Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIX, Number 3, 18 January 1901 — KA HAKU OPIO O Kake Iamaina [ARTICLE]

KA HAKU OPIO O Kake Iamaina

*'E Naoml, aole oe pela e hana mai ai m*u 0 00 no kuu wahine. O oe *o o Naomi Winta, a he kuieana hoi ko'u e kamailio aku ai ia oe oiai owau no kau kane mare," wahi a ka Haku Opio I pane aku ai imua o Miss Kiletona. "Mai kahi o ka manao kuio a'u 1 noonoo mua iho nei," wahi a Miss Kiletona I pane mai ai i ka Haku Opio me ka anino aka ana hoi, a me ka Hoomau ana mai no hoi i ke kamailio ana, olelo mai la no ia: "Ke ike nei au he mau hana hoomakeaka wale no kau, e kuu haku, e hana mai nei imua o'u. Ke hele loa mai nei kau rnau hana hoomakeaka e kuu haku, a kou olelo maoli ana mai he wahlne au nau. Owau ka o Naomi Winto, a o kau wahine mare hoi. He keu maoli a ka mea hoakaaka. Owau anei o ka wahinē malihini mai Amerika mai ka wahine mare a ka Haku Opio o Ka-, kelamalna nei, ke pookela loa hoi o na kane o Pelekane nei e hookau nei na • hoohihi ana a na wahine ui a pau o j L.adana nei ? Akahi no au a hoea mal j nei ianei, aaila, owau iho. la ka ka wa- j hine nona ka moolelo a'u i ike ole ai 1, kona mau aoao a pau. Nolaiia?, e kuu haku, aole au e koi hou aku ana ia oe e hookaawale ae oe i mea e hiki ai iau ke haalele iho ia ioko nei o keia keena, aka, e kaii malie ana au a hiki i ka wa e pau ai na hana hoomakeaka a kuu haku, oia ko'u wa e hemo aku ai mailoko aku nei o keia keena. E kali au, e kuu haku, a pau kou punia houlalaia ana e na noonoo kupouli, alaila, hoi aku au, a i oie, o kaua pu no hoi no loko o ,ka rumi hookipa. E kuu haku, aole anēi <hoi he oi loa aku ka pono e hai maoli mal no oe imua o'u i ka mea olaio. he hoohihl maoli no kou ia'u, aiaila 0 ke kuka ana n ohoi me ka oluolu ka mea maikai, aole hoi o kou kahea mau mai ia'u ma kela inoa malihini ioa ia'u. a me kou olelo okoa mai no hoi he wahine mare au nau? Manao anei oe, e kuu haku, ina au he wahine mare nau e like me kau 1 olelo mai nei, e nele ole an akou ike mai i kekahi hiohiona oia ano pili ana o ke kane a me ka wahine 1 mare ia ma o'u nei? O ka mea oiaio, t kuu haku, ua kuhihewa loa ia oe ma keia mea, a i ole, e hoomakeaka wale mai ana no oe ia'u." "E Naomi, e hoolohe mai," wahijp. ka Haku Opio 1 pane hou aku ai me ka mau ana no o ke kuoo maiuna o kona mau ano a pau, "aole keia he hana hoomakeaka a'u e hana aku nei imua ou, ooe noo Naomi, kuu wahine. A e hoolohe mai oe, ina paha e olelo aku ana au ia oe i keia wa, aole io no oe o Naomi, a, aole hoi au i mare me oe, aoie io no oe o kuu wahine i mare ai, aka, e nonoi aku nae au ia oe 1 keia wa e ae anei oe e Miss Klletona e lilo oe i waliine na'u; heaha kau pane e hoike mai - ai imua o'u?" "E kuu haku, he pane maopopo io» ka'u e hoike aku ai imua ou, ua ae loa au i kou manao 6 lilo au i wahiiie nau in aaohe au wahine e ola nei i keia wa nona ka inoa o Naoml, e like me kau i holke mai hei. E kuu haku, ua kuhiloa kdu ndoriod, ina oe' i hianao Aole au e ae e mare me'oe iha kohe uu •wahine e ola nei 1 keia wa, oiai au