Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIX, Number 7, 15 February 1901 — Page 1

Page PDF (1.35 MB)

This text was transcribed by:  Toni Ka'a'a
This work is dedicated to:  Makuahine, Esther Kalino (Kauaulalena) Campbell

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Nupepa Kuokoa.

 

Ke Kilohana Pookela no ka Lahui Hawaii.

 

Hoopukaia i na kakahiaka Positana a pau.

 

BUKE XXXIX--Helu 7.      HONOLULU, POALIMA FEBERUALI 15, 1901.                        NA HELU APANA 2846

 

Ka Mana o ka Pahikaua

 

:A:

 

HAMILETONA TEREGOMA

 

Ke Keiki Koa Kaulana o Enelani Ke Kup@eu nana i kaili haaheo i ka Hanahano o ka Oihana ka ua o Rusia--Ka Mea hoi i Ho hiwahiwaia e ka Enepera oka [o ka] Aina me ka Pua Kalana o Aina hau--Ke Kaikamahine Ui--OLINOKAONOHI--LA

 

MOKUNA XXII.

 

HOOLAUNALA ME KE ALIIWAHINE WELOHAULANI.

 

          O keia kumuhana hou i hoouluia ae, ua oi loa aku la o ka luuluu i ko na [kona] wa i hala hope aku, a he oi aku no hoi o ka pohihihi ame ke koikoi o na haawina o ka popilikia e ili ana maluna o maua o Olino, ina e loaa ana kekahi manao hoohuo@ @ki maluna ou.  E like no hoi me na haawina mua i loaa ia'u, ka hakaka pahi me Deviniski, a'u i alualu ole aku ai, pela no i hoea hou mai ai keia mau hana hookaumaha i o'u nei, me ke kue loa i ko'u lunaikehala--mamuli wale mai no paha keia o ko'u kaulana i ke kakapahi.

          He mau la mahope iho o ka hoolewa ana o Tueski, ua malamaia kekahi anaina hulahula nui ma Mosekao maloko o ka Halealii Valeniski.

          O Count Valeniski kekahi kanaka waiwai loa o Mosekao i kona mau la, a he moho no hoi oia e hooikaika mau ana e kau ma kahi kiekie loa o na oihana hanohano o ke aupuni, a e haawi mau ana oia i mau anaina hoolaulea i mea e loaa ai iaia na kakoo ikaika o na makaainana a pau.  Pela oia i kono ai i na 'lii, na 'ilikoa, na luna aupuni a me na poe koikoi a pau no keia anaina hulahula ana ma kona home.  I waena o na poe i konoia, ua loaa pu mai la ia maua o Olino he kono no keia anaina hoolaulea, a oiai ua ike no maua i ka maua hemahema loa, aka, ua hooholo ko maua manao, he mea pono io paha ke hoolauna aku me keia poe; a nolaila, ua hoomakaukau maua no ua hulahula nei e like me ka hiki.

          E ike no hoi me ke ano mau o na anaina o keia ano i waena o ka poe Rusia@, ka hiehie me ka piha no hoi i na lealea e lilo ai na manao kaumaha i mea ole, pela no keia anaina i ikeia ai.  Ua hoohiwahiwaia ua hale alii nei me na mea kani like ole o ke kaona; ua hoomakaukau na lede i ko lakou mau pihapiha e like me ka paikini o ia mau la.  Ia po no hoi, ua akoakoa mai na poe a pau i konoia me ko lakou mau aahu piha i kino'uno'uia me na waihooluu like ole.  A he nani maoli no!  Ua hulahula no hoi au, a ua piha hauoli no hoi.

          He nui a lehulehu wale na hoa i hula pu me Olinokaonohila [Olino kaonohi la], a iaia e hulahula ana me kau wahi mea i malihini, ia'u, ua hikilele ko'u manao nona, a ua ku ma@ @@ ma'alo o kekahi hae nui, a nana aku i ka laua mau hana.  Ia'u nae e ku ana pela, kau ana ka lima o kahi mea maluna o kuu poohiwi, a i kuu huli ana ae ike iho la au, o Esaia no ka kuu kealoha.

