Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIX, Number 3, 18 January 1901 — Page 4

Page PDF (1.51 MB)

This text was transcribed by:  Stacey Rook
This work is dedicated to:  To My Mom

Ka Nupepa Kuokoa ianuali 18, 1@@1,

 

Hawila ke Koa

 

-----A I OLE-----

 

Magaritaka Ui.

 

            Ia manawa i huli ae ai o Hawila ia Oto Beriana a olelo aku la:

"Aohe mea e ae a kaua e hana aku ai, aka o ko kaua huli wale aku no no Melodiana Kakela,  nolaila e hele oe e hana i na lio o kaua."

            Me ka eleu oili aku la o Oto Beriana e hooko i na kauoha a kana aikane, a iaia i hala aku ai, huli ae ia o Hawila a ninu aku la iaia:

            "Ea, aole anei he kanaka mawaena o nei poe kanaka e noho pu nei me oe, au i ike ai a lohe wale paha he kamaaina oia no na alahele ma keia mau mauna o kakou nei?"

            "Aole," wahi a kona makuakane i pane mai ai, "aka, o ka oi loa aku o ka pono, e ninau aku oe ia lakou."

            "Pela lo ka pono," wahi a Hawila; nolaila, haalele iho la oia i ka rumi ana i kamailio pu ai me kona luaui.

            Hele aku la oia a loaa aku la ke koa e holoholo ana mawaho, a i kona ike ana mai hoi ua ku koke iho la oia me ka haawi ana mai i kona aloha.

            Ninau aku la oia: "Owai iwaena o oukou ka mea i kamaaina loa i na alanui hele mauna ma keia mau pae kuahiwi, e hiki ai h@@ ke hele mai keia wahi aku a Austro Hunegaria?

            "E ka haku maikai, hookahi no a'u kanaka e manao nei i hele kona kamaaina i na alahele o keia mau pae kuahiwi e like me kona kamaaina i ka heluhelu ana i kana pi-apa oia no o Mafelia, he kanaka Austro Hunegaria no hoi oia," wahi a kahi koa i pane aku ai.

            "Nolaila, e kii aku oe me ka hakalia ole," i kauoha aku ai o Hawila iaia.

            Ia wa i eleu aku ai ua wahi koa la e kii i ke kanaka ana i hai mai ai ia Hawila ola hookahi ke kanaka i kamaaina ma na pae mauna o Rokenekai a hoea i na kaiaulu o Austro Hunegaria.

            Aole no hoi i liuliu hoea mai la kahi koa me ua kanaka la.

            I ka hoea ana mai o ua wahi koa la me Mafelia imua o Hawila, pane aku la kahi koa imua ona:

            "E ka haku maikai, eia k amea a'u i hoike aku nei imua ou, oia hookahi ke kanaka mawaena o makou i hoolilo i na alanui a me na moali alahele o keia mau owawa ae nei a me na kualono a hoea iluna o na piko o na kuahiwi o na mauna i mau hua-palapala kamaaina loa imua o kona mau onohi maka."

            I ka lohe ana o Hawila i keia mau olelo a kahi koa ua hauoli loa ia oia, no ka mea, oia maoli ke ano o ke kanaka ana i makemake ai e hele pu me ia.

            Nolaila, ninau aku la o Hawila iaia:

            "Ke ole au e kuhihewa, o Mafelia hoi paha kou inoa?"

            "E kuu haku, ua pololei oe, o ko'u inoa ia."

            "Ae, ua pono, ua hoolaunaia iho la kaua. Nolaila, ua makemake au ia oe, e hahai mai oe-mahope o'u."

            Alaila, huli ae la o Hawila a komo aku la iloko o ka hale, aia hoi o Mafelia ke ukai aku la mahope.

 

            Noho iho la laua iluna o na noho, a ia wa ia kamailio mai ai o Hawila i ua wahi kanaka la:

            "E Mafelia, ua lohe au he kanaka oe i kamaaina loa m ana alanui e kamoe ana maluna o keia mau kuhiwi anoano?"

            "Ae, e kuu haku, he mea oiaio kau i lohe ai," wahi a Mafelia.

            "He aiaio, e Mafelia," wahi a Hawila, "o ko'u aina hanau keia, a ua ike no hoi au i kahi mau alahele e kamoe ana ma na owawa a hoea iluna o na kualono o kahi o keia mau kuahiwi, eia nae aole loa nae au i ike ina paha aia he alanui a mau alanui paha e moe ana mai keia aoao aku a hoea i na palena ain o Austro Hunegria.

            "Oiai, i ko'u mau la e holoholo ana iloko o na owawa, a e pii ana hoi maluna o na kualono aole i loaa ia'u ke kumu kupono e hoomaopopo ai i ke alanui e hiki ai i Austro Hunegaria mai keia aoao aku.

            "A oiai hoi ua makemake loa au e hoea koke i Austro Hunegaria i keia la, no laila au i manao ai ina paha he mea hiki ia oe ke lilo i alakai no'u a me ko'u kokoolua e hiki ai ilaila, ma kekah alanui pokole mai ianei aku, mamua hoi o ko maua holo ana a hiki i Roma a malaila ae hoi a hoea i Hunegaria, alaila e uku no au i kekahi uku kiekie loa.

