Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 45, 9 November 1900 — HE MOOLELO NO Ke Aka o Kamila [ARTICLE]

HE MOOLELO NO Ke Aka o Kamila

t*a maopop*:» ole iho la ia'u ka m*a l , pa " e . ak « al oiai ua kamaUio mai e a la u ma ke ano nan?.-, a o ka mlnute h'wkahi paha ko maua hakanu ana. Ke ur,onoo la paha oe he keu keia a ka lapuwale loa. wahi ana. - l ° n °' H «*aha la hol ke ano o Kahi p04?,0 kz hookuu ole ana ia'u pela? Maopopo ole aku la ia'u kau mea e kamailio mal nei. nolaila aohe a'u pane maiaila, wahi a'u. ka U no la 1 hau P° mua a* e pohi- ' ana wahi ana mē ka wehe ana apo liraa 811 la ma kona Uma. He nlkl nae paha hoi ia oe ke koho mai i ka waiwai io o nei apoiima gula? Hapai ae ia au i ua apolima la, he gula wale no i okomokomola me na pohaku mami. Me kuu kahaha nul ua pane aku la au iaia: Aole i maopopo ia'u kona waiwai, aka nae, he kiekie loa paha kona kumukuaL He makana mai anei keia nau? Ae—e aho io pela oe e kapa lho ai, wahl ana. E kala loa paha keia me oe? Aole—i nei la mal la no ka loaa ana mal nel, a ua hanaia no'u. Ua i ia mai he 13500 kona walwal 10. Eia nae aohe ou manao nui loa ia mea ma ko'u koho aku I kou helehelena, Lehulehu na wahine i koho ua pomaikai ko iakou la kaahele hookahi ke loaa kela ano pomaikal. Pela io no, eia nae he nui ke gula me ka moml ia'u. Ina au e hao mai a paihi me ia mau mea, iike iho la au me kekahi o na keikialii Aferika. O ka manao hou ana aku ia mea, ua lawa loa ia ia'u a koe hookahl. Nana mai la kela iloko o ko'u mau maka a pane mal la: I puuwal nona ke aloha olaio Hoko o'u. Ae, ua oplopio no oe, a o ka mea au e kamailio la, e hikl mai ana no ia i ka wa pono. Pela io anei hol kou manao? Olaio, ke opiopio nei no au. Iwakalua makahikl, aole no hoi kela l alu'a. Ke manao nei no nae au ua ola au no kekahi keneturla. Aia he hiohiona ano e a'u i ike aku ai maluna ona, a no ko'u manao e aho no ia nau e ike iho iloko o'u me ka hoopua ole aku, ua pane aku la au: • Alaila, ua lehulehu loa aku nel kou mau hoaloha. Aole o'u manaoio aia he hoekahi o lakou me ia haawina, a ina ua hookaumahaia oe no kela, malia o loaa mai kauwahl kokua mai a oe mal ke ninau aku au, \vahi ana. Heaha ia? ' E ae mai la'u e palna pu me oe i kela ahlahl. E kauoha aku au ia Jime e lluliu i mau lako al no elua i»iau hoaai ma kela keena. Ina owau ke palna hookahi iho, aole e pau la'u ka piha waha hookahl <f na mea al. Ua awiwi aku la au i kono o ka palna pu ana. a ua haalele ma« la kela 1 ke keena no ke komo kapa hou nna. Klei iho la au I kahi waea teJegarapa a maua a e kau ana no, aohe nae he paiapala, aohe hol he mau maka m keia aoao mal o ke telegarapa. Kuu lho la au l na palulu puka aniani me ka hoka maoli. Makaukau mai la na,raea ai a ua paina like iho la maim. I ka pau ana ae, ua noho kokoolua hou Iho la nuua me ka wohe hou la ana o na kamailio mawaena o maua mai la Kamlla mai: J5 Re. heaha, kau hoohalike no kaua e nonoho llke nei? Ua kohu paa rnāre no hoi kaua la I ka hookohukohu. MOKUNA XI Ina no hoi e honi au ia oe e Re. No ko'u noonoo nui l kela kaikamahlne ui ma o mal, kuu hoa o na hoouna palapala ma kela uwea tele§rarapa kuaIna a ka hookolohe nul wale. ua lilo ae la keia pane ana mal a. Kamila i mea maannalo ia'u. ' . . liehulehu loa na mea like ole a Kamila e hahal mal ana la'u I kela ahlahi. Koi mai la kela ia'u e hoike aku i kona Koi mai la kela la u e hoikeaku I ko'u moolelo. Ua hooko aku la au ma ke ano nui. Ike