Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIX, Number 34, 16 August 1901 — Page 4

Page PDF (1.66 MB)

This text was transcribed by:  Alika Olsen
This work is dedicated to:  Classmate/friend Duke Kapuniai

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

4          NUPEPA KUOKOA, AUGATE 16, 1901

 

ana ia Monk e hoola ana oia aole e hele pu me ia a hiki i ke kii ia ana o ka makai a i mua o ka aha e hoike ai oia i kona moolelo piha a me ka hana a keia Monk (i kela la aku nei ua komo hewa ka inoa o Monk i ke keiki hoonoho hua o Monkey oia hoi he keko, o kona inoa pololei loa la o Monkey).  Iaia no nae e noonoo ana i keia mau mea ua lohe aku la oia i ka leo nui o ka makuakane o Fafine i ka pane ana aku.

            "Owai oe e kena lapuwale i hele mai nei i ko'u hale nui a olelo mai he kuleana kou e hele ai e imi ia loko o ko'u hale.  Manao oe e kena lapuwale a he mana ko kela ame keia e hele wale mai ai iloko o ko'u hale e imi ai i kona kaikuahine.  Manao oe he hale malama kaikuahine keia no oukou?  E puka koke oe mai loko aku o keia hale, o loaa oe i kekahi puupuu au e poina ole ai a hiki i ka loaa ana o ko kaikuahine." 

            "Aka, he keiki wau mai ka ohana alii mai, a ma ko'u ano alii ua hiki loa ia'u ke hana e like me ko'u—" aole ipau pono aku na olelo a Monk ua ike aku ia oia i ka waiho ana aku o ua "olomana" nei i ka pepa e paa ana i kona lima a manao ae la o Monk e hele mai ana e haawi i kela puupuu ana e hoomanao ai.  Ua neenee koke aku la oia a kokoke i ka puka a hoomaka hou mai ia no i kamailio.

            "Ua maopopo loa ia'u eia iloko nei keia kaikuahine o'u a ke hoao nei olua e huna.  E hele ana wau e kii i makai a kii hou mai wau iaia.  Ina oe e keakea hou mai ia maua –," aohe i pau pono mai ka olelo ana a ua Monk nei ua ike mai la oia i ka Elemakule e hele aku ana a o kona manawa koke iho la no ia i hookaawalu ai iaia mai keia wahi mai.  I kona huli ana mai a ike i ka makuakane o Fafine e nana aku ana iaia mai ka puka aku o ka hale ua nui loa kona maka'u a hookaaulu loa aku la oia iaia me ka mama nui.  Ua huli iki mai la nae oia a wiliwili mai la i kahi puupuu ana ma ke ano hoohaehae i ka "olomana."  Ua pii loa ae la ka inaina o ka olomana nei a i iho la oia iaia iho.  "Ina e komo hou mai kela wahi kanaka iloko nei e wiliwili no wau iaia i kekahi mau puupuu ana e poina ole ai."

            No Bernice hoi keia ua nui loa kona maka'u oiai ua lohe mai la oia i ka olelo ana aku a Monk e kii ana oia i makai a e hoi hou mai ana oia me ka maikai i ka hale.  Aka ua ike pu iho la no oia ina e lohe ae ka makai i kona moolelo piha e kokua ia ana oia a hoka no kela Monk.

            I ka nalo ana aku o Monk ua komo koke mai la ka makuahine o Fafine iloko o ka lumi me ka mino aka pu ana mai.  "Ea, pehea la, ua pono aku nei no ka mamua i hana aku nei?"

            "Ae, ua pono loa ka olua, i hana aku nei.  Aole kela he kaikunane no'u.  Owau hookahi wale no ko ko'u ohana.  Aole o'u kaikunane aole hoi he kaikaina.  O kela kanaka i hele mai nei ua makemake oia e mare aku wau iaia, aka, ua hiki ole ia'u no elua kumu.  O ka mea mua aole o'u makemake iaia a me kana mau hapa.  O ka lua, ua paa mua wau i kekahi." wahi a Bernice me kona mau maka e haloiloi ana i ka waimaka oiai oia i hoopuka aku ai i kela mau huaolelo hope loa.  Ua hoomanao ae la oia i kana kane maikai a hiki ole ke paa mai i ka waimaka e hiolo ana.  I ka ike ana mai o ka makuahine i kona mau waimaka ua hoomaka aku la oia e puka i waho aka ua kahea koke aku la o Bernice iaia me ka olelo pu ana aku penei:

            "Ua hala aku la keia pilikia aka he hookahi a'u me maka'u i koe.  Ua olelo mai o Fafine ua hiki mua mai no oia ia nei.  He wahine Inia oia a ua ono oia i ko'u koko.  Ina wau e loaa ano iaia e hoao ana oia ma na ano a pau loa e pepehi ia'u no kekahi kumu nui a kona haku wahine i makemake ai.  Nolaila, e kuu mau makua maikai ke noi aku nei wau ia olua me ka haahaa loa aole e ae aku iaia e komo mai a ike ia'u."

