Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVI, Number 23, 4 June 1897 — Ke Kulana o ka Ninau Iapana. [ARTICLE]

Ke Kulana o ka Ninau Iapana.

Aole paha nianao popa waiwai nui e ao a makou e paneo aku ai imua o na poo holuhelu o ke "Kilohana Pookola no ka Lahui Hawaii," īua ka moa o pili ana i ko kulana o ka ninau laivina. o hawele noi maluna o ko Aupuni Hawaii i koia la. eliko me ke-kahi manao popa a makou i ike ai maloko o ka nupepa "The Hong Kong Weekly rres*" mai Kina mai. O ko ku mau ana'ku o na Pae Aina Hawaii ma ko ano he Aupuni Kuokoa. ir.e ho mo;i la e hiki ole ana ia maiuuii o ko ano o na lahui e noho noi malaila. Aole n» kanaka ponoi o ka aina I lilo i keia wa i hapanui no ka lahuikanaka ma?aiia. aka. aia he eha mau mahele nui o na kanaka. e hiki ai ke hoohulihia i ke kulana Aupuni e ku nei i keia \va. a i ole ia, e hikl ai ke hoala ae he kaua huliamahi. Me he niea la o ka heluna nnl o na kanaka apau malaila. he aneane W.OOO. a malloko ae o koia lieluna he 20.00«) Pake. he 15.000 lap&na, he 9,000 Pukik», a mai ka 10,000 a ka 12.000 poe haoie Europa a Amerika hoi, O ke koena aku i koe oia na Hawaii niaoli ame na Hawaii hapa. Nolaila. he mea maopopo loa. o ke keehina hana e hoopilikia ana i na pono o kekahi o keia mau mahele nui o ka lahuikanaka, e hooulu mal ana !a,

. - .i. . :.'■. ;i?.\j::- ••■ •'- ; .• , - '••• "•- ,r:,i ka mikiai A*ir-un: k" L'a il'i 3- nri i keia wa h» 1 ninau. h'--i ka haiaa bop« loa i hiki maa ]e. kp ikela aku. t"a see. malk- ak\s v .«i ke komo ana oua lapana H'iko o ua mau mokupuei !a. no na makah'.k: h- ic-htfi*hu. a m:\ loaa ī na po* īapana \ komo akn ilaila. he mau hana e pomaik?.} ai. He- lehukhu lea o lakou i he-ouna mai fce mau heluna f iala mahuahua »ka mua hoi o ka lakou mau paahana ana n• a na mahiko) i hope nr-i. i lapana, a he hapanui nohoi o \akou i huii hoi mai i ka aina o ka La Hiki n:e na oala i hoomakauliiia e lakou. I ka ikela ana he kula waiwai nui o Hawaii no ka lakou mau paahana ana. ua holomoku aku ia na poe lapana kuaaina ilaila. me na manaolana no ka ho-ulakolako ana ia lakou iho mamuli o ka hoiliili ana a loaa ona wahi kumuwaiwai. "Me he la nae. ua ike ke Aupuni Hawaii, aia iloko o ka aina he heluna lawa o na lapana. a hooholo iho la e kaupale i ka hoomahuahua hou ana'ku ia heluna. Ma ka hoea hope ana'ku nei 0 ka mokuahi Shin?hiu Maru i Honolulu. f )"»5 poe eemoku (lapana). he 124 wale no poe i aeia e lele i uka o ka aina. a koe iho ka nui. aole i aeia, no ke kumu o ko lakou lele ana'ku i uka. he kue ia i kekahi mau rula hooponopono e pili ana i ka lele ana'ku o na eemoku. Ua ikeaia he 180 poe eemoku 1 hoounaia aku e ka Hui Kobe Toko Kaisha, ua kue maopopo maoli i na rula e hooponopono ana i ka poe eemoku. o ka oi loa aku nae paha. o ka mea e pili ana i ka loaa ana he $50 no ke kanaka hookahi. 0 kekahi poe e ae hoi. he 351. ua hoounaia aku e ka Hui Hoopaelimahana Nippon o Osaka, a he puulu ano like nolioi me ia o ka poe mai Hiroshima aku i hoolakoia me $50 pakahi, aka. ua hoole nae ke Aupuni Hawaii i keia poe, no ke kumu. ma ka wa e lele ai lakou a noho i uka o ka aina, e hoihoi aku ana keia poe i kela mau dala i hoolakoia aku ai lakou i na hui nana lakou i hoouna aku. "līe mea oiaio paha keia, aole i loaa ia makou ke kulana maopopo e hoike aku ai: aka nae, me he mea la he koho palekana loa nae keia i ku i ka oiaio. Aka, o ke kulana hana nae i lawelawe ia no ko lakou hoihoi hou ia ana mai. me lie mea la he liana lima-kakauha loa ia i ka poe lapana, a he mea oiaio, ua lilo keia i mea e mainaina loa ai ke Aupuni anie na nupepa Tokyo. A o ka mea i ikeia, ua hoounaia aku kekahi manuwa i Honolulu, a ke ninau piha pihoihoi mai nei hoi ka nupepa Yomiuri Shimbun. heaha la ke kumu i ae wnle aku ai ke Kanikela Kenerala ma Hawaii i keia mau hoohaahaa ia lapana. Malia palia e pau wale ana keia mau pukalaki ana. mamuli o ke kue ana'ku nei o ke Anpuni o lapana. ame na hookeikei mokukaua ana—no keia wa.