          "@ Alexis, he wahi nu hou ano nui ka'u, nou," wahi ana i hoopuka mai ai ia'u.

          "Ae!  Heaha?"

          "Ua pomaikai oe.  E koho mai paha oe, heaha ia?"

          "Aole hiki ia'u ke koho," wahi a'u i pane aku ai, me ka pihoihoi.  "Malia paha, ua kuahauaia ae nei ke kaua me Tureke, a ina pela, o ko'u wa no keia e nee aku ai no ke kahua kaua."  Ina no hoi aole ae la, oia, alaila, heaha?"

          "He wahine kea mea hou.  He wahine koikoi loa no."  He elua wale no mau wahine iloko o Mosekao holookoa a'u i noonoo nui ai; hookahi o laua a'u i akeaui [akea ui] loa ai e oili aku mawaho o na palena o Mosekao, a o kekahi hoi, e pili aku oia me ka anela o ka lua ahi o Gehena."

          Ke kuailo nei au," wahi a'u i pane aku ai.

          "Manao au, no keia mino o kou papalina ka mea i punihei ai o na wahine he u'i a pau loa ia oe."  wahi a Esaia i pane mai ai.  "O kou helehelena kekahi mea nani loa ma ke ao holookoa i ka nana aku."  Wahi ana i pakui hou mai ai me ka piha hauoli, me he la, ua pilipaa mau maua i na la loihi.

          "Heaha la keia mea nui au i makemake loa ai ia'u e lawelawe?  Aole loa oe e pai iki ana ia'u no kekahi kumu e ae."

          "Ka!"  he kumu okoa no ko'u o ka pane ana ia oe pela.  Ua noiia mai au e hoolauna aku ia oe i kekahi o na wahine waiwai loa, koikoi loa, a he oi aku no hoi o ka u'i ma Mosekao nei--ke kaikamahine alii Welehaulani:  a ua hoikeia mai ia'u, he mea hoohauoli loa ia i na aliiwahine la, ke hoolaunaia aku oe @@ua ona."

          "Ke aliiwahine Welehaulani, owai oia?  wahi a'u i ninau aku ai me ke pahaohao maoli no.

          "O @@@ ano mau iho la no hoi keia he hoopahaohao.  Ke hoopukaia aku ka inoa o kekahi mea i kamaaina loa i ko Rusia holookoa nei, o kou wa iho la ia e hoopahaohao ai me he la aole oe i ke mua.  Owai oia?  Ua lohe no hoi oe i kona inoa, kaukani o na kaukani manawa."

          "Ae," wahi a'u i hoopuka aku ai me ka hu ana ae o ka aka, me he la ua poina loa io no au.

          "Heaha iho la no hoi keia mau hana au?  E manao ana paha oe, he wahine puni kamailio wale iho no ke aliiwahine e ku ai kau wahapaa mai pela ia'u.  He makemake loa oia e @a na me oe; owau hoi ka mea kamaaina a oe, a oiai, owau no kana mea i kapae ai i kekahi anaina hoolaulea ana i haawi ai ma kona halealii, i keia wa nae, ke koi mai nei oia ia'u e hooko i kona iini nei; a oia au i hiki maila imua ou.  E hele kaua, o hoea mai auanei kahi mea okoa a hala ko kaua wa pono e hoopili aku ai i ke kaua kepau kapili manu."

          Ukali aku nei au mahope ona, me ka noonoo nui i keia mau hana hou; a he mau kekona mahope iho, ua hoolaunaia aku la au me kekahi o na wahine u'i loa a ko'u maka i kau ai.  He wahine hiehie maol i [maoli] no o ke kulana e hoohialaai wale ai no o ka manao.  Ua hele no hoi kona lauoho a luhe ma kona mau papalina, a e mohala mai ana kona mau onohi maka me he uwiia ana na ke kaimana.

