Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIX, Number 22, 31 May 1901 — Page 5

Page PDF (1.52 MB)

This text was transcribed by:  Manuel Harris
This work is dedicated to:  Class of 1967 Kamehameha Schools

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Miss Rose Davidson ma Baffulo.

Hoike Aku Oia i na Mea Pili ia Hawaii nei i na Kanaka Kakau Nupepa.

 

K@@E NUI OIA I KA HULA PELAPELA E MALAMA IA NEI MALAILA A E HOAO ANA E LIKE ME KA IKAIKA I LOAA IAIA E HOOPAU AIOLE E HOOMAIKAI IKI AE I KEIA MEA INO.

 

@@@ iawe mai nei makou i keia mau @@@@ i pai ia ma na nupepa aina e a @@@ aku i ike mai ai oukou e ka lahui @ka hana i hanaia e ko kakou komi@@@ i hoouna ia aku nei i Baffulo, A@@@ika no ka lawe ana i na hoikeike o @@ kula o Hawaii nei.  Ua hele aku oia @@ kona kino whaine ame ka malihini @@ hoi i ka aina oiai o ka makamua loa kela o kona hele ana i ka aina e.  Ua @@aopopo ia oukou e na makamaka heluhelu o keia pepa he nui ae na poe okoa o kakou nei i hele aku no keia hoikeike nui ma ke ano he poe hula, hin@@i, ame na hana okoa ae i maa i ka lawe ia no ia ano hana.  Ua holo pu aku no hoi me Loke Davidson o Miss Mapuana M. Kamika, kaikamahine a @@ Kakauolelo o ka Aha Kiekie.

            Ma ka Nupepa Sunday Morning News o ka la 10 o Mei i ikeia iho ai keia mau i@amu: - "O Miss Rose C. Kahaipule Davidson, ka komikina o na hoikeike o Hawaii ma Baffulo nei kekahi o na ohua i ku mai i ka la 19 o Mei ma Baffulo nei.  He kulana hanohano loa keia e haawi ia i ka wahine aka ma ko makou ike ana i kona ano eleu a miki ala ma kana hana ua hiki ole ia makou ke olelo ae aole oia i kupono no keia wahi oiai ua hoike mai oia i kona kupono maoli.  Ke noho nei oia ma ka Hokele Iroquois.  Me ia i holo pu mai nei o Miss Mapuana M. Kamika, he kaikamahine na kekahi kanaka hanohano o Hawaii.  He kaikamahine u'i keia a o kona makuakane ka kakau olelo o ka aha Kiekie o Hawaii no kekahi manawa loihi, ua piha no paha ka iwakalua o na makahiki o kona paa ana i keia oihana.

            He mau kaikamahine Hawaii oiwi keia a i elua me kahi koko haole iki @@ nae iloko o iaua.  Ua hoonaauao like ia no laua ma na kula Hawaii.  He kumukula o Miss Davidson mamua a i keia mau makahiki mai nei he hope kakauolelo no ka Papa Hoonaauao o Honolulu.

            I kona ninau ana ia aku pehea la kona makemake i kona hookipa ia ana ma Amerika ua olelo mai oia, "Kuhihewa wau aohe aina e ae ma ke ao nei @@iki ke oi ae mamua o Hawaii ma ia @@@a he lokomaikai aka ke ike nei au @@ nui maoli ka lokomaikai o na kana@@ o Amerika nei i ka lakou hookipa @@@kai ana ia maua ma na wahi a @@@ loa a maua i noho ai e hooluolu.  I @@@@aua hiki ana ma Loko Paakai ua @@@@ maua e makaikai i ka aina.  Hookipa maikai ia maua e ke Kiaaina @ keia wahi ame na kanaka hanohano.  Lawe ia aku maua e hoikeike i na wahi ano nui a pau loa o ka aina.  He loko maikai keia a maua i manao ole ai e loaa ana ia maua i ko maua haalele ana i ko maua home i kaulana i ka lokomaikai.  I ko maua hiki ana mai nei i Baffulo nei oia haawina hookahi no o ka lokomaikai."

            I ka ninau ana ia aku o ke ano ame ke kumu i hiki mai ai a keia hoikeike i Baffulo me ka lohe mua ole ia malaila e hiki aku ana ua olelo mai la oia me keia mau huaolelo: - "Aole i maopopo mua ia makou he hoikeike nui ko Baffulo nei a hiki i ka hele ana ae o kekahi haole a olelo ae ia makou no na mea e pili ana i keia hoikeike.  Mahope mai oia manawa akahi no makou a ike iloko o na nupepa.  O kekahi kumu hiki koke ole mai oia no ka maopopo ole o ka loaa o ka haawina dala no keia hana.  I ka noi ana ia o ka Ahaolelo ua ae koke lakou e hookaawale ia i $35,000 no ka lawe ana mai i ka hoikeike o ka hana a na kula ma Hawaii a ua koho koke ia wau e lawe mai i keia mau hoikeike ma Baffulo nei."

            Hoike mai oia ua hiki ina keiki liilii loa ma Hawaii ke olelo i ka olelo Beretania a ma na ohana ano naauao ua loki loa i kekahi poe ke olelo i ka olelo Beretania me ka maikai loa.