            Alaila, pane mai la ua wahi kanaka nei:

            "E ka haku maikai, he oiaio paha ua hanauia oe maanei, a o kou aina hanau no hoi keia; aka, aole nae ia he mea nou e ike lea ai i na alahele huna mai anei aku a hoea i Hunegaria e like no hoi me kau i hoike mai nei.

            "Aka, no'u iho, ma ko'u ano o ka oihana powa ka'u hana, ua alahula keia mau kaiaulu ia'u a hoea loa i Hunegaria.

            "A e manoio hoi oe, ua hiki loa ia'u ke alakai pono aku ia oe a me kou kokoolua ma ke alahele pokole e hoea aku ai olua i kahi a olua i makemake nui ai e hiki aku.

            "Ua hiki loa ia'u ke kahikahi aku ia olua i ke alanui maalahi e hiki koke aku ai olua me ka napoo ole ana o ka la onei la."

            Ia manawa, ku ae la o Hawila iluna me ke kauoha ana aku i ua wahi kanaka la, e hoi oia e hoomakaukau i lio nona.

            Aka, pane mai la nae ua wahi kanaka nei me ka olelo ana mai:

            "O ke alahele a kakou e hele aku ai, aole ia he alanui kupono ma ka lio e hele aku ai, aka, he alahele kupono wale no la no ka helewawae ana."

            No keia mau olelo a ua wahi Mafelia nei, ua ku iho la o Hawila me ka pahaohao, a haka pono aku la kona mau onohi maka maluna o ua wahi Mafelia la, a liuliu ninau aku la oia penei:

            "He oiaio anei keia au i olelo mai nei, o ke alanu a kakou e hele aku ai, aole hiki i ka lio ke hele?"

            "Ae," wahi a Mafelia, me ka hoomau ana mai i ka olelo: "Aka, aole nae e napoo ka la a hoea kakou i Hunegaria ina oia kahi a kou kiekie i makemake ai e hele aku."

            I keia manawa, hoea mai la o Oto Beriana a hoike mai la ua makaukau na lio, aka, hoike ak ula nae o Hawila imua ona, e haalele ana laua i ko laua mau lio, a e helewawae aku ana laua mamuli o ke alakai ana a Mafelia.

            Nolaila, hele aku la o Hawila a me Oto Beriana a loaa ko laua mau mea kaua, me ko kaua komo ana ae @e mau palaka kila i miloia me ka maiau.

            Hoi mai la laua a makahi a Lomeliana e noho ana me kona helehelena o ke ano kaumaha.

            Hele aku la o Hawila a honi aku la i kona makuakane me ka olelo ana:

            "E naue iki ae no au, e kilohi iki i ka home kakela o Melodiana, pehea aku nei la ka noho ana a ia poe. E kuu papa, e oluolu oe e hookuu mai ia'u e hele.

            "E hele e kuu keiki," wahi a ua elemakule la i pane mai ai, "a na ke Akua lokomaikai e malama ia oe."        I ka pau ana o ka panai aoha ana mawaena o Hawila a me kona makuakane, e like me ka kaua i ike ae nei, e ka mea heluhelu, a pela no hoi me Oto Berian, ua haalele iho la laua i kahi pupupu hale, a puka aku la iwaho malalo o na alaki ana a Mafelia ke kamaaina.

            Ano, e ka makamaka heluhelu maikai, eia kaua ke nana nei no keia hu@ kai hele a ka kaua mau koa opio, oia hoi o Hawila a me Oto Beriana, a i kokookolu @oi laua i k ahi Mafelia.

                O ka manawa a Hawila ma i haalele iho ai ia Lomeiana, o ka hora 2 ponoi ia o ka wanaao, o nolaila, aia ke alaula o ke ao ke hoomakaukau la e wehe i kona ipuka nani, a o ka pawa hoi o ke ao, ke hookuene pono ae la oia i kona mau pani, no ka hoomakaukau ana hoi i alahele nanai no ka la, e oili ana i ke kakahiaka me ka kamahao.

            O ke alahele a Mafelia i alakai aku ai ia Hawila ma, he alahele no ia ua kamaaina mua ia Hawila, a oiai hoi lakou e hele ana, pane aku la o Hawila i ua wahi Mafelia nei:

            "E Mafelia, he wahi alanui keia na'u i kamaaina i ko'u mau la opiopio. A ke ole nae hoi au poina, eia keia wahi alanui ke moe nei a hoea i kekahi ana ma kekahi pali.

            "A ke hoomanao nei au, hookahi a'u komo ana iloko o ua ana la, a me he la he hookahi paha mile okoa o ko'u hee ana iloko o ua ana la, me ka naku hele ana iloko o ka poeleele o ua ana la.

            "O ke kumu o ko'u komo ana iloko o keia ana, oia ko'u alualu ana i kekahi dia keiki, a oi noke no hoi au i ka alualu iaia a komo oka oia iloko nei ana a hoomau aku la no hoi au i ka uhai ana iaia, aka, aole nae oia i loaa iki ia'u a hiki i ko'u haalele ana iaia e aea hele ana iloko o ua ana la, a o kona hopena aole au i ike i kona wahi i hee aku ai.

            "Noaila, e Mafelia, maloko aku anei oia ana kakou e hele aku ai, e like me kau e alakai nei ia kakou ma keia alanui, oiai, aohe wahi e ae o keia alanui e kamoe aku nei, aka, oia wahi wale no?" wahi a Hawila i ninau ae ai ia Mafelia.

