Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVII, Number 37, 16 September 1898 — Page 1

Page PDF (1.13 MB)

This text was transcribed by:  Reid Del Rosario
This work is dedicated to:  Tutu Rebecca Kaopuiki Richardson

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

BUKE XXXVII.   HELU 37.  HONOLULU. POALIMA, SEPATEMABA 16, 1898 NA HELU APAU 2720

 

Hoolaha Loio.

W. R. KAKELA.

Loio a he Kokua ma ke Kanawai

HE LUNA HOOIAIO PALAPALA.

2370

 

LYLE A. DICKEY.

Loio a he Kokua ma ke Kanawai.

Notari no ka Lehulehu.

Kihi o Alanui Betela me Moi. Pahu Leta 286.

     

      Iloko o ke Keena o ka Loio Kuhina mamua, a he Loio Hoopii ma ka Aha Apana o Honolulu.

     

      E hookoia na hana pili kanawai apau mai na Mokupuni mai.

      O A. F. Tavares, Kakauolelo, Maheleolelo a Notere no ka Lehulehu. 1yr.

 

Hoolaha Kumau

Papa! Papa!

Aia ma kahi o

LEWERS & COOKE

(Lui Ma.)

Ma ke Kahua Hema o na Alanui Papu me Moi.

 

E LOAA NO NA

Papa Nouaiki

O kela a me keia ano.

 

Na Pani Puka  

Na Puka Aniani    

Na Olepelepe 

Na Pou

Na Oʻa

Na Papa Hole 

Na Papa Ku    

Na Papa Moe 

 

Na Pili Hale

O na Ano apau

A me na

Wai Hoohinuhinu Nani

O Na Ano Apau

 

Na Palakiko Ano he Nui Wale.

 

      Ke haiia aku nei oukou e na makamaka a pau, ua makaukau keia mau makamaka o oukou e hoolawa aku ma na mea a pau e pili ana ma ka laua Oihana no ka

Uku Haahaa Loa

E like me ka mea e holo ana mawaena o Laua a me ka Mea Kuai.

E Hele Mai e Wae no Oukou Iho.

      He mea pono i kela a me keia ohana ke loaa ona laau lapaau maman o na maʻi o ka opu. I laau lapaau puhili no ka "Moku ino loa o ka lepo" (Diarhea) Nahu, Umii, Kolera ame na maʻi apau o ka opu, aole he laau lapaau oi aku o ka maikai melike me ka PERRY DAVIS LAAU PENIKALA (Pain Killer). Ua lawelaweia keia laau no na makahiki he kanalima, a ke ke hana mau ia nei i kela ame keia la, ma na ina apau o ka honua nei. O ka Hui Kuai Laau Lapaau o Hollister O ka Hui Kuai Laau Lapaau o Hollister ka Agen.

 

AMBASSADOR JOHN HAY.

      All signs point to Ambassador John Hay as the successor of Secretary of State Day, when the latter becomes chairman of the peace commission. As executive officer of the ship of state Mr. Hay may be expected, like his famous creation, Jim Bludso, to "hold her nozzle agin the bank."

      Ke manaoia nei o ke kanaka aku ana keia e pani aku ana i ka hakahaka o Kuhina Day o Amerika, i waiho aku ia oihana.

 

KA MEA HUNA POHIHIHI

 

Unuhiia e Hooulumahiehie no "Ke Kilohaua Pookela o ka Lahui Hawaii."

 

      Me ka hauoli lua ole lalau aku la ua Haku Opio nei i ua palapala la, a ma ia wa me he mea la e hai maoli ae ana no kona puuwai iaia, o ua palapala la ana i lalau aku ai, he elele no ia na ke aloha.

      Kakali iho la ia a hiki i ka haalele ana mai o ka wahine lawelawe iaia, o kona wa ia i wehe ae ai i ua palapala la. He mea oiaio he palapala io no ia mai kana aloha mai. Me ka hauoli hoi oia i heluhelu iho ai i na wahi huaolelo pokole i kakau ia iho maloko, aka, he mau wahi huaolelo ia i makahehi nui ia iho.

