Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIX, Number 4, 25 January 1901 — Page 2

Page PDF (1.50 MB)

This text was transcribed by:  Diane Poche
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

NUPEPA KUOKOA, IANUALI 25, 1901.

MA KE KAUOHA

Ua paniia ka uapo o ke Alanui Kula mawaena o ke alanui Nuuanu ame Liliha no na kaa, mamuli o ka poino i loaa i keia wa.

Ma ke kauoha a ka.

Luna Alanui.

Honolulu.

Kela ame Keia.

HOOLAHA HOIKE BANAKO.

MOKUPUNI O OAHU, KULANAKAU-

HALE O HONOLULU, ss.

O Cecil Brown, Peresidena, ame W. G. Cooper, ma ka hoohiki pakahi ia ana, ke hoike a ke olelo nei:  o laua pakahi, ka Peresidena ame ka Mea Uku Dala o ka Hui "THE FIRST AMERICAN SAVINGS & TRUST COMPANY OF HAWAII, LIMITED,"

A o na mea malalo iho, he oiaio, pololei a he hoike piha hoi o na hana a pau o ka Hui 'THE FIRST AMERICAN SAVINGS & TRUST COMPANY OF HAWAII, LIMITED," i oleloia, no ka manawa e pau ana, a i huiia, Dekemaba 31, 1900, e like me na koina o Ka Pauku Umikumamaha (14) o ke Kanawai Banako o 1884.

O ke kumupaa o ka Hui, he $250,000. i maheleia iloko o 2,500 mahele, ma ka 4100 pakahi.

O ka nui o na mahele i hoopukaia, he 2,500, a na uku piha ia na mahele a pau.

O na aie o ka Hui ma ka la 1 o Ianuari, 1901, penei no ia:

Kumupaa ...                                         $250,000.00

Hoahu, Hookuonoono ...                    134,392.70

Hoahu, Ano mau ...                            17,219.@1

Ke Ola o ka Oihana ...                                   3,125.00

Na loaa i mahele ole la ...                    257.11

                                                            $404,994.12

Na loaa o ka Hui ma ka la 1 o Ianuari, 1901, penei no ia:

Bila Hoaie ...                                       $344,775.00

Bona-Aupuni Hawaii, Hui

Aiahao ame Aina o Oahu, ame Oahu

Sugar Company ...                              40,600.00

Ukupanee ma ka la 31 o De-

kemaba ...                                            5,195.76

Dala ma ka Waihona a ma ka

Banako ...                                            13,923.36

Laikini i pau ole ...                              500.00

                                                            $404,994.12

Kakauinoaia.     CECIL BROWN,

Peresidena.

Kakauinoaia.   W. G. COOPER,

Mea Uku Dala.

[Sila]

Kakauinoaia a hoohikiia imua o'u i keia la 21 o Ianuari, 1901.

Notari no ka Lehulehu.

Ke hooia nei au, o keia maluna ae, he kope piha a oiaio ia o ka Palapala Hoike ku@u o na oihana, i hoohikiia imua o'u i ka la 21 o Ianuaria, 1901.

GEO. L. BIGELOW.

Notari no ka Lehulehu.

HOOLAHA HUI.

KE HOOLAHA AKU NEI I KE AKEA, o na poe no lakou na inoa malalo iho, Y. YIP KANG, LAU TOW ame LOU WEN, no Honolulu Mokupuni o Oahu, lakou a pau, ua hoohui ae nei ia lakou ma ke ano hui no ka lawelawe ana i ka oihana kuai, hoolili aku a lawelawe ana ma na ano e ae a pau, i na mea ai, ame na waiwai e ae, malalo o ka inoa hui, WING CHAN CO., a o ko lakou wahi oihana ma helu 364 King St., (Alanui Moi) ma Honolulu i oleloia.

Hanaia, Honolulu, Panalaau o Hawaii,

Ianuari 1, 1901.

Y. YIP KANG.

LAU TOW.

LOU WEN.

HOOLAHA HUI.

Ua hoohui ae nei keia poe malalo iho ia lakou iho i keia la.  O KNOG LEE YUEN & CO., ano ko lakou inoa hui, a e lawelawe aku ana i ka oihana kalepa ma Honolulu nei.  KEE KAN NG LAI, LOY HOCK LOOK, CHAN WAI, NG YEE, KONG YEE, KONG LUNG, FONG KEN, CHAN LEONG, NG KONG, FONG TONG, LEE CHONG, FONG CHENG, NG QUAN, FONG SEO, CHAN LON, ame CHAN HOY.

 

HOOLAHA HUI.

Ke hoolahaia aku nei ma keia, o na mea no laua na inoa malalo iho, CHAS. F. PETERSON a me JOHN ALBERT MATTHEWMAN, e noho pakahi ana ma Honolulu nei, Mokupuni o Oahu, ua hoohui ae nei ia laua iho no ka lowelawe ana i ka oihana loio piha malalo o ka inoa Hui, PETERSON & MATTHEWMAN, a o ko laua wah oihana ma Helu 15 Alanui Kaahumanu, ma Honolulu i oleloia.

Hanaia Honolulu, January 1, 1901.

CHARLES F. PETERSON.

JOHN ALBERT MATTHEWMAN.

HOOLAHA I KA POE I AIEIA.