          He lehulehu wale no hoi ka'u poe wahine u'i i ike ai, aole nae hookahi o lakou i like me keia wahine.  O ka helu ekahi maoli no keia ma ka'u ike.  Eon no ia Rusia!

          Ma kana hookipa ana mai ia'u, ua hoomaopopo iho la au, ua oi aku no paha ia i ke kulana i loaa i na kaukaualii o ka aina, aka, no'u iho, ua hapaiia ae ko'u whi [wahi] kulana haahaa a lilo i mea kohu like me na kanaka koikoi o keia aina.  Aohe no au he wahi kanaka puuwai koekoe i na wahine, a o ka'u puni no ia, aka, ua kahaha loa nae ko'u manao no ke kau ana mai o na manao hoohii o keia wahine u'i maluna o'u.

          Iloko o ko'u kupouli i ka ono a ka maka, ua noi aku au i kona oluolu e ae mai ia'u e hulahula me ia, a ua haawi mai oia i kana papa kuhikuhi o na hula, me ka i mai, e kakau iho au i ko'u inoa ma kahi a'u i makemake ai.  I ko'u ike ana, aohe i paa mua ka inoa o kahi mea, ua ulu koke ae la na manao haakei no ka lilo mua ana ia'u o ka hanohano o ka hula ana me ia; a ua kau iho nei au i ko'u inoa no elua hula, a huli ae nei e hele.

          Nana iho la keia i ka pepa a'u i kakau ai a mino aka [minoaka] iho la.  Aole no e hiki ia'u, oiai, ua ulupuniia au me ka hoohihi maoli no i keia a'i.

          "Ua hookoe iho nei hoi au i keia hula nou, a ke ike au, ua apo mai nei oe i ka'u mea i hookoe ai nau, e Lukanela," wahi ana i hoopuka mai ai.  "Ke ike nei au, he okoa loa na mea a'u i lohe ai e pili ana nou."

          "E pili ana no'u?"

          "Ae.  Aka, he nui wale ka'u mau mea i makemake ai e kamailio aku ia oe.  Ua lohe pinepine au, he kanaka wiwo ole ka oe:  a ma kou ano koa, ua oi aku ka oe mamua o na poe e ae a pau ma Rusia nei: a he kanaka akahai ole no ka oe."

          "He lalau pinepine na mea i loheia ma ka olelo a ka poe lawe olelo," wahi a'u i pane aku ai.

          "Aole no oia i kamailio oluolu mau nou, e Lukanela.  Aka, o ka'u e ike nei, ua lawa loa ia no ka hooia ana i kana mau wahapaa."  Wahi ana i hoopuak@ hou mai ai me ke ano pelo ia'u, a neenee ae nei i noho aku au ma kona aoao, a kona mai nei ia'u e kamailio aku me ia no kekahi manawa.

          Ua hula like maua o ka hula mua a'u i kakau ai, a i ko maua hooki ana, ua i mai kela, he oi aku ka maikai o ka'u hula mamua o na poe kane e ae ana i hula like ai a no ka wela o loko o ka lumi hula, ua noi mai la keia e puka maua ma kekahi keena okoa aku e hooluolu ai.  Hele aku nei maua a ma kahi ana i i mai ai, noho iho nei.  A i ka hoea ana mai o ka lua o na hula a'u i kakau ai, ua hoi hou mau iloko e hula.

          I loko o keia mau minute a maua e pili mau nei, e mahalo mau mai ana oia i ko'u ike i ke kakapahi, ko'u ko wiwo ole; ko'u ikaika maluna o ko'u poe enemi; me ka i mai he mea hauoli loa nona ke kokua ana ia'u i na wa a pau ma keia mua aku no ko'u pono.

          I ka pau ana o ka hulahula elua, ua kena mai la oia ia'u e kii i kuu kaikuahine e hoolauna aku iaia; a i ko'u hali ana aku iaia imua ona, ua kaohi mai la kela ia Olino e noho ma kona aoao a kapaku mai nei ia'u e hoi iloko me na kane e ae.  Wahi ana:  "O ka wa mehameha o na wahine ka wa hikiwawe loa o ke aloha ma ka ulu ana."  Mai oiaio no paha keia mau olelo, ina he kaikuahine ponoi loa o Olino no'u.