      E hai mai ana hoi o Alamira i kona wahi e loaa ai iaia, me kona hooia pu ana mai i kona palekana ame ka loaa ana o Jose iaia.

      Nolaila, ua lilo keia palapala i laau lapaau i hooluolu nui mai i ka ehaeha ame ke pioloke o kona noonoo. Haawi iho la ia he mau muki aloha ana ma na papalina o ua palapala la, haule iho la hoi kona mau waimaka maluna ona, me he mau kulu kehau la e hoopulu ana i ka honua. Alaila, me ka ulumahiehie puana ae la ia he mau huaolelo hoomailani hiwahiwa no kana mea i aloha ai, a ina paha i lohe pono o Alamira i ua mau huaolelo la, aole i kana mai ka hoonenehiwa maikai ia o kona mau noonoo ana, a oni kapalili hoi kona puuwai.

      "Ma ke kaa ahi mua loa o ke kakahiaka o ka la apopo e holo aku ai au no Daletona," wahi a ua Haku Opio nei i pane ae ai. "Ma ke awakea ponoi o ka la apopo e hui ai au me kuu aloha."

      I kela wa hoomau iho la i ka noho ana maluna o kona noho, me ka noonoo nui ana hoi no kana mea i aloha ai, ame ka hoouluhua ia ana noi o kona noonoo no ka loihi loa o ka wa i koe a hoea mai ke kakahiaka ana i manao ai e holo aku elike me kana i hooholo, a ma ia wa hoi ana e noho ana, komo hou mai la o Mrs. Latena, kona wahine malama hale a hoike mai la ua hoea mai ia wa he mau malihini.

      "Pehea," wahi a ua Haku Opio nei i hooho ae ai, a lele ae la kona hauli o Alamira ma paha keia mau malihini a ka wahine lawelawe i hoike mai ai, nolaila, ninau aku la ia, "E Mrs. Latena, aole anei o ka lede opio kekahi aʻu i hoopakele ai mai ka hale mai ma ka lae kahakai?"

      "Aole, e kuu Haku. He keonimana elemakule keia, me kekahi keiki opiopio."

      Ua ano e ae la na helehelena o ua Haku Opio nei ia wa, mamuli o kona hoomaopopo ana iho, aole o kana mea i aloha ai ka mea i kipa mai i ona la ia wa. Aka, pane aku la no nae ia i ke kauwa wahine:

      "E hookomo mai oe ia laua iloko nei o ka hale."

      Ia wa hookomo iho la ia i ka palapala a Alamira iloko o ka pakeke o kona kuka, ma ka aoao maloko pili i kona umauma, a he mau sekona wale no mahope iho, aia hoi komo mai ana ke keonimana aoo a me ke keiki opio i ka wahine kauwa i hai mai ai.

      Ua hookomoia mai no hoi laua iloko o ka rumi a ka Haku Rosevena e noho ana e ka wahine lawelawe, a ma ka wa i kuemi hope aku ai oia iwaho, oia ka wa i nana pono loa aku ai o Rosevena maluna o na malihini i komo mai ai, aia hoi, me ka hauoli nui ike aku la ia i na helehelena o ke kaikunane o Alamira, oia hoi o Miranda. O kona wa no ia i hele awiwi aku ai me ka piha hauoli a haawi aku la i kona lima akau o ke aloha imua o ua kanaka opio la, a lululima iho la.

      Huli ae la ua Haku Opio nei a nana aku la i ke keonimana aoo, ike aku la ia he kanaka ia me na maka-aniani, a he lauoho kuʻi hoi kona. He kanaka kino loihi ia me ka puipui maikai, a e kalele ana ia maluna o kona kookoo.

      Ma keia wa pane mai la ua keonimana elemakule nei ia Rosevena:

      "E kuu Haku, aole ka paha oe i ike mai la iaʻu?"

      "Aole," i pane aku ai ka Haku Opio Rosevena, me ka hoomau ana aku nohoi i ka olelo ana: "Aka, ua loaa no nae he mea e manao ai oe, ua kipa mai no oe ia nei me ka hauoli loa ia e aʻu, oiai, o kela ame keia hoaloha o Mirande nei, he hoaloha no ia noʻu."