Mamuli o ka hookohuia ana o ka mea nona ka inoa malalo iho i Luna Hooko Kauoha o ka Palapala Kauoha a Mrs. Anna Juliette Farley, o Koloa, Kauai, i make, ke hoolaha aku nei i ka poe a pau he koi ka lakou i ka Waiwai o Anna Juliette Farley i oleloia, e waiho mai i ka mea nona ka inoa malalo iho iloko o na mahina eono mai ka la aku o ka hoolaha ana o keia kauoha, e hoole mau loa ia.

WILLIAM O. SMITH,

Luna Hooko Kauoha.

Honolulu, H. I., Jan. 2, 1901.

I ke kakahiaka Sabati iho nei i haalele mai ai o Mrs. A. Gartenberg i keia ola ana, mahope iho o ke kaa mai ana no kekahi mau la loihi.  Mamua koke iho o kona make ana, ua mele mai oia i na himeni haipule, a i ka pau ana, o kona lele loa ae la no ia.  Nui ka minamina i keia lede oiwi o ka aina, oiai oia, o kekahi o na wahine kupaa ma ka hoopono.  Eia kona ohana ke ku nei nona, a pela hoi e komo pu aku nei makou ma ia haawina, no ke aloha ia kakou Hawaii.  No ka ohana keia a McGuire.  Aloha no!

KA

NUPEPA KUOKOA

No ka Makahiki ...      $2.00

No Eono Mahina ...       1.00

Kuike ka Rula.

  PUKA          1          2          3          4          5          6

   ANA.          Pule     Pule     Pule     Pule     Pule     Pule

1   Iniha        $ 1.50  $ 2.00  $     2.50  $            3.00  $            3.50  $            4.00

2   Iniha         2.00     2.75     3.50     4.00     4.50     5.00

3   Iniha         2.50     3.50     4.50     5.00     5.50     6.00

4   Iniha         3.00     4.00     5.00     6.00     6.75     7.50

5   Iniha         3.50     4.75     6.00     7.00     8.00     9.00

6   Iniha         4.00     5.50     7.00     8.00     9.00     10.00

O NA OLELO HOOLAHA A PAU E HOOUNA IA MAI ANA NO KA HOOLAHA MALOKO O KEIA NUPEPA, E HOOUNA PU MAI ME KA AUHAU, A I NA AOLE, AOHE NO E HOOKOMOIA.

 

O na Dala a @ o ka Pepa nei e hoouna pololei mai i ka HAWAIIAN GAZETTE COMPANY

 

HOOPUKAIA E KA

HAWAIIAN GAZETTE CO.

Hookomoia ma ka Hale Leka o Honolulu, Pa-

nalaau o Hawaii, @ a ke ano mea o ka

Papa Elua

A. W. PEARSON, Luna Nui.

W. J. COELHO, Luna Hooponopono.

Honolulu, Oahu.

POALIMA, :::            IANUARI  25, 1901.

AWAAWA HAWAII I KA OIWI PUPU-

HI KUKUI A POULI A !

Ma ka halawai a kekahi mau lala alakai mana o ka Ahahui Kalaiaina Home Rula Kuokoa i malamaia ma ka po Poaha o keia pule iho nei, i hanaia ai kekahi Olelo Hooholo Kumakena a kekahi mau keonimana oia poai, e kipaku ana i ka Mea Hanohano, James K. Kaulia, mai ka noho Lunahoomalu ana hoi no ke Komite Hooko.

I ka loheia ana o keia mau hana awaawa a keia poe, ua nui ka minamina me ke kaumaha nona, oiai, o Kaulia ka lama ku nana i alakai i kela ahahui mai loko mai o na pouli he nui, a o ka Makua maikai, ka Mea Hanohano D. Kalauokalani ka mea nana i kau ae i ua lama ia, a loaa iaia ke a@ @ e hookele ai i kona "waa" i na lae kulipilipio iho nei o ke koho balota.  Aole no he wahi kumu kupono o kona kapaeia ana i keia wa, no ka mea, aole ana hana kupono ole i lawelawe ai, i poino ai ua ahahui la.  Malia paha, no ka hoihi ole o ka poe na lakou ua Olelo Hooholo la i kona kaena, oia ke alakai o ua hui la.  Ua pololei no.  O kaulia ke kumu, o Kaulia ka makua, a o Kaulia ke kauwa a hiki iho la i ke ku ana he hui, kapaeia ae la ua Kaulia nei, a onouia ae la ka poe i luhi ole.  Aloha no!

No kakou no la hoi keia olelo ana:

"Ke makemake i aina emi e haawi i mau kenikeni i kahi Hawaii, a nana e huli a loaa, haawi mai."  Pela iho la no i hanaia ai na Hawaii ma na aina aikanaka.  Na ka Hawaii i a'o a laka, na ka haole e noho me ka haakei na "kihapai" o ka luhi ana.

Ua hoomaopopo ole nae keia poe i ka hopena ino o ia hana, oiai, o ka Ahahui i kukuluia, na ka Ahahui Kalaiaina ia halawai; aole loa he mau elele i hoomaopopoia, no ka Ahahui Aloha Aina mai.  Na ke Kalaiaina ke kuahaua aha elele; aohe a ke Aloha Aina.  Malalo o na rula maa mau i na ahahui, "aole e ili ke koikoi o na hana a kekahi lala a mau lala paha, maluna o ka Hui holookoa, ke ole e hoomanaia e kekahi pauku kanawai o ka hui."  Nolaila, ina aole io i kauohaia na lala o ke Aloha Aina i komo pu ma ka Aha Elele Hookumu Ahahui o keia mau pule iho nei e apono i na hana a na Elele o ke Kalaiaina, alaila, ua mana ole ia hana maluna o ke Aloha Aina, a pela e hiki ai ia Kaulia ke hoomau aku i kona Ahahui ke aponoia e kona mau mahele.