e! hooie mau ana, aoie au ī ike ia wahine 0 Naomi kona Inoa. O ka'u t*ale no e olelo aku ia oe, e kuu haku, ua oi loa aku kou pono e hooki I kau mau kamailio ana mal la'u e like me kela iho la ke ano." ' Ia wa i noho iho ai ua Emepera Wahlne la o ka Ui maluna o kekahi noho pulu, a hoouai ae la ia i kona peahi mamua o kona alo me he mea la e huna ana oia i kona mau helehelena no kekahi mau sekona. He mea maopopo, aia ke oni la ka noonoo pioloke iloko o ua Miss Kiietona ia wa ana e noho ana maluna o ka noho pulu veleveta. Ua ike iho la oia ua kuio loa ka manao o ka Haku Opio, aole ia he wahine e ae, aka, o kana wahine no ia. Aka nae, aole hiki laia ke noho mumule loa iho, o lilo auanei ia hana ana ana pela i mea e komo ai ka manaoio lloko o ka Haku Oplo ua hoola oia (Naomi) mamuli o kona noha hamau ana ua oiaio na olelo a pau a ua Haku Opio la i olelo mai al imua ona, nolaila, pane aku la oia: "Aole paha he hana e ae a'u e hana ak uai, o ke kali wale aku no a pau kau mau Kamailio ana. Aka, e hai aku nae au ia oe e kuu haku, he wahi haawina keia e hoonaauao mai ana ia'u, aoie au i: ae hou ana e hele hookahi me kekahi keonimana e llke Iho la me keia ke ano 1 mea e komohla al au iloko o na hoeepaia ana e like me keia a'u e ike nei. Eia nae, o Enelani wale nei no hoi ka aina i hookuia ia ai au me keia haawina. v Ke ike nei au he hana kuhihewa loa ka'u I hana ai i keia la, ma o ko'u haalele ana la I ko'u mau hoaloha a hele mai nei maloko nei o keia keena no ka nana ana i na kii. Ua maopopo loa nae ia'u aoie ioa au e hana hou ana e like me keia olai hoi ko'u mau la e noho ana ma Enelani nei." "E Naomi," wahi hou no a ka Haku Opio i pane hou aku ai, "nani maoli no kou lokoino ia'u. O oe—oe—-o oe ka wahine opio nona ka puuwai lokomaikai a'u i hoomakamae ai. No keaha i lokoino loa ai oe, aole hoi oe e ae mai ma ka hoike maopopo ana mai ia'u, o oe no 0 Naomi kuu wahine?" "Pehea?" i ninau mai ai o Miss Kiletona me ka weo ana ae o kekahi hiohiona ano e ma kona mau maka. "Ma ke kuleana hea la oe e hoomau nei i ke kahea ana he wahine au nau?" Ma ia wa no hoi oia i hohola mai ai i kona mau lima imua o ka Haku Opio a olelo mai la: "E nana mal oe ma kuu mau manamanalima, a e hoike mai oe imua o'u ina paha e ike ana oe i kekahi hoailona malaila, e'hoike ana he wahine au na kekahi kanaka? Ke ike mai la anei oe 1 kekahi komollma o ke kulana wahine i mareia i ke kane ma kekahi o kuu mau manamanalima? Ina he wahine au i mareia ia oe, alaila, ke lke mal la anei oe i ke komolima e holke ana i ka kaua mareia ana? Re paa loa nei kuu manao i keia wa ua hehena niaoii la no oe, e kuu haku." "Aole peia," wahi a ka Haku Opio i pane aku ai rne ka oteio ana, "No ka mea e pili ana i ke komōlima au i ninau mai nel, he olaio, aohe a'u komo oia ano e ike aku nei ma kekahi o kou mau manamanalima 1 keia wa, aka, ua Ike no nae oe me ka maopopo loa, na'u ponoi no i hookomo aku ia mea ma kou lima ma ka la o kaua i mareia ai. Ke