      I kela wa i wehe ae ai ua elemakule nei i kona maka-aniani, hookupololei ae la i kona kino, a nana mai la oia i ka Haku Opio Rosevena, oiai nohoi ua Haku Opio la i nana aku ai i ua elemakule la, aia hoi ike aku la ia me ka hauoli ame ka hoohewahewa hou ole ana, o ka luaui no ka keia o kana mea i aloha ai, a o kona wa ia i hooho ae ai:

      "Auwe, o oe no ka keia e Geofere Tereveliana. He hauoli nui maoli keia i loaa mai iaʻu. Nani hoi kuu hoohewahewa ia oe, e ole hoi ka hoohewahewa ua maemae maoli ka hanaia ana o kou mau mea hoonalowale helehelena. Aole au i moeuhana iki, o oe keia e Geofere Tereveliana."

      "E kuu Haku, ua manao no paha oe i kou wa i ike mai nei ia Mirande nei, aia no wau ke noho la ma kela home kuaaina au i hoouna ai ia maua; aka, e hai aku au ia oe, ua hookolo ia ae maua e kekahi makai kiu a hoea ilaila, nolaila, a i kuu ike ana aole maua e nalo ke hoomau hou aku maua i ka noho ana malana, ua haalele aku la maua ia wahi a huli hoi mai la mailaila mai a hoea i Ladana, a mai Ladana mai la maua a hoea iho la ia nei, a ke manaolana nei maua, aole paha maua i ikeia mai nei e kekahi makai kiu.

      Hoohuli ae la o Rosevena i kekahi noho paipai a hoonoho iho la ia Geofere ilalo, alaila, noho iho la lakou apau maluna o na noho.

      Ma ia wa pane mai la o Geofere: "Ua ike maua i kahi i noho ai o Jose. Aia no ia me ke kaikuahine, me Alamira."

      "Ae; ua ike au ia mea," i pane aku ai o Rosevena. "O ka loaa ana mai nei nohoi ia o kaʻu wahi palapala mai a Alamira mai."

      Alaila, unuhi ae la ua Haku Opio nei i ua wahi palapala la mai loko ae o kona pakeke a haawi aku la ia Geofere. Heluhelu iho la ia a hoihoi hou mai la i ua palapala la ia Rsevena.

      "Pehea la oe i ike ai i ko Jose pakele ana?" wahi a Rosevena i ninau aku ai ia Geofere, iaia hoi i hoihoi iho ai i ka palapala a Alamira iloko o kona pakeke.

      "I nehinei, hiki au i Hametona Kakela," wahi a Geofere i pane mai ai, me ka hoomau ana mai nohoi, "Loaa mai la ka ka Lede Beatirisia palapala mai a Alamira mai."

      I keia wa huli ae la o Rosevena a nana ae la ia Mirande, oiai hoi ia e noho ana ma kahi kokoke i ke kapuahi hoopumehana, a e haka pono ana hoi kona mau maka i ka a mai a ke ahi. Ua komo mai hoi iloko o ua Haku Opio la ka noonoo hoohuoi ana no ka lilo ana o ka palapala a Alamira i hoouna mai ai iaia he mea maikai ole i kona noonoo.

      Ma ia wa hoi i pane mai ai o Geofere ma ka olelo ana mai: "E kuu Haku, mai hopohopo oe nona, oiai, ua ike oia i na mea apau. Ua hai aku ua iaia i na mea apau e pili ana ia makou iho ame oe nohoi kekahi, e kuu Haku. Nolaila, ua hiki no ia kaua ke kamailio io no na mea apau e pili ana i kona kaikuahine, a mai hopohopo oe no ia mea."

      "Ua olelo mai nei anei hoi oe, e Geofere, ua hiki oe i Hametona Kakela?" i ninau aku ai o Rosevena.