aku la au l kona heleh».leua hialaai ma ka hoolohe ana, I ka pau ana ae o ka'u, pane mai la ohi: O ke ano oiaio maoli no paha ia au e hoike mai la. Aka, e hoomanao Iho oe. aohe o'u kaukai aku no kekahi o na oiaio kuikawa hou ae. O ko'u ano rr»au iho la no la o ka oialo. a ua maa mau me ka palena ole, wahl a'u me ke ano muhalo ele l kana hoomaoe mau mal. Ae —o ka'u ia e hoomaonno ae la i ka olalo o kou oluolu ana mai net e hoike mal i kou moolelo no keia manawa iho la.no.' Auhea la ka oiaio nou, 0 ka oluolu anei e like me kau e hooia mal nel o kou mau la, a I ole, o ka huhu paha ellke me kou kipaku ana irf'u i ka po nel? Ke kahaha nei au I kou olelo mal I ka paewa ole, eia nae ke kapeke ejmjaJ nel no nae oe, wahi ana. Ua hoehaehala mai la au me na olelo hope, a he oiaio ua ku pono mai la au 1 ka iala hoohele pahemahema ana mai 1 na olelo o ka loaa pono iloko o ko'u nanea nuL Ua pli koke ae la ko'u wahl ena a pane aku la me ke ano pakike: Aole I maopopo ia'u kau e oleto nel. Heaha kou ano, a me ke kulana hea oe e hooniol mai ne! I na hoohuoi no na poopoo o kekahl klno aole i kainaaina a oe? E alako aku ana anei oe ia'u ma ia haawlna like? Aole—aole U>a pela, me ka mahalo. 0 ka'u waie no e pane pokole ao, oia kou hook&haha loa ana mai ia'u. I ka po nei ua hoowahawaha loa maoli mai no oe ia'u a kipaku okoa mai keia keena aku. I kela ahiahi no, ua oluolu loa oe nae ka pepe i ka ae ana mai e hui pu aku au me oe ma ka papaalna hookahl. A hiki mal la nae i na sekona i haia koke iho la. ua kapeke koke lho la oe ia'u e noli aku ana t ka oiaio iloko ou. Aole anei oia mau ioll ana I na wa he mau minute no k« kaawale mai kekah! aku ua lawa la i kumu hoohuoi no kekahi aku a e huli aku i ke kahua oialo a kupaa nona e paulele ai? Aka nae e kuu Re, ke nee loa mal nei ka manawa no na manao walwai hou aku 1 koe, e kapae kaua 1 keia mau hoaiaala uluku a e oluolu e hoopoina loa aku e Uke me a'u. No ka holhoi hou ana iho ia kaua e Uke me na m!nute a kaua e haupa ana i ko ka papaalna me na ma-

| nao uluenahlehie a me n« hel«heiesa. j waiolu !jke. e ae mai e*? e t«ane i ka'u ; inau nlnau. | He a.nei a#>le oe I mareia? A "'.> loii. wah a'u. Mai;a pah& ua hoe-paiau oe? Ao!': I»>a no. A !na ua nele ae la oe me ia mau kuleana, alaila, eta k«»: Ua aloha paiia kuieana. alalia. eia koe: Ua aloha paha i kekahi ma ka hoolpoipo? O k«ria mau nlnau hope I hookomola mal la no ko'u pane aku ua lawa la r;o ka hookahuii hoiookoa ana i ko'u u alhona noonoo a kepekepeke. oiai au i hoomanao hou ae ai no kela kaikamahine ui o kela haie mai ma o. a o ka mea hoi a'u i hooiauna aku ai ma kela i*!egarapa pokaa kuaina o ka ahal paiapaia. Aoie iho la a'u pane maiaila, koe ko'u hoomama ana ae ia'u iho ma na olelo hooleole me ka hiki oi nae ke keakea aku i na koho kanalua mai ma ka aoao o nai wahine* nlele nui wale. Ahalaohe au pane kupono i ka'u ninau hope, wahi ana. AiaHa, ua komo io no ka oe l ke aioha me kekahi aku! Mai hoole mai i ka oiaio o keia. Ua aloha oe i kekahi wahlne a peia oe i hookaawale ai mai kekahi poe aku. Aole ka'u he kohokoho wale, aka, ke heluhelu aka nei au i kou helehelena I kahakaha ia me na huaolelo o ka oiaio, ua aioha oe l kekahl wahine. E akahele nae e kuu hoaloha—o kipuluia ma ka mole o ka laau, aole hoi maluna o na lau na mea helelei a mae wale. E hai aku nae au ia oe, aole loa e hookoia ana kena aloha ou—e mae ana. Minoaka iho la wau i kela mau oieio ano wanana me ka pane