Mamuli nae o ko Kaulia kulana keonimana, a he naauao no hoi, ua hiki nae ke manaolana ae, aole loa oia e hana ana i kekahi mea e hoohiolo ai i ka pono ana i kukulu ai.  O ka moto o ka naauao:

"I ka lokahi ka ikaika,

I ka mokuahana ka nawaliwali."

"E KAUKAI ANEI KE OLA NA HAI E

LUHI."

Ua kipa mai ma ko makou nei keena, kekahi keonimana koikoi o keia kulanakauhale, a ua hoike mai i kekahi leka a kona makamaka a hoaloha no hoi, o ka "Ua Kea," a i ke kilohi ana iho i na manao o ua palapala nei, ua ulu ae keia kumu manao maluna ae, a pela no hoi me ka manaolana, e pono e hapai ae ia mea a waiho aku na ka lehulehu e kaana mai i ka pono ame ka hewa o ka malama a hooko ana hoi i na alakai ana a keia kumuhana.

Mamua ae paha o ka wehewehe ana i na pohihihi o keia kumu manao, e pono paha e hoa'ia'i mua ia aku ka mea heluhelu i kahi hunahuna o ua @ka nei, i mea e hiki ai ke hoomaopopo l@ iho i ka io ame ka mole o ke kahua e kuia nei.  A penei:

" * * * Ia nei iho nei o ----- a hoi aku nei, * * * ua hiki mua mai no ua ----- nei !  Hana nei, * *  *  He loihi na la i noho wale ai maanei me ka hana ole, a ia'u e nana aku ai iaia me la kulana ona, ua ulu pinepine na manao kahaha iloko o'u i kona hoolilo wale i kona manawa ma ka noho wale ana, a he ano palaualelo maoli, a pehea la ka pono o ka noho ana o ka ohana?  He lehulehu na Hoomana o Hana nei, oia hoi:  Kalavina, Pope, a@ Mamona, a ua nui ka naauao o na kanaka o keia aina i na mea pili hoomara, a i na mea pi'i i ke aupuni lani.  A ina e hoi mai ana i Hana nei no ia ano hana, a aila, he hoomahuahua ana ae ia i ka heluna o na paiauale o, oiai no nae, he nui no ia ano poe maanei.  He aina wai ole o Hana nei, a he ilihune no ka noho ana o na kanaka, a he paakiki no ka hana a ke kanaka e hana ai e hiki ai e hoolawa i ke noho ana; a ina e hoonihinihi ka lawelawe ana o na lima, he mea oiaio loa, e kipa mai ana ka pololi, ame ka nele; a ina aohe wahi kenikeni ma ke eke, a aila, e MAKILO ANA.  No'u iho, ua hoopaa mau au i kuu mau lima i ka hana i na wa  a pau,---ka mahiai, ka lawaia; a ua hauoli no nae au e hoike aku ia oe, ua lawa kupono no ia no ko'u ohana, e oluolu ai ka nono ana,---he ai ma ka'u umeke e hookipa ai i na makamaka, * * * He oi aku ka pono, e noho aku e paeli i ka lepo momona o -----, mamua o ka hele ana mai ia nei ma ke ano ole, a o ka hopena, he hoowahawahaia e ka lehulehu."

I ka hoomaopopo iho, me he mea la, he pulapula keia ano kanaka na Loha, ke alii kaulana o ka aina makani "Wili-ahiu"---

"Paukiki Wili-ahiu

Ka makani la e o nei

Ku e ka puahiohio

Kuehu lepo o ke kula."

O ka luhe wale iho no paha auanei la, a na hai mai kahi pono.  A ua like no ia me ka makani kukulu puahiohio.  O ka ikaika ka mea ikeia, a he neo ka mea waiho iho i ka honua.

Malia paha, aia no he anoano o ka maemae, ke ola mae ka pono iloko o keia mea, aka, "e pono ke kanaka e waele i kona waena iho, no ka mea, owai ka hupo e mahi ana nona?"  Aole anei i palapala:  "E ohiki i ka pula o kou onohi maka iho?"  I ka hoomaopopo ana i na manao o keia leka maluna ae, me he mea la, he piha maoli no ia mea i ka palaualelo.  A ina pela io, pehea la e hiki ai iaia ke hoike aku i kona mau hoahanau i na olelo a ka Haku, ka Makua Mana Loa i hoopuka aku ai ia Adamu:  "Ma ka hou o kou lae e ai ai oe i kau ai?"

Ke i mai nei keia leka, he piha na kanaka o Hana i ka ike i ko ka Lani, ame ko ka honua, alaila, heaha aku la ka ike i koe e a'o aku ai i na kanaka?  O ka palaualelo anei?  Ina paha i ka hana, alaila, ua pono keia mea e hoi aku i laila; no ka mea, ke i mai nei no hoi keia leka, "he nui no ia ano poe (palaualelo) maanei."