      "Ae; ua hoea au i laila, ma ke ano kumu ao himeni a hookani pila au i hele ai ilaila. Ua loihi ka wa o koʻu kamailio pu ana me ka Lede Beatirisia, a ma koʻu wa i haalele aku ai iaia, aia hoi, halawai pu aku la au me ka Haku Hametona, kuu makuakane, a ma ia wa hookahi nohoi halawai aku la au me kekahi makai kiu, a oia no ka makai kiu i hoolimalimaia ai e Adelo. I koʻu alawa ana aku a nana aku la i ka Haku Tereveliana, ua ano e loa kona mau helehelena iloko o na makahiki he umikumamawalu i kaa hope ae nei."

      "Aole paha oia i ike mai o oe no keia e ku aku nei imua ona?"

      (Aole i pau.)

 

LULU I KA MAKANI OHI I KA PUAHIOHIO.

 

Ka Nupepa Kuokoa,

      Aloha oe: E oluolu oe e lawe aku i kaʻu ukana, a lu aku imua o na kini oʻu e noho mai la mai Hawaii a Kauai a hiki aku i Niihau.

      Eia ua ukana nei, ke manao hou nei ka hui Kalaiaina, Hui Aloha Aina, e lulu hou i mau dala. E manao ana e hoouna hou i mau komite, e holo hou i Amerika. Auwe! Ana ole no hoi iloko o na makahiki eono i huli ai aole loaa ka pono.

       Nolaila, mai puni mai oukou, o loaa pono kakou i ka olelo e kau ae la maluna, "Lulu i ka makani ohi i ka puahiohio."

      E pono kakou e noho malia, e hana i na wahi apana aina, e hookuonoono, mai kuai moraki i kahi apana aina, e ai pakiko, pela kakou e pono ai, e ao i ka hana i na keiki mai hookuukuu wale i ko hai kauhale. E kapae i ka noho huikau e like me na kupuna o kakou, e hoopoina loa ia mau alakai naaupo.

      E malama i ke ola kino, mai uhauha, mai puni wale i na ao lapuwale a na elemakule, e paikau hele nei i na alanui o Honolulu oia koʻu manao hope.

      Aloha oukou e kuu lahui.

      Owau me ka oiaio,

      KELINA MAIKAI,

      Honolulu.

 

      (O ka mea nana i waiho mai i keia manao ia makou, oia no kekahi koko Alii koikoi o ka aina nei. Nana ponoi no i lawe mai i ke kope o keia manao ma ko makou keena oihana, ma ka Poakolu nei, Sept. 14, 1898. Ua lawelawe oihana Aupuni no oia i ke au o ke Aupuni mua. Mamuli o kana noi, ua kapae ae makou i kona inoa).

 

      E hoola koke ia ana me ka hikiwawae ka Eczema, ke poo kepia, meeau ame ka meneo o ka ili, o kela ame keia ano. Laau Hamo o DOAN. Aia no ma kahi o ka mea pa-ipa-i laau. 50 keneta.

 

Ke Aloha o kuu Makuahine

 

KE ALOHA O KAʻU MEA I ALOHA AI.

 

Ka Mana o ke Aloha.

 

He Moolelo Walohia.

 

(Unuhiia e Hoolale-a-Ka-Ua-Kukalahale no "Ke Kilohana Pookela o ka Lahui Hawaii.")

 

MOKUNA IV.

      I kekahi kakahiaka ua haawi ae la ke Kauna Berene he papa ahaaina i kekahi o kona poe hoaloha kakaikahi, a ma ia kakahiaka e noho ana no ua poe la ma ka papa ahaaina, a e hauoli ana me ka ulumahiehie maikai, i hoopihaia hoi me na kiaha puaniki o ka hauoli.

      Oiai hoi lakou e hauoli ana, aia hoi, ua puai mai la ke Kauna Berene, ka haku o ka papa ahaaina, he olelo e hoopuiwa loa ia ai ka noonoo o kona mau hoaloha, oia hoi, ua hoike mai la oia imua o lakou, e komo aku ana ia iloko o ka poai o ka nohona materemonio, eia nae aole oia i hoike mai i ka inoa o ka wahine ana e polena ai iaia iho ma ke kuahu hoano o ka mare.

      I keia wa i puia ae ai na hoopoluluhi ana a na haaleale wai o ke kiaha, iloko o @ekahi o na hoa o ka papa ahaaina a hooho ae la ia ma ka olelo ana:

      "He mea pono no makou kou mau hoaloha ke ike i ka inoa o ke kauna wahine e noho alii mai ana ma Berene Hale nei?"