            I kona ninau ia ana aku i ka manao o na kanaka e pili ana i ka hoohui a@@ ua olelo mai oia ua ano pau loa ka @@@00 nui ana o na kanaka ia mea i @@ia manawa.  Mamua i ka wa i hoo@@@ ia ae ai ua nui loa ka kue o na kanaka i keia hana aka i keia manawa ua pau loa ko lakou manao nui no ia mea.  Ua ike lakou i na pomaikai i loaa mai ma ka hoohui aina ana a nolaila ua pau ko lakou manao nui no ia mau mea.

            Hoike mai oia aole no i nui loa na pomaikai i loaa aku ia Hawaii mai ka manawa mai o ka hoohui aina aka ke ike ia nei ka pii malie ae o na hana o ka aina.  Nui na mahiko i kukulu hou ia mahope mai o ka hoohui aina a he nui na hale nunui e kukulu ia nei ma Honolulu.

            No keia ano eleu no o keia kaikamahine ua hele koke oia e hui me ke poo o keia hana ma Baffulo a noi koke aku a haawi ia mai i wahi nona e hoikeike ai i kana mau mea i lawe aku ai.  Huli ia ame ka nui o ka hana i loaa ai iaia ka wahi e hoikeike ai i kana mau hana i lawe aku nei.

            Kue nui oia i ka hula e hula ia nei e na kanaka ma kahi hoikeike.  Hoike aku oia i na kanaka ma keia wahi he poe haahaa loa keia e hula nei i keia mau hula ekaeka a he poe hoi i ike ole ia a na poe maikai o Hawaii nei.  Mawaena o na poe maikai aole he hula ia oia ano hula pelapela i keia manawa.

            Nui ko keia whine makemake ia a mahalo nui na nupepa o na aina haole i kona eleu ame kona hoikaika ma kana hana i haawi ia aku nei e hana.  Ma ka leka i ike iho ai makou i ka hauoli o na keiki Hawaii i hele aku nei i ka hoikeike ma keia wahi anu.

 

Moolelo o ka Aha Lunakahiko o ka Mokupuni o Maui.  Molkai ame Lanai.

 

            Luakini o Keanae Aperila 29, 1901 hora 2:30 P. M.

            Halawai ka Ahahui Lunkahiko o na Mokupuni o Mauai Molokai ame Lanai.

            Oiai ua akoakoa pau pono mai na iaia o ka Aha ma Keanae, mamua o ka manawa mau o ka hui ana o keia aha nolaila, ua hoomaka keia Aha e noho mamua o ka manawa maa mau.)

            O Rev. John Kalino ka Lunahoomalu mau ma ka noho.  Hoomaka ia na hana me ka himeni Hoku Ao Nani aoao @@.  Pule o Rev. J Kaalouahi.  Kohoia o E. M. Hanuna i Kakauolelo no ka manawa.  Hoomaopopo ia na hoa i hiki mai.

            Paia Rev. John Kalino kahu, S. Kau hou Lunakahiko.

            Haiku Rev. M Kuikahi kahu, ……..

            Huelo, Rev. M. Kaukahi, kahu Kupa Piohia, Lunakahiko.

            Keanae Re. S. K. Kaailua, kahu J. P. Kahahei, Lunakahiko.

            Nahiku Rev. S. K. Kailua kahu Kahookele Lunakahiko.

            Wananalua Rev. E. M. Hanuna kahu Jas. H. S. Kaleo Lunakahiko.

            Kipahulu Rev. D. K. Kaaikamanu kahu ……………….

            Kaupo Rev. J. P. Inaina kahu …………….

            Honolua …………..

            Wailuku …………..

            Waihee Rev. O. Nawahine kahu …………..

            Kaanapali ……………..

            Lahaina ………………..

            Halawa Rev. J. Kaalouahi kahu ……………

            Kaluaha D. Kaai Komite. ………………

            Pelequnu ……………

            Wailau ……………..

            Kalaupapa …………….

            Na lala mau - Rev. O. P. Emerson, S. Kapu ame P. Kauppuni.

            Na haiolelo - S. K. Makekau D. W. Kawahamea - Na keiki a ka Aha C. K. Pa, Rev. J. Nua.

            Koho ka Aha ia Rev. J. Kalino i Lunahoomalu E. M. Hanuana Kakauolelo koho ka L. H. i ke komite Imikumuhana - Rev. O. P. Emerson S. kapu P Keaupuni - Na Rev. O. P. Emerson i heluhelu mai i ka hoike hapa a ke komite.  Aponoia.

            Na kumuhana (1) - Hapa hora haipule.  (2) - Hoike kihapai me, komite.  (3) Na palapala hoopii.  (4) - Koho ana ina elele i ka Ahahui Paeaina.  (5) - Oihana Kuloko.  (6) - Oihana kuwalho.  (7) kahi ame ka manawa e noho hou ai keia Aha.

            Na mahele o ke kunmuhana5.  (1) Ola kahu (2) Halehalawai luakini ame halekahu (3) Keiki o ka Aha ame ka haiolelo (4) Na kula hanai (5) Kula Kahunapule (6) Misiona iloko o na lahui like ole.  (7) Komite hoeueu  (8) Na Ekelesia kahu ole (9) Na Kahunapule Ekalesia ole (10) Na kahu nawaliwali (11) Na hana hoeueu.  (12) Komite kaahele (13) Hoohuihui kahu.