Malia paha, e i mai ana kekahi mea, "iloko o ka lehulehu o na hoomana e ku nei, aole loa i loa ka manaio pololei, nolaila, ke kumu o keia a'o hou ana i na kanaka."  Eia ka mea apiki:  ke hoomana nei na hoahanau a pau ia Iehova, a mamuli wale no o ka manao kanaka i aui ai na hiohiona o ka hoano ana aku i Kona Inoa Laa.  Nolaila, o ke kanaka e hoo'e ana i ka oiaio o ka hoomana a kekahi mea, ua like ia me ka hoole Akua:  oiai, o Iehova Sabaota no kela mea e hoano ai, ke Akua no hoi a keia hai euanelio e kalahea nei.  Ma keia kue ana, i ka hoomana o ka hoalauna, aole anei i pili ka hewa "kue i ka hoalauna," ia mea?  Ke a'o mai nei ka Palapala Hemolele, "E aloha aku i kou hoalauna e like me kou aloha aku i kou hoalauna e like me kou aloha ana ia oe iho."  Aole anei he hana lokoino i ka hoalauna ke kapa ana aku iaia, he holona, he hoomaloka, no kona hui pu ole mai ma ka hoomana hookahi?

Ea, e ka mea heluhelu.  E i mai ana paha oe:  "Nohea la hoi keia kahunapule e kukahekahe nei?"  Aohe kahunapule o keia, a aole no hoi he "mikanele."  He lili maoli no ka naau, i ka ike iho i ka nui maoli no o ka palaualelo i waena o kakou nei i keia wa.  Iloko iho nei o na mahina pokole o ka hakilo ana i kulana o ka lehulehu ma na ano a pau, ua hoomaopopoia, i waena o na poe a pau e hai ana i ka Euanelio o ka malamalama, ua ikeia ka oiaio o ka olelo kahiko a ka haku:  "He nui ka poe i kohoia, aka, he kakaikahi loa ka poe i waeia."  Ua ili no keia haawina maluna o na paahana e ae a pau o keia noho anahe poe i ka hana me ka ikaika a pau iloko o ka hoomanawanui, a he poe no hoi iloko o ka hoopalaleha me ka molowa.  He poe iloko o ka hune me ka inea, a he poe i ka hewa me ke ino.  A i waena o ka poai o ka "hoopalaleha me ka molowa" i heluia ai na ano poe a pau e noho wale ana; ka poe hoi me na kino nunui kupono no na hana a pau i kauohaia ma ka Buke Nui, e haalele wale nei i "na aina lepo momona."

Ea!  heaha la ko kakou kulana, ina e pau ka poe kino ikaika i ka oihana kahunapule?  Nawai e mahi ko kakou ola?  Owai ka mea nana e hanai mai i ka palaualelo?

Ke olelo mai nei ka haole:  "He kokua ke Akua i ka mea kokua iaia iho;" a he wahi olelo kaulana no hoi ka kahiko:  "E hana ka lima a hahao i ka waha, a mai kaukai a na hai e hahao mai."  Iloko o keia mau olelo pokole, he nui nae ka "meli momona" e ola ai ma ko ke kino, ame ko ka uhane.---

'KE HANA."

E OLE KA LAAU NELE AI IA MEA

I KONA HAAWINA UKU HOOMAU.

Ua hoolaha ae nei kekahi koa o ke kaua me Mekiko, oiai oia he Lunahooponopono no kekahi nupepa, penei:  "I ko'u ike ana i ka hoolaha o ka CHAMBERLAIN'S COLIC, CHOLERA AND DIARRHEA REMEDY (Laau Nahu, Kolera a me Hi a Chamberlain), hoomanao ae la au i ko'u mau la e hele ana i ke kaua i Mekiko i ke '47 a me '48, ko'u wa ia i loaa ai i ka hi, a e ole keia laau, nele ai au mai ka hoonui ia ana ae o ko'u uku hoomau, no ka mea, i na wa a pau o'u e loaa ai i ka hi, hookahi no inu ana o ka pau no ia."  Aohe lua o keia laau ma ka hikiwawe o ke ola o ka hi, a he oluolu no hoi ka inu ana me ka poino ole.  He kuaiia ma kahi o  BENSON, SMITH & CO.,  Ltd., na Agena Kukaa.

He hou pahi ko kai o Kakaako i ka po La Pule iho nei.  He hao'e kela no luna o ka moku William Ogden ka ina.  Na kona hoa holo moku no i hou, mamuli o na hana a ka ona.

Pakele maunauna ke ola o Makai Needham i na lima menemene ole o kau haole hoohaunaele o makai aku nei o na uapo i kela mau po aku nei.  E hakaka ana ua poe haole nei, a oia kona mea i hele aku ai e uao.  ua alu ua poe nei iaia, a e ole wale no kona holo ana, ina ua poino maoli.  I ka Halemai oia i kela mau la aku nei kahi i lapaauia ai no kona mau ehaeha.

KA HAKU OPIO

---O---

Kakelamaina

Aole i pau pono aku ka mamalaolelo hope a ua Miss Kiletona nei i manao ai e hoopuka aku imua o ka Haku Opio, ia wa oia i haule iho ai maluna o ka noho pulu ana i noho mua ai, me he mea la ua aluhee maoli iho la oia ma ke ano maule.

Mamuli o ke@ hooho o Miss Kiletona i puai aku ai imua o ka Haku Opio o Kakelamaina, ua hoomaopopo iho la ua Haku Opio nei, ua lanakila oia maluna o kana wahine, a nolaila hoomau aku la no ia i ka olelo ana me ka ikaika.