      "Ae, ae, e hai mai i kona inoa," i hoho pualu like ae ai na hoa ai e ae o loko o ka papa ahaaina.

      "E oʻu mau hoaloha," wahi a Kauna Berene i pane mai ai imua o kona mau hoa, "aole au e hoike aku ana ia oukou i ka inoa o ka lede maikai e hoohui pu ia aku ai koʻu mau hauoli ana, aka, e ike ana no oukou i kona inoa iloko o hookahi pule mai keia la aku; no keia wa la, e kala mai oukou iaʻu e na hoaloha."

      "Auwe no ka hoi, " i hooho ae ai kekahi vise-kauna opio, "he keu ka hoi a ka mea kupaianaha nui wale. Hookahi pule mai keia la aku, alaila, o ko makou wa ia e lohe ai i ka inoa o ke Kauna wahine hou, o ka lohe ana nohoi ia o Parisa nei apau. Heaha iho la ka waiwai o ko makou lilo ana i mau hoaloha nou?"

      "A heaha la hoi ka hewa, e aua nohoi oe i kona inoa mai a makou aku kou mau hoaloha," wahi a kekahi mea i pane ae ai, "alaila, aole hoi he mea hewa nou ka hoomakili iki ana mai imua o makou i kona ano. Pehea, he opiopio nae paha ia?"

      "He umikumamawalu paha on a mau makahiki i keia wa."

      "He waiwai nae paha?"

      "He umikumamawalu paha on a mau makahiki i keia wa."

      "O kona wahi loaa makahiki i keia wa, he panaiki no ia, aka, mawaho ae nae hoi oia wahi loaa uuku, he mau kumu manaolana kekahi no ka mahuahua ana ae o kona loaa a ke kulana koikoi maoli."

      "Pehea; noonei iho no anei o kakou nei, a i ole ia, no kahi e loa aku paha?"

      "Eia no i ke alo."

      "He ui nae paha?"

      "He nani."

      "He keu oe o ka ilio laki nui wale," wahi a kekahi o lakou i hooho ae ai.

      Ma keia wa i komo mai ai kekahi kauwa iloko o ka rumi ahaaina a hoike mai la imua o ke Kauna, au hoea mai kekahi lede, a, aia oia maloko o ka rumi palapala kahi i noho ai e kali ana nona.

      "Owai kona inoa?" wahi a ke Kauna i ninau mai ai i ke kauwa.

      "Aole oia i hai mai nei iaʻu i kona inoa," wahi a ke kauwa.

      "Pehea, he opiopio nae paha ia ame ka ui?"

      "Aole hiki iaʻu ke hai aku, he opiopio paha, he ui paha, oiai ua paa oia i ka uhi maka. Eia nae kaʻu mea i hoomaopopo, he ano pioo kona ma kona wa i ninau mai nei iaʻu ina paha eia no oe i ka hale nei. Aneane no e hiki ole iaʻu ke hoomaopopo aku i kana mea i kamailio mai nei iaʻu no ka nui maoli o kona pihoihoi."

      I keia wa i mino aka iho ai ke Kauna, a manao wale iho la no ia o ka Barona wahine de Maraceli.

      Aia hoi na maka o kona mau hoaloha ke haka pono la maluna ona me ka hohuoi nui. oiai he wahi mea hou keia a lakou e ike nei.

      Ma ko lakou wa no e kamailio ana no ka mare o ua Kauna nei i ka wahine, oia no ka wa i hoea mai ai he wahine; aka o ua wahine la anei ia a ko lakou hoaloha e mare aku ai.

      I keia wa i ku ae ai ua Kauna de Berene nei iluna a pane mai la imua o kona mau hoaloha:

      "E, auhea oukou e oʻu mau hoaloha, e kala mai oukou iaʻu i keia wa, e hele ae hoi au e hooko aku i kekahi o na hana i pono iaʻu ke hana ma ke ano owau hoi ka haku hale o keia wahi."

      "Ua hookuuia oe."