ana aku: He kilokilo ka paha oe? E ae aku au ma ka hapanui oia, wahi ana. Ua nlnau mai oe ina ua mareia au— pela anei? wahi a'u. Aole. A ua hoopalauia paha? Aole no. me ko iaia minoaka ana iho. A ina paha ua komo i ka hooipoipo aloha? E ae aku au, oia, wahi ana me kuu kahaha nui i kela pane. No'u iho, wahi hou ana, aoie loa au e alanaia me ke kane nona ke aloha i haahaa malaio iho o ka hoowahawaha ia. Ke Ike nei nae au l kekahi kino uhane—he kane —he manamanalima kona i hapaila iluna i hiki ai ia'u ke ukali mamula ona maiuna o ka honua a ka luaahi. He oiaio ua kahaha ioa ia au, no ka mea, ua kaa e mai la no na iala ka awala mua ma kona' aoao, a ke olu la au. Ke ike la nae au he wahi kapeke iki ko iala malaiia, a no kona hoopili pu ana ia'u ma na minute mua Iho, ake iho la au e panai like aku nona kalii, i ka l ana aku: Heaha ka like o ua mea kino la au e hoikeike mai ai? E like no ia me ka la wela o ka ma« lama o Augate, nona ka ikaika omo e hoomaloo ana i na kulu kehau o na lau nahelehele. E hoomaha iho auanei au nui ka aoao o ua mea kino uhane la i lawa nie ia haawina l like me ka papaku o ke awawa e hoomalumalu ia ana ' e kona mau aoao i luhiehu me na lipo lau laau. . A o ua mea la ke lawe ae i ko'u lima iloko o kona, e hahai no au mamuii ona no ka hopena iloko o ka hauoli. Ina no he tausani o na tausani kana hoopale ana mai ia'u ke nele au me ka waiwai nona, aole no ia he puu keakea o ka ukali mau ana aku no ko'u aloha nona. E kiai mau aku no ko'u mau maka iaia ine ka haaheo, ke ku kohana iho au a hiipdl hookahi aku i ke aloha iluna o kona kilohana, a hiki | i ka naio ana o kona oiwi mai a'u aku ] iloko o ka uliuli o ka lani maluna. Ua mumule iho la au no kekahi manawa me ka hoomaopopo pu ana iho i ko'u kuhihewa loa ma ka'u kono iaia,, o ka hoikeike mai. Ua manao au e pa pono la hoi oia i ka'u awaia e like me ko'u loaa pono. hna laia, ela ka auanei e hao mai ana kela i ka»ai hoopau o ka lawa oie ia'u ke alo ae ke ole e uluhia au me ka hehena. Hemahema loa iho la au me na oielo e pane aki) al. a oia kana i pane hou mai ai: Aole keia he hooulu hou ana aku ia'u iloko o na halelu. Aole no hoi he haupu iioko e loaa pono aku ana ia'u ua mea kino la I hoikeike ia ae nei; a ina hoi e loaa ia ia'u e oluolu e nana ole mai oia maluna o'u, olai ua nele au me kahi panai e haawi aku ai. E hoike ae au maanel o ka moolelo. he opiopio a he ui ua hoa hookuikui olelo nei o'u, a ua kohu pono oia i hoa no ka mea pookela o ka noeau. He makemake* ko'u ia oe e Re, a no ka oiaio, aoie loa pela oe ia'u, wahi ana. E kaumaha loa auanei au ke hiki mai ka manawa e haalele i hoat oe i kela kaupoku, aka, me ka manaolana no nae aole oe e hoopale hoiookoa mal ana i ke kipa mal. Ke paulele nei au e loaa ana no ia oe he manawa. O na mamala olelo hope kai hoonl mai ia loko o'u. E like no hoi me ko'u aloha i ka hoike ana i ka oiaio mawaho ae o na ua a'u i hoike hapa ai e like me ka pauli hapa ana o ka mahina ua pane aku la au iala: Auhea oe—aole no au e hoopoina ana ia oe ma ke kipa ana mai, aka nae, aole au 1 ike aku i na keakea. E oluolu hoi oe e kapae ae i kela ma* nao ana ou, wahi ana. Ke paewa ae la ka piU me ka nihoniho. Alla hol oe e kapae mai. I pane ae nel au i wAhi no kaua e hoi pono iho ai l ke kahua kumu. E ninau aku nae au, o keaha auanei ka'u hana o ke kipa hou ana mai maanei? Aoie no ka hoIke aku 1 kuu lokomaikai no kau hookipa ka mea 1 maopopo pu ia oe. Ina hol no ka hoomau