            "Mai maka'u oe la lakou, oiai oe me maua.  E like me ko maua aloha i ka maua kaikamahine pela no ko maua aloha ia oe.  O kau mau mea e olelo mai ai oia ka maua e hooko aku ai.  Ina ua makemake ole oe e ike i keia wahine aole loa oia e ike ia oe oiai maua iloko o keia hale."

            Me keia mau olelo aloha ua puka aku la keia wahine maikai i waho a hui me kana kane, kela kane akamai ana i ka wiliwili puupuu a holo loa o Monk me ka makemake ole e komo hou mai iloko o keia hale.

            E haalele ae kakou i keia mau hoaloha o kakou, a e nana iki ae hoi kakou i ke Kakela o Ketawina ame kona poe.  E hoomaopopo iho oukou e na makamaka heluhelu ke kokoke loa mai nei ka manawa e mare ai ka Haku Opio o Ketawina hale.  He mau makahiki keia noho ana aole loa oia i lohe hou i kekahi mea mai kana wahine mai e hoike mai ana hoi eia no oia ke oia nei.  Ua pau nohoi ka hele ana mai o kela kinowailua i ke kuluaumoe e hoopahaohao iaia, a nolaila o ka hana pono wale no ana e hana ai o ka mare ana ia Silivia, a hoohauoli hou i kona noho ana.  Ua loihi keia mau makahiki o ka nalo ana o na maka aloha o kana wahine aka, aole loa i pau kona aloha iaia.  Ina no eia oia ke ola nei, a ike aku wau i kona mau maka, ua hiki loa ia'u ke haalele ia Silivia a lele aku wau iaia, wahi ana e olelo mau ai iaia iho.  Aka, ua hala ka manawa, ua loihi loa kela noho ana aole oia i ike hou iaia, a ina eia no oia ke ola nei me nei ua hoi imua mai oia a hoike mai iaia iho imua o ka haku opio.  Ua hala, ua hala loa kuu Bernice, wahi ano.  Nolaila o ka hana pono wale no a laua e hana ai o ka hele aku i Ladana e kuai ai i na lole mare o laua ame kekahi mau mea okoa ae i makemake la no keia lanui.  Nolaila ua haalele iho la laua ia Ketawina a hele aku la no ke kulanakauhale o Ladana.  I ko laua hele ana ua hoouna mua ia keia Ragi e hele mua e nana i ka wahi e noho nei keia Bernice.  Ua hele oia a aole i loihi kana hele ana ua hiki aku la oia ma kekahi wahi kokoke i keia hale a Bernice e noho nei.  Ua hiki mua no keia wahine Inia i keia wahi mamua, a ua maopopo loa iaia o ka wahi no keia o Miss Fafine.  O kana mea wale no i koe o ke kali ana ma kekahi wahi kokoke i kela wahi a ike i ka hele mai o Monk.  Ina e hiki mai ana o Monk i kela wahi alaila ua hiki loa iaia ke hooia iho i loko ona eia keia Bernice iloko o keia hale a o kona manawa koke no ia e komo ai i loko a huli i kona enemi.  O kona makemake o ka pepehi iaia a make loa, a ina no oia e @i ia mahope aku no keia hana aole ona maka'u.  Ua luahine oia, a ua aloha hoi i kona haku wahine.  Ina e make ana keia wahine alaila aole mea nana e hoopilikia mai kona haku wahine ma keia mua aku.  O keia kona makemake.  Ua ike iho la oia ina e loaa hou ana keia wahine i ka Haku Opio o Ketawina e hoopau loa ana oia i kona makemake ia Silivia a ilio hou no i keia wahine keia kanaka a laua e makemake loa nei e lilo ia Silivia.  Ua paa mai oia ma kona poli he pahi, ame keia pahi ua manao oia e lawe ae i ke ola o keia Bernice.  Aole oia i makemake e komo mua iloko o keia hale a hiki i kona ike ana ia Monk e komo mua ana.  Ua manao oia ina ola e komo mua ana iloko e ike ia na oia a o ka manawa no ia e holo mahuka ai o Bernice mai keia wahi aku.  O ka pono wale no ana e hana ai o ka noho a maopopo pono ia, komo ana no o ka manawa ia e hana ai i kana hana puuwai eleele.