      "Aole no nae paha au e loihi loa aku a hoi mai au. A oiai hoi au e kaawale aku ana, e hana no oukou e like me ka oukou i manao ai he pono. Make yourselves at home. Eia iho no na mea apau i ke alo. Eia iho no ka waina, ke champagne ame ke ki-ka."

      Nolaila, haalele iho al ia i ka rumi aina, a hoi pololei loa aku la ia no loko o kona rumi komo kapa, a malaila oia i hooponopono hou ae ai i kona mau wahi aahu ame kona lauoho a maikai.

      Mai keia rumi aku hele pololai aku la ia noloko o ka rumi palapala.

      I kona hoea ana aku iloko o ua rumi ia ia wa oia i ike aku ai i ka lede e noho mai ana maluna o kekahi noho, a ia wa oia i kunou aku ai imua o ua lede la me ka ninau ana aku:

      "Ea, makemake paha oe e ike iaʻu, a Madame?"

      I keia wa i ku ae ai au wahine la iluna, a wehe ae la ia i kona uhi maka, a waiho wale mai la kona mau helehelena apau imua o ua Kauna de Berene nei.

      "Alice," wahi a ua Kauna nei i hooho ae ai me ka piha pahaohao loa.

      "No koʻu manao ana aole oe e hoea hou ae ana i ka hale o kuu mau makua," wahi a Alice i pane mai ai, "nolaila, ua konoia au e hele kino mai ia nei nei i kou hale."

      Aole no hoi i pane aku ke Kauna ia wa, aka, kali iho la ia na Alice no e hoakaka mai imua ona no ke kumu nui o kona hoea ana mai i kona hale.

      Mahope iho o ka hala ana ae o kekahi mau sekona o ko Alice hoomaha ana ia wa i pane hou mai ai oia, me ka leo kuoo:

      "Aole no i nele ke ala mai o na manao kuia iloko oʻu no keia keehina hana aʻu i hooko mai ia, aka, ua kakoo ia mai la nae au mamuli o koʻu manao paulele ana, he kanaka oe i aahuia me na haawina o ke kulana keonimana oiaio."

      "Merci, mademoiselle, (mahalo ia oe)" wahi a ua Kauna nei i pane aku ai.

      "E Berene," wahi a Alice i hoomaka hou mai ai e kamailio imua o ke Kauna, "Ke ole au e kuhihewa, aia maloko o kau paa ana he mau palapala i lilo i mea e hoopilikia loa ia ai ka noonoo o kekahi wahine, a he mea hoi ia nona e hana aku ai i kekahi keehina hana e poino ai kona ola, a i ole ia, o kona inoa maikai. No kela mau palapala ke kumu o koʻu hiki ana mai la imua ou. I hele mai la au e nonoi aku ia oe e haawi mai oe iaʻu i kela mau palapala."

      Manao iho la ke Kauna i keia wa, ua hai aku paha kona makuahine iaia i na mea apau i kamailio ia mawaena ona me ia i ke ahiahi ana i hoea aku ai i Mareceli Hale. A ike iho la ia iloko oia wa, ina ua hana io la ia hana e ka Barona wahine, alaila, e poho ana kona manaolana, nolaila, ninau mai la oia ia Alice:

      "Alaila, ua hoike aku ka paha kou makuahine ia oe i na mea apau?"

      "Aole loa kuu makuahine i hai mai iaʻu i kekahi mea, aka, mamuli o kona ehaeha i keia wa, elike me kaʻu i ike ai maluna ona i keia mau la pokole wale no, ua manao iho la au ua loaa oia i kela kaumaha mamuli o kela mau palapala au e paa nei i keia wa."

      (Aole i pau.)

 

      E hoola koke ia ana ka wela ahi a wai wela paha ma ka hamo ana i ka Laau Hamo a Kamalena. E hoola ana ia, i na wahi i poino me ka hikiwawe mamua o na laau a ae, a ke ole ka paa wela ikaika, e ola ana no me ka loaa ole he wahi alina. E kuaiia ana e na poe kuai laau apau. O Benson, Smith & Co., na Agena no ko Hawaii Pae Aina.