            Hapai ia ke kumu 2 Na hoike Kihapai na Rev. M. Kuikahi i heluhelu i ko Haiku ame Huelo. na E. M. Hununa i ko Wananalua, na D. Kaai i ko Kaluaha- ua waihoia kekahi hapa o na hoike a noono pu me ka mahele 2 o ke kumuhana5 Na Rev. J. Kaalouahi i heluhelu i ko Halawa Molokai.  Aponoia.

            Hapai ia ke kumuhana 3 Na palapala Hoopii - Na ke kakauolelo i heluhelu i ka palapala kahea a ka Ekalesia o Kaluaaha ia Rev D. Kaai ua waihoia ma ka lima o Rev. D. Kaai ua pane mai oia imua o ka Aha penei:  "Me kuu manao maikai. ke ae nei au i keia palapala kahea.  'Ma ke noi ua waiho na hana o ka hoonoho ana ia Rev. D. Kaai i kahu no ka Ekalesia o Kaluaha ma ka lima o ke komite Hoeueu.

            Hapa ia ke kumuhana 4 Koho ka lunahoomalu ia S. Kauihou, Jas. S. Kaleo D. Kahookele ame Kupa Piohik i mau Elele ma keia Aha i ka Aha Pae Aina.

            Hapai ia ke kumuhana 5 mahele 1 ola kahu. waihoia i ke komite Hoeueu.  Hapai ia ka mahele 2 kumuhana 5 Hale halawai noonoo ka Aha, i ka halehalawai ma Pauwela ua waihoia ma ka lima o ke komite Hoeueu.

            Na ke kakauolelo i heluhelu i ka pala pala hoopii a Rev. M. Kuikahi e pili ana i ka halekahu o Huelo ua waihoia na ke komite Hoeueu e hana i na mea e loaa ai na Dala he 125. no ka pono o ua hale kahu la.  Kamailio na hoa no ka aie o ka Hale kahu o Wananalua waihoia na ke kahu e hooponopono me Miss Malona.  Noonooia ka Hale kahu o Kaluaaha waihoia na ke komite hoonoho ia Rev D. Kaai e hooponopono ia hana.

            Hapaia la ka mahele 3 na keiki a ka Aha me Haiolelo Kamailio ka Aha no Rev. Nua, ma ke noi a Rev. O Nawahine ua waiho ia na ke komite Hoeueu e hooponopono me ka Ekalesia o Wailuku.  Heluhelu mai o Rev. Kaailua he olelo hooholo - ua aponoia ka olelo hooholo.  A ma ke noi a Rev. S. Kaailua ua hoopanee ka Aha a noho hou Aperila 30., 1901 hora 9 A. M.

            Himeni Hoku Ao Nani aoaoa 128 pule o Rev. O. P. Emerson.

LA HANA ELUA.

            Malaia ka hapa hora haipule, Kahea inoa ia na lala heluhelu ia ka Moolelo a ponoia.

            Hapai ia 'ke kumuhana 2 Na Hoike kihapai.  Na Rev S. Kaailua i heluhelu i ko Keanae a ma ke noi a Rev O. P. Emerson ua waihoia ka hoike a me na pepa i ke komite Wae.  O. P. Emerson Kapu me Keaupuni.  Na ke Kakauolelo i heluhelu i ko Lahaina waihoia no ka mahele 9 kumuhana 5.

            Na D. K. Kaaiakamanu i heluheu i ko Kipahulu, ua waihoia kekahi hapa o ka hoike ahiki i ka mahele 2 kumuhana 5 Na Rev J. P. Inaina i ko Kaupo waihoia kekahi hapa a hiki i ka mahele 1 kumuhana 5.

            Na Rev. J. Kalino i ko Paia ua hookomoia ka hapa e pili ana i ke oia kahu i ka mahele 7 kumuhana 5.

            Hapai ia ke kumuhana 3.  Na palapala hoopii a ma ke noi a S. Kaku ua hoomaha ka Aha a noho hou mahope o ka Aha Sabati.  Pule o Rev. S. Kailua.

            Halawai hou ka aha hora 3 P. M. pule o D. Kaai a o Kaai ma ka noho Lunahoomalu.  Hoomau ia ke kumuhana no na Palapla hoopi.

            Na ke kakauolelo i heluhelu mai i ka palapala mai ia Rev. H. Manase mai a ua aponoia e hookuu ia Rev. H. Manase mai keia Aha aku. a e pili aku oia me ka Aha o Oahu.

            Heluhelu mai o Emerson i ka hoike a ke komite e pili ana i na dala a ka Ekalesia o Keanae.  Aponoia.

            Na Rev. S. K. Kaailua i heluhelu mai he palapala hoopii noi dala no ka hooponopono hou ana i ka halepule o Keanae no na ka huina o $700. aponoia.

            Hapai ia ka mahele 3 kumuhana 5.  Na keiki a ka Aha ninaninau o C. K. Pa.  a ua pana mai oia ua komo oia i ka hoomana Naauao, a ua ike au aole oi aku na pono ma ia aoao, nolaila, ua hoi mai nei au iloko o ka Aha nei me kuu naau mihi no keia hele lalau ana.  Ua apo aloha ka Aha ia C. K. Pa a pela no hoi ia D. W. Kawahamae.

            Hapaiia ka mahele 8 kumuhana 5.  Na ka Ekalesia kahu ole.  waihoia i ke komite hoeueu.  Hapai ia ke koho ana i ke komite Hoeueu.  Na lala J. Kalino, E. M. Hanuna S. K. Kaailua, M. Kuikahi S. Kapu J. Kaolouahi D. Kaai.