ana i ko kaua launa pu. heaha ka kana pomaikai e hoowaiwai mal ai i kekahi o kaua? Ke !ia aku ia au i kau hooheno mai, a aole hoi au i ka uahoa ibo e kaana aku al i ka pomaikai au e ninau mai nei. Ina hol—hoomau i& aku, wahi ana. Mai hookuhlhewa ia oe iho uo'u, wahi ana. He kanaka opio au I na anuu lalo o keia ola ana—he mea kakau nupepa. nona kahi uku mailuilu. He lede hol oe, he hale nani kou, he mau kauwa, he dala, a he noho-na lako. Ke uhaiahoio nel kaua ma na ala lUee ole. la'u e haalele hope iho ai l na ipuka o kou haie. e pono loa oe e hou ole ia kauau B hauoli no nae au e klpa hou mai, e kau iho I "ole" ma kahi o na huahelu e koi ia mai ia'u ma ke ano oiaio. * He nanaina eh&eha kona la k u i hoomaha iho ai, oia hoi ka'u i hoomama aku al: Ina hol ha peia e kapae kaoa ia. Ke manao nei au e apono mat a»a oe i&'u ma ia wahi ua pololei. Ke oleio mai eei oe t kahi o na hua-

hela i nele rne a*c ke koi aku ia oe, vraht ana. Ina hoi he mao mea e ae k«kah! mawaho oia? E aho p«la e pa&e mai ai—e kipa mal aaa. o-e « hoolana nou iho. ma ka ikemaka hoa axta aku i keia kaikamahine ma ke'a ha!» ma o au i aloha ai, a e hoehaeha mai la'u, wahi ana. No kela mea ua paakuku ae la na 'huaolelo iloko o ko'u waha, a ua koo ae la ke alelo i ke a-!una me he la he laoa nui iloko o kuu puu. He eha hou ae la keia o'u i oi aku ka walania i ko kela eha mua o'u raa ka aoao. Huli pono mai la keia ia'u a ike i ko'u mau maka malohai a pane mal la: O ua kaikamahine nei hoi paha la o Miss Valoleta? Holiolio mai la na hoomanao ana no ; keia mau huakumu V. E. o ka paiapaia | a ka telegarapa pokaa kuaina i lawe ; mai al na'u ma na hora auina la iho, a ua ike pu Iho la au i ke kolekole o ka'u no'a. la'u i komo mai ai iloko nei, wahi hou ana, me ka nakeke e like me ka mau a'u e hele mai nei, aole loa oe i lohe ae. Ua ike au I kahi o kou mau maka e kauiono ana, a ua komo koke ia'u ka ike he hoomoaii ana aku ia o ke aloha hooipoipo. Eiku ana au raaho ou me ka hoomakakiu, no umi minute, iaia la e kiei mai ana iwaho a alawa ae i na hoku iluna: a hiki i kona wa e lu ana i na owiii lauoho, a hoomaka ae la e wehe i na aahu no ka liuliu e moe, ua ike i kou kuu ana iho i na pale puka aniani. I ka maopopo ana ia'u eia no ka au iloko o ko'u hale, ua komo aku la au iloko o ka akaaka pu ana me oe, ka mea au i huhu loa ai a kipaku mai ia'u. Ua lawa a ua manaiia ae la na gpkepoke o ke kaulahao 0 na hoike oiaio. Eia io ka oe iloko o ka hooipo aloha me Vaioleta, ka mea au i ake nui ai e loaa kona inoa piha, au i ike wale iho ai i na huakumu V. E. ma kana palapala, hoolauna mua ia oe. Piii pu ioa iho la au i ka iala hue pau mai i ka'u waiwai huna, a ia'u e apuepue ana me na olelo e pane aku ai, ua pane mai la kela: Ke hoohuoi la paha oe i ke kuleana 1 ioaa ia'u he aa e kuekaa aku i kou poopoo ka mea aohe i piU ia'u, aka nae, o kou pono keia a'u e hoikeike aku nei. O keia telegarapa apuhi a olua, mai hoike mai oia i na kahoaka o ko olua poino mamua o ke ao ana o keia po, ina aole au i wehe mai nei. O na palapala au i hooūna aku nei, oia iho la no ke au-ko e hoonee awiwi ia mai ai ka pilikla a me ka mihi make. Aia no he mau makua mea keiki i lili i ka launa malu ana o ka lakou mau kaikamahine me na kane opio. E hoomalamaiama ia oe iho a e hana ino aku oe i kela palapala ana i hoiuna mal nei ia oe, e pupuhi aku no au i kau mau palapala i hoouna aku nei iaia. Makemake anei oe e ike pono? iaia i hoikeike