          I kuu komo hou ana aku iloko, e ku mai ana o Esaia,--e hakilo mai ana ia'u.  Ua nui kona henehene ia'u no ka lilo o ua aliiwahine nei ia'u.

          "Ka!  He oi aku ka hoi oe o ke kanaka laki o kaua.  He oi aku kelao [kela o] ka wahine waiwai mamua o ke Grand duke o keia kulanakauhale.  He palena ole ke kulana o ke kane a keia wahine e mare aku ai.  E akahele loa oe ma kau hookele ana, i lilo oe i Kuhina Kaua.  Ua lawa oe ma ka @ke, ke koa, ka wiwo ole, a ma na ano e ae a pau:  He ake nui ko'u e ike ia oe ma keia kulana, mamua ae o ko'u noi ana e hoopii ae i ko'u ku ana i Konela."

          Hu ae nei ko'u aka iaia, no kana mau olelo ku io.  Ina paha oia i ike maoli i ka mea oiaio e pili ana no'u, heaha la kana mau hana hou aku maluna o'u.

          I ko'u puka hou ana aku e kii i ua aliiwahine la e hula hou me a'u, ike aku nei au e laweia ana o Olino e kekahi mea a ua aliiwahine la i hoolauna aku ai, e hula.

          "He wahine u'i maoli no o Olino," wahi--a ua 'liiwahine nei i kamailio mai ai.  Ua kupono loa oia i wahine na na [nana] kane kupono a pau; a he kaikuahine maikai no hoi oia.  Oia kekahi wahine maikai loa a'u i launa ai.  E lilo ana oia kekahi o ko'u mau hoaloha maikai loa ma keia hope aku, i ka wa e pau ai o kona paweo.  "Ua ike no au i ke kumu, aole nae i hoopuka aku.

          Mahope iho o ka pau ana o ka maua hula elua ana, hookuu mai nei kela ia'u e ukali hou iaia e ma kahi mua a maua i noho ai, a iaia i nana hou ai i kana pepa kuhikuhi o na hula, hookuu hou iho nei me ka uhu ana.

          "Ua alunu ole loa no oe," wahi ana, me ke kapaipai ana i kona peahi i ua wahi papa kuhikuhi hula nei.

          "Ua ike no hoi paha oe i ka moolelo o ka iole pololi, ea?"  a'u i ninau aku ai.

          "Heaha ke ano o kau olelo?"

          "Aole no hoi manao e ae, koe keia:  I kekahi la, ua loaa aku kekahi iole keiki iloko o ka hale hoahu huika a ua kauohaia aku e kekahi kupua e ai.  Hopu iho nei kela@i kahi mau anoano liilii a hoomaka iho nei e nanali, a hooki koke iho nei.  "Heaha hoi keia ou e ai ole nei e kahi iole kamaiki?"  wahi a kekupua i ninau iho ai.  Ia wa, alawa ae nei kela mao a maanei, me ka nana pono ana aku i na maka e ae e kau mai ana iaia, a pane aku nei:  "Ina au e lawe ana a oi aku mamua o ka mea i kupono ia'u, alaila, e keakea mai ana no kela poe, a malia paha e ono ana no ka'u ai ana i kinohi, he wahi ole nae ka hopena o ia.'"

          "He wahi iole akamai no, a he piha maalea maoli no ka hoi kela," wahi a ua 'liiwahine nei i hoopuka mai ai me ka aka ana, a lalau hou iho nei i kana pepa hula, i mai nei:  "O lawe hou i elua hua hou, na ka iole.  Malia paha hoi, owau ke kupua au i keaka mai nei, a ooe [o oe] ka iole.  He nane kulike loa no kau i ko kaua kulana i keia hora."