            Hapa ia ka mahele 4 Kumuhana 5.  Na kula hanai.  Na S. Kapu i kamaile no ke kula o Maunaolu, he maikai ke kulana o ke kula.

            Hapai ia ka mahele 5. kumuhana 5.  Kulakahunapule.  Ma ke noi ua waiho ia ka noono ana i ke kula Kahunapule ma ka lima o ke komite.  Kapu, Kalino ame Hanuna.  Hoopanee a noho hou hora 9 A. M.  Mei 1. 1901.

            Himei aoao 125 Pule o P. Peaupuni.

LA HANA 3.

            Malamaia ka hapa hora haipule.  Ka hea ia ka inoa o na lala o ka Aha.  Heluhelu ia ka moolelo a panoia.

            Na S. Kapu i heluhelu mai i kana hoike no kekahi palapala hoopii imua o ka Aha Pae Aina e noho ana ma Hilo Aponoia.  Ua waiho ia ka palapala hooma ka lima o Rev. Johne Kalino nana e lawe imua o ka Aha ma Hilo Kau o Iune 1901.

            Na Rev. O. P. Emerson i hoike mai na mea e pili ana i ka Misiona iwaena o na lahui like ole.

            Hapai ia ka mahele 9 o ke kumuhana

            Na Kahunapule nawaliwali.  Ua hoo holoia , no Rev. A. Pali me Rev. O. Nawahine he $15 dala pakahi, Rev. P. Keaupuni me Rev. H. Manase he $10. dala pakahi o ka mahina.

            Hapaia ke kumuhana na hana hoeueu waihoia i ke komi e hoeueu.  Hapai ia ke kumuhana komite kaahele waihoia i ke komite hoeueu.

            Mahele 13 kumuhana 5 hoohuihui kahu ua aponoia.  Oihana kuwaho.  Na Emerson i hoike mai i ka mahina hou Na Kapu i hoike waha mai i kona hana ole ana i kana hoike no ke Kula Ka hunapule a ma ka noonoo ana o ka Aha, ua hooholo ia, he mea pono e hoomau ia ke ku ana o ke Kula Kahunapule ma Honolulu. a ua hoomanaia ke komite S. Kapu, Kalino me E. M. Hanuna e hana aku imua o ka Aha Hui nui o ka Pae Aina ma Hilo.

            Kamailio ia na aie o na Ekalesia.  Ua kauohaia na kahu a pau i hoike mai i na aie i ke komite hoeueu.

            Heluhelu mai o Rev. O. Nawahine i kona hoike kihapai o Waihee a me kana hoike komite o Wailuku.  Ma keia ke noi a Emerson ua waihoia ka hapa o ka hoike o Waihee ma ka lima o ke komite Hoeueu a na ia komite e kuka me ka Ekalesia no ia aie.

            Na S. Kapu he olelo hooholo hoomaikai i ka Ekalesia o Keanae aponoia ma ke ku ana o na hoa iluna.  Ua noi ia mai e noho hou ka Aha ma Keanae @, Nov. 1901 hooholoia.  He mau olelo paipai mai ka Lunahoomalu mai.  Himeni ma ka aoaoa 125 Pule o Rev. J. Kalino.

                        E. M. HANUNA

                                                Kakauoleo

            Kaenae, Maui, Mei 1, 1901.

 

Koi na Pake Holoi e Hoopiiia ko Lakou Uku.

 

HE 500 KO LAKOU NUI - INA AOLE E HOOKOIA KO LAKOU MAKEMAKE AOLE E PAU ANA NA WAHI LOLE O KAKOU I KA HOLOI.

 

            He 500 pake holoi ame aiana lole i noi ae i ko lakou mau haku hana e hoopii ae i ko lakou uku a ina aole e hoopii ia ko lakou uku aole lakou e ae ana e hana i ka lakou mau hana.  O ka maka mua loa keia o ka ike ia ana o keia ano hana mawaena o na pake a malia paha ua ike lakou i ka hana o na haole ame na kanaka pela a nolaila makemake lakou e hoao i ka maikai a me ka maikai ole oia hana.

            I keia manawa ke uku ia nei lakou penei:  O ka poe akamai loa o lakou i ka aiana lole, ka poe hoi nana e hoohinuhinu ina palule ame na a-ikala ame na lole maikai o na wahine ke uku ia nei lakou he eono kala o ka pule.  O ka poe akamai no aka aohe nae he akamai loa ke uku ia nei lakou he elima kala o ka pule.  A o ka poe nohoi aole i ike loa he eha kala o ka pule.  He uku maikai keia no na pake.

            Ua nei na pake akamai loa i ka aiana e uku ia lakou he ewalu kala o ka pule, ka poe malalo mai o lakou i ehiku kala o ka pule a o ka poe nohoi malalo mai o lakou eono kala, ua like me elua, kala oi ae mamua o ka uku o ke kanaka hoo kahi mamua.  Ina he iwakalua kanaka ua like ia me $40 a ka luna nui o keia poe e uku hou aku ai a o ka poho no ia o ka hui.  Ina e ko ana ka makemake o keia poe pake alaila e kaki hou ia mai ana ka poe e haawi nei i ka lole i na pake a o ka nui mai no ia o ka pilikia.