mai ai i ua palapala nei a'u. Aohe o'u onioni ae i keia. He naiu wale 110 ka hana nui iloko o'u. Pehea la hoi oia i maopopo loa ai i kuono? Pehea la hoi ia i maopopo loa ai no Vaioleta, oiai ua ninau mai o Vaioleta ma kana palapala ia'u e hoike aku, nowai la keia hale? He mea haohao loa keia ia'u ka maopopo o Vaioleta ia Kamila me he la ua kamaaina, a pehea la hoi i maopopo ole ai o Kamila ia Vaioleta, a pehea la hoi i loaa mai nei ka'u mau palapala iaia nei, oiai o ko'u hoouna koke ana aku nei no ia ma kela telegarapa a'u? Xo ko'u mumule loa, ua pane hou mai la oia: E hoike hou aku nae au. i mau kumu huikala no'u ke hiki, ma keia oiai ana aku nei o'u. H oiaio ua hiki mua aku kou rr.au makahki i ko'u, eia nae he keiki ai waiu loa oe ma na noonoo o ka hookanaka, ke hookuiia aku e like me ka'u haukawewe ana iho la. He wahi opio wale iho-no o Vaioleta i hoomaopopo ole ia mea he aloha e like ine oe e hooninipo nei nona. O kela telegaraau i hoolala ai, ua hauoli loa ia o Vaiolela e paani pu mai me oe, aole ma ke ano he hoau mua ia o kona aloha, a i ole, he hoike ana mai paha i ka oiaio o kona aloha nou, aka, ua paaniia mai nei oe ma ke ano he hoolaula a he hoolana i na pilihua o kou noho mehameha ana. I hooiaio no keia, ua lawe oia i kau palapala a heluhelu iho la, a akaaka iho la no ka lealea, a i ka pau ana o kona hoihol me ia mau palapala, ua hoolei aku la oia iloko o ka hinai hoahu opala. Ina wale no i alawa iho kona mau makua a ike l kela mau palapala au, he mea nui ka manawa ia laua e pahonohono hou ai no ka laua keikl. X ina pal\a he mau kaikunane a mau makamaka kane e ae kai ike, ina paha ua komo mai lakou no kou rurai a iawelawe Ikaika mai ia oe oiai oe e noho ana iloko o ka ehaeha. No kou a me ko Vaioleta palekana, ua ku ae au a hoopakele mai kela poino hapa a'u i hoikeike aku nei. Ke hoomaopopo ia au i ka pono lo o kana. eia nae aole au i mahalo ioa i kona kulana hoikeike mai i paewa ioa mai na ruia o na lede. Ua kaihi aku oia i ka momi a ko'u puuwai o na hor| auina la, a'u e lalelale ai no ka manawa pono e koi aku ai I ko'u mahele oiaio. Ua maikai no kana mau kumu o ka hue ana mai i keia mea huna, hookahi nae mea piiikia, oia kuu hoopoho ia. No keia wa nae, ua pane aku la au: E oluolu e hai mai, owai aku !a ka inoa hope o Vaioleta e hoomaka ana me ka huakumu "E?" Ua lawa kou maopoj>o no Vaioieta wale nowale no, iaia i minoaka iho ai. Aole anei oe i lawa akti Ia i ka'u hoike e oki pu aku ai a I iho o ka hopena keia. 0 ka hooipoipo ana ma na puka aniani kua o ka hale aoie ia i pololei no kou kulana opiopio. Ua halawai no nae maua mamua, eia wale ae nei no keia, wahi a'u e hookuanul aku nei f ke pale. Ke maopopo la la ia'u —oia ka loaa ana o kela buke pakeke ia oe, wahi ana. Auwe! Pau pulu aohe koe koena ka hoi ia oe! He keu ae oe maluna o ke kllokilo, wahi a*u me ke kahaha loa. ana. Uokl ka hikilele e kuu hoaioha, wahi ana me ka akaaka liilli ana iho. Oia hoi ka'u i hoike aku nel ua palekana oe 1 ko'u maopopo mua i ka poino e hoopunana ia mai nei nou. Aoie o kou poo 0 iwakalua a oi makahlki ke paa iho ana maluna o kou kino, ma o kela kaikamahine la nona na makahikl ke paa iho ana maluna o kou kino, jtna o keia kaikamahine 2a nona na he umiku mamaono waie iho, no. He oiaio, aole iho la ua poo nei o'u 1 kupaa iho i ka lana iike o ka noonoo. oiai kuu ukiuki e hooweia la ana 1 ka iala hoohaehae ma, oia ka*u i pane aku a! i na olelo mua o ka hoike a maka.