"AUa. pehea la ko keia raua aku? Eia ke Aupuni o lapana ma ke alahelo kalaiaina maoli ame ka hoala ana i na mokukaun. a oiai he puu elala nui hewahewa ke lilo ana no ia mau moku. aole auanei e ole ana ka hoohanaia aku o ua mau moku la i mea e hoowaiwaiia ai lakou. Ma ka wa e loaa ai ia lapana ke aumokukaua pookela loa ma Asia. a lilo hoi oia kekahi o na mana kaua ikaika loa o Ue ao nei. ma ka moana, me he mea la aole paha ia e ole ana kona kuee oolea loa ana 110 ke kaupale ia aua mai o kona mau makaainana aole e noho ma Ko Hawaii Pae Aina? 0 ke Aupuni Repubalika e Uu nei nia Honolulu, ua hoone<? aku ia me ka lima ikaika i ke Aupuni Moi. a ina e hololoa ana na hoo-ulu-ulu hakaka una a Ueia mau wahi mokupuni. e !i!o ana anei i mea waiwai ke lawe ae o Beritania Nui a o Amei'ika Huiia paha i ka hiuu-palau o ka paio ana ma ka aoao 0 keia mau wahi mokupuni? Nokamea. he mea maopopo loa. ina e hooulu aku ana o lapana i ka hakaka. ao\e loa e hiki i ke Aupuni Ailana ke ku hou aku 1 hookahi la. Aole loa hoi makemake o Ainerika Huiia e ike e lilo o Hawaii i panalaau no lapana. aole nohoi paha o lWritania Nui hoihoi e onipaa iho na lapana maloko o ka Pakipika, ma ke kulana maikai loa elike me ia mau mokupuni; aka. aole 110 nae he mea pohihihi ka hoea ole ana inai oia hopena maluna o \ia Pae Aina la, ina e hele makaala ole na hana ana a ke Aupuni. "l'a puiwa maoli i keia wa ke Aupuni Hawaii. no ka pii mahuahua ana o ka heluna o na lapana, a no ia mea ua imi mai la ma ke ano noeau ole nae. mamuli o kahi kumuhana mua loa e loaa ana ia lakou. e kaohi mai i ke kouio nui ana aku o na lapana iloko 0 xta mau mokupuni la, O ka hana wale no i koe, o ka hooulu ana i kumuhana e lioopaapaaia ai: ua maopopo 1 ke Aupuni ma Tokio i keia wa. aole makemakeia o na lapana ma Hawaii, a ua kue ikaika !oa lakou i keia ano haua hou o ka lawelawela ana o na eemoku lapanau Ua lohela hoi, ua hoouna ae la o Amerika Huiia he mokukaua i Honolulu, aka. aole paha ana mea e hana ai a oi wale aku mamua o ka hiki ana iaia ke kakoo aku i ka Repubalika o Hawaii ma ke ano hoomalu wale iho no. ina e ulu io ae ana he hakaka me lapana. He meo maopopo nae paha, aole loa o lapana e nee aku ana ma ke kulana hooulu hakaka,

v n'.aknah» ;<--a a.na v..\* ia ma | .:X■: r.v :., :\.ir..i ; ' .W;rH.\- j V..>... \ :• :•.■■■:■.•■■: I•• I-\ra:\a •: av j ;.-. r.v " , t v '-■ ;. ; ua :\\ lueĀ'.:svi. m * k-? ;i!';•.:• i-v s.. i,- no Pvr kauakn. "i ia ua y»>- kanaka ki a<• kah: K- 1 - i?Ui:-aiika ouo. "Aoi"? n'i: r.a p-uka v ::.; >•!.; • n.i r-aahana F.tpvina pa-k?-.; pali waio aki: ke \---iKZ aku. o hik; ai i ke Aupimi o Tokyo ke '"'•.,k\r.; aku me ka maalahi i kekahi u:ah:-k'"a i loaa na kulana maika! :oa no kona poe kanaka. aoie wak- t;o r.:a ka haua. aka. ma ka maikai ki-kahi o na malamaia una. Ina paha i loaa i na lapana keia kula mahiai he l'O mp.kahiki i kaa hope ae nei. aohe kanalua ana. ma ka wa pono. e lilo holookoa ana ia mau mokupuni malalo o ko lakou mana. Aka. i keia wa ua hihipea ke kulana o na hoolaupai lahui ana malaila. mamuli o ka heluna nui o na Pake e noho la maiaila. a o ka lahui nae e rula !a i ka aina oia na Europa. a e lawe ana hoi o Amenka Huiia ia lakou malalo o ka Hae Hoku kahakahana loloa. Aka nae. aia wale no a haalele ka Repubalika o Amerika i kona kahua alakai Aupuni mai kahiko loa mai a polena iho hoi ia Hawaii iloko o na Mokuaina Huiia o Amerika. aole auanei e mamao loa aku ka la e lilo ai keia poe aina nani i hapa no ke Aupuni o ka Emepera o lapana."