ike nei au i keia wa aia kuu komolima ) o ka mare an ame oe ke paa nei ma kou puuwai. Aka, alia nae hoi, malia aia no ua komo la au i ninau mai nei ia'u i m akahi a'u i hookomo aku ai iaia ma kou manamanalima, a mamuli hoi o ka ! lehulehu loa o na mea hoonani e paa mai nei ma kou mau manamanalima i keia wa, ua hiki ole ia'u ke ike aku l ke komo a kuu aloha i haawi aku ai ia oe • ma kela kakahiaka poina oie a'u i mare i ai me oe. E ae mai oe e haawi mai i ■ kou iima hema, oiai ma ia lima au i hoopaa aku ai i kuu komo berita me oe." Ua kamailio afcu la ua Haku nei o Kakelamaina i keia mau olelo me ka ikaika a me ke oolea, a me he mea la I o ke ano a pau o ua Haku Opio la i kela manawa, e hoohana ana oia i kela wa i kona kuleana kane mare maiuna 0 Miss Kiletona. Ua komo puanuanu aku ia ka maeele o ka hopohopo ilo)co ; o ua Emepera Wahine nei o ka Ui, a me ka loaa ana iala he sekona e hiki ai iaia ke huki aku i kona lma hema 1 hope, aia hoi, paa e aku la ua lima la ia Sana Alahana, aole no hoi o Miss Kiletona i hoao iki e kaili aku mai ka paa ana a ka Haku Opio. "Aole—aole kuu komo," wahi a ua Haku Oplo nei i hooho ae ai. "E Nao- : mi," wahl a ua Haku Sana Alahana nei ;i huli pono aku ai a kamailio aku la ! ia Miss Kiietona, "auhea kela komo a'u i omau aku al ma kou lima ma kela la jo kaua I mareia ai?" I I kela wa i akaaka ae ai o Naomi, jaka, o ke ano nae o kona leo i pual ae j ai ia manawa, me he mea la ua hooImaopopo aku la oia i ke ano e. Aole hoi e like me ka akaaka ana a ka wa- | hine i loaa ole na hookamaaina mua ia ana me kona hoa hoopaapaa ma ka poai o nei mea he kane a he wahine i marei£u "Ma ko'u hoomaopopo iho," wahi a Naomi i pane aku ai, "he kanaka kupono loa oe no ka oihana keaka hoolealea. Heaha iho la ka mea i loaa ia oe ma ;keia iolelole ana iho la au i kuu lima?" "E Naomi, e ae aku ana au ia oe, ke hana keaka io nei au imua ou, me kuu puuwai i puia me ke aloha nou; aka, o oe, ke ike maopopo nei au, he wahine hana keaka oe, aohe ou puuwai. Me . kuu puuwai ke ike nei au i ke aioha no ka'u mea i aloha ai, a o oe nae he puanuanu kou mau ano a pau. Mamuli 0 keia hana makona, a, aoha ole au i hana mai nai ia'u, ua hojke maopopo mai oe i kou lokoino maoli ia'u. Manao anei oe ua poina au i kou mau helehelena iioko o umikumamalua makahiki 1 hala ae nei? E hoomaopopo iho oe, iloko o keia ma umakahiki he umikumamalua i kaahope ae nei, ua like au me kekahi kanaka i hooneleia kona uha ne me ka noonoo maikai, mamuii o kona loa ana e ike i ka wahine ana i aloha al me kona puuwai a pau. I keia la ke ku hou nei au imua o ua wahine la, me ke ake ana o kuu uhane e hea mai oia ia'u me ka leo aloha, me ka olelo° ana mai hoi—'E kuu kane, ua aloha au ia oe, a ua hoopoina/aku au i na hana 0 ka wa I hala.' Eia nae, aole oia ka'u mea e ike nei mai a oe mai. O ka puuwai o ke aloha ole —o ka puuwai makgna, piha i ka nonohua a me ke puanuanu, oia kau e hoike mai nei imua o'u. Aole anei ou wahi aloha ia'u e kuu Naomi?" Ma keia wa a ua Haku Sana Alahana nei i kamailio aku ai imua o Miss feiietona, ua hoike ae la kona hiohiona a pau i ke alora, a me he mea la e uwe maoli aku an anō oia imua o ua wa- j hine la. ; Aka, m£ ke ano malie a piha uluku ole no hoi, ninau mai la o Naomi i ua Sana Alahana nei: j "E kuu haku, owai la au i kau hooma:opopo ana?" | "Ke' hoomaopopo nei hoi au o oe no o Naomi Winta, kuu wahine, ka wahine ; hoi i kaawale aku a'u aku no na makahiki he umikumamalua." MOKUNA LXI. E Naomi—Auhea Kuu Keiki'?