Ma ka wa hoi a Miss Kiletona e noho ana maluna o ka noho pulu me kona helehelena i hele a keokeo me he puna aiai la i hapalaia ma ka paia o kekahi hale pohaku, ia wa ka Haku Opio i noho iho ai ma ka aoao o ua wahine la, a noke aku la no i ke kamailio hoalohaloha i ua wahine la, Ua apo aku la nohoi ia i ke kino o ua wahine nei ana a paa mai la, a, aohe nohoi he oni ae o ua wahine nei.

"O!  E Naomi," wahi a ua Haku Opio nei i pane aku ai, "ke paa hou nei kuu mau lima i ka oiwi kino a'u i kamaaina ai i ka paa ana i na manawa he lehulehu neane he umikumamalua makahiki i kaa hope ae nei.

"E kuu Naomi, a ae mai oe e hoopa hou aku ko'u mau lehelehe ma kou papalina, kahi nohoi i kuluma mau ai au i ka muki mahiehie ana me ke aloha."

Loheia ae laka leo palenehe hoene oluolu o kekahi kani kohu melodia, aia hoi, aole no i oni ae ua Miss Kiletona nei.  Alaila, kamailio hou aku la no ua Haku Opio nei:

"E kuu aloha---e kuu Naomia---ole hiki ia, oe ke hemo mai oko aku o kuu aloha ke paa nei kuu mau lima ia i kou kino, a ma ia wa hookahi nohoi ke paa nei kuu puuwai i kou uhane.  Aole oe e hemo hou mai a'u aku.  Aole---aole loa.  Na'u oe i keia wa a na'u mau loa aku nohoi oe a hiki i ko kaua hookaawaleia ana e ka make.

"A ina nohoi i maopopo loa ole ia'u, aole o oe kuu wahine---kuu Naomi aloha, mamao anei hoi oe e hoopa iho ana au i na muki ana elike me keia nei---a penei nohoi---O ka hana ana anei keia a ka uhane i hoohewahewa a i hoomaopopo ole i kana mea i aloha ai, a i hoopaaia ai hoi ma ka mare.  Aole anei o ka waiho ana o kou poo i keia wa maluna o kuu umauma nei, he hoike maopopo loa nohoi ia no kou ike ana iloko o kou uhane iho he wahi no ia i kamaaina mua ia oe?

"E Naomi! aole au i poina i na hiohiona kilihehe a ke aloha i lupea pu la ai kaua iloko o na hora a kaua i noho pu ai he kane a he wahine?  He mea oiaio, e ae aku au imua ou, he kanaka puuwai hohe wale io no au; aka, aole anei hoi oe e kala mai ana ia'u.  Ina he mea hiki ia'u ke haawi i kuu kino nei e hoopa ia mai e ka ikaika o ke ahi i mea nou e kala mai ai ia'u, e Naomi, e hana ana no au ia hana."

Aole no nae o Miss Kiletona i pane ae, aka, me he mea la nae, ua ala ae la oia mailoko ae o kekahi noeuhane kulipolipoli loa i kau iho maluna ona, a hoao ae la ia e hemo ae mai na puili ana a ka Haku Opio, aka, ua puliki loa iho la ua Haku nei o Kakelamaina iaia, alaila, pane aku la no ia:

"He mea makehewa ia oe ka hoao ana e hemo aku oe mai ka'u paa ana.  O ka hana mua loa a'u e hana ai ia oe, oia ko'u paa ana ia oe iloko o ka'u mau puili aloha ana, a oiai oe maloko oia mau puili ana a'u ia oe, e haawi iho ai au i na hoomalielie ana ia oe no kou maliu oluolu ana mai hoi ia'u.  O kuu paa ana ia oe elike me keia iho la, mamuli no ia o kuu aloha ia oe.  Ano, e Naomi, e ae no au e hookuu aku ia oe ina nae oe e hoike mai ana i kahi e loaa ai kuu keiki."

Me he mea la ma ka nana aku, ua hoi kuawili na olelo ana a ua Haku Opio nei e noke nei i ke kamailio ia Miss Kiletona, aka, oia iho la no nae na manao wiliau ahiu a pukalaki e loaa ana i ke kanaka i ka mai Kolera a ke aloha.

O ke ahi e pio ana ia i na huna wai huihui, o ke ahiu o ka holoholona e laka ana ia ke hoolakalakaia, o ka hau paa e hehee ana i ke kukuna wela o ka la, o ke anu e mehana ana ia i ka owili kapa ia, aka, o ke ALOHA, he ouli kamahao ia iloko o ke kanaka, aohe ona kanawai nana e nohoalii.

"E Naomi, e kuu aloha," wahi hou no a ua Haku Opio nei i hoomau aku ai i ke kamailio ana, "Manao anei oe, e hookuu au ia oe e nalowale loa oe mai ia'u aku, me ko'u hoao ole ana e loaa hou eo ia'u?  Manao anei oe o kela wahi hana a'u i hana aku ai ia oe, ka hana hoi au i olelo iho ai paha iloko o kou puuwai, he hana aloha ole ia a'u i hana aku ai ia oe, ua nele au i ke aloha nou?  Ao'e loa pela.  Au ike maopopo ke Akua lokomaikai, ua ninini aku au i ke dala mailoko aku o kuu waihona dala i mea e loaa ai oe.  E hoomau aku ana no au i ka lu ana i kuu dala a hoea i ka hapaumi hope loa o ko'u waihona waiwai.  E hoolilo ana no au i kuu mau momi, na daimana ame na waiwai makamae e ae o'u i mea nou e loaa ai, e Naomi, a e ile ia, i mea paha e lohe ai au i kahi mea e pili ana ia oe ame kuu keiki.  Pehea la, ke manaoio mai la anei oe ia'u, aole paha?"