            I ka hiki ana mai o Ka Haku Opio me Silivia i Ladana ua hele koke aku la ka Haku Opio me kana aikane oia hoi o Komoikaehuehu e holoholo, a no Miss Silivia ua hoomaka koke iho la oia e hele mao a maanei e imi i na mea nani apau loa e loaa ana iaia no kona ia mare.  Ua pau ka pilikia wahi ana, ua kokoke loa mai ka manawa e lilo ai oia i wahine na ka Haku Opio.  E pau ana kona noho ana aku malalo o kekahi poe, aka, e lilo ana oia ka ona o keia Kakela nani ana hoi i makemake nui ai e lilo i makuahine no keia hale.  Oiai oia e hele ana mao a maanei i keia la a Monk i hele mai ai e ike ia Bernice ua loaa aku la iaia keia wahine Inia kauwa ana, a kahea koke mai la ua luahine nei iaia.  Ua hoike mai ia ua luahine nei, ua ike oia ia Monk i ke komo ana Hoko o keia hale a e kali ana oia o ka puka mai.  Ia laua no e kali ana ua ike aku la laua i ka puka ana mai o Monk.  Ua kauoha koke aku la o Miss Silivia Monk i keia Ragi e kali malie ma keia wahi a hiki i kona hoi ana mai a holo koke aku la oia e hui me kona kaikunane.  I ka ike ana mai o Monk i kona kaikuahine ua nui loa kona puiwa.

            "Heaha aku nei hoi kau o loko o kena hale?" wahi a Silivia.

            "Heaha paha kau o Ladana nei, a heaha kau hana ma keia alanui?  I komo aku nei wau e ike ia Fafine, aka, aole oia o loko a oia ko'u mea i puka mai la, wahi a Monk.

            "Ike aku nei hoi maua ia oe e holo ana, me ka nana no i hope.  I aha, ia mai nei hoi oe?" wahi hou a Silivia.

            "Aohe, i holo paani wale mai nei no wau, ma ke ano hooikaika kino.  Heaha mai nei kau o Ladana nei i hele mai nei?"

            "Aole ka oe i maopopo ua kokoke loa i ko maua manawa e mare ia ai, a i hele mai nei maua me ka Haku Opio e kuai ina pono mare.  Ua makaukau na mea apau loa.  He pomaikai nui keia no kaua.  Maikai nohoi ka Haku Opio, ua haawi mai nei oia ia'u e hele wau e ohi e like me ko'u makemake ma kona inoa, a oia ka'u e hele nei mao a maanei e imi i na mea nani loa o Ladana nei.  Makemake wau e oi ae ka nani o ko'u lole mare i ko Bernice.  Makemake wau ma na ano apau loa e ike ia mai e ke keia ao he wahine u'i ka ka'u kane.  E. pehea aku nei o Bernice, ua paa pono ia oe?  Mai ae iki oe iaia e homo mai kou mau lima mai a pau kuu la mare."

            "Oia hoi ka'u i hele aku la iloko ala e imi ai.  Ua hemo paha hoi i kela poe nana pono ole, a o ka'u hana nui ia e huli hele nei i keia mau la.  Ua manao wale no wau eia me Fafine a oia hoi ko'u mea i komo aku nei iloko o kela hale e ninau ai, mai ku mai nei nae wau i ka puupuu a kela Palani huhu.  Ua manao loa nae wau aia no o Bernice iloko o kela hale."

            "Ua hemo!  Auwe no ka hoi ka pilikia e!  Ina e loaa ana i ka Haku Opio a ike o kana wahine keia o ka haule no ia o keia mau manao lana.  Pehea no hoi oukou i hoohemahema ai?" wahi a Silivia me ka pihoihoi nui. 

            "He makehewa ke kamailio ana, ua hema a o ka nana wale aku o kona wahi e loaa ai.  Ina oia e loaa hou ia'u e hoopaa no wau iaia ma ka wahi ana e puka hou ole ai." wahi a Monk.