            Aole oia wale ka lakou e noi nei aka makemake lakou e hoopokole ia ko lakou hola hana.  I keia manawa hana lakou a hiki i ka hola umikumamalua o ka po i kekahi manawa mai ka hola ehiku mai o ke kakahiaka.  Ke noi nei lakou e pau ka hana i ka hola eiwa o ka po.  @l mea e ko ai o keia makemake o lakou e hai hou ia ana kekahi mau pake hou i hiki ai ke pau koke ka hana i ka manawa i makemake ia e pau.  Nui hou no ka lilo o na luna nui o lakou.  @@a paha lakou e noi mua hookahi mea a loaa ia alaila noi hou aku me nei ua maikai aka ke noi nei lakou elua mea i ka manawa hookahi a e hiki ole ana paha ke hooko ia ko lakou makemake.

 

Olelo!  Hoalohaloha

 

OLELO HOALOHALOHA A KA A. H. K. S. O KA MOKUPUNI O OAHU IA MRS. ANE L. NAONE.

 

            Oiai ua oluolu i ke Akua Mana Loa ke kahea aloha ana mai i kau kane i aloha nui ia (D. L. Naone) ko makou hoa paahana pu hoi iloko o ka Haku oiai no oia e hooko ana me ka pauaho ole i ka hana a kona Haku aloha a lawe aku la iaia mai ko olua pili aloha ana, a haalele iho la hoi ia oe e paiauma aku ma keia aoao o ka muliwai eleele o ka make.

Nolaila, ua kau iho maluna ou na haawina ehaeha a mokumokuahua o ka naau, a oiai ae iloko o ia mau haawina o ka luuluu nolaila:

            (1) E Hooholoia.

            O makou o na lala o ka Aha Hui Kula Sabati o ka Mokupuni o Oahu ma o ko makou komite la; ke komo pu aku nei makou e auamo pu me oe i na haawina o ka ehaeha, luuluu me ka manao aloha kuio no kau mea aloha i hala aku la ma ke ala hele ike ole ia e ka maka o ka manu Vuletura a i moe hoi me ka manaolana no ka hui aku me kona Haku aloha e kali mai la ma kela "Home maluna'e" Aloha no.

            (2) E Hooholoia:

            Ke Pule ae nei makou i ke Akua nona ka mana nui ame ka lokomaikai palena ole, nana e hoomama mai i kou mau kaumaha apau, no ka mea he "Aloho ke Akua."

            (3) E Hooholoia:

            E hoounaia i hookahi kope o keia olelo hoalohaloha i ka wahine kanemake.

            O Makou iho no me ka manao aloha kuio a walohia no hoi no ko makou hoa aloha i hala aku la ma "Kela Ao ma o me Iesu e".

            Asa Hui Kula Sabati o ka Mokupuni o Oahu ma o ko makou komite la.

            David W. Keliiokamoku White.

                                                            Komite.

            Honolulu Aperila 7 1901.

 

Po Poaono o ka Pule i Hala.

 

            Ua nui na wahi lealea o Honolulu nei i ka po Poaono o ka pule i hala.  Hele ka poe i makemake e ike i ke keaka ma ka hale hanakeaka o ka Opiuma.  Ua haawi ia ae kekahi keaka maikai loa malaila e aka ai a eha ka iwi aoao.  Ua piha pono keia hale i na kanaka o keia wahi kulanakauhale uuku aka ina oe i hele aku i ka halepule Kakolika e ike ana oe i kekahi puulu kanaka nui.  Kaukani o na kaukani i hele ae malaila no ka ike ana i ka hana a na pukiki no ka hoomanao ana i ka la i kapaia "Ka la o ka Uhane-Hemolele."  O na pukiki no ka hapanui i hele ae malaila aka he nui no na kanaka o na lahui e ae i hele ae e ike i na hana i hanaia.

            Ua ho'a ia he mau ipukukui uila lehulehu ma ka wahi i malama ia ai keia hana.  Manao iho oe o ka pau keia aka, aole ia o ka pau.  Ina oe i hele aku i ka Hale Mele Hou e ike ana oe ua piha ia hale me na kanaka i hele ae e ike i ka hana a na keiki o ka puali o na keiki ma Honolulu nei.  Malaila i lawe ae ai kekahi mau hale hana nui o Honolulu nei e hoikeike i ka lakou mau mea i hana a me na mea i hiki ia lakou ke hana.  He ku maoli no i ka aka ke ike aku i na hana i hana ia mai e na poe i hele ae e kokua i keia hana maikai.  Maikai na mea a pau i hana ia mai a ua makepono ke kala a na kanaka i hele ae me ka manao e ike i na hana oia po.

            Ina oukou i hele i keia mau wahi like ole i hana ia ai keia mau hana i kela po e ike ana no oukou i ka nui maoli no o na kanaka o keia wahi kulanakauhale o kakou.  Piha ka Opiuma, piha ka Hale Mele Hou, piha pu me ka pa o ka Halepule Kakolika.

            He hanakeaka hoomake aka ko ka Opiuma.  Oi aka aku nohoi a eha ka iwi aoao i ka nui maoli no o ka mea hoomake-aka i hana ia mai.  O ke ano o ka moolelo e hoike ana i ka nui o ka hana ame na pilikia i loaa i kekahi wahine kane make no ka malama ana i kana wahi keiki i piha i na kolohe like ole o keia ao.  E hana ana keia wahi keiki i na hana kolohe i na manawa a pau.  He elua mau wahi mea i makemake loa e lilo keia wahi kane make i wahine na laua.  He kuli kekahi o laua a he uu hoi kekahi.  Nui na hana kolohe a keia wahi keiki i hana aku ai i keia mau kanaka i makemake nui e lilo i makuakane hanai nona.