            "E kuu haku maikai, ke ike nei au, aole oe he holona no ke alahele a'u i makemake ai e alakai aku ia olua, ke alahele hookahi e hoea koke aku ai olua no kahi a olua i makemake loa ai e hoea aku.

            Hookahi a'u mea e hai aku ia olua, e makaala loa olua i ko kakou wa e hele aku ai iloko o ke ana, oia hoi, e makaukau mua olua no ke pale ana ae ia kakou mai na poino e loaa mai ana ia kakou mai kekahi mau holoholona hihiu mai.

            "Aka, ma ko'u manao, aole paha he holoholona e ae e halawai mai ana me kakou maloko o ke ana, aka, he bea huluhulu wale no.

            "Hookahi a'u ikemaka ana i keia bea, a ina he hapa mama ae ko'u ina ua lilo au i mea okaoka liilii imua o na niho pepeekue weliweli o ua holoholona la."

            Hoomau aku la lakou nei i ka hele ana a hala paha hookahi hora, aia hoi, hoea aku la lakou nei ma kekahi wahi ululaau, a ela lakou ke hookkoke aku nei i keahi kuahiwi nui.

            A i ka hala ana ia lakou he hapalua hora okoa o ka hele ana iloko o ka uulaau, ua hoea aku la lakou nei ma ke kumu o kakahi mauna. A malaila lakou i ku iho ai, aia hoi kahi kanaka alakai ke hoaa la no kahi ana i manao ai oia ka puka e loaa ai ka waha o ke ana huna.

            I keia wa a lakou e nana aku ana, ua pualena loa ae la ka wehena kaio a uiuiki mai la na olino o ka malamalama, aka, o ka mea a ko lakou mau onohi maka i ike aku ai ma ia wa oia ka paia paa o ka pali.

            Ke noke la lakou i ka huli ma o a maanei o ka paia pohaku, aole nae he wahi mea a loaa he wahi meheu o ua ana la.

            Oiai no lakou e noke ana i ka haha poele, aia hoi lohe ae la lakou i ka halulu o kahi mea mahope ponoi ae o lakou, a o ua mea halulu la ua like me ka nu ana o ka makani.

            Na keia halulu i hoopuiwa ae ia lakou a pau, aia hoi o Hawila me Oto Beriana ke ku la me ka makaukau i na wa a pau.

 

            Aia pu hoi ka laua koi kaua iloko o ko laua mau lima, me he pukuniahi la me na waha he 12 e hamama ae ana:

            Aka, o ka mea kupanaha launa ole a lakou i hoomaopopo iho i, oia no ka nee ana mai o ka halulu a lakou i lohe mua ai me ka ikaika, aka, emoole nae, aole lakou i lohe hou aku ia mea, me he mea la he uluulu makani wale no i pa mai i kinohi a mao wale ae la no.

            He mea haohao loa keia ia Hawila ma; aka, ia lakou e ku ana me ka pahaohao me he hoonee ana la na kekahi olai nui i ka honua a me ka olapa hikiwawe ana a kekahi uwila, pela ka emoole o na mea i loheia a i ikeia e Hawila ma, aia hoi, ike aku la o Hawila i ka olepeia ana ae o Oto Beriana a huli ana kona alo iluna, a o kahi Mafelia hoi keia lele aku la oia i kahi e me ka hoo ana ae:

            "Eia ua bea nei! Eia ua bea nei!"

            He oiaio, ua ike aku la o Hawila me ke pahaohao nui e ku mai ana imua ona he mea kino huluhulu e like m eka hulu o ka bea.

            Ke ike aku la oia he poo bea no kona, a he kino no hoi e like me ko ka bea ma na ano a pau, o ka mea kamahao i kanahoomaopopo ana aku aole ona mau maiuu e like me ko ka bea.

            Hookahi wawae o ua bea la e hehi ana ia maluna o ka umauma o o Oto Beriana, a e nana pono aku ana hoi kona mau onohi maka uliuli ia Hawila.

            I ko Hawila ike ana aohe he mau maluu maluna o na manamana wawae o keia kino e ku mai ana imua ona me na helehelena o ka bea, ua hooholo koke iho la oia, aoe no oia he holoholona oia ano, a o kana i manao ai he mea kion kanaka no ia i hoaahuia me ke kapa hulu bea.

            Nolaila, olelo iho la oia iloko iho ona: "Pakele no hoi oe mai a'u aku oiai ke manaolo nei no au aole oe he holoholona ahiu o na ululaau e like me kou aahu e hoike mai nei; aka, ma ko'u manao he kanaka no oe e like me a'u nei."

            Iloko o keia wa, hapai ae la o Hawila @ kana koi kaua me ka manao e hahau mai maluna o ka mea kino huluhulu.

            Aka, ua ua pahaohao loa nae o Hawila i kona ike ana iloko o ka imo ana a ka maka ua lilo aku la kana koi mai iaia aku, a ike aku la oia e haihai ia mai ana e na lima konahao o ka mea kino huluhulu, e like me kahi laau uuku loa.

            A iloko no hoi o ka manawa pokolo loa ua ike aku la oia i ka lele ana mai o ua meahui uhulu la a hopu mai i kona puhaka me ka oolea.

            Akahi no a hooiaio loa ia mai k@ manao iloko o Hawila, aole no keia he bea, aka, he kanaka no ia.