            Ua koi mai la kona kaikuahine e kau like laua maluna o ke kaa, aka, ua hoole aku la ua Monk nei.  Ua hele aku la oia me ka naau i piha i ke kaumaha, e noonoo ana hoi i kana mea e hana aku ai ma keia mua aku.  No Silivia, i kona lohe ana, ua manao o Monk aia o Bernice iloko o keia hale, ua holo koke aku la oia i ka hale ana i haalele aku ai ia Ragi a hoike aku la iaia i keia mea hou.

            "Ae, ua manao mua no wau aia oia iloko o kena hale," wahi a keia luawahine me ka huki pu ana ae i kana wahi pahi i hele a oi palena ole, "e ike ana oia i ka oi o keia pahi mamua o ke kapoo ana o kela la.  E hele koke aku no wau i keia manawa a hooko aku i ka'u hana maluna ona."

            "Ae. ae, e hou aku i ka winiwini o kau pahi iloko o kona puuwai, a na'u oe e kokua aku mai keia pilikia mai.  O kona make oia wale no ko kaua makemake," wahi a Silivia i pane mai ai.

            "Ae, make, make, make loa ana oia ia'u i keia la.  Ua lawa kana mau hana hoohoka ia kaua.  E hookuu mai ia'u e hele aku imua ona i keia manawa.  I kona manawa e make ai, a i na e loaa ia'u kekahi mau pilikia e hoomanao iho oe ua hana wau no kou pomaikai e kuu haku."

            Me keia mau olelo ua haalele mai la ua wahine nei i kona haku wahine e hele ana ma kana huakai huli i na mea nani apau e loaa ana iaia o kona ia mare a hele koke aku la ua wahine Inia nei no ka hale aina o Fafine.

            I ka hala ana aku o keia kanaka lapuwale, oia hoi o Monk, ua maha iho la ka manao o na makua o Fafine ame ko Bernice pu no hoi kekahi.  Ua pau ae ia ka manao he pilikia hou aku koe.  Noho iho lakou kali o ka hele mai o kekahi poe e ai.  He hui no na kanaka i hele mai a oiai lakou e ai ana ua lohe ia aku la ke kani ana mai o ka pele.  I kona komo ana mai ua ike aku ia na makua o Fafine i kekahi luahine i kamaaina i ko laua maka, a o ka luahine nohoi keia a Bernice i olelo mai ai ia laua e nana pono loa.  Ua komo mai la ua luahine nei me kona mau maka e leha ana mao a maanei, aohe pane leo.  Ku iho ia nana mao a maanei me he lilo hae aia e hanu ana i ka meheu o kana mea i makemake ai e hopu a paa, a i ka pau ana o keia hanuhanu ana a ua Inia nei, ua nee aku la oia a ku ma ka pakaukau.  O ka makuahine o Fafine maloko mai o keia pakaukau ua ike mai la oia i keia wahine ame kona manao.  Ua hoao aku la ua Inia nei e mino aka, i palupalu mai ai ka naau o kamaaina.

            "Ua ike no hoi oe ia'u, ua kamaaina kaua mamua aku nei.  Ua hele wau a maluhiluhi, e ae mai ia'u e komo aku ma ka lumi hookipa mahope e hooluolu ai a maha alaila puka mai wau e ai," wahi ana i pane mai ai me ka maalea nui, aka, ua maopopo mua kona manao a ua hiki ole iaia ke hoopunipuni aku.  No Bernice, ua lohe mai la oia i ka leo o keia wahine, a ua aneane oia e maule i kau a mea he maka'u.  Ua ike iho la oia ina oia e loaa ana i keia wahine e lawe ia ana kona ola, oiai he enemi loa keia wahine iaia.  Ua kali mai la oia o ke komo aku o keia wahine, a o kona manawa no ia e holo ai me ka mama i loaa iaia a ku ma ka aoao o ka makai mua loa e loaa ana iaia.

            "Ina ua luhi loa oe a ua makemake oe e noho e hooluolu iki mamua o kou ai ana, he mea maikai ia oe e noho aku ma keia pakaukau a hiki i kou maha ana alaila lawe ia aku kau mea ai," wahi a ka makuahine o Fafine i olelo mai ai.

            "Aole hoi paha pela, ua makemake hoi wau e komo loa aku iloko, ma ka wahi oluolu, a hiki hoi i ko'u oluolu ana alaila hoi mai i waho nei.  Heaha hoi keia ou e paa mai nei ia'u i waho?" wahi hou ana me ka maalea.

