Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIX, Number 25, 21 June 1901 — Page 2

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

NUPEPA KUOKOA, IUNE 21, 1901

 

MA KE KAUOHA

HOOLAHA WAI

 

            I kulike ai me ka pauku ekahi o ka Mokuna XXVI o na Kanawai o 1886: Ke hoike ia aku nei ka lohe i na kamaka a pau e lawe nei i ka wai, a e uku nei hoi i ke aupuni, e hiki mai ana ka manawa e uku ai, a e uku ia hoi ka uku wai no ka hapa makahiki e pau ana i ka la 31 o Dekemaba, i ka la ekahi o Iulai, 1901.

            O na uku wai e uku ole ia ana no 15 la mahope o ka manawa i olelo ia e kaki ia ana he umi pakeneka.

            O ma kuleana wai e uku ole ia mai ana i ka la 15 o Aukake, 1901, (kanakolu la mahope o ka manawa) e pani ia ana ka wai me ka hoike hou ole ia aku.

            E uku ia ka uku wai ma ke Keena Wai ma ka lumi malalo o ke Kapikala (Halealii).

            ANDREW BORWN.

            Luna Nui o ka Oihana Wai.

            Honolulu, Iune 20, 1901

 

            Ua hookohuia aku nei o M. K. Cook, Esq., i iala no ka Papa o na Komikina Pa no ka Apana o Kona, Mokupuni o Oahu, Teritori o Hawaii, ma ka wahi o J. H. Boyd, i haalele mai.

            JAS. H. BOYD,

            Luna Nui o na Hana Aupuni.

            Keena Hana Aupuni, Honolulu, Iune 4, 1901.

            2882 - 3t  June 7, 14, 21

 

HOOLAHA.

 

            Ke papa ia aku nei na kanaka apau mai ka hele ana me ka ae ole ia maluna o ka aina o ka mea nona ka inoa malalo iho ma Kona Akau, Mokupuni o Hawaii, a oi loa aku no nae na apana aina i ikeia ma Kaumalumalu, Holualoa ame Kaupulehu.

            J. A. MaGUIRE,

            Hueuhe Kona Akau, Hawaii, Iune 1, 1901

            Me ka Oiaio loa,

            THEO H. DAVIES & CO., LTD.

            (Kakau@inoa ia:)--

            E. H. WODEHOUSE.

            (2 months.)--Iune 7, 14, 21, 28, --July 5, 12, 19, 26--Aug. 2, 9, 16, 23, 30.

 

HOOLAHA HOOKO MORAKI.

HOOLAHA HOOKO MORAKI ME KA WAHI A ME KA HORA KUAI KUDALA.

 

            Mamuli o kekahi mana kuai i hoike ia maloko o ka palapala moraki i hanala mawaena o Miriam Peleuli Amalu a me Sam Amalu, kana kane, o Honolulu, Teritori o Hawaii, a me William C. Achi, o Honolulu i oleloia maluna ae, i ka la 3 o Maraki, 1900, a i kakau kope ia ma ka buke helu 2@ o ke Aupuni, aoao 222-234, i ka hora 12:06 p. m. o ka la 13 o Maraki, 1900.

            Ke hoolahala aku nei, no ka uhaʻi ia ana o na kumu aelike, oia hoi ka uku ole ia mai o ka uku-panee i kao manawa i oleloia, ke makemake nei ka mea paa moraki, William C. Achi, e hooko aku i keia moraki, a ke hoolaha pu ia aku nei ma ka la 5 o Iune, 1901, ua koi aku ka mea paa moraki i ka mea i moraki mai e uku mai i ke kumupaa a me ka uku-panee, aka ua hiki ole ia laua ke hooko ina olelo aelike ma keia moraki, a ke hoolaha pu ia aku nei no ka uhaʻi ia ana o keia aelike, o William C. Achi, ke mea paa moraki, mahope o ka hala ana o ekolu pule mahope aku o keia la, e hoolaha aku ana ina waiwai i olelo ia ma keia palapala moraki e like me keia malalo iho, a e kauoha aku ana e kuai kudala ia keia waiwai ma ke keena kudala o James F. Morgan, Alanui Moiwahine, Honolulu, i ka hora 12 o ke awakea Poaono, la 13 o Iulai, A. D. 1901, (koe ka apana ewalu i hoikeia) i ka mea koho kiekie loa no na kala kuike, a na ka mea kuai mai na hoolilo o na palapala kuai.

            O ka waiwai i oleloia ma keia moraki, a e hoolahaia aku ana no ke kuai kudala, e like me ka mea i oleloia maluna ae, penei no ia:

            O ka hookahi-hapaono i mahele ole ia o na waiwai malalo iho, oia hoi ke kuleana o Miriam Peleuli Amalu i oleloia maluna ae--

            1.  Keia aina ma Kaukahoku, Nuuanu, i hoikeia ma ka R. P. 314, L. C. Award 1476 ia Iwiula, nona ka erea he hookahi eka me 99 anana.

            2.  Kela aina ma Printer's Lane, i hoikeia ma ka R. P. 5698, L. C. Award 206B, ia Kamaile, nona ka erea he 608 anana a me elua kapuai kuea.

            3.  Keia aina ma Printer's lane, i hoikeia ma ka R. P. 666, L. C. Award 2293, ia Kaleiheana, nona ka erea he 1 20-100 eka.

