Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 36, 8 September 1899 — KA OIHANA LAPAAU KAUKA AUPUNI. [ARTICLE]

KA OIHANA LAPAAU KAUKA AUPUNI.

O ka olelo hooholo a ke Jure Koronero i hoopuka ai no ka make ana o Ane (nv) ma ka la 28 o Augate, 1899, aku nei no ka ma'i numonia (pneumonia) a ua hoohemahema hoi ke Kauka Aupuni i ka lawelawe lapaau ana maluna o ua wahine la, he olelo hooholo i<a e kau ana i kekahi ahewa ikaika maluna o ke Kauka o ka Papa Ola. Aole nae i maopopo ia makou, heaha la ke kumu i make ai kela wahine, wa"hi a ka ike ame ka noeau o ke Jure Koronero? Ua make anei kela wahine, mamull o ka ma'i numonia; a i ole, ua make t>&ha kela wahine no ka hlki ole ana o ke Kauka i kahi o ua wahine la e waiho ana i ka ma'i, a haawi ole i laau e ola ai ka numonia o kela wahine? Ua manao anei kela Jure Koronero, he ma'i ola no kela ma'i numonia 0 kela wahine ke loaa ka laau kupono mai ke Kauka aku; aka, mamuli o ka loaa ole ana o ka laau kupono mai ke Kauka aku, no kona hele ole ana i kahi o ka mea ma'i, make aku la ua mea ma'i la? O lte kuhikuhi pono ana o ke *Jure Koronero i ke kumu o ka make ana o Ane (w) oia ka mea maikai e hoopuka ai ke Jure; a ke ole makou e kuhihewa, ua manao maoli no ke Jure Koronero, ua make kela wahine i ka ma'i numonia. Oia ke kumu o kona make. Aka, ke ahewa nei nae lakon i ke Kauka, no kona hele ole ana e ike i kela wahine 1 make aku la i maopopo pono ai kana mea e hana ai, a i ole ia, no kona malama pono ole ana i na moolelo no ka poe kii laau mai ma ka hale haawi laau o ke Aupuni. Ua olelo ke Kauka, ma kana olelo pane i hoolahaia maloko o ka nupepa "A-dvertiser" o ka Poaono aku nei, aia ka nui o na ma'i e nanaia ana e ia i kela ame keia la ma ke keena haawi )aau o ka Papa Ola, mawaena o ka

iwakalua ame ke kanalima ka nui, me ka nana *le ana hoi i na Pake puhi opiuma, me na hele ana e ike i na ma'i noho kauhale. L'a hoomaopopo makou i ka nui maoli o na poe ma'i e hoea anajlaila i kela ame keia la, a nolaila, no ke manaoia e loaa i ke kauka na kalaia ana ma kona hiki ole ana i kahi o kekahi ma'i, ma ka wa i makemakeia ai oia, ina nae he pono ke hana pela. Aka, o ko makou manao, oia keia, ma kela wa a ma keia wa i kaheaia ai kekahi Kauka Aupuni e hele oia e ike i kekahi mea ma'i i ikeia kona pilikia loa, he mea pono i kela kauka ke kapae iki i na hana o ke keena, a e hele j oia no ka mea pilikia loa. O keia ka i hana a na Kauka makee ola kanaka. Ua noho ka lunahooponopono o keia pepa i keia wa me kekahi kauka aupuni ma ka Apana o Kohala Akau, Hawaii, oia hoi o Dr. L. S. Thompson, a ua ike kumaka maoli i na Hawaii pilikia i nei mea he kii i ke ola i ke Kauka; a ua hooko nohoi keia Kauka i ka- j na hana elike me ka hiki iaia ke hana, mamuli o kona hele kino ana i ka hale 0 ka mea ma'i e ike ai i ka mea i loohia i ka pilikia nui. Ke haawi nei makou i mahaio i na Kiure Koronero no ke kuokoa a hoopilimeaai ole o ka lakou olelo hooholo e ahewa ana i ke kauwa hana a ka lehulehu e hoopalaleha ana i kana hana 1 hoolimalimaia ai oia me ke dala a ka lehulehu. He haole ke Kauka i ahewaia, a he haole nohoi na Kiure, a o ka mea i make, he wahine Hawaii ia. Aoie ke Aupuni i kahea i poe Kiure Hawaii maoli, o puka paha auanei he olelo hooholo ahewa i ke kauka, a hiki ke oleloia, he kahua manaoino ke kumu i puka ai ka olelo hooholo a na Kiure Hawaii. O Kauka Henry W. Howard, e noho nei i Kauka no ka Hale Haawi Laau o ke Aupuni, oia kekahi o na Kauka makaukau loa o loko o keia kulanakauhale, a he piha oluolu nohoi oia.