—Lohe Au | i ka Leo, Aole nae he Pane. j O na huaolelo a ka Haku Sana Alabana i pane aku ai imua o ua wahine nel, aole ia i lilo i mau mea e ae mai ai oia o Naomi Winta. lo no oia. j Ke Ike la no hoi ua Haku Sana Alabana nei ua lilo kana mau olelo ana a pau no kona aloha, a no ke aloha ole hoi o ua wahine la iaia, he mau mea, waiwai ole. O ke ano a pau o ua wahine la ia manawa e noho mai ana imua ona ua like me ke kii pohaku mabala, a i ikeia aku ke ano' kanaka mamuli o ka imo ana mai o na lihilihi maka, ka luli a ke poo, ka hanu mai no hoi o ka hanu, ka oni o ke kino, ke aui ae o ka lima i ka peahi a pela aku. Ikeia wa i noonoo iho ai ua Haku Sana Alabana nei i kana hana hope loa e hana ai imua o kana wahine, a ia manawa i puka mai ai ka noonoo iloko ona e hoomaka ola e kamailio no ka mea e pili ana i ke keiki a laua. "E Naomi," wahi a ua Sana Alabana nei i hoomaka ~aku ai i ke kamailio ana, "auhea kuu keiki?" Aka, aole i pane mai o Miss Kiletona ia wa, alaila, ninau hou aku la no oia: "Ea, e Naomi, auhea kuu keiki?" Ma ia wa i ike aku ai ua Sana Alabana nei i ke kahuli ano e ana ae o na helehelena o ua wahine nei, haikea pu mai la kona mau hiohiona a pau. Ia wa i hoomaopopo iho ai oia, ua loaa pono aku la ua wahine pu'uwai puanuanu nei i ka pahuna ihe pololei e aUhee ai na manao hoopuanuanu a pau mailoko aku o kona piiuwai. Alaila, kamailio hou aku la oia: "Heaha kau i hana ai e Naomi me kuu keiki, ka hua hoi o kuu Duhaka?* Auhea oia? Ihea kahi au i haaiele aku ai iaia? Aole anei oe e pane mai? Pehea la; ua lilo io no anei kou puuwai i pohaku mabaia, a i ole, ua opeopeia anei kou puuwai iloko o ka opu o ka lokoino ia'u, i hiki ole ai ia oe ke hai mai ia'u no kahi au i haalele aku ai kuu keki, 1 hiki ai ia'u ke hele aku e ike iaia? "E Naomi, o oe o kaua kai hii i ua keiki 'la; o oe o kaua kai lohe i kona leo e hea ana ia oe; aka, no'u nei—aole. No keaha oe e hai ole mai nei ia'u i ka--1 hi e ike ai au iaiAole anei ke leie e ' waile mai nei no ko'u hauli noonoo ma ka hoomaopopo ana ae, ua ao aku la oe I ua keiki la a'u e hoino mai oia ia'u i ' kona luaui makuakane? "Ua; makemake loa au e ike ī kuu keIki. Auhea la oia? Mamuii o na mea i holkeia mai ia'u, mai ka poe i ike aia 1 me ko iakou mau maki pono iho, he 1 keikl oia i plha me na haawina o ka 1 oluolu a me ka maikai, a he ui hoi ke ' pahola ana ma kona mau helehelena a pau. Ua maopopo no hoi ia'u, ina o kela keiki ma keia wahi a kaua e noho kokoolua nei, ma ke ano he makuakane