            O kekahi mea ano nui o na hana o ka Halepule Kakolika oia no ka wahi i hoomakaukau ia no ka makana.  Ua kau ia mai na makana like ole maluna o kekahi wahi e hiki ai ke ikeia aku e na kanaka apau i hiki ae.  Hele aku oe a kuai aku i hapaumi hua helu i like aku me ka huahelu o ka makana.  Ina eloaa ia oe ka helu o ka makana maikai laki no hoi oe a ina i loaa ia oe ka makana i nele i ka hua helu o kou nele like iho la no ia i ka makana.  Nui na kanaka i hoao i ko lakou laki ma keia mea a ua hoi nele mai no hoi kekahi a hoi mai nohoi kekahi me ka makana maikai.

 

Na Olelo a kekahi Oiwi o Hoholulu nei no ka Huaale Kikala Haneenee a Doan.

 

            I ka wa e loaa ai o kekahi olelo hooia mai kekahi mai o ko kakou poai ae, e lilo ana no ia mea i mea hilinaiia e na kanaka, ame oukou hoi e ka poe heluhelu.  O ka olelo a kekahi mea i hilinai nui ia, e lilo mau ana no ia i mea oolea iwaena o na kanaka apau, a pela no e lilo ai no hooiloilo a ka poe ai a ma keia kulanakauhale i mea ole.

            I mai o Mr. James O. Stevens, o keia kulanakauhale, penei:

            "He loihi ko'u wa i noho ai iloko o ka akiaki mau a ka hu'i ma ka poli o ko'u iwikuamoo, maluna ae o ke kikala, a pela au i hoomanawanui ai no kekahi manawa loihi a hiki i ko'u hoao ana i ka Huaale a Doan, a'u i kuai ai ma kahi o HOLLISTER DRUG CO.  He manawa pokole wale no ko'u o ka ai ana, a ua loaa ia'u ke oia, a'u e olioli mau nei i keia wa, a ua hiki ia'u ke kaena i ka oiaio o ke ola o kea laau, a he kupono maoli no na poe a pau i loohia i keia mai hookahi."

            O Mr. Stevens kekahi o ko kakou mau kamaaina.  Aole anei e hiki ia kakou ke hilinai i ko kakou poe ponoi, mamua ae o kekahi mea e noho ana me Amerika?

            He hu'i no anei kou kua a umii hoi ka aoao, a hiki ole ia oe ke ku iluna kahi wa?  He nalulu no kou poo i kahi manawa, haalulu mai ke kino, maloe mau ka puu, pela ka ili, moe pono ole ka po?  Aole anei he huki o na kuekuemaka, a ano mohio?  Aole anei he me o ka moe ana me na manao ano hakalalu mau?  aole anei he huki o ka lihilihi maka, a pehu mai hoi na ami, a he emi pu mai hoi paha ke kino?  A pehea hoi na wai o ka puu, aole anei he ano paaki-uaua, hauliuli hoi, e loaa mau ai ka hakuhaku?  He ma'i poino na mau o ka puu, a he mea pono e makaal@a kinohi, mamua o ka hookumu ana iloko o ke kino.  Ina e hoohakaliaia ka lapaau ana, e lilo ana no ia i mea e @aa mau ai ke kino iloko o na ehaeha he nui, no ka hiki ole ke hoola mahope aku.

            E kuaiia ana na Huaale a Doan no ke Kikala Haneenee a me na Puupaa e na poe awili laau a pau a me na poe malama halekuai a pau, no 50 kene@a no ke poho, a he eono poho no 2.50, a e hoounaia aku no ma ke Eke Leta, ina e loaa mai ke kumukuai i HOLLISTER DRUG CO., ma Honolulu, na Agena.

 

            Ma Asia a Europa, a mai Europa a Amerika, a laha loa ae nei no nalo meli hana waimomona.

            O ke kanaka loihi loa iloko o na puali koa o Keremania, o Chiemke (Himike). ka mea i ukali pu aku i ka Emepera ma kana huaki makaikai i ka aina hoano , he eono kapuai me umi iniha iloko o kona mau kakini e komo ana.

            Ua wanana ae na Nupepa o Ladana, e hoea mai ana he haunaele kaua nui ma Kina ma keia mua iho.  Ua hoike pu ia no hoi ka hoomakaukau nui o na pake ma ka paikau a me ka hoolako ana i na mea kaua.