          "He nani no na hana a ua kupua wahine nei.  He mea hoino wale ole no hoi na iole liilii."

          "He hoopuiwa wale nae hoi i ka wahine makau wale.  Aole no nae o'u makau i ka iole--he oi loa aku nae hoi, ke laka,--e hiki ai ke hoonounouia me ka holo ole."

          "He hiki loa no i na lima o ke kupua ke hoololi i ka iole a lilo i liona," wahi a'u, a i ka hookui ana o na onohi ike o maua, oiai au i alawa aku ai i kona helehelena, ua pii koke ae la kona ula.  Ia wa koke no hoi i kani koke mai ai na leo mua o ka maua hula, a o ko maua eu like ae nei no hoi ia, a komo aku nei e hula me ka papa leo ole.  Ua hele mai la o loko a piha hana maoli no.

          I ka pau ana o keia hula, ua hele au e huli ia Olino, aole nae i loaa:  ua hoi e kela.  Nolaila, ua hoi au me kuu hia hula alii e kali no ka maua hula hope.

          Aole loa i ikeia kekahi mea hoohauoli i ke kanaka, e like me ke ohohia o ka wahine u'i iaia.  Iloko no hoi o keia wa, aole loa au i manao iki e loaa mai ana kekahi mau haawina e like me keia, iloko o na ho@a pokole loa o ka launa ana:  a iloko o na minute pokole a maua i noho pu ai, e kali ana no ka maua hula hope, ua ulu ae na manao like ole iloko o'u, e aa ana @ lawelawe i na hana pohihihi a pau ana e kauoha ai ia'u.  Mamuli o kahi n@@ ana i hoopuka mai ai, a'u hoi i hoole aku ai ua pio koke kona leo, a ua pii ae no hoi ka ula o ke kahaha, a mahope iho o kona nana pono ana mai i ko'u mau maka, huli hou aku nei kela i kahi e, me ke kamailio ole mai, a hoomaka mai nei e milimili i kana peahi, me he la, he mea ano nui loa ke nauki ana iloko o kona noonoo.  Iaia e mumule ana pela, ua kau ae kona maka maluna o kahi pepa hoonohonoho o na hula.

          Ia wa lalau iho nei oia i ua wahi pepa nei a nana pono iho nei me ka paa kahuli ana i ike aku au.

          "Aohe inoa e aku, o kou wale no," wahi ana i hoopuka mai ai me ka leo hawanawana.  Ike io aku nei au, pela no.  Ia manawa moku ae nei kela i kahi kaula silika o ua pepa nei, ame ka haka pono mai o kona mau maka mohaha ia'u, hoo iho nei i ua pepa la iloko o kona poli.

          He wahi hana uuku wale no ia ana i mea mai ai; eia nae, ua lilo i mea hookaumaha loa i ko'u manao.  Ua hiki ole ia'u ke hoomaopopo.

          Mahope iho o keia ua mumule hou maua a liuliu.

          Ia wa, ua kau mai nei kela i kona lima iluna o'u, a nana pololei mai nei.

          "He kanaka wiwo ole io anei oe?"  wahi ana i ninau mai ai.  Ia wa koke no hoi, ua ulu mai la ka wela no keia ano ninau kanalua i ko'u kulana oiaio.

          "He wahi ninau hiki ole kena i ke kanaka ke pane nona iho.  E hoao mai no ia'u."

          "Ina e kuamuamuia ko kuahine, aole anei oe e hoopai ana i ka mea hanaino wale mai?"  wahi ana i ninau mai ai,

 

I Keia Poakolu iho Feberuari la 20 e wehe ai ka AHAOLELO Hora

 

10 a. m. ma Iolani Hale.

 

me ka hoomaopopo ole i ke @@@ o kana mau olelo.

          "Ua loaa mua ia haawina ia'u, a ua hooko no au," wahi a'u i pane aku ai.

          "I ke au kahiko, he hakaka kane no ka hoopai ana i ka poe hoinoino wale @ ka wahine.  Aole anei oe e hana pela?"

