Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXV, Number 19, 8 May 1896 — Ka Hoike Papa Hoonaauao. [ARTICLE]

Ka Hoike Papa Hoonaauao.

O kekahi hoike waiwai oui imua o keia kau Ahaolelo e noho nei oia ka hoike a Ka Papa Hoonaaaao. Ua paa ka buke ma ka olelo Beritania, a o ka bake koe ma ka olelo Ilawaii. Ma ko makou hoomaopopo ana iho he ekolu waie no kuia olelo Hawaii e ku nei i keia wa, mai Hawaii a Kauai. He elua kula ma Hawaii a hookahi ma Kauai me Nlihau, no lakou ka oui o na haumana he 59; na keikikane he 32, na kaikamahine be 27, me ekoiu kumuao. Oka manao o ka Papa Hoonaauao, e hoopuu ioa i ke ao ana i ka olelo Hawaii ma na kula. (| E iike no me ka ka mea i wananaia iloko o ka hoike hope ua make na kula i ao ia ma ka oleio Hawail. Maloko o ia hoike he umikumamawalu kula me ua haumana he 320 i hoikeia aku. I keia manawa he ekolu wale no o keia mau kula me 59 wale no haumana. Eia imua o ka Papa he mau paiapala noi e hoololi ia keia mau kuia a lilo i mau kuia olelo Beritania, a iloko o ka hoike hou ma keia hope aku aole e ioaa he wahi no na kuia aupuni i ao ia ma ka olelo Hawaii." (Aoao 21); a penei hou kekahi mau oielo a ka Papa: "O ka nalowale ana aku o kekahi oieio Polunesia he mea minamina paha no kekahi mau kumu, aka, ua maopopo he mea pono ia no na kanaka Hawaii." (Aoao 6.) He mea minamina io no ka ike a me ka hoomaopopo ana iho e make ana ke kulana hoonaauao ma ka ole* lo makuahine, mawaena o ka iahui Hawaii, a e lilo ana ka hoonaauaoia ana ma ka olelo Beritania. No ka pomaikai hoiomua oi aku. He hoo ioli waiwai nui loa keia a ka Papa e hoonee nei. A ua hanaia hoi keia hana aole mamuli o ko ka Papa makemake wale iho no, aka, mamuli kesahi o na ilni ana a na makua Hawaii maoli e ioaa na hoonaauaoia ana o ka lakou mau keiki ma ka olelo Beritania, ka olelo e alii nei maluna ona Oihana Kalepa a imi waiwai maloko nei o keia Pae Aina.

O kekahi mea waiwai nui a keia hoike i hoaiai mai ai, oia ka ikeia ana ke pii malie mahuahua nei na keiki koko Hawaii ma na kula, a he hoailona hoohoihoi ia e hoike mai no ka pii hou ana ae o ka lahui* Hawaii maoli. Penei ka hoike a ka Papa Hoonaauao: «'Ua loaa he mahuahua pii mau o na keiki koko Hawaii iloko o ka manawa i oleloia * * * * a iloko o na makahiki elua i hala ae nei, ua loaa he mahuahua maoli o kanakolu o na keiki koko Hawaii piha. He mau huahelu hoohoihoi loa keia. O ka huina oka mahuahua mai o 1886 a hiki i 1896 ua like me 835, a aole no i ikeia kekahi kumu e hoomau ole ia aku ai keia pii malie. Aole loa ika nana aku e pau ana na kanaka Hawaii ika make.'' (Aoao 23.) A eia h»u: 4t O ka ike ia ana ua mahuahua iki ae na h&umana o ke koko Hawaii, he mea ia e hauoli nui ai na hoaloha a pau o ka lahui Hawaii." O ka hoike laulaha ana aku i keia hoike a ka Papa Huonaauao, manao makou, he mea waiwai nui ia no ka lahui Hawaii.