            "Aole hiki.  Ina ua makemake ole oe e hana elike me ka'u i olelo aku nei ia oe, o ka hana maikai loa au e hana ai o ka hoi aku iwaho a hiki i kou oluolu ana alaila komo hou mai."

            "Ina pela e komo ana no wau iloko o keia lumi me kou ae ole mai," wahi a ua wahine Inia nei i olelo mai ai, me kona hoomaka pu ana aku e nee imua," akahi ka hoi ko olua huhu kumu ole hoi ia'u."

            I ka ike ana mai o ka makuahine o Fafine i ka nee ana aku o keia luahine, imua, ua lele koke ae la oia a ku ma ka puka e komo aku ai.  I ka ike ana o ua Inia nei ua paa kona alahele e komo aku ai e hana i kana hana i makemake ai e hana ua hopu koke aku la oia i keia wahine palani a hoao ae la e kula'i iaia ma kekahi aoao.  O kona makemake wale no o ke komo aku i loko o keia lumi no elima minute a o ka pau no ia o kana hana nui i makemake ai.  I keia kulai ana aku o ua Inia nei i keia wahine Palani ua u-a koke ae ia oia, a lohe mai la kana kane.  Ua holo koke mai la kana kane a iaia nohoi a hiki i ka puka ua aneane loa e komo keia wahi Inia iloko o ka lumi.  Ua wehe aku la oia i ka puka a ua ike aku la hoi ia Bernice e noho mai ana iluna o ka noho.  Iaia i hoomaka aku ai e lele imua ua paa koke mai la kona lima i ka makuakane o Fafine a huki ino ia mai la i hope.  Ua hoomaka koke iho la laua e aumeume.  Ia laua e aumeume ana ua holo aku la ka makuahine o Fafine iwaho e kahea ai i ka makai.  Aole i emo ua komo mai la kekahi keonimana, me kona mau makaaniani, me na pihi daimana.  Aole no he kiekie loa, aka, he kulana hiehie kona ke nana aku.

            "Owai o oukou ka mea i kahea ae nei i makai?" wahi ana i ninau mai ai.

            "Owau, owau," wahi a Ragi.

            "Heaha kou makemake?" wahi a ka Makai kiu, Mr. bisset.

            "Makemake wau e komo iloko o keia lumi e ike i kuu kaikamahine, aka, aole ae mai o keia mau mea ia'u e komo iloko.  Ua ike aku nei no wau i kuu kaikamahine iloko, aka, aole ae mai o keia mau mea ia'u e komo iloko.  E kokua mai oe ia'u e komo iloko." wahi a keia wahine Inia a ka maalea nui wale.

            "Owai oe, a owai ka inoa o kau kaikamahine?" wahi a ka makai kiu i pane mai ai.  "E hoike mai ia'u mamua o ko'u kokua ana aku ia oe."

            I keia manawa apau loa ua nana pono loa keia wahine Inia o ka hemahema iki ae o ka puka holo oia iloko e hooko ai i kana hana.  Ua hoao hou aku la oia e nee imua aka, ua paa koke aku la oia i ka Makai kiu.  Ua wehe koke ia ae la kona uhi maka a ike mai la ua wahine nei me ka maka'u nui i kona enemi, ka Makai kiu kaulana.  Mr. Bisset.  Ua pau koke ae la kona manao hele e ike i kana kaikamahine, o kona makemake i keia manawa o ka hookaawale koke mai iaia mai keia wahi aku.  Ua paa ia aku la nae oia e ka makai kiu.

            "Heaha hoi keia e wikiwiki nei i ka holo iwaho, a haalele i ko kaikamahine iloko nei o ka hale?  Akamai no paha oe e kena luahine lapuwale.  Ua ike mai la paha i ko enemi, a ke a'o aku nei wau ia oe mai hele hou oe ma keia wahi o ike hou no oe ia'u.  E hookaawale koke ia oe iho mai keia wahi aku."  I ka puka ana no o ua wahine nei mai loko aku o keia hale o kona holo aku la no ia me ka mama nui.  Ua ike aku la oia i kona Akua, ka makai kiu kaulana, a aole oia e hookokoke hou ana i keia wahi oiai keia wahi makai kiu e noho ana iloko.