Aole no o Naomi i pane mai, aole nohoi i hoao ae e pale ae i na lima o ka Haku Opio.

"Aole au e hoole ana, aole o'u hewa.  He oiaio, he hewa ko'u ia oe.  Aka, aole nae hoi owau wale no kai hewa a koe oe o kaua.  Ina ua hana hewa au ia oe, e kala mai no oe ia'u e pono ai.  Ano, e Naomi, ma ka inoa o ke Akua Mana Loa, ke nonoi aku nei au ia oe, owai la o kaua ka mea i oi aku o ka hewa?  Owau anei o ka mea i hewa io, a e noi aku nei hoi i kou kala ana mai, a i ole, o oe paha ka mea e kala ole mai nei ia'u?  E pane mai oe?"

MOKUNA LXII.

HE ALOHA IO ANEI KOU IA'U?  HE

WAHINE HOI AU NAU I HOO-

WAHAWAHA.

Me he mea la i kela wa, mahope iho o na olelo a ka Haku Opio i pane aku ai imua o Miss Kiletona, elike me ia i hoikeia ae nei, aia hoi, ua ala pono loa ae la o Miss Kiletona iluna, a pane ae la ia:

"E kuu haku, e lawe ae oe i kou lima mai a'u ae, oiai ua makemake au e kamailio pu me oe ma keia ninau nui i hookahuliia ai kou noonoo maikai a pela hoi au, a lilo ai kaua i mau mea e noho ana me ka hemahema loa o ko laua mau kulana elike me keia a kaua e noho nei.  Aole anei ou ike iho, e kuu Haku i keia wa, he kulana hehena loa keia a kaua e noho pu nei?  A ina paha kaua e ikeia mai ana e noho ana ma keia ano, alaila, e kaulana koke aku ana maloko onei o Pelekane a puni, he hale keaka o Kakelamaina, a o ka Haku Opio o ua hale la, o romio ia, a o Miss Kiletona mai Amerika mai, o Juliet ia?  Nolaila, oiai ua makemake oe, e kuu haku, e loaa he mau pane ana mai a'u aku, alaila, e ae oe e wehe oe i kou mau lima, a ia wa auanei oe, e kuu haku, e lohe ai i ka oiaio o na oiaio a pau i mea e hoopauia ai kou kuhihewa nui."

Ua pane ae la o Miss Kiletona i keia mau huaolelo me ka leo oluolu, a no ia mea ua hookuu io ae la ka Haku Opio i kana paa ana ia Miss Kiletona.  Ma ka manawa hoi i hemo aku ai o Miss Kiletona mai ka paa ana a ua Haku Opio nei o Kakelamaina, ia wa no oia i ku ae ai iluna, me ka olelo ana mai hoi:

"My lord, thank yau." E kuu haku, me ka mahalo.)

Nee aku la ua Miss Kiletona nei a he mau kapuai ke kaawale mai ka Haku Opio aku, ku iho la ia me ka hiehie nui o kona kulana.  Ikeia aku la hoi ka hoholo ana ae o ka hiohiona kuoo maluna o kona mau helehelena.  A nee ia helehelena kuoo, pane mai la ia:

"E kuu haku, e hoolohe mai."

Alaila, hoomaha iki iho la ua Miss Kiletona nei, a liuliu iki hoomaka hou mai la ia e kamailio, eia nae oia mau huaolelo ana i pane mai ai, e panee ana e hoea i keia pule ae.

(Aole i pau.)

1852 KA HUAKAI MUI 1852.

KA HOLO ANA I UALAU.

Poaono, Augate 21.---Malama makou ilaila i Sabati no makou e like me ko makou malama ana ma Butaritari.  Ma ka lua hope, malalo, no ka mea, he ua ma ka po i hala ame ia kakahiaka no  (o ka hora 11 paha ia).  A pau ka pule, mahope iho, ike makou i kekahi waapa e holo mai ana mai ka aina mai; a kokoke mai, ike pono makou, hookahi haole, ewalu mau kanaka kamaina.  Aia hoi, he malo ko lakou e hume ana ma ko lakou wahi huna e like me ko Hawaii poe kanaka.  He malo uo pumaia ko lakou nei i ulanaia e like me ko ka lole ulana ana, (he palahalaha e like me ke apo opu lio).

I ko makou aloha ana ia lakou, aloha mai lakou ia makou ma ka olelo haole "Good morning," a pii mai la lakou iluna o ka moku; a kamailio aku la ka poe ike o makou i ka namu.  Maopopo pono no i na mea lohe i ka olelo haole ke hoolohe.  Ua lohe makou ma Makini he poe akamai ko Strong Island i ka olelo haole mai ka uuku a i ka mea nui, a he oiaio no ia lohe ana o makou; ua ike io no lakou i ka olelo haole:

A kokoke loa aku makou i ka aina, nani maoli ke nana aku!  Paapu loa i na laau mai ka piko o na mauna a au iloko o ke kai.  Aole ikea kau wahi kaawale o ka aina; aohe wahi panoa, he uliuli wale no a pau loa mai o a o, O na hale aia no e ku ana malalo o ka maluo na laau.  A i ka hora 3 o ke ahiahi. ku makou iloko o kahi ku moku, kokoke ma kahi o ke Alii.  Ia ahiahi no, holo aku ke kapena ma kahi o ke Alii e hai pono aku i ke ano o keia moku o ka holo ana mai; a ua ae mai oia e halawai pu me ia i kekahi la ae.  Nui no na kanaka o uka i holo mai ma ka moku ma ko lakou mau waa.  He ano okoa no hoi ka hanaia ana o ko lakou waa, aohe like me ko Makini hana ana.