            Ke ike iho la no hoi oia, he kanaka ikaika maoli io no oia, oiai ke ike la no a i ka wla o kona mau opi aoao, me he uwea umii la malaila.

            Nolaila, aole ana hana e ae, aka o ka lalau lima wale aku no i kona hoa paio a e kupapa no hoi laua me ke kali ana owai la auanei o laua ke ianakila ana.

            Nolaila, e @o@maopopo iho oe e kuu makamaka heluhelu, eia ka hakoko hahana lua ole mawaena o ka kaua koa opio a me kekahi o na kupuea huluhiu o na mauna.

            I ka wa i lele aku ai ka mea kino huluhulu a hopu a paa o Hawila, ua ala ae la o Oto Beriana a ku iluna.

            Ke nana aku la hoi oia i ka hakoko weliweli mawaena o kona hoalo@a a me ka mea kino ana i hoohuoi wale iho ai iloko ona, o kekahi ia o na kino kanaka hihiu e noho ana ma na mauna.

            Ua noke iho la laua i ke kupapa me ka ikaika, e luli ana ko laua mau kino e like me na kumulaau kedera e hooluliia ana i o a ianei e kekahi kikiao makani ikaika loa.

            Aia ka mea kino huluhulu ke hookuu pau la i kona ikaika e hina kona hoa paio iaia, aka, o ka luli o ko Hawila kino aia ka mea i loaa iaia, a o kona neeu ana ae mai kahi o kona mau kapuai i hehi iho ai aole no ia i malele ae.

            Aole no hoi i noho hoopalaleha wale o Hawila imua o kona hoa paio, aka, aia no oia ke hoao la i kana mau kiina a pau ana i manao ai oia na hiu ana e welaa i kona hoa paio, eia nae ua hoopahua wale ia no ia mau kiina ana e kona hoa.

            A ike iho la o Hawila aole o ka ikaika wale no ka mea i loaa i kona hoa papa lealea, aka, o ke akamai kulakulai no kekahi i loaa iaia.

            Nolaila, i kona ike ana i keia mea, ua hooholo iho la oia loko ona, aohe ana hana e ae e hana ai, o kona hoolei pau wale aku no i kona ikaika a pau ma ke kaikai an e i kona hoa paio a paki iho iaia maluna o ka honua.

Me keia manao e lalapa ana iloko o ko Hawila umauma a me ka manaolana e owela ana i kona houpo e hiki ana no iaia ke hooko i ka hana ana i makemake ai, ia wa i kuene pono iho ai oia, houluulu koke ae la oia i ka ikaika, a i kona ike ana o ka wa kupono ia ana e hokoko aku ai, o kona manawa, no ia i kalele pau iho ai i kona ikaika, a me ka eleu no hoi, ua hapai ae la oia i ua ona paio kamahao la ona iluna.

He oiaio, e like me kahi kumulaau ia unuhiia ae mai ka makalua i oni paa ai kona mole a me kona ma uaa, a he, mo, pela no i ulaa ae ai o Hawila i kona hoa paio a manana ana kona mau wawae huluhulu i ka lewa, a me ka hikiwawe loa ua pa-ki iho la oia iaia ilalo.

A ua like ka halulu o ka pa ana iho o ke kino o ua mea huluhulu la la iluna o ka honua, me ka halulu o ka hina ana o kekahi kumulaau nui o loko o na ululaau, a ua lohe ia ae la hoi ka leo uwo wawalo o ua mea kino la i ka lewa.

            I kela manawa i lele aku ai o Hawila maluna o ka mea kino ana i manao ai aole ia he holoholona, a hehi iho la kona mau kapuai wawae hema maluna o kona umauma, a aia hoi kana pahi ke kulali la ma kona lima akau, me ka o pono ana iho o kona maka ma kona puana-i.

Ia wa i poha ae ai ka leo o ua mea kino huluhulu la, aole nae ia he leo no ka holoholona, aka, he leo no ia no ke kanaka, a me na huaolelo maopopo no hoi a ke kanaka oia i pane mai ai:

            “E ola au ia oe.”

Me ka hikiwawe no hoi o Hawila i kaikai ae ai i kona wawae mai ka umauma ae o ua kanaka la, aole no hoi oia i manao e hoala hou mai ana kona hoa paio i na ai a wahie, oiai, ua ike no oia ua hiki loa aa ke lanakila maluna ona, a ua like hoi kona hoa paio imua o kona mau maka me he iole la imua o na maka o ka popoki.

Alaila, olelo hou ae la ua kanaka huluhulu la:

“E ola au ia oe.”

Kahe iho la nae o Hawila i ua kanaka huluhulu la:

“E ala mai oe e ka mea kino pahaohao, a e hai mai hoi i kou inoa a me koa ano maoli?”

Ia wa, ala ae la ua mea kino la a ku a@@ iluna, e like me ke kahea ana iho a Hawila iaia, i hoi pane mai la oia:

“Mamua o ko’u hai ana aku ia oe i ko’u inoa, e hoike pu aku hoi ia oe i ko’u ano, e ae mai oe e haawi aku au ia oe i ko’u mahalo nui no kou lilo ana o oe ka mea mua i lanakila maluna o’u, oiai nae he kanaka opiopio wale no oe,” wahi a ua kanaka kamahao la i olelo aku ai a hoomaha iho la oia.