 

HE ILI NANI, LIMA A'IA'I

ME KA

LAUOHO ULIULI

KA HUA O KE

Kopa Cutikura

 

            HE MILIONA A OI ka nui o na wahine e auau mau nei me keia KOPA CUTICURA no ka malama ana, hoomaemae ana, a no ka hoonani ana i ke lakou ili, i pau ai ka papaa o ke poo, ka unahi-pii, a i mea no hoi kekahi a pau ai ka helelei ana o ka lauoho, a i hoopalupalu, hoa'ia'i a me ka hoou'iu'i ana i ka ili o na wahi i hele a manoanoa i ka hooikaika i ka hana, e like me na lima, a pela no hoi e hoopau ai i na oha, ma ka holoi ana i mawahi eha me keia kopa, i ole oi e ike i ka aai me ka welawela; i ole no hoi @ hou nui, ma ka holoi ana i na wahi pehu a palahehe; a he oi loa aku ka waiwai nui o keia kopa i na makuahine e lawelawe ana i na hana lehulehu @ pili i na keiki a me lakou iho no hoi, a i na wahine no a pau; a he kupono loa no hoi keia kopa no na wahi auau a pau.  O ka poe i ikemaka i ka maikai o keia kopa, aole loa lakou e ae iki ana e hoao i kekahi kopa okoa aku, ke koiia mai; ina no e oleloia ana, he kupono ia ano okoa aku no na mea e pili ana i ka ili, ke poo a me ka lauoho o na bebe a me na keiki.  Ua loaa mai keia waiwai nui o ke KOPA CUTIKURA mailoko mai hoi o kela laau hoola ikaika loa i kapaia, KUTICURA, oia ka laau ikaika loa ma ka hoola ana i no popilikia a pau e pili ana i na mea ika loa i ka pale ana i na mea ino, a he loaa no hoi ke ala maikai o na puailoko o keia kopa.  Aole loa e hiki ke hoohalikeia mai kekahi ano kopa e aei hoohuihulia e ke akamai o kanaka me keia kopa, ma kana mau hana ma-lama, hoola, a me ka hoou'iu'i ana i ka ili, a pela aku.  Pela hoi i ka ili oke poo, ka lauoho a me na wahi o ae. 

            Aole no i lihi launa mai na kopa ona aina e me keia, no ka auhau ana a me ka hana o na keiki liilii.  Pela ihola i lilo ai ka waiwai o na kopa a pau i HOOKAHI no ke KUMUKUAI hoo-kahi, a he Helu Ekahi keia Kopa no na poino o ka ili a me kahi auau, a hehelu ekahi no hoi no na kamalii a puni ke ao nei.

            NO KA HOOLA LOA ANA I NA ANO PEHU A POHAKA PALAHU MA NA WAHI A PUNI KE KINO, e hoomaemae i ka palapu me ke kopa CUTICURA i pau ai ka paapaa lepo a ano e ae paha o ka ili, a pela hoi ke poo, i pau ai ke kepia a me ka papaa piele, alaila, e hooma-u i kahi eha me ka Aila Hamo CUTIKURA i mama ae ai ka akiaki ana a ka hu'i a me ka ehaeha, a pela hoi e hoohana ai ka laau i kana hana a ola ka eha, alaila, e inu i ka Laau Inu CUTIKURA i mea e maemae ai ke koko maloko.  Ke kuaila nei keia laau ma na wahi a pau o ka honua nei  Ma Aukekulia:  o R. Towns & Co., o Sydney, N. S. W. ko laila Agena; ma Aferika Hema Depot:  Lennon, Ltd.  Na "Hoakaka no ka Hoola ana i na Bebe a me ko lakou mau kinaunau." he loaa wale no me ke kuai ole.

            O POTTER DRUG AND CHEM. COMP., Boston, U. S. A., na Ona o na laau CUTICURA a pau loa.

 

Ua ike no oe i ke KAA HEHIWAWAE hou o ka makahiki 1900 i kapaia o

 

                        HAWAII

 

A i hanaia me na Mea Hoopaa Holo?

            O ka oi keia o ka nanai mawaena o na kaa

                        hou o ka makahiki 1901 i ikeia.

A ina o kou makemake nui ia e kipa mai ma ka halekuai o

 

Pearson & Potter Co.

 

                        I IKEMAKA I KA NANI.

Helu 626, Alanui Papu.                                   Telepona Main 317.

 

O Caypless ka Lunakanawai.

Makemake o Dickey o Kara Keiki ka Lunakanawai.

 

KE LAWE NEI O KAAKA I KEKAHI PALAPALA NOI I KA PERESIDENA O AMERIKA E HOOKOHU MAI IA CAYPLESS, KE KAKAUOLELO O KA SENATE I LUNAKANAWAI.

 

            I kekahi manawa i hala aku nei ua lawe ae o Hon. C. H. Dickey i kekahi bila kanawai imua o ka Ahaolelo no ke koho hou ana i Lunakanawai no keia Aha Kaapuni o Honolulu nei no ka nui loa o ka hana a na lunakanawai o keia aha a ua hiki ole ia laua ke lawelawe a pau pono na hana i manao ia na laua.  Ua ike mai la nae na lunamakaainana o ka aoao Home Rula ina e holo ana keia bila kanawai e lilo ana ia L. A. Dickey keia wahi nolaila kue nui loa lakou.  No ko lakou kue nui ua haule keia bila.  Mahope mai ike na Repupalika ua pilikia loa keia keena a he mea kupono no e haawi ia i luna kanawai hou no keia aha.  Hele aku lakou i na Home Rula a olelo aku i mea e pau ai o ko lakou kue e hai mai lakou i ka lakou mau kanaka i makemake ai no keia wahi a e hooikaika pu no na Repupalika me lakou e noi i ka Peresidena o keia.  Aupuni e haawi mai iaia ia wahi.  Hooholo koke lakou e haawi ia keia wahi i ka lakou kakauolelo oiai he kanaka oia i ike i ke kanawai a he loio akamai no hoi.  Oiai ua kamaaina oia i na aoao elua mamuli o kana hana e hana nei i ka ahaolelo ua holo koke ko lakou manao e haawi ia keia wahi iaia.  Me keia olelo hooholo ua hooholo ia keia bila kanawai.  I ka holo ana ua hoomaka koke o C. H. Dickey e hooikaika e lilo keia wahi i kana keiki.  I ka lohe ana o Keoki Kaaka, kekahi o na Lunamakaainana loea o ka aoao Repupalika i keia mea ua kue nui loa oia, no ka mea ua holo keia bila me ka maopopo loa e haawi ia keia wahi ia Caypless.  Hoomaka koke oia e kakau i palapala noi i ka Peresidena no ka hookohu ana mai iaia a lawe aku e kakau inoa ia mai.  Nui na kanaka hanohano i kakau inoa i keia palapala, a ma keia hana ana a Kaaka ua hoike aku oia i na Lunamakaainana o ka aoao Home Rula he poe hooko na Repupalika i ka lakou olelo aelike.