j E kipa aku asa au i kona haie i ke- [ kahi manawa: ua ike oia ia'u he keonl- | mana- Aole a& i lawelawe i kekahi mea j e hUahlia ai. a ke lana neī kuu manao. halawai pu mai ana oia me a'u zrte | a'u. Mlnoaka iki iho la keia a pane mai la ia'u me ka ninau ana mai: A owai kau e nlnau aku al? Kai no hol o Vaio!eta. A pehea hoi oe ke ninau ia mal i kekahi inoa iho? ♦ Aia aku !a no paha ia ma ka papa ! inoa o ka puka komo. * j Aoie e loaa Ia oe maiaiia—aole hookahi kaha a wahi kiko Iki o na hua- | olelo malaila. Auhea oe? Mai na'u e hoomama aku i kou luhl o ka hele ana ilaila. Apopo, I ke kakahiaka. mamua 0 kou hooiapa ana ae mai kahi moe, e haalele iho ai o Vafc»leta i ke kulanakauhale nei no na apana kuaaina mamao. E hala ana he manawa ioihi iaia a hoi hou mai. O kela hale la—ona e noho nel,—aole ia o kona home ponoL Ina wale iho nei no kona noho ana ae nei, a iaia e haalele iho ai. me he la o ka hope loa ia o ko'u ike ana nona. Inoino iho la ko'u wahi manao ina he oiaio ko Vaioleta hele aku I ke kakahiaka ae, a no ko iala nana mai me na hiohiona ano hoopuukahua, manao hou iho la au he wahi hoike keia o ke apuhi ia'u, pane ae la au: Ae. ke olu la paha oe. Aka, e hai aku au ia oe aole loa oe I hiki mai i ka hapalua o ko'u mau poopoo. Ke puana ae nei au he opio nohea maoli no o Vaioleta—he oplo ao hou paha, ina o kau kapa ana ia—eia nae. ua aloha io no au iaia, a e huli no au iaia a loaa ma na wahi a pau a kona ihiihi e kaahele; aku aj. Ano, aole au i makaukau no ka j mare ana iaia, aka nae, e hali mai ana ke au o ka manawa i ka la a'u e ku ae ai me ka haaheo nui a nonoi aku i kona lima e kui pu me ko'u. Maluna o na helehelena o Kamila, ke Ike aku la au i ha hookokoe ano hookuemaka nui ana iho, a he manawa wale na nona a'u i upu iho ai, malia o hooweliwell mai ia'u me kekahi wanana. A he oiaio ia noonoo o'u, no ka mea, ua pane koke mai la kela me ke kaulua ole iho. He oi io ae no au maluna o ke kilokilo, a ua hlki ia'u ke heluhelu i kou mau la o keia mua iho. E hoolohe mai, a e hoike aku au—Aole loa oe e mare ana me Vaioleta —aole ia 1 kahakaha mua ia, me ke sila i hoopili pu ia, no ka hookoia aku. No ke komo ana mai o Nora, ke kau- j wa wahine, i kaohi iho i ka'u pane aku. I lawe mai oia ia Faranake ia Mama Kamila no ka hoomalielie ana i kona uwe. ; Mama Kamila, niama Kamila! Aloha au ia mama Kamila, wahi a Faranake me ka puliki ana aku ia Kamila. Aloha oe ia'u a ia wai ae? ia Kamila; i ninau iho ai'. j Alawa mai la na maka o Faranake ia'u a pane ae €a—oi ala—me ke kuhl I ana mai o kona lima ia'u. Akaaka ae la j 0 Kamila a honi iho la iaia. j A no keaha kou aloha ana ia Mr. Ta- ! remaine e Faranake, wahi hou a Ka-I mila. No ka mea—hoomaha iho la a pane hou aku la—no ka mea, ua aioha oe iaia, wahi a Faranake. O! Faranake! wahi a Kamila i puana ae ai ine na minoaka a honi hou iho la iaia. 0 na minute a laua la e kika olelo ana ua mao ae la ko'u ooloku, a me ke kahaha au e hoolohe nei i na olelo a Faranake. la'u e makaikai ana i ko laua mau helehelena, aia he wahi ano lik iki ma ka nanaina o Faranake i ko Kamila. a na ia mea i hoala mai i ko'u noonoo e ninau aku iaia ma Ke ala okoa 1 hoonaloia aku na hoomanao no na mea mua—eia ka'u ninau: He pilikoko anei o Faranake nou? Mamao loa, wahi ana. He wahi ano like anei me a'u? Aneane no. Loihi anei kona noho ana •■ me oe? j Ua loihi no. Owau waie iho no ka ! makuahine i maopopo iaia. j Ua malama pono loa oe iaia? Ae —maluna o na mea a pau—aole au e ola hou ke ole ia. 1 \ Haaiulu iho la kona leo iaia i *pane mal ai pela me ke kulou pu ana iho maluna o ka oplo Faranake; no'u iho,' ua *hookaumaha ia iho la ko'u naau. 1 aha ai hoi ka hoopokole ana i ke ola ke ole ia? wahi a'u. Aole i maopopo ia oe, wahi ana me iea leo awiawi. Eia ko ka honua ke kue nei ia'u. Ke ola nei au me ka manaolana ole. Ke ike nei nae au aia iloko ou he wahi moaii o ka manaolana ke kipa wale mai no hoi i kahl mau auina la a īnau ahiahi paha. Ma ia ano io paha e loaa ai ia'u ke