Iai i hoomaha iho ai aole oia i pane hou aku a hala kekahi mau sekona, ia wa oia i hoomaka hou mai ai e kamailio:

“Ano, e ke kanaka opio, e ike ai oe i ko’u ano, a e ike ai hoi oe i ko’u inoa me ka haahaa.”

I kila manawa i lele ae ai oia iluna a emoole, ua ku aku la kona kino kanaka oiaio maoli imua o Hawila a me Oto Beriana ma.

Ua hemo ae la kona aahu hulu bea a me kona mau pono a pau i lilo ai oia he holoholona weliweli i na minute mamua iho.

Me na umiumi hina loloe e kuuwelu ana ma kona alo, a e aahu ana oia i kekahi aahu o na kanaka noho mehameha o loko o na ululaau iloko oia mau la, a i kapai hoi ma ka inoa he poe Heremita.

He puipui maikai kona oiwi kino, a e hoike mai ana hoi kona ma@ helehelena a pau i ke kulana oolea a me ka ikaika, aka, o kona mau hiona maka, e mohala mai ana ia wa ua hoike ia malaila he kanaka ia me ka umauma i hoopihi me na manao ulu waipahe, hoia he puuwai hoi i hoohamamaia me na haawina o ka oluolu a me ke aloha.

Wahi a ua kanaka la i pane aku ai ia Hawila:

“Ke ike mai la anei oe ia’u i keia manawa?”

“Ae,” wahi a Hawila.

“Nolaila, e haawi mai oe i kou lima akau o ke aloha ia’u.”

 Haawi aku la hoi Hawila i kona lima, e like me ke noi a ua kanaka pahaohao la, a i ka pau ana e hoi o ko laua lulu lima ana, ia wa ua kanaka la i pane hou mai ai imua o Hawila me ka i ana:

“Aloha oe, e ke kanaka opio, nona ka inoa a’u i lohe nui wale ai, ka mea hoi i kapaia ka Naita o ka Lua Huna Pahaohao.

“Ia oe i hakoko ai ma ke kahua lealea ma Roma, ke ike la no au ia oe; i kou wa i laweia ae ai e ka lio ahiu, aia no au ke ike la ia oe; a i kou manawa i noho makamaka ole ai ma kekahi o na ululaau o ka aina o Hunegaria ma ke ano o ka Naita o ke Kapa Kila Omaomao, aia no au ke ike la ia oe.

“Ano, e ke kanaka opio, e hookama aku ana au ia oe i keiki oe na’u, a owau hoi kou makua hookama o keia mau la aku e nee mai nei.

“Pehea aku la keia? E ae mai ana anei oe i keia noi a’u ia oe e ke kanaka opio puuwai hopo ole, ka mea e hoehaehaia aku ana ma keia hope aku e ka mea a kou naau e makee paa nei?’ wahi a ua kanaka kupanaha la i ninau ak uai ia Hawila.

“Heaha hoi ka’u e hoole ku ai i ka mea maikai, oiai he mea luhi okoa no hoi ka imi ana o nei mea he makua, kahi hoi ka makua loaa wale mai me ka lokomaikai ia mai e kou puuwai pahaohao i ke aloha,” wahi a Hawila i pane aku ai.

“Ua pono, e kuu keiki, ua pono. A ke hoike hou aku nei au imua ou. O ka mea i hookama aku nei ia oe i keiki nana, oia no ka me ai kapaia o ka Moneka o Enegedi, a owau hoi kekahi o na koa i hele ai o Rikeke ka Puuwai Liona o Alebiona i Palesetina no ke kaua ana i ka pe Mahometa.

“Nolaila, e ka mea i ae laelae mai nei e lilo i keiki hookama na’u, ma nei hope aku a hiki i ko’u kaheaia ana mai e ka opu puanuanu o ka honua e hoomaha i ka’u hana ma keia ili honua, e hea mai oe ia’u o ka Moneka o Enegedi.

“A maanei ke lawe nei au i ka’u hoohiki paa ma kahi aup e hele ai, e kuu keiki, malaila au e hele aku ai, a e hooko mau aku no hoi au i kau mau kauoha a pau o kela a me keia ano, ina no ka make a no ke ola paha.

“Aka, ke ike aku nei nae au ma kou mau hiohiona e kuu keiki, aia he manao uila ikaika ke hoopunana nei iloko o kou houpo o me he mea la ma ko’u hoomaopopo aku, ua ake loa oe e hiki koke i kekahi wahi au i makemake nui loa ai. Aole anei pela?”

“Pela no,” wahi a Hawila, me ka hoomau ana aku i kana kamailio ana: “ua makemake loa au e hiki i ka aina o Hunegaria mamua o ka napoo ana o ka la.

“A nolaila, ina he mea hiki ia oe, e kuu makua ke hoike mai ia’u i ke ala pokole e hiki aku ai ilaila, alaila, ua loaa ia’u mai a oe mai e kuu makua ke kokua nui.”

“Ae—ua pono—aole io no e napoo ka la, a hoea aku kakou i kahi au i makemake ai, e kuu keiki, a ua hiki loa hoi ia’u ke alaki aku ia kakou i ka aina o Hunegaria, a ke ole au e kuhihewa ma ka hale kakela o Melodian, kahi o ka haku wahine Monika, kekahi o na luna a poo kiekie o ka hale hooki o na virigini ma ka aina kaulan o Enegedi. Aka, owai keia kanak opio, e kuu keiki?”