! a he makuahlne no ua keiki la, ma kona [ wa mua loa e ike ai owau nei kona luI aui makuakane, aoie loa e iike ke 1 puanuanu o kona puuwai me kou—aole : loa; aka, e leie koke mai ana oia ma- | luna o'u me ka puili ana mai hoi i ! kuu a-i a honi mai oia i ka papalina o j kona makuakane 1 hoowahawahaia e oe. • Oh. Naomi, where is my boy?" (E Na- J omi, auhea kuu keiki?) J I kela wa i ku ae ai ua Miss Kiletona . ne«i iiuna. Huki aku ia ia i kona iima { mai ka paa ana a ka Haku Sana Ala- ! bana. Ike aku la ua Haku Sana Aia- j bna nei i ka oni ano haaulu ana ae o ua . wahine la, aia wa oia i pane mai ai: j "Ma ke aloha la o na lani, ua oki! A e lOiu haku—" j Aole nao 1 puka holopono loa mai na ; mea. ana i manao ai e pane mei imua o ; Sana Aiahana, ua hooki pu iho Ia oia | i kana :nau kamaiiio ana, ine he mea ! la ua ike iho la oia i ke kuhihewa o | kana hoopuka ana mai i na olelo mua ! loa i lohe pono la ai e Sana Alahana oia hoi: J "Ma ke aloha la o na lani, ua oki!" ; Ua ike iho la hoi ka Haku Oplo i ka ; hoomaka ana o kona lanakila maluna J 0 Naomi, a nolaila onou aku la no oia Ika olelō ana imua oua wahine la: j "Ina no aole oe e hoi hou mai m<* a'u, • e Naomi, oiai no nae au me kuu puuwai I a pau e aloha ana ia oe, alaila, e uoihoi [ mai oe i kuu keiki. E nei wahine puu- , wai puanuanu, ua ike maopopo no anei oe i ke ano o ke koko e hele la iloko o ! na aa koko o kela keiki? E .hai aku au ' ia oe, o kela kakeahi o na 'lii koikoi loa o loko nei o ka aipa. O ka Haku Sana ! Alabana ia, a hooilina hoi. E hiki mai ana auaneT*ka la, a e ili aku | no kuu inoa alii a me kuii waiwai a ( I pau maluna ona. e Naomi, e j j hoihoi mai oe i kuu keiki. Ūa like a like i | ko'u kuleana maluna o kela keiki me . kou kuleana ana maluna ona. O koii j huna ana i keia keiki mai a'u aku iioko 0 na makahiki he umikumamalua i hala ae nei, he hana lokoino lua ole ia au 1 hana ai. E Naomi, aole loa o'u makemake iki e hoehaeha aku i kou puuwai; aka, o kuu keiki, ola ka'u e makemāke nei e hai mai oe ia'u. Auhea la oia? ■ I ka hooki ana iho o ua Haku Sana Alabana nei i kana mau kamailio anu me kona manao ana hoi e pane mai ana I o Naomi (Miss Kiletona) iaia, eia nae I aole oia i pane mai iaia, alaila, hooma- . I ka hou aku la no ua Sana Alabana nei : ! e kamailio ma ka hoonee ana aku i kana [mau olelo ana imua o Miss Kiletona:' "E Naomi, aole anei e ao kanaka mai j ana kou noonoo. E kamailio mai oe ia'u. Ke ike nei au ma kou mau ano a pau i keia wa, me he mea la, k« hooia mai nei oe i ka oiaio o ka'u mau olelo a pau i hoike aku nei ia oe. Heaha ke kumu o ke ano e ana o kou mau helehelena i keia wa? Aia maluna ou he nanaina o ke kaumaha a me ka ehaeha [hoi? Ua loaa anei maloko o ka'u mau olelo \ hoopuka aku nei ia oe he mee e | hoehaehaia ai kou houpo? Ea, aole anei I oe e hai mai ia'u, o oe io no kuu wahine i Naomi Winta?" Aka, aole o Miss Winta i pane mai. Ke ku mai la no oia imua o ka .Haku Opio me ka mau ana no o kona kulana ; hiehie a haaheo no hoi, eia nae o kona j mau helehelena a pau ua aiai pu ae la | ! ia. Ke nana mai la hoi na maka o ua | wahine nei ia Sana Alahana, a, ! [ kela mau onohi maka e kau mai ana ka ! wlwo a me ka hopohopo. a hoi i i liuliu, ia wa i pane mai ai oia (Miss Kileona). "Ua lawa paha kau mau olelo i