            Ua maopopo ia oukou e na makamaka heluhelu, o ka hana nui ma ka lima o keia makai kiu o ka huli ana i ke Kinowailua hoopahaohao.  Ua huli ia ae na wahi apau, ua uhai mai oia i keia lei aloha a ka Haku Opio a hiki iloko o keia hale.  Ua kali oia me ka nana pono ana, ua ike oia i ke komo ana o Monk, ame kana mau hana a me kona holo ana iwaho.  He wahi mea keia nana e aka iki ai, ka mama o Monk i ka holo no ka maka'u i keia palani nui momona.  Ua ike oia i ke komo ana o keia wahine Inia iloko o keia lumi, a ua ike nohoi oia i ka nana ino o keia wahine a oia kona kumu i komo koke mai ai i ka manawa i kahea ia ai i makai.  I kona kii ana e huki mai i keia wahine Inia mai loko mai o ka lumi ua ike aku la oia i na helehelena nani o Bernice, a maopopo koke ae la no iaia o ka manu noho kuahiwi keia ana e huli nei.  Nolaila i kona puka ana mai ua hooniele aku la oia i keia mau Palani. 

            "Owai keia iloko?  O ke kaikamahine i'o no kela a keia wahine i komo mai nei?"

            "Ua like loa hoi oe me kela wahine i komo mai, nei, ame kela kanaka.  Heaha ko oukou kuleana ninau mai nona?" wahi a ka makuahine o Fafine.

            "Aole he wahi ninau wale aku la no hoi keia," wahi a Mr. Bisset.

            "E hele koke aku oe iwaho," wahi a ka makuahine o Fafine, ua manao loa keia wahine o kekahi keia o keia poe pupule.

            Ua puka aku la kahi makai kiu iwaho me ka mono aka ana iho i kona kipaku ia elike me Monk ame keia Ragi.  Ua hele aku la oia aka, me kona maka no i hope, i ka wahi e noho nei kana waiwai makamae.  (Aole i pau.)

 

            I KA POE KULI:  Ua haawi ae kekahi lede waiwai i hooia ia mai kona kuli ame ka halululu iloko o ke poe mamuli o ka pahu hoolohe hanalima a Dr. Nicholson he, $25,000 i kana kula kokua kuli i hiki ai ke loaa keia pomaikai i na poe kuli me ka lilo ole.  E kakau mai, THE NICHOLSON INSTITUTE, 780, Eighth Avenue, New York, USA. 

            1 Makahiki mai Iulai 1.

 

Rudolf Rasenedile

Ka U'i Nana i Kaili ka Puuwai o ke Kaikamahine-alii

 

            I kona nana ana ae aole keia manu liilii ana i lawe mai ai.  Ua hoomaka koke oia e hele e huli iloko o ka uluaau.  Huli oia mao a maanei me ke kahea mau ana, aka aole leo i pane ia mai.  Ua manao oia ua ala ae keia wahi kaikamahine i ke kakahiaka a no kona ala ole ua hele aku iloko o ka ululaau kokoke i keia wahi a ua hiamoe no ka pololi.  Ua huli oia a hiki i na hola o ka auwina la aka aole ana mea i ike.

            He elua ona manao:

O ka mua, ua hele keia kaikamahine i loko o ka ululaau a ua loaa oia i na holoholona ahiu a ua pau i ka ai ia.  O ka lua ua loaa ina koa ana i ike ai ia po a ua hoihoi hou ia i ka hale alii.  Ina ua loaa alaila e hoike ana keia kaikamahine i keia a e loaa ana oia nolaila o ka hana pono wale no iaia o ka hookaawale loa iaia mai keia wahi aku.  Ua hooholo koke iho la oia o ka hana pono wale no ana e hana ai i pakele ai kona ola o ka hookaawale loa iaia mai keia aina aku.  Ua loaa ae o Amerika i keia manawa a he mea maikai loa iaia e holo aku no Amerika maluna o ka moku mua loa e haalele mai ana ia Enelani.  Ua holo aku oia no ke awa kumoku kokoke loa mai keia ululaau aku.  Kali a hiki mai na moku e holo ana no Kelemania.  Mai Kelemania aku ua holo loa aku la oia no Amerika a malaila oia i noho ai no kekahi mau makahiki loihi.  Hoopau oia i kona manao kaili ia Flavia oiai ua ike iho la oia ua hoohoka mau ia oia mai kona hoomaka ana a hiki wale no i keia manawa.  Paapio iaia ka makuakane a noho alii, aole i loihi o ka mahuka no ia a hoopilikia hou mai iaia mahope.