apoia mai ka'u mau noi ana. Komo koke iho la iloko o'u ka minamina a me ke aloha no kana mau olelo f kuio a ua awiwi iho la au i ka mlhi iloko iho no o'u no ka'u mau okalakala ana aku iaia mamua iho, a oia ka'u i hoolana aku ai iaia me ka pane ana aku: Ina aia iloko o ko'u kipa ana mai he wahi manaolana nou, e kipa io mai no >au. He hana io no ia lloko o ka mana hiki ia'u, ke hoohauoli i kou ola ana, a e hooiaio iho, ua hauoli loa au e hooko aku. Aka nae, ke minamina nei au i ko'u pouli pu i ke kumu o kou haha pela, a eia paha he mea huna o ke pohihihi e pili ana nou, a I keakea ia mai ko'u ike ana aku. He oiaio kau hoohuoi, a e hunakele loa ana hoi au mai a oe, wahi ana me ka leo malie a me na maka kuoo. la'u i ike ai \ kou walho mauleule rria ke alanul i kela wa o kou ulia poino, me ka helehelena mae ua i iho la au ia'U Iho, E holhoi no au I kela keiki ul opiopio Iloko o ka'u mau pulama ana, a iaia e oluolu ae al, e hoao no au e loaa kekahi hiiinai ana iloko ona, malla o konoia aku oia e ke aloha a ku iho ia ma kuu aoao e haawi mai i kekahi mau oleioao. Ano nae ke pi! ae nei oe iloko 0 ka palekana, a ua aneane hlki ole iho ia'u k* hooko aku i ko'u iini mua. He mau la kakaikahi wale no paha koe ou malalo o keia kaupoku a o ka o-hu ae no la o ka honua iluna a kaupale Iho mawaena o kaua. Nonol mai ia kela iau e hookani aku 1 lta bele no ke kauwa wahine a i kona hoea ana mai, ua honl hou iho la oia 1 na lehelehe o Faranake e hiamoe la a haawi aku la i ke kauwa e hoihoi no kona wahl Noho iho la maua o kamailio hou ana no hookahi bora hou aku, alaila, ku ao la oia a boi ako la me ke aioha ana mai ia'u. Kiei hou aku la au f k«la puka aniani o ka ui Vaioieta, a ua pouli pu, a olai nae aole au he kanaka haipule, 1 ua n&munamu kolohe wale Iho la no au

i I mau wahi huapule no Vaiole?a oiai oia , e baatei* iho ana i ke kakahiaka ae. no ka mea. aohe o'u kanalua hou l ko« no kona haaiele io ana e Hke aie ka mea i hoikeia mai e KamUa. Ua holke mai ua haku wahlne la o"u i k>"u maopopo loa iafa. a ma ke kanalua ua iawa iala na mea e pi.ll ana no'u. Hoopio aku ta au i i» kukui. a o ko'u hol ana Iho tio la e hooiuolu nehe ana nei mau kapuai wawae. emoole aia he k!no wahin* loihi k«» ku ana ma kuu aoao. oiai au 1 hoomakiU iki ae ai i kuu mau maka. a ua maopopo r.a ta'u ua mea kino la: hopu iho la ola i kuu līma a paa a me ka leo hawanawana ua lohe maopopo ae ia au i neia mau mamala olelo: Aohe no paha oe i hianioe—aohe no o*u manao pela—ua hiki no oe e x*ane mai ke makemake oe—aka, e hai aku au he keu ko"u mehameha i kela po— ke kipaku hou mai oe ia'u e like me kela po. Ua ike au ma kou hiohiona i kou aioha ia'u. E hookuu mai la'u tioko o na koi ana no ko'u iho. e Hke me ka nui o kau hoike ana mai nou iho ma na olelo aioha a me ka nanaina i hookaumahala no'u. Aia no au ke hoololii loa la me ka oni ole, pae hou ana no ka leo hawanawana: Ina e honi wale aku no hoi au la oe e Re. i hookahi wale no—a me ka malie loa no hol—huhu anei oe ea? Aohe o'u eueu ae—ke hoololo loa ia no au. , Ia manawa no i ma-u iho ai kona mau lehelehe ma kuu papalina me kona mau Hma ma kuu a-i. He manao iho Ia ko'u e hoopuiwa ae eia nae o kela honi l haawiia ae la ia'u, ua papalua iho la kona waianuhea i ko ka honi a ! ka makuahine, a me he la i hoopouīiia i iho ko'u noonoo me na kulu laau hoohiamoe kulipolipo, nalo ae la ia mau mea a hikl wale i ka puoho hou ana ae i ke kakahiaka ua kiekie ka la. ' ■ ' j MOKUNA XII. | Ma ke Kaamahu me VaioJeta. I Ekolu la mahope iho o na mea i hala. i ua oiuolu io ae ia au me ka hiki ke hele •—he wahl ano o'io'l no—he kookoo nae ko'u a na ia mea ua hoi hou aku la au ma ko'u hale mua ma Alanui Ewalu. j Mai keia po hope i hoikela ma ka mokuna i hala, ua pakiko mai la ko Ka- | mila kipa ana mai e ike ia'u ma ka hookahi komo ana mai o ka la, a ua j pokole no hoi ka manawa o na iauna kamailio ana—he mau minute wale no —aole hol e Hke me na la mamua aku ka hoonuhanuha maoli no. Kupu mai la ka hoopahaohao