            4.  Keia aina ma Kamoku, Waikiki, i hoikeia ma ka R. P. 6333, L. C. Award 1424, ia Kanuihi, nona ka erea he 19-100 eka.

            5.  Kela aina ma Kapaakea, Waikiki, i hoikeia ma ka R. P. 6333, L. C. Award 1219, ia Hepa no Pahau, nona ka erea he 24-100 eka.

           6.  Kela aina ma Kamoiliili, Waikiki, i oleloia maluna ae, hoikeia ma ka R. P. 4634, L. C. A. 1275, ia Mookini, nona ka erea he 43-100 eka.

            7.  Kela aina ma Kapaakea i oleloia maluna ae, hoikeia ma ka R. P. 5929, L. C. A. 2619, ia T. Pahau, nona ka erea he 5@ eka.

            8.  (Apana ewalu aole e kuai ia ana.)

            9.  Ke kuleana a pau loa o ka mea moraki iloko o ka waiwai paa a me na waiwai lewa o Auhia, i make, ke kupunawahine o Miriam Peleuli Amalu, ka mea moraki.

            WILLIAM C. ACHI.

            Mea Paa Moraki.

            HATCH & SILLIMAN.

            Na Loio o ka Mea Paa Moraki.

            Honolulu, Iune 7, 1901.

            Iune 7, 14, 21, 28.

 

HOOLAHA MAKEMAKE HOOKO MORAKI

 

MAMULI o kekahi mana kuai i hoikeia maloko o kekahi palapala moraki i hana ia mawaena o Thomas Gandall o Honolulu, Mokupuni o Oahu, o ka aoao mua, a me William C. Achi, o Honolulu, o ka aoao elua, ma ka la 30 o Dekemaba 1898 i kakau kope ia ma ka buke 1@, aoao 161, i hoolilo ia ia W. R. Castle, Malama Waiwai, a i hana ia i ka la 8 o Feberuari, 1899, kakau kope ia ma ka buke 1@7, aoao 161, a mamuli o ka uhaʻi ia ana o na kumu @@like o keia moraki, oia hoi ka uku pono ole ia o ka uku panee ame ke kumupaa i ka manawa i olelo ia, nolaila, ke hoolaha ia aku nei o ka mea nona ka aoao elua e ua moraki nei, e hooko ana oia ia mana kuai.

            A ke hoolaha kou ia aku nei, aia mahope aku o na pule ekolu mai keia la aku, alaila e hoolaha ia aku na aina i hoike ia ma ia moraki no ke kudala ana, ma ke keena kudala o Jas. F. Morgan, ma Honolulu, ma ka la 24 o Iune, 1901, hora 12 o ia la.

            Aia ma kahi o P. L. Weaver, loio o ka mea paa moraki, na olelo hoakaka no keia mea.

Hanaia i keia la 24 o Mei, 1901.

            W. R. CASTLE,

            Malama Waiwai, Mea Paa Moraki.

            Penei na aina i moraki ia, Aina helu 10, 11, 18, ame 19, Apana 5 ma Kapahulu Tract, ma Honolulu Mokupuni o Oahu, no lakou na kapuai kuea he 20,000.

(5ts.--Mei 24, 31 ame Iune 7, 14 ame 21.)

 

AINA KUAI.

 

            He 12 Apana Aina, 50x100, mai ka $300 a hiki i ka $400 no ka apana aina hookahi.  He $50 uku mua, $10 no ka mahina hookahi mahope aku me ka uku-panee ole, no ka peo e kukulu ana i hale i luna o ka aina.  Aia ma Nuuanu keia mau apana aina.  He maikai ka lepo.  E hele e ninau pono ia H. M. DOW, ma ke Keena o ka Makai Nui.

            June 7, 14, 21

 

Malia o Makemake Oe i ka

Laau Penikila

No na Moku Pauahi Na Pehu

Umi Hi Ame na Eha Apau o ka opu

He laau maikai, a maopopo ke ola hiki wawe.

HE HOOKAHI NO

LAAU PENIKILA.

Perry Davis'.

Elua ano, 25 keneka ame 50 keneta.

 

            S. KANEWANUI, Loio a he Kokua ma ke Kanawai imua o na Aha Apana a pau a imua o ka Aha Kaapuni, a he Notari no ka Lehulehu.  Ma Hanalei, Kauai, kona wahi noho.

 

Mare ma ka Puali Hoola

 

            Ma ka po Poakahi o ka pule i hala i mare ia ai kekahi mau koa o ka puali hoola (Salvation Army).  O ka makamua loa keia o ka ike ia ana o keia mea he mare mawaena o lakou mai ke kukulu ia ana o keia hana maikai ma keia kulanakauhale a hiki wale no i keia manawa.  O Miss Maude Sharpe ka inoa o ka wahine a o J. H. P. Jensen ka inoa o ke kane.  Ua mare ia laua maloko o ka Hale Y. M. C. A. i ke kihi o alanui Alakea me Hokele.

            Nui na kanaka i hele ae e ike i keia mea hou.  I ka ike ana o ke alakai o na koa o keia puali ua hoike mai oia o ka mare he mea maikai ia, aka o ka hoopakele ana i ke ola o kekahi hoa kanaka ua oi loa aku ia.  Nolaila ua malama mua ia he anaina pule mamua o ka hoomaka ana o na hana.  Iloko o keia halawai ana ua ku mai ka paa mare a haiolelo pakahi mai i ke anaina.