Mai Makini a hiki i Stronk Island, he 12 la holo.

Sabati, Augate 22.---Ma keia la no hoi ko makou hele ana e halawai pu me ka Moi o keia ana e halawai pu me ka Moi o keia aina.  O kona inoa haole, o "King George."  O Do@za kona inoa maoli.

A hiki makou ma kona hale, aloha lulu lima makou a pau me ia, a hookipa oia ia makou a pau iloko o kona hale, a kamailio pu me ia o Mr. Clark ma, ma ka olelo haole, no ka mea, ua lohe pono no oia i ka olelo haole, a ua hiki no hoi iaia ke olelo a lohe pono na haole.  A mahope iho ua heluheluia ka Palapala Aloha a ka Moi Kamehameha III. iaia, a ua oluolu no kona manao i ka lohe ana i na olelo a pau o ua Palapala la.

Ua haawiia iaia kekahi mau makana aloha:  2 palule huluhulu ulaula, 1 lole pukiki akala no ka Moiwahine, he upa oki lole, he Buke baibala ame himeni hoolea; he buke moolelo no Hawaii i kaupu ia me ke kii o ka Moi Kamehameha III., a he mau mea liilii e ae no hoi kahi i haawiia iaia.

A ua ninauia aku ka Moi i kona manao ame kona makamake e noho pu aku me ia kekahi kumu misionaria e a'o aku i ke Alii ame kona poe kanaka i na mea a pau e pono ai o ka noho ana; a i ike hoi lakou i ka hoomana pono ia Iehova, ke Akua oiaio o ka lani.  Aole akaka kona ae mai ame ka hoole; ua manao paha e noonoo a maopopo ka pono ame ka ole, alaila hai mai i kona manao.

Mahope iho ua hele makou e nana i ke ano o ka aina.  paapu ka aina i na laau, ka ulu.  O na hale aia no malalo o na laau.  Paapu no hoi i na pa pohaku i hanaia a kiekie.

Ua noiia aku hoi i ka Moi e holo ae i ka moku e ahaaina pu ai, a ua ae mai no oia e holo ae i ka moku.

A pau ka makaikai ana, o ka hoi no ia o makou a pau i ka moku.

Poakahi, Augate 23.---No ka ua ma ia la, nolaila aole i holo mai ka Moi i ka moku e ahaaina pu ai; o ka haole pailaka, o Mr. Kirkland, oia ka mea i holo mai i ka moku; a nana i hoike mai, ua ae pono ka Moi e noho kekahi Misionari maanei.

Ma ia la no, holo makou i uka ma ka waa maoli---o Opunui, Kaaikaula, owanu no hoi.  Hele makou e ohi i kekahi mau pupu o kahakai, a ahiahi loa hoi mai makou i ka moku.  A ma ia po no hoi, ua halawai kuka pu na haole no ka mea pono o lakou ke noho ma keia aina o Ualau.

Eia ka mea i holo ma ia halawai ana:  o Mr. Snow me kana wahine, o Opunui me kana wahine; no ka manao o Mr. Snow me kana wahine ke a'o i ko Ualau poe ma ka olelo haole.  O Opunui

Kopa Hoola--Ili

Aole mea i oi aku ke kup@ malama ana i na keiki liilii @ ka hoauau pinepine ia me @ nui ana i ke kopa holoi lole no na bebe.  He mau mea aai ko loko oia ano kopa.  O kona lawelawe ia ana he mea ia e ulu mai ai na puupuu.  Ina he holoiia na wahi eha a me puupuu, he mea ia e hooi ae ai ka poino.  Aole he mau mea hoopoino a maikai ole iloko o ke Kopa hoola Ili.  e hoemi mai no ia a e hoopau loa no hoi i na puupuu; a oia ke kopa maikai loa no ka hoomaemae ana i na palapala, no kea mea, aia maloko @na kekahi mau mea lapaau nana e hoola.  Aole loa e loaa kekahi poino o ka @ mamuli o keia kopa.

Ua oi loa aku kona waiwai no ka kewalaweia ana iloko o ka wai auau o na bebe.  E holoi i ke poo o na bebe me ke Kopa Hoola Ili, a aole loa e loaa iaia kekahi poino mamuli o na puupuu ma ke poo, a i ole ia na mea ola liilii i @ i ka poe opiopio.  Mamuli o kona @ laau, ua hoopau loa ia a pale loa ia aku na ano ma'i lele he nui.

O ke Kopa Hoola Ili oiai he mea kai loa no na kanaka makua.  O lawelawe mau ia ana ka mea e l@ ka heleheena maikai a e hoopai a e hoomaikai ai i ka ili.  He po@ ke ola mamuli o kona lawelaweia  Mamuli o kona hoaoia ana e maopopo ana no i kela a me keia mea noonoo kona ano maikai maoli ma ke ano @ kopa lapaau a me auau.

E loaa no ma ka halekuai o

KA HUI KUAI LAAU O HOBRON.

