua kapili ia i ka hao mai luoa a hikl ilalo, he hao apuni, hookokoke loa aku nei kona uhane i ka paka o ka laakini, ike aku nei kana uhane eiua mau kanaka e ku ana iloko, oia d \V. 11. Kiha a me J. Kalama, a me he mea ia o laua na iiina hana, ia manawa a kabi do a ike maopopo aku kona uhaao i na mea e hana ia ana maloko o Potela, aia hoi he hale nani e kukuiu ia ae ana maloko o Potefa, oiai ka hale kahiko ke ku uei no we kona paa no me na pono hao, uh piha loa oioko o Potela i na kanaka e kamana ana kekahi poe, e pena ana no kekahi pop, e heonoho ana kekahi poe i na pohaku-kihi a pela wale aku, ikona pu~hoana mai ka hiauQ#e ae, ike iho lu oia he nioeuhane ka kanu mea i ike al Aole \ww e hiki iai.t ke wehewehe 1 ke ano o keia iinie ana, nolaila ua waiho mai 1h oia i keia moeuhane i na he uiea hiki i kekahi o keia poe e noho nei iloko o ka hale hookolokolo oMukawao nei ke hoakaka mal i kona ano, aole no he mea i olelo mai ua hiki iaia ke wehewhehe ike ano o keia moe. Ano ka pane ole ia ae o *a haina o ka moe, aoiaila ua noi aku au na'u e hoakaka ke ano o ka uioe. Penei ka'u hoakaka ana, o ka hale au e ike ala he hao mailuna a hiki o ke aupuni Kepuhalika in, © kela mau pono hao au e ike ala m:\iluna hou no a hiki ilulo apuni ka hale, o na koa iwi kani iu o ke nupuni Ilepuhalika, o kela f»ale au e ike ala e kukulu ia aela iualoko, o ke aupuni moi ia, uole e ku hou ana ke aupuni moi, no ka mea ina i ike oe ua nahaha ka hale mawaho, a ihi ike fc?,a a !is lanakila ke aupuni alii. Nolaila eia wale uo ka pono ia oe e hoohiki oe ma keiaaupuni hou, o na kanaka au e ike ala elua, aole ia o Kiha a me Kalama, o Buki la a me Nawahi, o kela mau mea au i ike ai e hoonoho ana i na pohaku-kihi, o Wilikoki a meSamul Nolena, o kela poe au e ike ala e kukulu ana i ka hale a e pena ana, oia ka poe aloha aina honihoni i ka pu i Leahi.

O keia ka'u mau weheweheimua o ka mea nana ka moe a me ka poe apau e akoako& ana. Hoakaka ekolu, o ka hoohiki aua iho nei o Liliuokalanl i makaainana no ka Repubitlika, aole anei ia i paa? A he kuleana hou no anei kona 0 ko! hou ai i kona kuleana nn ka noho alii o Hawaii nei. Haina aole, ina e koi hou ana oia, alaila e nana mai aoa kela maluna. No ka mea oka hoohiki wahahee, he. kauoha ana aku ia i ka inaina o ke Akua e kau mai maluna ona, me keia mau hoakaka ana o hoopau ia ai ka manao kanafua o kuu laluii. D. H. Aukaī, Kula, ApeHla 15, 1895.