            I ka mare ana ua heluhelu like aku ke kane ame ka wahine i kekahi mau hoohiki e hana no laua i ka hana o keia puali e like me ko laua hana ana mamua o ko laua mare ana, a aole laua e hoolilo i ka mare i mea nana e hookaawale aku ia laua mai na hana maa mau mai.  E noho laua me ka maluhia, a pela wale aku.  Haawi ke komo a na ko lakou alakai laua i hoohui ma keia hana.

 

Ka Hale hana Bia o Honolulu Nei

 

            Ma ka Poaono o ka pule i hala i kono ia ai kekahi o na poe kakau nupepa o Honolulu nei e hele aku e nana i ka maikai ame ka maikai ole o ka bia e hana ia nei ma ka hale hana bia ma Honolulu nei.  Ua ike lakou o na mikini hana maikai loa oia wale no na mikini i lawe ia mai ma Honolulu nei no ka hana ana i keia hana.  A no keia kumu ua maikai maoli ka mia i hana ia.  O ka mea e oi loa ae ai ka maikai o keia i ko ka bia o na aina e mai oia no ka mau o ka maikai mai ka wahi hana mai a hiki i ka loaa ana i ka mea inu.  Aole pela na bia o waho mai ua lulu ia mai a hiki i Hawaii nei ua okoa ke ano o ka bia.

            E inu ana ka lehulehu inu bia o Honolulu nei i keia bia i ka la 1 o keia mahina ae.  Ua pani ia na mikini hana a hiki i ka pau ana o keia bia i hana mua ia iho nei alaila hana hou ia bia hou.

 

MAʻI BUBONICA MA HONGKONG

 

            He wahi manawa pokole wale no ka hiki ana mai o ka maʻi bubonika ma Hawaii nei neoneo ke kulanakauhale a pau na hale i ke puhi ia i ke ahi a make keia maʻi.  Ma na aina nui e like me Hongkong ma ua hiki ole ke ike ia ka wahi i noho ai o keia maʻi.  I ka manawa e loaa ai o kekahi i keia maʻi ua hoomaka koke kona ohana e huna a no ka nui o keia kulanakauhale ua hiki loa ia lakou ke huna me ka ike ole ia i kekahi manawa.  No keia hana ua noho mau ka maʻi ma keia mau kulanakauhale a he mau tausni i hala aku i ka make.  Ina i hiki ke loaa keia poe a pau a puhi ia ko lakou mau home ame na wahi i pili ia lakou e like me ko kakou iho nei me nei aole e loaa nui e like me keia, aka aole i hana ia pela.  Ke nana pono loa ia nei na iole me ka manao paa o na luna aupuni e hoopau loa aku i keia maʻi.  E hoao ana lakou ma na ano a pau loa i hiki ia lakou e pepehi aku i ka maʻi.

 

            Ua lawe ia aku o Fujihara, ke Kepani i hoopai ia no ka pepehi kanaka i Hilo, no ka noonoo hou ana i kona hihia.  Ua hoopai mua ia oia e li ia a ua maopopo loa e loaa hou ana no iala kela hoopai.

 

            I ka po Poaha nei i hoike ai ke Kula Kiekie ma Progress Hall, kihi o Alanui Papu ame Beritania.  Maikai na mea i hoike ia mai e keia mau keiki, e hoike mai ana hoi i ka hoomanawanui a me ka ike o na kumu nana lakou i aʻo i keia mau la loihi.

 

KA Nupepa Kuokoa

 

No ka Makahiki - $2.00

No Eono Mahina - 1.00

Kuiko ka Rula

Puka Ana., 1 Pule., 2 Pule., 3 Pule., 1 Mal., 2 Mal., 3 Mal., 1 Mak.

1 Iniha., $1.00, $2.00, $2.50, $3.00, $5.00, $6.75, $12.00

2 Iniha., 2.00, 2.75, 3.50, 4.00, 7.00, 9.00, 18.00

3 Iniha., 2.50, 3.50, 4.50, 5.00, 9.00, 12.00, 24.00

4 Iniha., 3.00, 4.00, 5.00, 6.00, 11.00, 13.50, 30.00

5 Iniha., 3.50, 4.75, 6.00, 7.00, 12.00, 15.00, 36.00

6 Iniha., 4.00, 5.50, 7.00, 8.00, 13.00, 16.50, 41.00

 

            O NA OLELO HOOLAHA A PAU E HOOUNAIA MAI ANA NO KA HOOLAHA MALOKO O KEIA NUPEPA, E HOOUNA PU MAI ME KA AUHAU, A I NA AOLE, AOHE NO E HOOKOMOIA.

 

O ua Dala a pau o ka Pepa nei e hoouna polo lei mai i ka HAWAIIAN GAZETTE COMPANY.

 

HOOPUKAIA E KA

HAWAIIAN GAZETTE CO.

 

Hookomoia ma ka Hale Leka o Honolulu, Pa naiaau o Hawaii, @a ke ano mea o ka Papa Elua.

A. W. PEARSON, Luna Nui

D. KANEWANUI,

            Lunahooponopono.

Honolulu, Oahu

 

POALIMA : IUNE 21, 1901.

 

            Ke noi hou aku nei no makou i na kanaka aina ma Pearl Harbor aole e kuai i ka aina no ka mea e waiwai mai ana ka aina o keia wahi i keia mua koke iho.  Ua maopopo loa ka hana ia mai o keia wahi i awa-kumoku no na mokukaua o Amerika.  E malama i ka aina.