Mea Kuai Laau Kukaa a Kuai Liilii

Honolulu.

Me kana wahine, he mau opiopio lau@ a ua hikiwawe paha laua ke al@oia ma ka olelo haole.  Eia kahi, kokoke hanau ka wahine a Kaaikaula, nolaila, aole pono laua ke noho ma kahi kauwale i ke kahuna lapaau, me Mr. Gulick ma laua e noho pu ai.

Poalua, Augate 24.---Ma ia la, ua hoaku o Mr. Snow ame Gulick ma ka@ o ka Moi, e kamailio pu me ia no kona manao e noho pu kekahi misionari @ ia, ua pane mai ka Moi ia laua:  "U@ pono no ke noho kekahi maanei i kumu na'u."  Ninau aku o Mr. Snow, pono anei kekahi kanaka maoli mai Oahu mai e noho maanei i kumu?  A@mai ka Moi:  "Pono no."  A maopopo pono ia mau mea i ka Moi.  Ninau hou o Mr. Snow: "Pono anei e loaa ia'u kahi e ku ai o ko'u hale?"  Pane mai ka Moi:  "Ae, pono no."  A huli k@ Moi i mea hele pu me Mr. Snow, aole loaa alaila, o ka Moi me Mr. Snow ua hele pu laua i kahi pono e ku ai o ka hale.

Ma ia awakea, ua holo mai ka Moi i ka moku e ahaaina pu me na haole.  Launa oluolu mai oia me makou maluna o ka moku.  A ahiahi loa hoi aku oia i uka, ma ka waapa o ka moku.

Poakolu, Augate 25.---Holo hou mai ka Moi ia kakahiaka i ka moku, a paina pu me na haole maluna o ka moku; a lawe pu mai no hoi oia i kekahi mau mea ai-he i'a, ulu, niu, a mahope iho, holo makou i uka a noho iki ma kahi o ka Moi.  A kokoke i ka aina awakea, haawi mai ka Moi ia makou i waa me kekahi mau kanaka pu eha, i mea nana e hoe ka waa a e alakai pono ia makou ma na wahi pohihihi.  O Mr. Gulick me kana wahine.  John Gulick ame a'u pu kekahi i hele me lakou.  Ua kaapuni makou i ka puali ma ka aoao Akau o Ualau.  a ma ka mauna ka hoi ana mai o makou a hiki i kahi i ku ai o ka moku.  He alanui no i hele mau ia e na kamaaina.

O na mea a makou i ike ai ma ia kaapuni ana, ua paapu loa ka aina i na laau niu e ulu ana a iloko o ke kai:  a he nui no hoi na loli e ahu ana maloko o ke kai ma ke one.  He mau manu lawaia kekahi ma ko laila mau kohola.

A hiki makou ma kekahi aoao, holo makou maluna o kekahi waa a hookomo maloko o ka muliwai a hala iki iuka, waiho ka waa, hele wawae makou a hiki ma kekahi hale nui; hoomaha iki makou malaila, a ai i kekahi mau apana ulu ame ka niu, a o ko makou pii no ia me ka manao e hele o napoo koke auanei ka la.  A iho makou ma kela aoao o ka pali, poeleele; o ka mahina ka i kokua mai la makou me kona malamalama.  A hiki makou ma kekahi hale nui, e noho mai ana he elemakule, a he luahine ame kekahi kanaka.  Noho makou i laila me ka manao e kali i kahi mau kanaka, ua kii mua laua i ka waa i kahi a makou i waiho ai.  Olala makou malaila i ke ahi a aumoe, hiki mai ua mau kanaka la i kii ai i ka waa a o ka hoi no ia o makou i ka moku maluna o ka waa.  Ma ka muliwai ka holo ana.  A hiki makou i ka moku ua pau lakou i ka hiamoe.  O ka hora 10 paha la me ka hapa.

Poaha, Augate 26.---Ma ia kakahiaka hoomakaukau ka holo o makou i Bonebe; hiuia ka heluma, a no ka makani ole, hookuu hou ka heleuma ilaio; no ka mea, he haiki kahi e hoopuka aku ai iwaho.  No ka holo ole ana ma ia la, ua holo aku na haole ma ka waapa me na kanaka mai Butaritari mai e luu i kekahi mau akoakoa o loko o ke kai.

Ku makou ma Ualau elima la.

Poalima, Augate 27.---Ma ka hora ekolu o ke kakahiaka hoopuka aku makou e @olo i Bonebe.  O ka waapa o Mr. Kirkland ka mea kolo mamua, a kau ka heluma i luna, ua hookuuia ka waapa huelo boti e kokua pu i ke kauo ana i ka moku i puka e aku ka moku i kahi kaawale a hala makou @ waho o ke awa, alaila, puka mai ka la.

Holo makou ia la ma ka aoao hema a kokoke puna o Ualau; ua ikea nae kahi a makou i pii ai ma ka mauna me Mr. Gulick ma, ame ka lae ma ka Akau loa,---kahi a makou i ike mua ai i ka holo ana mai.

Poaono, Augate 28.---Malama makou ia la i Sabati no makou e like me ko makou malama ana ma Butaritari.  Ma ka hora ehiku oia po, ua hoakoakoa hou makou no ka malama ana i halawai no makou, no ka mea, maikai ka malamalama o ka mahina ia po.

Aole nalowale o Ualau ia makou ia la, no ka makani ole.

(Aole i pau.)