Pane aku la o Hawila, o Oto Beriana kona inoa, a he hoaloha pili paa oia no’u.”

“Ua pono, he kanaka opio puuwai hopo ole oia, a ke hoike mai nei kona hoku hanau ma na lani, ua noho mua oia maluna o na ale apiipii o ka moana.”

A i kela wa, haka pono aku la na maka o ua Moneka ala o Enegedi ma@una o kahi Mafela, a mino aka iho la kona mau papalina, a olelo aku la oia i ua wahi Mafeia nei:

“Ea, aole anei o oe kahi kanaka a’u i alualu ai aneane he eha mahina ae nei i hala iloko o ka lua huna ma kekahi wahi o keia mauna, a i hapa nui pakela mama ae no hoi kou ina ua paa oe ia’u?”

“Ua pololei oe,” wahi a kahi Mafelia i pane aku ai, “owau no hoi ua kanaka la au i alualu ai, ka mea hoi a’u i kuhihewa ai he bea ahiu maoli no oe. A i hapa io ae no ko’u mama, ina ua weluwelu liilii au ia oe.”

“Ha-ha-ha! He wahi alopeka mama maoli io no oe, “ i hooho ae ai ua Moneka nei o Enegedi, aaila, huli ae la oia a kamailio aku la ia Hawila:

“E kuu keiki, ke ike nei au ua alakai ia mai oe e keia wahi kanaka ma kahi e loaa ai ia oe he alahele e hiki koke ai oe me kou hoa i ka koke ai oe me kou hoa i ka aina o Hunegaria, kahi hoi au i haalele aku nei i ka po nei a huli hoi mai nei.

“Aka, o ka mea pilikia noe, ua hoopaaia e a’u ka waha o ke ana a ianei ia ike ai mamua a he okoa ke alahele e komo ku ai ilaila, nolailala, e hahai mai oukou mahope o’u.”

I kela manawa kulou iho la ua Moneka nei o Enegedi a lalau iho la i kona aahu holoholona bea, a i hou mai la ia Hawila:

“E ukali mai oukou ia’u a mai pihoihoi hoi oe no kou hookaulua iki ia ana maanei, e kuu keiki, no ka mea, aia a hoea aku kakou i ka home o kou makuakane hookama nei, alaila, e hoike aku au i na mea a pau e pili ana i ke kulana o Melodiana kakela i ka iuiu.”

A huli ae la ua kanaka nei a hele aku la ma kekahi wahi moali alanui e moe ana ma ke kukulu akau o ka pali, a ke ukali aku la no hoi o Hawila ma mahope ona.

Aole hoi i liuliu ko kakou hele ana aku, aia hoi hoea aku la lakou ma kekahi wahi ululaau uuku, maanei lakou i komo aku ai a hoea ana lakou i kekahi wahi pani pohaku.

Alaila, me ka hikiwawe lalau aku la ua Moneka nei o Enegedi a wehe mai la, aia hoi e hamama mai ana imua o lakou he wahi puka oolowi a e hoalii mai ana ka pouli oloko ona.

Maanei i huli mai ai ua Moneka la o Enegedi a olelo mai la ia Hawila penei:

“Eia kakou i ka puka e komo aku ai a loaa ke alahele e hoea aku ai ma kahi noho o kou makua hookama nei.

“Aka, e akahele loa nae oukou i ke komo ana ma keia wa, o na lima a me na wawe na mea e hiki ai ia kakou ke komo ku ma keia wahi.

“He oiaio nae, o kahi o kakou i ku mai nei oia no ka ipuka kahi e komo ai iloko o kea lua huna, aka, no kahi mau malama elua i hala ae nei ua pani ia e a’u ia wahi, a o ka puka hou keia a’u i wehe ai”.

Alaila, hoomaka iho la ua Moneka la o Enegedi e kulou a kolo oku la iloko o ka puka e hamama mai ana. A nana ke kolo me na lima a me na kuli, hoohalike aku la hoi o Hawila ma e like me kana.

Kokolo hele aku a lakou nei, o na lima o na wawae, a hala paha he mau minute helu, hoea aku la lakou iloko o ka lua huna. Maanei i olelo mai ai ka Moneka:

“Aohe mea nana e akeakea mai ia kakou ma keia hele ana aku oiai, he maikai wale no keia hele ana aku oiai, he maikai wale no keia hee ana aku, a hoo kahi no mea pilikia o ka nui mai o ka poeleele.

“No oukou nae he pilikia, aka, no’u nei la , ua like no keia ia’u me ka malamalama, a ke ike aku nei no au ia oukou me ka moakaka me he mea la aohe pouli.

“Nolaila, e hoomau mai no oukou i ka ukali ana mai mahope o’u, he hookahi hora okoa paha a kaklou e hele aku ai mai anei aku alaila, hiki aku kokou i ko’u wahi noho.”

Alaila, hoomaka aku la lakou e hele, a i ka hala ana o hookahi hora okoa, ua hoea aku la lakou i kekahi wahi e ku ana he alapii pohaku a maanei i huli mai ai ka Moneka a kamailio mai la ia Hawila ma:

“Ua hiki mai nei kakou i ko’u wahi, a eia ke alanui e pii aku ai a hoea i kahi a’u e olelo aku ai o ko’u wahi home ia.

“Nolaila, maanei oukou e ukali mai ai ia’u, a aole no e liuliu e hoea aku no kakou i ko’u wahi home.”