            Keia no hoi o ka makuakane wale no ka ike i ka mahuka eia no ka hoi o kahi kaikamahine uuku loa hoi kekahi.  He elima no makahiki aka ua hiki loa ke hoohoka mai ia Mikela.  Kuai oia i home nona ma Amerika a noho oia malaila no kekahi manawa loihi.  E hui hou aku ana kakou me ia ma Amerika.

            No ka hale alii, ua nui loa ko lakou kaumaha.  Ua hoouna ia na koa mao a maanei aka ua hoi nele mau mai lakou.  Ua maopopo loa na Mikela keia mau hana aka aole he ike hou ia o Mikela.  Ua huli mau ia oia i kela ame keia la aka aole ona loaa iki.  E uwe mau ana o Flavia i kela ame keia la no ka laua lei aloha i hala.  E hoao mau ana o Rudfolf e huli aku i kana kaikamahine aloha i kela ame keia la aka aole oia i loaa iki.  No ke kupunawahine, iloko o kona nawaliwali ua lohe aku la oia i ka nalowale ana o kana moopuna a o keia kekahi kumu ikaika loa o kona ma'i a hiki wale no i kona haalele ana mai i keia oia ana.  Ua nui ke kaumaha o ka ohana alii.  He mau makahiki mahope mai ua hiki mai ka poe Roma a ua kaua ia o Enelani holookoa, a lilo malalo o ka lakou lawelawe ana.  Ua make ka Moi Rudolf ma keia kaua oiai oia e paio ana no ka pomaikai o kona aina.  I ka ike ana o Flavia ua make kana kane aloha ua nui loa kona kaumaha a moe oia i ka ma'i a hiki wale no i kona haalele ana mai i keia ola ana.  Ua koe hookahi ka kakou lei aloha iloko o ka lima o na malihini, ame keia Mikela puuwai eleele.  Mai keia manawa aku no keia lei aloha i kapa ia hoi e kona mau makua hookama o Birdie, oia hoi he manu liilii, nona keia moolelo mai keia manawa aku.  Ua kapa ia oia o Birdie no ka mea ua olelo ia kona makuakane hookama he wahi manu liilii keia i loaa aku iaia iloko o ka ululaau.

            Mahope o ka lilo ana o ka Aina malalo o ka lawelawe ana a keia poe Roma ua nui mau ka haunaele.  Ua akoakoa hou na Pelekane a malalo o ke alakai ana a Alekanekero I, ua lanakila lakou a lilo hou ko lakou aina ia lakou malalo o ka noho alii ana a ka Moi hookahi.  Mai keia manawa mai i ulu mai ai na ohana alii a loaa na hale nani ma Enelani i ike ole ia mamua aku.  Ua ulu ae ka aina a holomua maoli no ka noho ana.

            O kekahi mea ano nui lao i keia manawa oia no ka lohe nui ia mai o ka waiwai o Amerika, a he nui na Pelekane i haalele i ko lakou aina hanau a holo mai no Amerika e imi i ka waiwai ma Amerika.  Mawaena o keia poe i holo mai o ka kakou Birdie me kona mau makua hookama kekahi i haalele aku i ko lakou home ma Enelani a holo mai no Amerika e imi waiwai.

            Ua holo loa lakou a noho ma Kapalakiko.  No kekahi mau makahiki loihi ko lakou noho ana malaila, ua hoonaauao maikai la keia wahi kaikamahine, i ike ole he pua alii oia no Enelani.  Ua lilo oia i punahele ma Kapalakiko.  Ua nui ka waiwai i loaa i kona mau makua.  I ka piha ana o kona mau makahiki i ka Umi kumamaha ua loohia kona makuahine i kekahi ma'i a haule aku la oia.  Mahope mai ua imihala ia kona makuakane no kekahi hana kalaima, a i mea e pakele ai mai ke kanawai mai ua holo laua i kuahiwi no kekahi mau pule ko laua auwana hele ana i ke kuahiwi a hiki wale no i ko laua hiki ana kekahi wahi eli lanahu ame ke gula.  Ua kuai koke kona makuakane i kekahi o keia mau lua eli gula a hoomaka e kukulu i wahi hale maikai no laua mai loko mai o na laau.

