Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIX, Number 3, 18 January 1901 — KA MALAMALAMA MA MICRONESIA. [ARTICLE+ILLUSTRATION]

KA MALAMALAMA MA MICRONESIA.

i o M*'i, IM'1. ma M iknleia, Waialua, Oahu, i hanau mai ai iiuu ; . niai <» Awilinui a me Kaawanui, kana wahine, he keiki nui mot . i:iia mi' na poniaikai a na Lani, a ua heaia iho la ka inoa o ua ,—, • - -. j, o Kekelaokaluni. O ku unii-kumamakolu no keia o ka laua v !K i H" umi-kumamalua i hanau aku mamua, a ua pau waie no i ka j:. ik* unua o ka loaa ana o keia hua inaikai. Ma K.-ia wahi no i hanaiia ai ua kt iki nei a hiki i kona nu kupono ana e hk; nl i.iio. ke hoomaopopo nona iho. I k.i niakahiki'1832, hoea aku ia o Kmekona Makua i Waialua, a i ka 2\.:« a.* ua kukulu oia a me kana wahine i halekula no na kane a me na wano ku hoonaauao ana ia lakou ma ka ike. Iwaena o na haun:ana wahine mua i aoia ma ua kuia nei, o Kahaweli, ke kaikaina o ka makuahm»* o ua keiki nei. Peia i hoomau ai ua makuahine nei ona i ka hele ana i kula a hlki mai i ka ioaa ana iaia o ka ike, ua hoomaka oia e a'o i ka <-l i. i ka Pi-a-pa, na hua mua o ka naauao. Na keia makuahine no i alakai iaia 1 na hana piii i ka ike o ke Akua'ma na Kula Sabat ia wa, a pela» ih'. U i hookumu ai ka olhana laa a ke Akua maiuna o ka piko o ke poo o k. w «ij.i i, a he hina hoi i keia wa, e like me ke kii maluna ae. I ka iinii-kumamakolu o na makahiki o ua opio nei, oiai, ua loaa iho ia iaia n.i houm i'.anialama mua ana o ka ike oiaio. ua hoomaka oia e hele i ka loa • kc ku. ! .t o Mokuleia no Waialua, me ka hoomanawanui a me ka pauaho ole i Io.ia n.i a o maikai ana a na Makua Emekona. Ma keia makahiki, ua loaa iho ?.i he kokua, nui no ua mau makua maikai nei, oia ijo o Mr. Loke (Rose), he kumu haole no keia. Hookahi makahiki o ka heie ana i keia kula, holo o Knp.ekona i Lahaina, a mailaila mai oia i kauoha mal ai ia Kekelaokalani e hol aku l Lahainaluna. I ka malama o Augate, 1838, i komo ai oia i Lahainaluna, a malaila oia : hoomanawanui ai iioko o na makāhiki elima a hookuuia me ka maikal i ka li. H. 1843. Uoko o keia mau makahiki o ka noho ana ma Lahainaiuna, uii ao oia i na mea a pau e loaa ai ka ike oiaio, a me ka naauao maoli noj i u& noho no hoi oia me kamaama maoli no i na rula kapu o ke kuia, a mamuh o kela malama ona i na kapu. ua loaa ka hiiinai piha ia me ka paulele no o na kumu iaia. I ka pau ana o kona mau la o ke a'o ana, a loaa hoi iaia ka Palapala H.omalkai, ua koi mai ia o Emekona Makua iaia e komo i ke Kula Kahur a;.u!e i hoomakaia ai ia makahiki no. He eono poe haumana i loaa ia wa, i makemake nui o Emekona iaia e komo aku. Mamuli o na alakai ana i ka Uhane maikai, ua ae aku keia, a o ka hoomaka no ia o ka laweawe ;:;i <li ana 1 ka hana a ke Akua. He eha makahiki o ke a'o ana i keia oihana, me ka Palapala Hoomaikai mai na kumu mai, i ka makahikl 1847. I ka wa i ioaa ai o ka Palapala Hoomaikai, ua mare iho la oia ia Miss Naomi. kekahi o na opio wahine naauao oia' mau la, a e noho ana hoi malai'» o ke a'o ana a na kumu o ke Kula Kaikamahine o Wailuku, Maui. Maiho o ka more ana, ua hoounaia oia e hoike i ka Oieio a ka Haku ma k.i Apana o Kahuku, Oahu, a maiaiia i hoomaka ai i ka hana me ka hoonianawanui, me ka hua o ke ola. ivia i hoomanawanui ai ma'keia kulana haiolelo waie no, a i ka ikeia ana o ka makaukau me ka holomua. ua poniia iho la oia 1 ka makahiki 1850 n a kona kihapai no. Mai ia wa mai a hiki i ka 1852, ua hooikalka oia ma ka hoohulihuli ana ' i na Pal Koolau, a ua nui no ka hua maikai i loaa iaia ma ia hoomanawanuj ana. I ka ikeia ana e na Misionari poo ka holomua o kana mau iawplawe an*, noiaila, ua hoounaia oia i ka Aha Euanelio mua i malamaia ma Oahu n<*i i ka makahiki 1852, ma ke ano he ano he Elele makaikai i na kahua kup<»no ma na moku o Micronesia no ke kukulu ana i ke kihapai o ka Haku. He eha ana hoio ana i na moku o ka pae aina lalo o ka Pakipika nei: 1. 1852—Holo a hoi mai ia makahiki no. I 1853—Holo a hol mai i ka 1858. t. 1859—Holo hou a hoi mai i ka 1879. 4. 1S80 —Hoi hou i kona a hiki i ka 1899 iho nei, hoi rnai, no ka ;alujalu loa o ke kino. Kia iho ka moolelo plha o kana huakai mua, i kopeia mailoko mai o kana hiKimanao: «