Ma keia alanui pii pohaku pii aku la lakou, aka, o ka mea kupaianaha nae i ka Hawila ma hoomaopopo ana iho i ke ano o ua alapii la, ua ana kee ia i o a ianei, a ua like paha me hapalua hora okoa o ko lakou nei pii ana, ike ae la lakou nei me ka hauoli i ka olino ana mai o ka malamalama. Aole no hoi i liuliu mahope iho, hiki aku la lakou ma kekahi ana e puka ana ma kekahi huli o ka mauna.

He ana nui akea keia a Hawila ma hoea aku ai, aia hoi ma kona mau paia e kau anan kekahi mau koi kaua nunui, me na pahikaua a me kekahi mau lako kaua e ae he nui.

Ua hoolako pono ia hoi o loko o ua ana la me na noho laau a me kekahi pakaukau laau nui.

Ma kekahi aoao o ua ana la he wahi rumi kuke ia, kahi hoi o ua Moneka la o Enegedi e hoomo’a ai i kana mau meaai, a e kau mai ana no kekahi mau io holoholona ma ia wahi kuono.

A ma kekahi aoao hoi o ke ana he wahi moe no ua Moneka la, a malaila e ku ana he kuahu pohaku me kekahi laau kea maluna iho, a ma kona nuu e waiho ana he lei kolona.

Okeiea ae la ke ano o loko o ua ana la a Hawila ma i hoea aku ai, a o keia kahi a ka Moneka i olelo mai ai ia Hawila i k ai ana mai:

“E kuu keiki, eia ka home o kou makua hookama nei, a maanei oukou e hoomaha iki ai, oiai au e hoomakaukau ana i mau wahi mea paina kakahiaka no kakou.”

He mea oiaio, aole hiki ia Hawila a m ekona mau hoaloha ke pale ae i keia mau olelo a ka Moneka, oiai ua hele lakou a maopaopo ma ia huakai pahaohao a lakou i hele ai.

(E nana ma k aoao 6.)

 

 

KAMILA.

 

(Mai ka aoao 3 mai.)

 

aku i kela kaikamahine maemae a hewa ole imua o ke alo o kona makuakane ma ia manawa, oiai e maopopo ana ia’u, o na mea a pau a kona mau maka e ike aku ai, ua oi ae ia mamua o ka haawina hiki ke hoomanawanui ia.

Aole no hoi he wahi kulean aiki ko’u e hana ai pela ma ke ano e hoopaipai ana aku keia me he la ua hanaino ia mai au, oiai nae lakou a ekolu, he poe i lawelawe ole i kekahi ino no’u a he ole loa ma ka mea oiaio, o keaha hoi ka’u e ui ae ai a olelo iho o ko’u kuleana keia.

Aole loa e loaa ana ke huliia ma na ano a pau e hiki ai ke hookahuaia kekahi manao ohumu kue aku, a o ko’u komo hou ana maloko o keia hae hookalakupua nui wale, a maamlui no ia o ka paipai a kea noonoo hehena ano e iloko o’u.

Malia nae paha he wahi hoomaopopo iki no koe o’u no Vaioleta mamuli o keia hana ano nui o ka no nana i kono i ko’u kokua ana e haawi aku, aka, eke e hai ae au i ka mea oiaio, ua haliu kue ko’u mau noonoo ana iaia me ke kohukohu ole loa.

O ke kulana like ole hoi o ke aumeume wahine mawena o kona makuakane a me kona miliona e kue mai nei ia’u, me he la, oia no ka mea nui loa iloko o ko’u noonoo maluna ae o na mea a pau. Ma ka hoikeike ana hoi i ko maua kulana pakahi iho aohe ona wahi lihi kuleana iki ma ke kanawai i kela wahine ina pela kona iini, mamuli o ka mana o kona wawai. Aohe no hoi keia he wahine mare na’u imua o na maka o ke kanawai, nolaila, aohe no a’u lapaau ana e ola aia ia kina nui.

Aka nae, i keia wa mua a’u i maopopo ai ua hoomanao ia o Kamila a ua hakahaka kona makalua o luna o kahi moe ma ko’u aoao, aole ia he mea e hooluolu ia ai o ko’u aloha ulupuni iaia, he mea ia e loaa ai a oi loa ae mamua o ka hiki i ka mana o na namunamu ana a ke kahunapule hemolele loa, ina io hoi he mau olelo ia e hoouhi a hooni paa loa ia ai ke aoha o ke kaula kaa kolu.

I ka wa a Generala Valalie i lohe ia i ka leo o kana kaikamahine Vaioleta, a me kona ikemaka pu ana mai e ku aku ana ma kona aoao, maloko o ke keena moe o Kamila, a ma kahi hoi ana i upu mua ole ai e halawai ana oia he alo a he alo me kana kaikamahine, ia wa oia i eueu ae ai a hoopololei ae la i ka noho ana, e alawa ana iaia, ia’u a me Kamila, a me na mea a pau o loko o ke keena, me ka nanaina ano huhu ole, aole hoi i ka hauoli a me ke kaumaha, aka meke ano hokahoka maoli.

Ke mauliawa la o mama a make aku, wahi hou a Vaioleta me ka leo malie loa, e hoike ana hoi i ke aloha makua ma na huaolelo. Ina i makemake oe e ike iaia e ola ana, e ku ae ae oe a mai lohi. Mai kali e pane mai i kekahi ninau. E ku ae a hele mai.