          "Ua hana au pela mamua ae nei o keia wa," wahi a'u i pane aku ai, me ka noonoo ana no Olino, a me ka hoomaopopo ole, ua pahia loa aku ko'u noonoo i kela halawai mua loa ana o maua i ka hale hoolulu kaa ahi [kaaahi].

          No kahi manawa liuliu mahope iho o keia pane a'u, aole oia i hoopuka hou mai i kahi mea, aka, ua kau aku, kona mau maka i kahi e, me he mea la, ua hopohopo i ka hoopuka mai i kona manao maoli; a liuliu iki, kulou mai nei kela a kokoke e honi i kuu papalina, i mai nei, me ka puliki no i kuu lima:

          "Ua hana ino @a au.  Ke ike nei oe ia'u maanei, aole ma ko'u ano maoli, aka, oia iho la no.  Ua hauoli nae au i ka launa ana me oe.  Owau ka waloaa aku o ka pane kupono i kona iini.

          Ia'u nae i makaukau ai e pane aku e like me ka mea i ulu ae i ko'u naau, ia wa no i keakea koke mai ai ko'u lunaikehala, me he la e i mai ana, e akahine  [akahi ne] hookahi ma Rusia holookoa nei i komo kuhohonu iloko o ka poino a kahi mea ino loa i hana mai ai ia'u.  Aole anei oe e kokua ia'u?  Aole anei oe e aloha mai ana?  A me he mea la, ua paulehia loa kona manao a pau ma luna o kana ninau, a e ake ana o ka hele.  Ua ike koke mai la no hoi kela i ko'u kanalua, a no ka makemake ole e hoopuka koke aku au i ka pane kupono ole i kona manao, ua i koke mai:

          "Aole no i pono iki ko kaua kamailio ana maanei.  Aole no i pono iki ko'u kamailio ana i keia mea i keia wa:  aka, me he mea la, ua ume mai nei oe a hiki ole ia'u ke paa iho.  E hele ae oe i ko'u home i kakahiaka, i ka hora 3.  O wau wale ana no ko ka hale ia wa.  E hele io ae ana paha oe--e kuu makamaka maikai?"  Ua ike koke aku la ana i kona manao, a ua hoomaopopo loa @@@ i kona hilinai piha maluna o'u @@@ @@@ ano a pau.

          "Ae," wahi a'u i pane koke @@@ @@, me ka hakalia ole.  "Ua hoomaikai @@@ aku nei au i kou hoolilo ana mai la @@ i hoaloha maikai nou."

          Pane mai nei kela me kela uwila @@@@ manao o kona mau maka; a @@ @@@ @@@ hoi, ua hoololi koke ae nei i kona @@@ naina [anaina], a ku ae nei, a ae mai nei ia'u @ ukali iaia iloko o ka lumi hulahula. 

          Ia'u i haalele aku ai, ua akoakoa @@ nei a nui wale, ka poe hulahula @ @@@@ i aloha mai ai ia'u, hawanawana mai nei:

          "Ua paulele au ia oe."

          Huli ae nei au me na manaopihoihoi a maopopo ole, a haalele aku @@@ i @@ wahi nei, me ka nonohua o ka naau @@ kela mea hou loa i hoohihia mai i ko'u nohona.

          Mokuna XVIII.    (Aole i pau.)

 

ANAINA HAIPULE EEHIA NO

 

IN MEMORY OF VICTORIA

 

KA MOIWAHINE MAIKAI.

 

MA KAWAIHAO.

 

          I ka auhea la Poalima a kela pule iho nei i malamaia ai he anaina haipule ma ka luakini o Kawaiahao no ke kalokalo ana aku i na Lani e pulama mai i ka uhane ola o ka Moiwahine i aloha nui ia, Vitoria.  Ma keia anaina i akoakoa ae ai na maka hanohano o kela ame keia ano, e hoohiwahiwa ana i ke kulana eehia o keia oihana laa loa, i ukaliia hoi e na Kuhina ame na launa aupuni a pau o keia kulanakauhale.  Ua huliamahi no hoi o Hawaii ma keia mau hana hoomanao no ka Moiwahine nana i hoihoi hou mai i ka hae aloha i kailiia aku nei.