 

            Ke manaolana nei makou e hiki  mai ana ka manawa e ike ai kakou i ka waiwai o ka hana e hana ia mai nei ma Tantalus.  Ua oki ia kekahi mau laau a e kanu ia aku ana kekahi mau laau i oi ae ka maikai i ko lakou.  O ka makemake o ke poo o keia hana oia ka hoonani ana i na kuahiwi me ma laau nani i hiki ke haawi mai ina mea pomaikai ai na kanaka e like me na hua ai.

 

            Ke makemake nei kekahi poe haole nui o Amerika e hoomau aku no i ka noho peresidena ana o Peresidena Makinale oiai ua holomua maoli no ka aina malalo o kana lawelawe ana a nui ino ka hana a na kanaka ma Amerika i keia manawa.  O ka mea maa mau nae he elua no kau pau ka noho ana o ka Peresidena.  O ka lua keia o ko MaKinale kau i noho Peresidena ai, nolaila ua hiki hou ole iaia ke noho hou, aka ua hoike ae keia poe e makemake nei e hoomau aku iaia i ko lakou makemake i ke ano o kana hookele aupuni ana ame ka holomua o ke aupuni.  Komo mai oia ua nele maoli, aka i keia manawa ua lawa na poe a pau i ka hana.  Nui ka minamina ia no kona hiki ole ke noho hou.  Ina i hiki iaia ke noho hou me nei ua puka hou no oia i keia kau koho balota ae.

 

            Mahope o ka huli ana o ke kiule imi kipe no kekahi manawa loihi ua lawe ae lakou i ka lakou hoike e hoike ana aole i loaa ia lakou kekahi mea e hooia mai ai ia lakou ua lawe io na Lunamakaainana i ke kala kipe.  He nui na mea i olelo ia no keia aka ua huli pono ia aku la ka oiaio a ua maopopo he mau olelo nupepa wale iho no ame ka poe hoonuinui o ke alanui.  Malia no paha ua lawe io no kekahi o na Lunamakaainana i keia kala kipe aka aia i hea ka mea nana e hooia mai ana ua hana ia ka hana.  Nolaila ua waiwai ole ke koho wale ana aku iloko o ka pouli.  No keia kumu ua noho malia ke Kuokoa i ka manawa e olelo ia ana keia mau olelo.  Ina i maopopo ia makou ua hana io ia no keia hana a ua loaa ka mea nana e hooia mai me nei ua hui pu aku me na nupepa haole i ka nuku ana ia lakou.  Aka aole i loaa nolaila ua nuku wale aku no makou no ka ulolohi o na hana ame ka puni kala a lakou e noke mai nei i ka ai kala.  Ke makemake hou mai nei i kau kuikawa hou no lakou i loaa hou ia $200 hou.  O ka pau mai no koe o ka waiwai o kahi Teritori o kakou a o ka nele iho no ia.

 

MAʻI KE KALO

 

            Ke maʻi mai nei ke kalo o na wahi a pau eia nae aole nae he huli o ka mea nana mea kanu e uku ia nei e ke aupuni i kekahi laau lapaau e pau ae ai o keia pilikia.  O ke kalo ka mea e oia ai o na kanaka, eia nae ke hele loa aku nei e nele.  Pii ino ka poi i keia manawa a o kakou na kanaka ke ike nei i ka pilikia.  Ina keia maʻi no ke ko me nei ua loaa mua na mea e ola ai, aka no ka mea ai a na kanaka, aohe "sanana he mauu Hilo."

            He mea kupono i na moho a ka lahui e kauoha aku i keia haole e uku ia nei he $3,000 o ka makahiki.  He mea maikai loa e nana pono mai ola i ka mea e ola ai ka mea e pono ai o na kanaka i makepono ai ke kala e uku ia nei iaia.  O Kauai ka mokupuni pilikia loa i ka hana a keia maʻi.  Ua ku a moloa na kanaka mahi kalo i ka nui o ka popo o ka ai a poho ka luhi.  I ke au mamua aole i ike ia keia pilikia nui, aka i keia manawa ke ike ia nei ka pilikia i loaa mai.  He mea kupono loa i keia haole me kona ke ma keia hana e hoike ae i ka mea e pau ai keia pilikia.

            I ka manawa i moi mai ai o Kikila Balaunu e hoonui ia ae ka uku o keia haole ua pane koke aku o Kalauokalani ua ae no lakou ina e hiki iaia ke hoopau ae i keia maʻi nana e hoomake nei ke kalo.  Oia ka pono e nana i ko kakou pomaikai, a aole o ka pomaikai wale no o na mahiko ke nana ia a na ka lehulehu e uku ka auhau.

 

HOIKE MA BAFFULO.

 

            I kekahi aku nei o keia mau la ua loaa mai ka leka i kekahi keiki haole e noho nei ma keia kulanakauhale mai kona makuakane mai e olelo mai ana iaia e hoi aku i ka home no ka mea aole oia i makemake e noho kana keiki me ka poe holona ma Hawaii nei.  Ua makaʻu ola mahope lilo kana keiki i kanaka hupo a inoino mamuli o kona noho ana ma Hawaii nei.

