Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXV, Number 33, 14 August 1896 — NA HOOHUI AINA ME AMERIKA. KO J. B. KAKELA MANAO HOAKAKA. E Aupuni Alii io hou ana anei o Hawaii nei? [ARTICLE]

NA HOOHUI AINA ME AMERIKA.

KO J. B. KAKELA MANAO HOAKAKA.

E Aupuni Alii io hou ana anei o Hawaii nei?

Ua hoolaha ae ka nupepa San Francisco Chronicle o ka la 25 o lulai aku nei i kekhi manao, i oleloia, mai a J. B. Kakela aku, kekahi o na luna Aupuni koikoi o kakou nei, a e pili ana ua manao la i ka hoohui aina ame ke kulana man'ao e pili ana ia mea. Eia na olelo a ua nupepa la i hoike ai na keia luna Aupuni aku ia mau olelo: "Aoie oiaio, ua lokahi na poe mahiko e kue i ka hoohui aina, a kokua hoi i ka hoomalu Aupuni. He lehulehu na poe mahiko i ike i ke ano maoli o ia mea he hoomalu Aupuni, oia hoi, he kulana maopopo ole ia. Aole mea e ae e loaa- ai ia makou ke kulana oni paa, o ka hoohui waie ia no e kekahi mana, elike me Amerika. I "0 na mea i ikeia iloko ona maka- ; hiki he iwakalua-kumamalima i kaa hope ae nei, ma ka moolelo kalaiaina o Hawaii, ke hoike mai nei ia mau mea o ke kulana oni paa, ke kumu i komoI hia ai iloko o ko makou kulana, o ke | ku ana ma ka poepoe honua, ka hoao i ana e kakoo ae i lahui kuokoa. [ "Ina he ninau keia no ka hoohui ana me kekahi mana Aupuni e ae, aole hoi o Amerika Huiia, he mea kanalua ole, e haalele mai auanei ka hapa nui o ka poe na lakou e kakoo nei ke Aupuni i keia wa. O ka iini no ka hoohui aina, oia ka mea nana i kipapa i ke kakoo ana e paa nei ke Aupuni i keia wa. Ma na wa kupilikii apau, elike la me ke kaua kipi o lanuari, 1895, ua haawi ae la ka poe a ke Aupuni i kaukai aku ai, no na kakoo ana iaia, ia mea, a ma ka hapa nui o na pilikia kuloko, he poe hoohui aina'wale no lakou apau, a e na'i ana hoi i : mea e loaa ai. ia; hopena. "Ua oi loa aku ka nui o ka poe hoohui aina, mawaena o na poe a ke Aupuni i hilinai aku ai. Ua pii mahuahua mai keia manao, a ua ikaika loa hoi mai ka makahiki 1893 mai. Aohe hiki ke hoololi ia ae keia manao ana, ina no e hoole awahua maoli ana o Amerika i keia mea. O ka rnea a'u i hoomaopopo ai, mamuli o ka hakilo ana no keia mua aku (o Hawaii) elike me ke hiki ia'u ke nana aku, ma ka wa e hoomau ai a e hoole loa ai hoi o Amerika Huiia i ka noqnoo ana i ke kumuhana hoohui aina, e ulu mai auanei, me ka hiki ole ae ke paie, he mana kuwaho. Mamuli auanei o ke kahua o ke ku ana maluna o ke kahua oni paa, e pono ai ke loaa iaia, alaila, e hoi aku ana iloko o ke kulana Aupuni Alii, o Kaiulani ka Moiwahine. He manao koho maopopo loa keia. Oke ano nae 0 keia, e lanakila ana ka mana Beritania, a e liiki loa ana i kekahi mokukaua Beritania, ma ke awa o Honolulu, 1 kona alahele. e kakooia ai ke kanawai ke ike i kona alahele, e kakooia ai ke kanawai ame ka noho malu ana. Ke manaoio nei au, he mea keia i hiki ke j hanaia, ina e hoole loa ana o Amerika Huiia i ka hoohui ana ia Hawaii. Eia I hoi ka ukali e ikeia ana, ina e wawahiia ana ka manaolana no ka hoohui aina, i ua hamama akea ka pulva, i ka mana Aupuni e komo mai ana, e haawi mai | ana i ke kulana oni paa (ia Hawaii).