nona, a ua ike no nae au aohe la he rula pololei loa na'u e ninau hoohuoi wale ai nona. ; X ke ahiahi mamua iho o ko'u haalele ana aku, ua holke aku au iaia i ko'u makaukau e hoi aku i ko'u wahl ponoi. ' Ua holke inai oia i na lielehelena kau- ! maha a me ka minamina me he la no j kuu hoike ana aku e haalelo ana au ia j ia. O kana wale no I pane mai ai, oia j ko'u wa e hoi ai, i kaupale ia ko'u ike j nui ia e na kanaka. Ua ae koke aku au j ia manao ona, a i ka hiki ana mai o ua j manawa la i kekahi la ae ua kokuaia j aku au e Jime no ke kaa a haalele iho ! la i ka hale i hoomaluia ai au no ehiku | la okoa, me ke aloha. | Hiki aku la au i kauhale aoh<? kanaka—o kuu hoa nohi pu oia o Barama Rosana ua hele—nolaila. ua noho hookahi iho Ja au ma ko maua keena. a i kona hoi ana mal i ke aumoe, ua hikilele loa oia i kona ike ana mai ia'u. Apo mai la kela ia'u me na lulu llma ] pumehana ana a pane mai la: ! He huakai kaahele pahaohao maoli I no kau—aohe oe I ikeia, eia nae ua kukul mai la ka lohe aia oe i mea. ua maewaewa i na palapu o ka ulia. a i keia »wa hoi me ko'u maopopo mua ole e hoi mai ana oe, a pela aku la no paha ka hapanui o na hoaloha o kaua, eia nae oe ke noho nei me ko'u hlkilele nui. Aka, aohe o'u wahl lihl kuleana iki e ohikihikl ae i kau mea huna ina he oiaio ka'u hoomaoe, Aia no ia oe kou ! mau noonoo. Maluna ae o na mea a pau, ua hauoli loa au i ko kaua hui hou ana! inea pili I ka nupepa, alaila, ua hoomanao ae la au I na mea amaua o Valalie i kuka pu ai e pili ana i ka hoomaamaa ana aku, i kana keiki ma na hana e hoolllo ai iaia i kanaka makua. Ua hi)inai mai oia i ka pomaikai holomua o ua keiki opio nei ma o'u la, a i mea hol e loaa al he malamalama hou no'u ua paulele aku la au e loaa ona hookanaaho mai a Rosana mai, oia hol ka'u I hoomaoe wale aku al, a ua pane mai la hoi kela ma na ano kupono a pau e hiki ai ke holomua kekahi kanaka opio hoomaa hou ke holopono, oiai kekahi hana ma kona lima e hooko ana. Aole au i hoike aku ia Rosana i ka Inoa o ua kanaka la a'u e kamailio nei, aole no hoi ona ninau a hoohuoi mai, a ua maopopo ia'u e hoinoinoia auanel kona mau helehelena ke lohe o Conrada i kona inoa, ke keiki a Generala Valalie. No ka mea o Valalie ka inoa o ka hoaloha a'u i hoike aku al i ua o Rosana mamua, e kipa mai ana e ike ia'u ma ko maua hale, a o ua inoa la ka mea nana i hooinaina ioa ia e ia a hoohuakeeo ai e haalele i kahi hale o maua ke paa kuu manao e hookipa mai la Valalie ilaila. O ke kumu o kona haalele ana iaia aole i maopoipo ia'u, a ua hopohopo wale no au o hoike hou aku au i kekahi Inoa Valaiie, a o kahi paha o kona ohana, o kona kuhalahala hou no paha iaHe mau la mahope mai ua halawai hiu Iho la au me Generala Vala!te malaila, a hoike aku ia au i ka loaa ana he hana. kupono na Conrada, kana keiki. a oia kana i haawi mai ai i na hoomaikai nui no'u. Hai hou aku la i ko'u liuliu .e holo hoolana no na apana aina hiwina o Nu loka, a aia hol iiaila ka ohana o Valalie. A la'u e noho ai ma ka hotele. manao au e halawai pu ana au me kuu keiki, Conorada, malaila, wahi a'u. A ina pela io e hoike aku no au iaia i ka hana i loaa iho nel ia'u nana a e hauoii ioa auanei paha la e heie pu mai me a'u no Nu loka nei ke hoi mal au, ke hoi mua nae oe e hooponopono nona. Haawi hou mai la keia i na hoomaikai no'u a kaawale ae la maua. Ua hol poloiei aku la au no kauhale a laleiale iho la i kahi opeope o ka huakai kaahele i ka hlkina. I ka wa pono, aia au iluna o ke kaamahu o ka hui kaa Puliman he mau minuie iho mamua o ka holo ana. Hifei ae la ! ka manawa o ka hoio ana o ke kaa, lohe ana au I nei leo ! wahine naahope o'u, ua hoomanao ae la s au he leo kela I lehe mua ia e a'u a ano

kamaalna. o ua mea la nona ka leo, oia no o Vaioieta, a e kamaillo aku ana oia i kekahi kaoe opio mal ka puka aku o ke kaa a'u « nobo neL He mea e ke kapaiili o ko'u puuwai ! ka heolauua hou ana aku me Yaioleta, no ka mea, 0 ko maua hui hope ana no ma kela mau paiapala o ka telegarapa pokaa kuaina.