            O ke kumu o keia kakau ana mai ona i keia leka ua hele oia ma ka Hoikeike ma Buffalo a ua ike ola i na kanaka malaila.  He pa-u wale no ko lakou, na kane ame na wahine i aneane e nele i ka lole ame ke ano o ko lakou noho ana.  Ua nui loa kona minamina i ka noho o kana keiki me keia poe hupo.  Ua hoikeike ia aku keia mau mea i na kanaka ma Amerika i mea e hele nui ia mai ai o ka lakou hoikeike a loaa nui ke kala.  Ina lakou e hoikeike ana i ke ano maoli o Hawaii nei i keia manawa, ua like loa me ko Amerika a aole e nui ana ka poe hele mai e ike.  Aka nae o ka poe i ike maoli ia Hawaii nei i ko lakou manawa e ike ai i keia ano ua manao loa lakou pela iho la no ke ano o ka noho ana o na kanaka ma Hawaii nei.  He mau hana inoino loa keia e hoohaahaa mai ana ia kakou na Hawaii.  Ua nana ia mai kakou me he poe ai kanaka aia a poe e hele wale ana aohe lole.  He nui na haole e holo mai nei i Hawaii nei i hoike ae i ko lakou puiwa i ko lakou ike mai i na kanaka me na lole maikai a i ke kaona me na hale nani.  Ua manao loa lakou e ike mai ana i na kanaka e hele wale ana a e noho ana hoi iloko o na hale mauu.

            O kekahi kumukula i koi ia aku e holo mai e aʻo ma Honolulu nei ua hoole mai oia no kona makaʻu o ai ia e na kanaka.  Ua lohe oia he aina ai kanaka keia.  I ka hoike ia ana aku o kekahi keia o na aina naauao loa ma ke ao nei aole oia i hilinai.  Ua koi nui ia oia a hiki i kona ae ana e holo mai e nana mua.  Aole oia i haawi mai i kona ae e aʻo ma Hawaii nei.  I ke kokoke ana mai o ka moku i ka uapo ike mai la oia i na kanaka me ka lole maikai a he keonimana maoli ke nana mai.  Nui loa kona puiwa no keia mea aole oia i manao e ike ana oia i mau mea ma Honolulu nei.  I kona pae ana mai i ka aina a ike i ka nani ame ka holomua o keia kulanakauhale ua nui loa kona makemake a ae koke oia e aʻo ma keia halekula.

            Aole oia wale ka mea i manao pela aka he nui a lehulehu.  He nui na haole waiwai e makemake nei e hele mai e makaikai ma Hawaii nei aka ua makaʻu lakou i ka hele mai i na aina i hoonaauao ole ia o pepehi ia.  O keia mau hana e hanala nei ma Buffalo he mau hana ia e hoohaahaa mai ana ia kakou.  Laki loa i ka hoouna ia ana aku nei o Miss Davison ame Miss Mapuana Smith e hoike aku i keia poe aole kakou he lahui hupo, aka ua like aku ko kakou hoonaauao ia ana me ko na kula maikai o Amerika.  Na laua e hoike aku o ko kakou lole e komo nei oia na lole maikai loa i ike ia ma na wahi a pau.  Ua like ko kakou noho ana me ko na aupuni naauao.

 

MALAMA I NA KEIKI

 

            Ke manao nei makou o kekahi mea e ulu hou mai ai ka lahui oia no ka malama pono ana i na keiki.  O ka hapanui o na poe e make nei oia no na keiki liilii a na makuahine Hawaii.  I kela ame keia mahina ke oi mau nei ka make mamua o ka mea i koe iho.  Heaha la ke& kumu nui o keia poino?  O kekahi kumu nui oia no ka nana pono ole o kekahi mau makuahine i ka lakou mau keiki.  I ka wa liilii no o na keiki ua lawe ia aku i ke anu ame na wahi kupono ole i ko lakou mau kino nawaliwali a o ka maʻi mai la no ia.  Aole kii koke ia ke kauka ia manawa, aka kali ia a hiki i ka nui loa ana a hiki ole ke hoola la oia ka manawa e kahea ia aku ai o ke kauka.  Aole anei la?  Kekahi kumu oia no ka nana pono ole o na makuahine i ka lakou mau mea e ai ai.  E hoomanao lakou o ka mea a lakou e ai ai oia no ka mea e komo aku ana iloko o ka opu o ka lakou mau bebe.  Ina he maikai ole kau mau mea ai e ai ai ua komo aku ia iloko o kou waiu a komo loa aku iloko o ka opu nawaliwali o kau wahi bebe a he poino ka mea e loaa ana.  Ina no oe e inu ana i na mea inu maikai ole e loaa ana keia mau mea i na keiki.  Nolaila, e na makuahine, e nana pono i ka oukou mea e ai ai.  Aole ola wale, aka o ka hanai ia o na keiki mai ka waha mai o ka poe nui i ka wa e ai ai i ka ai.  Ina he maʻi ko kela mea nana i mama kana mea ai e ai mai ana keia keiki i kona maʻi a komo aku iloko o kona kino palupalu.  Ina aole e puka mai ana ia manawa e puka mai ana i kona wa e nui ae ai.  Ina he hano ko ka mea nana i mama kana mea ai e loaa ana keia keiki i keia maʻi i kekahi manawa o kona ola ana.  He nui na mea e hooia mai ana i keia ma Hawaii nei.  e hoao e hanai ina keiki mai na puna mai.  He emi loa ke kumukuai o na puna a ua hiki i kila ame keia ke kuai.  Mai ae wale i ka oukou mau keiki e ai i kela ame keia mea.  Nana pono loa i ka lakou mau mea e ai ai.  Aole i maopopo loa ia lakou ka mea ai maikai a ua makemake lakou e ai i kela ame keia.  Nau na ka makua e koho kana mau mea e ai ai.  O kekahi mea nui loa oia no ka hoauau ana i na keiki.  Malama loa o loaa i ke anu.