 

Haalele o Oscar Lewis  Kana Hana

 

            Ua haalele ae o Oscer Lewis, ka makai o Aha Kaapuni i kana hana mamuli o kekahi mau olelo i loaa mai ka Luna nui aku o keia pepa.  He mau olelo keia e hoike ana i ka hele ana mai o keia makai imua o ka Luna nui o keia pepa a olelo mai ina e hooikaika oia e loaa i keia makia ka laikini kuai lama ma kekahi wahi o keia kulanakauhale aliala kii oia i poe kuile e puka ai o Kamika, ka Lunahooponopono o ka nupepa Advertiser, mai kona hihia mai.

 

            Oiai na kanaka kinai ahi o Kanalui, ma Amerika e hoao ana e hoopio i kekahi pau ahi nui lalaila ua haule iho kekahi o lakou he kanaono kapuai a make loa.

 

Miss Abikaila Kamabela

 

Ma Olelo a na Nupepa o Kapalakiko Nona ame ke Keiki-alii.

 

HOOLE KE KEIKI ALII AOLE LOA OIA I HOOPALAU ME KEIA KAIKAMAHINE U'I O HAWAII NEI E LIKE ME KA OLELO AE NA NUPEPA O KAPALAKIKO I PAI AI.

 

            Ma ka nupepa "San Francisco Sunday Examiner o ka la 12 o keia mahina i ike iho ai makou i kekahi mau mea e pili ana ia Abikaila Kamepela, kekaikamahine a ka Onamiliona o Hawaii nei i holo aku nei me kona Makuahine ame kona mau kaikaina ame ka ohana no ka makaikai ana a noho ana aku ma kekahi mau kula hoonaauao ma na aina e.  Ua pai ia ko lakou mau kii a e hoike pu ana hoi i kona hoopalau i ke Keiki Alii D. Kawananakoa.  I ka ninau ana ia o ke keiki alii i ka oiaio o keia olelo ame ka oiaio oleua olelo mai oia he mau olelo hoopunipuni wale no keia a aohe he wahi oiaio iki iloko o lakou.

            Nui ka mahalo ia o ka u'i o keia kaikamahine Hawaii ma Kapalakiko.  He umikumamawalu wale no ka nui o kona mau makahiki.  Opiopio oia me ka u'i pu.  Aole oia wale ka mea i makemake ia ai oia aka he kaikamahine oia na kekahi kanaka waiwai i haia aku a waiho mai i kona waiwai mahope nei.  E hoike ana ka nupepa e holo loa aku ana lakou no Europa no ka imi hou ana i ka naauao malaila.  O kona makuahine kekahi o na makuahine u'i o Hawaii nei.  Ua hele pu aku oia me kana mau keiki no ka ike ana i ko lakou noho ana ma na hale hoonaauao.

            E hoike pu ana no hoi keia wahi nupepa i ka mana kilokilo o na kahuna o Hawaii nei.  E olelo ana ua ike mua ia no e na kahuna e lilo ana keia kaikamahine i wahine na ke keikialii mai kinohi loa mai e like me ko lakou ike i ka make o na alii o ka aina ame ko lakou make ole.

            He nui no na mea e olelo ia nei no ka hoopalau o ke Keiki alii me keia Kaikamahine aka i keia manawa ua hoole loa mai ke Keikiali.

 

            Ke hoaoa nei o Edward, Moi o Pelekane e hookaa ia kona mau aie a pau i hiki aku ka heluna i $800,000.

 

            Ua hiki aku i ka 24,000,000 paona dala ka loaa kokua i ka oihana kaua o Pelekane, i ohi ia ma ke ano hoaie.

 

            Ua haawi pio mai o Keneiala Tinio, na Konela Cipriano Calao ame Grekorio Katibao o na Pilipino i na Amerika.

 

            Ua olelo ae o Carrie Nation, kela wahine wawahi hale inu rama o Kansas, i ka pouliuli loa o kona rumi ma ka halewai.

           

            Ua haawi makana ia ae ia Peresidena Makinele kekahi ki Gula e ko Cripple Creek, poe iaia ma kana huakai no ka huli Pakipika nei.

 

            Ua lawe ia ae ma Kanahai he ekolu kino kupapau.  He mau kahunapule pa ke keia i okiia ai na poo mamuli o kekauoha a ka Moiwahine o Kina.