          Ua hoopihaia o Kawaiahao mai ka awai a i ka papa himeni a kuia loa i ka papa ku mawaho o ka puka komo.  Aohe wahi kaawale.  Mawaho hoi o ke kahua o ka luakini, ua akoakoa ae na hoa o ka puali puhi ohe me ko lakou mau mea kani e uwe hone ana i ke kumakena o ke ao holookoa no keia alii maikai loa.

          I ka hora 2 ponoi ka hoomaka ana o na hana malalo o ka lawelawe ana a keia mau Kahu Ekalesia:  Rev. John Usborne o ka Hoomana Pelekane, Rev. J. Hamilton Lee oia hoomana no, Rev. W. M. Kincaid o Kaukeano hou, ame Rev. H. H. Paleka.

          Na Rev. Usborne ka haiolelo nui oia la, a ua piha no hoi kana mau pule me ka walohia a ku i ke aloha.  Pela no me kona mau hoa paahana no ka Haku.  O Pleka ka mea i hoike mai i ke kumakena o Hawaii ma ka olelo kulaiwi,--he hana hoi keia i ku maoli i ka mahaloia, oiai, ua pahola aku oia i ke aloha o na oiwi no keia Moiwahine maikai.

 

MA SANA ANARU.

 

          I ka Sabati mai i hoopihapiha ai ka uakini [luakini] o Sana Anaru, e na makaaiaana [makaainana] o na aupuni a pau ma keia kulanakauhale.--ke Kiaaina na 'liikoa, na kanikela o kela ame keia lahui.  Malaila pu ae no hoi ko kakou Moiwahine aloha, Liliuokalani me Kawananakoa.  He @@@ a oi ka nui o na poe i akoakoa ae malaila e hoike ai i ko lakou aloha no ka Moiwahine Emepera o Beretania Nui, Vitoria.  Mamua ae o ka hoomaka ana o na hana, ua hoomaopopoia aku ka ohuohu o ke kuahu me na ihoiho 64 e aa ana me ka malamalama like me na makahiki he 64 a Vitoria i rula ai maluna o kona mau lahui kanaka.  Maloko no hoi o na pika e kau ana maluna o ua kuahu nei i ikeia aku ai he mau pua lilia keokeo--e hoike ana i ka maemae o ka nohoalii o ka Moiwahine i make.

          I ka hora 3 ponoi i puana mai ai @@@ leo nakolo o ka okana nui i ke @@@@@ kanikau a Chopin, a ia wa no hoi @ oili mai ai na keiki lawelawe o ka papa himeni a kai like ae a noho ma ko lakou wahi mau.

          Mahope iho o ka pau ana o ke mele okana, ua puana mai la ka papa himeni i ke mele kumakena o ka Ekalesia Epikopeliana.  "Owau no ka Hoolapanai me ke Ola."  I ka pau ana, @@ heluhelu mai la o Rev. Dr. Weymo@@@ i ka Haawina ma Oihana Kahuna.  O ka makamua loa no hoi keia o ka heluhelu hou ia ana o keia haawina iloko o na makahiki he 12.

          I ka pau ana o na mele me ka haawina elua, ua puana like ia mai la ka pule Ekalesia me ka pakui e @@@@ ana i na Mana Lani e pahoia iho maluna o ka Moi o Beritania M@@ i ka uhane o ka ike, me ka hoopono i alakaiia ai kana mau hana a pau no ka pono o kona lahui kanaka.  A mahope iho o kekahi mau leo mele hou, ua ku mai la Epikopo o Honolulu a haawi mai i kana mau olelo koikoi ku i @@ aloha no ke ola, na hana ame ka malie ana o ka Moiwahine i aloha nui loa.

          Ua hora a oi iki kona haiolelo ana a hookuu no hoi ka halawai.