            Manao makou ina e nana pono ia keia mau mea e ulu ae ana ka oukou mau keiki me ka pilikia ole.  A i ko lakou manawa e nui ae ai mai hookuukuu wale, aka aʻo ia lakou i ka hana.  Ke hele loa aku nei kakou a lilo i lahui molowa.  O ke komo lole maikai ka mea makemake loa a na keiki opio o keia manawa.  Aia ka pono i na makua.  E aʻo ia lakou e hana mai ka manawa uuku mai a hiki i ko lakou imi ana i ka lakou.  Mai ae ia lakou e hoouiui a haalele i ka hana ka mea e pono ai.  Nui na keiki e noho wale nei aohe hana no ka makemake e hoouʻiuʻi.  I ka manawa e loaa ai o ka hana ua hana me ka maikai a hiki i ka loaa ana o kahi kala o ka hoomaka mai la no ia e hoopalaleha i ka hana a lilo i k lealea.  E nana ia lakou a e ola no auanei o Hawaii.  O na pulapula ka mea nana e hooia ka lahui nolaila e malama i ko lakou ulu ana ae.

 

            Ua hoao kekahi mau Kelemania e lawe i ke ola o ko lakou Emepera, aka ua ike ia ka lakou hana e kekahi poe.

 

E MAHI I KA AINA.

 

            Mai ka hookumuia ana o ka honua nei a hiki mai i keia wa ua ikeia keia @.  O ke kanka i h@ao e mahi i ka aina @ ka hoomanawanui ua loaa ma@ laia na mea e hooluolu ai i kona ola ana.

            Oia kanaka ua hoao iho oia e hooko i kela kanaka a ke Akua i kau ai maluna o Adamu, ke kanaka mua loa, e kauoha ana: "Me ka hou o ka lae e ai ai oe i kau."

            Ua ikeia ma Amerika ame na aina nui o Europa ame na aina kahiko ma ka Hikina o na poe i mahi i ka aina, ua loaa ia lakou ka noho'na ulakolako, a ua oleloia o na poe mahiai na kumu i paa ai ke kulana o na Aupuni nui o ka honua nei.

            He hana hanohano na na opio o kekahi aina ko lakou komo ana iloko o ka hana mahiai, aole ia he hana e hilahila ai na opio, he hana no hoi ia e hooikaika ia ai na laia me ka maikai.

            Ma na pea a pau o Hawaii nei, he hiki loa i ke keiki opio Hawaii ke lawelawe i keia hana o ka mahi ana i ka aina a loaa ke ola maikai.

            Ina e hoao ana kekahi opio Hawaii e mahi i ka aina mai keia wa aku, a hana hoi ia hana me ka hoomanawanui alaila, aole no e nele ka loaa iaia o ke kulana onipaa, kuonoono a holomua ma keia mua aku.

            I ko makou manoa, e oi aku ana ka holomua oia opio a kuonoono a nono'na kuokoa ke hiki mai i kona mau la aoo, mamua o ke kanaka opio e hoaoa ana e ake aku, a i ole, noonoo nui i na Oihana Aupuni, a i ole, hana aku paha no hai malalo o ka uku mahina.

            Ke makemake nei makou e ike aku i na opio o Hawaii nei e hoao ana e lawelawe nui i ka oihana mahi kalo, mahi uala a mahiko paha, aia la ma ua kula uliuli a lepo momona o Kona na aina lehulehu e hiki ai i na opio ke hoomaka i keia oihana i keia wa, a e loaa no ka uku makahiki maikai.

            Ina no e mahi kalo ana kekahi opio Hawaii, ina paha i elima eka kalo, a hala ka makahiki me ka hapa, ua oo ka ai; ina e loaa ana i 100 eke kalo o ka eka hookahi ma ka elau dala no ka eke, alaila, e loaa ana he $1,009 no ke oo kalo hookahi ana, ua like ia me $50 o ka mahina a oi aku no ke oo kalo mua; a mahope aku e hiki ana i kela opio ke hoolimalima aku i kanaka hana, a o ka pii aku la no ia o na loaa mai, a ina e hookele pono ia ka hana, aole e hala na makahiki he umi, a ua loaa i keia opio na dala aole e emi mai malalo o umi tausani, he kuonoono maoli, a mahope o ka loaa ana oia mau dala he oluolu wale no ka imi ana aku o ke dala, a e noho ana kela opio ma ke ano he haku nona iho a no hai aku.

            Aole anei e hiki i na opio Hawaii ke hoao i keia mea maikai a makou e hoike aku nei no ka pomaikai o na kanaka opio Hawaii ma keia hope aku?  --Mai ka nupepa "Lahui Hawaii Mai."