maI kemake ai, e kuu haku, e kamailio mai |ia'u? Aole anei? E ae mai oe, e hoihoi: l aku ia'u iloko o ke keena hookipa, a 1 ! ' ole, e hookuu mai oe ia'u e hoi aku no [ loko oia keena." [ Me ka helehelena a pau o ke kanaka 1 i ulupuniia e ka hehena o ke aloha no kana mea i aloha ai, paa aku la ua Sana Alabana nei i na lima o Naomi ! a olelo aku la: | '"E Naomi, aole o'u manao peneia iho j la kau hana pono e hana mai ai imua j I o'u. Ūa ike no oe, na'u oe. O oe no [ kuu wahine. Heaha ka waiwai. o kou j hoohunahuna ana mai ia'u? Aole—aole [ loa. Naomi, you are mine. Ua ike no | oe, o ka hana a'u i hana aku ai ia oe j ma kou wa i ku ai imua o kuu maleua- j [ hine, ke ae nei au he hana lua ole ia | 0 ka ho-he wale i hanaia ai e a'u, eia j nae, he mea pono ia oe e Naomi ke hoo- I [ manao iho, he kamalii wale no au ia wa, a he noenoo hoi ko'u o ke kamalii, ! aole hoi e like me keia wa, he kanaka ' makua au, a he noonoo hol o ke kanaka makua ko'u i keia wa. Nolaila, e nonoi aku ana au ia oe e kala mai oo | ia'u no ka heyva a'u i kuu hewa a'u i j hana aku ai Imua ou ma kuu wa naaupo." Aka, aole 'io 1 pane mai ua Emepera Wahine la o ka Ui. Aia nae ka nanaina nananakea pu maluna o kona mau - helehelena a pau. Alaila, kamailio hou ! aku la no ka Haku Opio Sana Alahana: j "He mea makehewa loa ia oe ka ho- | ole ana mai imua o'u, e Naomi, aole o oe ia, a o ka wahine hoi a'u i mare aku al a i aloha al no hoi? E hai aku au ia oe, ua loaa ia'u i keia wa na mea hoike e hoomaopopo ana o oe no kuu ; wahine; a ina no hoi aole i loaa ia'u ia ! mau mea hoike, alaila, o kou kno a pau ■ e hoike moakaka lea mai nel imua o'u, ' oia hoi, kou wiwo ole, kou pane ole ana mai no ka'u mau olelo i hoopuka aku nei, a me ka loli ano e ana ae o kou mau helehelena a pau mai ke kulana mua mai i maa ia oe a he kulana o ke 1 ano maka'u, hopohopo a wiwo hoi, ua | lawa ia mau mea no ka hooiaio ana mai o oe -no o Naomi. Aole loa e hiki ia oe ke aahu ho.u ae i kela koioka o ! ka hoohunahuna ana ia oe iho e like \ me ko ka wa i hala ae nei. Ael'o. Ua i ' hoea mai nei oe a me a'u ī ka wa e j I pono ai oe ke olelo mai, 'Ae; owa*i no o Naomi, ka wahine a Sana Alabana.' j Aole anei hoi oe e ae mai ana? Aole io jno anei o oe kuu wahine?" ' Aole no he leo puai mai a Mis-s Kiletona mai. Ua nana mai la no ia i ka Haku Opio e like no me mamua. O ke oolea nae a o ke kuoo e like me ko ka wa mamua aole ia. He kulana wiWo a hopohopo ke olino ana maluna ona ia manawa. "E Naomi," wahi hou a Sana Ala- j bana i kamailio aku ai. "Ua maopopo loa ia'u i keia wa, he elua mau leo e ; kahea nei iloko o kou puuwai i keia wa. Ka mua, oia ka leo o ka wahine i aloha ia'u, a o ka lua, o ka leo o ka makuahine nana i hanai hoommawanui i kuu keiki, a—" (Aole i pau.) Ua hoi mai nei ko makou makamāka a hoaloha maikai J. M. Kaneakua, Loio, mai na Hono mai a Piilani i kela pule iho nei. A eia oia ke lawelawe nei no i kana oihana Loio ma kona keena hanā mau no i maa 1 ka lehulehu ma Honolulu nei i keia manawa. Aole oia e hoi hou ana i Maui, pela mai kana hoike.