"No ka mea hoi e pili ana i na mahiko, no ko lakou kulana ma keia mea, ua like no a like ke koikoi o ko lakou mau manao ma nei mea, elike me ka hoike o ko lakou waiwai. Aia ma Honolulu kahi i houluuluia ai na kukuna pili kalaiaina, a e ola ana, a e malee ana hoi, kekahi • Aupuni, elike me ka loaa ana, a loaa ole ana paha iaia o na kakoo oolea ia ana, maloko o ke kulanakauhale poo. A mawaena o 1,000 a 1,500, e ku makaukau nei malaila, no ke kokua hikiwawe ana me ke oolea i ke Aupuni, o ka hapa nui loa he poe hoohui aina. "O ka hapa uuku hoi o na poe mahiko, aia no ma ia manao hookahi. Elike me ka loihi o ko lakou noho ana malaila, peia ko lakou ike maopopo ana i ka pono o ka loaa ana he hoohui aina, ma ke ano, oia wale no ke ano e paa ai ke kulana oni paa—a oia nohoi ka oihana kalepa. "O ka poe i hanau malaila a i noho malaila, a i ola mai kahi au nohoalii mai a kahi au nohoalii, ua ike maopopo loa lakou i ka haule poho wale ana o ka loaa ana o ke kulana oni paa, ma na ano e ae. Na ka ninau paahana nae e hoohihia nei i keia kumuhana, aka, he nui no nae ka poe malaila ma ka aoao kokua i ka hoohui aina, i makemake e paio aku i na pohihihi o ka ninau paahana, e hoea mai ana, ma ke ano he wahi poino uuku iho ia." KA HOOHUI AUPUNI MA KE ANO PANALAAU. Ua hooilah(a akea ae ka nupepa Chronicle o Kapalakiko o ka la 30 o lulai, i kekahi manao e pili ana ia Mekia Z. K. Pangborn, kela haole kakau nupepa i lilo ai he mea haiolelo ma ka la 4 aku nei o lulai, mawaho ae nei o Independence Park, ma "Kulaokahua." Penei na olelo a keia Melua Z. K. Pangborn i hoike aku ai imua o ka mea kakau o ua nupepa la: "O na lono no na ooloku kalaiaina a hookahuli Aupuni ma na mokupuni (o Hawaii) aohfe kahua, aia wale no ia mau mea ma na 1010-puniu o na poe kakau nupepa makemake hooulu pihoihoi. Ma ko'u wa pokole i noho ai ma Honolulu, ua halawai au me na poe lehulehu o na alakai o ke Aupuni hou, a ua hookipaia nohoi au e na poe Roialiti koikoi loa. Ua noii akahele loa au i ke kulana malaila, a ua makaukau au e olelo aku, ua maluhia loa na mea apau, elike no me ka mea i makemakeia, aole he mau ouli no kekahi hookahuli Aupuni hou. "Oia mau no ka ikaika o ka manao hoohui Aupuni, aka, ua hooholo nae na noonoo ana o na kanaka e pono lakou e kali a hiki i ka makaukau ana o

ko kakou Aupuni, a oiai hoi lakou e noho ana, me ka hoopilikia ole ia e na mana 'Aupuni e ae, ua makemake no lakou i ka noho ana pela. O ko'u manao maoli iho, he mea pono ia kakou ke hoohui mai i ka Pae Aina, a e haawi aku ia lakou i kuiana Aupuni panalaau, mamuli nae o ka aeia ana, e kohoia ,ko lakou mau iuna Aupuni mai waena mai o na kanaka e noho ana ma ka Pae Aina. Aole lakou e ae ana i na poe paiki ili malaila."