 

NA POE AKE OIHANA

 

            Me he la, i ko makou nana ana i keia wa, eia iloko o ka aina nei kekahi poe i hihikauia e na manao ake i na oihana Aupuni, a ua hiki mai lakou i Hawaii nei mamuli o ko lakou ike ana, aohe loaa ia lakou na hana e loaa ai ia lakou na ola maikai ma na aina e; ia lakou i hiki mai nei ma Hawaii nei, ke hoao nei lakou e loaa ia lakou na ola mamuli o na oihana o ke Aupuni, a ke hoao nei lakou ma na ano a pau e punihei ai na Hawaii a kokua aku ia lakou i mea e ko ai ko lakou mau iini.

            I ko makou hakilo ana ia lakou, ua ike loa makou me ka maopopo i keia mau mea ua kukulu ae lakou i mau Hui no lakou iho, a ua hookumu ae hoi lakou i mau nupepa e kokua ai ia lakou iho a pela wale aku.  Ke hoomanao nei makou, mamua aku o na la koho balota, ua hoolaha a hoopuka ae lakou i na olelo kue ino ia R. W. Wilikoki ma ke ano he moho Elele, a ua hana ino ae a hoopuka ae no hoi lakou i na olelo hoino o na ano a pau e kue ana i ka aoao Home Rula ame kona mau alakai; aka nae, i ka pau ana o ke kau koho balota, ua ike iho la lakou ua haule ka aoao Repubalika, ka aoao hoi a lakou i hooikaika ai a i painuu nui ai ia mau la, a ua puka hoi ka aoao Home Rula.  Nolaila, me na maka kohu ole a hoopalaimaka, ua hoao ae la lakou e komo iloko o ka poia o na poe Home Rula e alakai ai; a i ko makou ike aku i keia mau la, ke kokua ikaika loa nei lakou i ka aoao Home Rula i keia wa, aka, he mea akaka loa i na poe noonoo maikai a pau loa aole keia kokua o keia poe ake oihana, he manao kokua maoli i na Home Rula, aka, no kela manao ake oihana wale no iloko o lakou ke kumu o keia kokua ana i na Home Rula i keia wa; no ka mea, i ko lakou manao, ina e kokua i na Home Rula i keia wa, a haule ae na poe e paa nei i na oihana i keia wa, maila he ala ia e komo aku ai lakou iloko o na oihana Aupuni, a ko hoi ko lakou mau manao ake oihana.

            Ke minamina nei makou i ka puni ana o na Home Rula i keia poe ake oihana, no ka mea, aole makou e kanalua ke hoike aku i ko makou hoaloha Hawaii a ina Home Rula hoi, o ke kokua o keia poe ake oihana i na Home Rula, aole ia he mau hana kokua ana mailoko mai o ka oiaio, aka, he mau kokua wale no keia no kela mau manao ake oihana; a e hiki mai ana no ka la a na Home Rula e ike ai, a haule ko lakou aoao ma ke ano kalaiaina, e ike ana no lakou.  O na kokua ame na painuu ana a keia poe ake oihana o keia wa, e pau wale ana no ia e like me ko lakou kuemi hope ana i na kokua ana i ka aoao Repubalika, ka aoao a lakou i painuu nui ai mamua iho o ka la 6 o Novemaba i hala.

            Nolaila ia, e ka Lahui Hawaii, e nana pono i keia poe ake oihana a hookamani, o hiki mai auanei ka la a oukou e mihi ai.

            E nana aku kakou imua a e ike pu ana no kakou i ka oiaio o ka makou e kamailio n@ i keia wa.  --Mai ka Nupepa "Lahui Hawaii" mai.

 

E HELUHELU I KEIA.

 

            O Keoki Schaul, he Kelemania ano nui e noho ana ma Nu Lebanon, Amerika, kekahi o na haole heluhelu mau loa i ka nupepa Dayton Volkszeitung.  Ua ike oia maloko o keia nupepa e loaa ai na mea maikai, a i kona ike ana i ka Laau Hoola Eha a Chamberlain maloko o keia nupepa, ua hele koke oia e kuai i omole no kana wahine, ka mea i noho @oko o ka ehaeha no ewalu pule no ka eha o kona kua.  Wahi ana, "Mahope o ke kau ana ia o keia laau maluna o kaʻu wahine, ua olelo mai la ola: "Me he mea ala ua hanau hou ia au," a i ka pau ana o ka omole ua ola loa kona eha a hiki imia ke lawelawe ina hana o ka hale."  Nui loa kona hauoli a makemake oia e hoike aku i ka maikai o ka Chamberlain Pain Balm.  E loaa no keia laau ma ka Halekuai Laau o Benson, Smith & Co.

 

            Ke hana nei o Kale Wilikoki, ka mea i hoopau ia mai ka noho kakauolelo ana no ka Papa Ola, ma ke Keena o ka Luna Nui o na Hana Aupuni.

 

KASTOL

 

            O KE KASTOL ka inoa o kekahi AILA HOONAHA maikai loa i hoomakaukauia me ka maemae loa e kupon@ ai ke inu me ka pakui ole.  Ua pau pono no na meteria o ke ola iloko o keia aila.  He hiki loa i na keiki liilii ke imu me ka hakalia ole, a he oi aku ko lakou makemake i keia laau ke loaa aku, no ka like me ka hon@.