Me kona pane leo ole no hoi, ku ae la oia, owili ae la i kona koloka a puni kona kino a hele aku la me Vaioleta mamuli no paha o kona ano maa loa ua kimo koke iho la oia no kela ala e hele aku ai a loaa kela puka uwai maloko o ka pahu-ume ku, oia ka Vaioleta i kahea koke aku ai a huli koke hou mai la kela i hope. Aole i maopopo ia Vaioleta ke kumu o keia hana a kona makuakane, aole no hoi o Valallie i noonoo mua no kana mea a hana ai i ike ole ia kela ipuka huna e kana kaikamahine a hiki wale i kona kaheaia ana, ia wa aoia i hoomanao koke ae ai a huli koke ae la i hope.

Ai laua e iho ana ma ke alapii, akahi no a onioni ae o Kamila bmal kona hiamoe kulipolipo ana, aole nae i kaakaa ae kona mau maka. Waiho malie hou iho la oia me kahelehele, a o keia hiamoe ana ona mamua oia ka wa a’u i ike aku ai ikona nani.

(Aole ipau.)

 

HOOLAHA KUMAU.

 

Ka Hui Banako hoahu,

 

Malama D@la o Hawaii

(KAUPALEMAIA.)

 

Huina i hoahuaia..........................................................................................................$@

 

Peresidena..............................................................................................Kikila Ba@@u@@

Hope Peresidena.....................................................................................W.P. @

Puuku @......................................................................................................W. G. O@@@

 

Keena Hana Nui.

 

Aianui Papu, kokoke I Alanui Kalepa

K@@na Lala ma Hilo, Hawaii

@LAW@LAWE ANA I KA

Oihana Banako Hoahu Oala

            ma Honolulu ame Hilo

 

@ lawela mai no na huina h@@@@ @ ka haawiia @ na ukupanee no na @ makahiki ma ka huna o 41/2 pa-@ no ka makahiki. E loaa no @ @ula a me @a hooponopono ana ke @ @ ina ke K@ena H@@hu.

@@28-1yr.

DR. L. F. ALVAREZ.

@ @ @ Wahi Noha @

16 @ 20, Alanui Emma

            Na Hora Hana:  8a 10 a.m.

                                    @ @ @ p.m.

                                    7 a @ p.m.

Telepona @44.                                                27@8-@

DR. T. MITAMURA

 

            Keena Oihana 534, Alanui N@@@@ Telepona 1@@. Pahu Leta @4@. Wahi

noho, 524, Alanui Nuuanu.

            Na hora @: 8 10 a.m., 1 @ @ a.m. 6 a @, p.m.

 

LYLE A. DICKEY

@ na Mokupuai mai.

@ hookoia ma hana pili kanawai @ Kihi @ Alanui B@@@@ @ @ @

 

KAKELA ME KUKE

(KAUPALENAIA.)

@

Poe Kalepa ma ke Komisina

 

A HE

 

Poe Lawelawe Kopaa.

 

AGENA.

 

Ka Ayer

Laau Kunu

 

No ke Anu, Kuau, Ma’i @ @ @ Puu Eha, Anu ame ka Ma’i @ @ @ maka hou. Aohe lua @ @ @ @

Laau Kunu a Ayer. O keia ka @ kunu kaulana loa @ @ @ @ @ na lapaau ana maloko o ka @ @paau, a ua apono loa na Kauka @ ma kela ame keia wahi. E hoom@@@@ ana ia i ka aai ana i ka pale @ i pili aku ai ka ma’i, wawahi i ka @ paakiki e kunukunu a @ manao ai ka puu, hoopau i k@ kun@ ana, a loaa hoi ka oluolu. Ma ke ano laau pale pilikia kok@@@ loa noloko o ka ohana o ka AYER LAAU KUNU ka heiu ekahi. Aohe lua o keia laau no ka hoo@a ana @ ke Kunu Ho, Kunu Kalea, Puu @, ame na ma’i apau o ke Ake-mama @ loohia mau ai ka poe opiopio. A@@ ohana i palekana, ke ole e loaa ia lakou

 

KA AYER LAAU KUNU

 

OIA HOI

 

KA AYER

CHERRY

PECTORAL,

 

I homa@aukaulia @

 

 

DR. J. C. AYER & CO.,

Lowell, Ma@@, U. S. A.

 

            E makaala loa no na @ @ like kumukuai emi. Ka @ @ @ laau, oia ka AYER CHERRY PECTORAL. E ikeia ana keia @@ waho o ka wa-hi, a @ @ @ @ kino o kela ame keia @

 

Ke pookela o na laau @ ka @ ana, ka hooulu ana @ @ @ nani ana i ka @, oia ka

 

AYER LAAU

HOOULU LAUOHO.

 

Aole @ @ @ @ @ @ @ @ puu, @ @ @ @ @ @ @ mai ka @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ 2 @ @ @

a hoo

ulu lup@lu@@ @ @ @ @ @ Ma @ @ @ @ @ @ @ L@uoho a Ayer @ @ @ @ @ ia i punahela @ @ @ @ @ @ ame na @

 

Ayer’s Hair Vigor

 

I @ @

 

DR. J. G. AYER Lowell, @ U.S.A.

 

@

@ @ @ @

@@@@@@