            O ka lepo paa kekahi mea nana e hooulu mai i na mea inoino ai o ke koko.  Ina e nele i ke koko maemae, aole loa e hiki i kekahi mea ke manaolana me ke ola loihi.  Oia ihe ia ne ka mea @ no ke ola kino.  O ke KASTOL ke mea nana e hookaawale i na mea paakiki a pau o ka naau.  I na e loaa kekahi lanakila i na paahana i hookumu mua ia iloko o ke kino, alaila, e ikeia auanei ka holomua o ke ola.  Pela iho ia e hoopihaia ai na mea i hoopoino ia e ka mai.  He elua ano o na omole KASTOL e kualia nei, he omole 26 keneta a he omole 50 keneta.

            Hoomakaukauia e ka Hui wale n@ o

            HOBRON DRUG CO.,

            King & Fort.

 

Na Mea Pili Haipule

 

            O ka haiolelo a George H. Hepworth kekahi haiolelo maikai.  Aia kana kumu manao ma Ioane 11:25: I mai @ o Iesu iaia owau no ke ala hou ana ame ke ola; o ka mea e manaoio mai iaʻu, ina e make ia e ola hou auanei oia.

            "He mea pohihi loa kela ola ana ma o aku.  Heaha ke kumu o ko kakou ae ana ia e ola ma keia ao no kekahi manawa pokole mamua o ko kakou hoi ana aku i kela ao ma o he mea ia i hiki ole ia makou ke hoike aku.  He nui na mea e olelo ia nei e pili ana no keia ola ana a me ke ao e hiki mai ana.  Ua kamaaina ia kakou na mea o keia ao aka o na mea o ke ao e hiki mai ana aole i maopopo.  He nui n poe i wehewehe i ko lakou mau manao e pili ana no na mea o keia ao aka noʻu iho aole wau e hoike aku i na mea i maopopo ole laʻu.  O kaʻu wale no i makemake @ ia oukou e nana mai oia na mea i maopopo.  Ua maopopo loa ia kakou aole keia o ka pau o ko kakou ola ana.  Aia no he ao hou aku ma o.  Ua hoike maopopo loa ia mai keia e ka Haku.  "Ke hoi nei au e hoomakaukau i wahi no oukou."  O kaʻu wale no e pahaohao nei heaha ia ko kakou mea i lawe mua ole ia ai i keia ao mamua o ko kakou lawe ana ia mai i keia ao i piha i na hewa.  Aka e nana ae kakou i ka hua kulina.  Ke nana iho oe i keia wahi hua uuku he ano ole kona ano a manao iho oe o ka pau iho la no ia o kona wahi waiwai.  Aka kanu aku oe i keia wahi hua kulina iloko o ka lepo a pa mai ka mehana o ka la, iho mai na paka-ua mai ka lewa mai, a mahope ike ia aku ia kekahi wahi mea kanu uliuli e kiai mai ana mai ka honua mai.  Pii ae la oia a hiki i kona nui ana a i kona hua ana mai ua lilo keia wahi hua hookahi i makua no ka lehulehu o na hua liilii e like me kona ano.  Ua oi loa ae kona waiwai.  He ola hou kei loaa iaia mamua o ka ike ana ia o kona waiwai io.

            "Pela no kakou.  I ko kakou make ana aole i pau ko kakou waiwai aka ulu hou aku kakou ma kela ao a oi papakolu aku ka waiwai lo o kela ame kela.  Iho mai ka mehana o ka la oia hoi ke aloha o ka Haku ame na kulu paka-ua o na hana maikai a hoi ianakila aku kakou ma kela ao."

 

NA POKO RIKO

 

            He ewalu haneri Poko Riko e hele mai nei no Hawaii nei i keia manawa.  He 211 wahine, 174 keiki a he 390 kane.  O kekahi keia o ka poe ola kino maikai loa i haalele aku i ko lakou aina a holo mai no Hawaii nei.  Aole lakou i like me na poe i holo mai mamua aku nei ke kapulu ino ame ka nele maoli no o ka noho ana, aka he poe maikai iki ae keia wahi a na nupepa haole o Amerika.  E hele mai ana lakou e hana ma na mahiko o Hawaii nei e like me ka poe i holo mua mai.  No ka hoike aku o ka poe i holo mua mai i ka maikai o keia aina ame ko lakou malama maikai ia ke kumu makemake nui o keia poe e haalele aku i ko lakou mau home a hele mai i Hawaii nei e hoao e hoowaiwai iki ae ia lakou.  Ua ike lakou, aole e loaa ana ia lakou ka waiwai ina e noho ma ko lakou aina nolaila ua oi aku ka maikai e hele mai e hoao i ka aina malihini a malia o loaa ae ka pomaikai.

 

            Ua kono aku o Moi Eluene o Enelani ia Lord Milner e hele mai a moe ma kona Halealii.  He kono hanohano loa keia.

            Hookahi haneri me kanahiku-kuma-mahiku kanaka i make ma Jova mamuli o kekahi oiai ikaika ame ke kahe ana mai o ka lua pele.

            Nui na poe e hookomo mai nei i ko lakou mau inoa no ka hele ana i kumukula no Manila.

            He nui na poe hanohano o Amerika e holo mai ana no Filipino no ka ike ana i na hana ame ke ano oia aina.

            Iloko o na makahiki he iwakalua i hala ua pii ae ka uku o na kanaka hana ma Nu Ioka ame ka pokole pu mai o na hora hana.

            O Joseph Torrence, he kanaka mahiai waiwai ma Amerika, mahope o kona uku ana i kona mau aie a pau loa, honi i kana wahine, ua lawe ae oia i kona ola.