            Ua hoolilo oia i kona inoa a ma keia hope aku o Mr. Abota kona inoa.  Ua hoouna aku o Abota i kekahi o kana mau kanaka hana e hele i ke kulanakauhale kokoke i keia wahi e kuai ai i kekahi mau lako hale, a ua lawe ia mai me ka nui o ka hana ame ka nui o ke dala, aka, he mea ole ia ia Mr. Abota oiai ua nui kana dala.  I ka hiki ana mai o keia mau mea apau loa ua maikai maoli ko laua hale ke nana aku a ua kapa mai na kanaka o keia wahi ia Mr. Abota, ko lakou Kiaaina.  Ua noho iho ka kakou Birdie me kona makuakane iloko o keia wahi mehameha.

            He poe kanaka hupo wale no ka hapanui o na kanaka e noho kokoke mai ana i keia home kuahiwe o laua.  Ua paa ia keia lei aloha mai kona mau hoa'loha mai ma Kapalakiko, a ua ike ole hoi oia ua hala aku ma kela aoao aole o kona makuahine hookama wale aka, o kona mama aloha, kona papa, ame kona tutu.  Ua poina loa lakou iaia i keia manawa oiai ua loihi kona noho ana me keia makua kane hookama ona, a ua kapa aku hoi oia iaia o kona makuakane ponoi.

            Ua hoouna mau aku kaia makuakane hookama ona i buke na laua a e ike mau ana laua ina mea hou a pau e hana ia ana ma Kapalakiko.  Ua a'o aku keia makuakane i kana kaikamahine i kahi ike i loaa iaia, oiai he kanaka oia ua hoonaauo maikai ia.  I kinohi ua uluhua keia kaikamahine i kanoho hookahi iloko o ka ululaau.  Aka mahope mai ua maa oia a poina na mea apau.  Ua kapa mai kona makuakane iaia o Virgie i keia manawa, oia hoi ka inoa o kana wahine i haalele mai ia laua, a ka makuahine hoi nana i malama o Birdie mai kona wa liilii mai.  Nolaila ua pau loa kona kapa ia ana o "Virgie, e kuu kaikamahine aloha, ua hiki ole ia'u ke ola loihi mai keia manawa aku." wahi a kona makuakane i pane mai ai.

            "Papa!"

            "Aole wau i hoike mua aku ia oe, no ka mea ua makemake ole wau e hoehaeha aku i kou noonoo, aka, ua, loaa ia wau i kekahi ma'i e ai nei i ko'u ola.  O keia kunu, keia ma'i ikaika, he mau mea ia e kaili ae ana i ko'u ola.  O ka'u mea nui wale no e noonoo nei o kou noho ana ma keia mua aku i ko'u manawa e haalele mai ai ia oe."

            Ua piha na makahiki o kona makuakane hookama, ana hoi i kapa aku ai iaia he makuakane nona, oiai aole ona hoomaopopo i kona mau makua i keia manawa, i ke kanaono.  Ua manao loa no keia wahi kaikamahine o kona makuakane i'o no keia, a ua aloha hoi iaia.  He oiaio na keia kanaka i hoopakele iaia mai loko mai o ka waha o na holoholona ahiu o ka ululaau, a ua malama keia kanaka iaia me he mea la o kana kaikamahine ponoi no keia.

            Ua loihi ko laua noho ana ma keia wahi pee o laua, a e hele mau ana hoi kona makuakane e nana i kana lua eli lanahu ame gula.  Ilaila oia e noho mau ai a hiki i ka pau ana o kana mau hana i makemake nui ai e hana alaila oia hoi mai.  I keia ahiahi ua hoi mai la oia me ka nawaliwali nui.  Aole keia o ka hoomaka ana o kona ma'i aka, ua loihi kona ma'i ana me ka ike ole mai o kana kaikamahine.  E hele mau ana no oia e nana i keia lua eli lanahu ona, o kona makemake o ka nui o ka waiwai e hiki ai iaia ke waiho iho no kana kaikamahine aloha, ka mea hookahi hoi i koe mai me ia ma keia ola ana.  I keia ahiahi ua ike iho la oia ua kokoke loa mai kona mau la hope, a nolaila ua kahea aku la oia i kana kaikamahine a hoike aku la i keia mea iaia.

            Ua ulu ae keia kaikamahine mai kahi kaikamahine uuku ana i ike ai iloko o ka ululaau a hiki i kona lilo ana i kaikamahine nui ka oi kelakela hoi o ka u'i ana i ike ai mai kona hanau ia ana a hiki wale no i keia la.  Ua hanai ia keia kaikamahine ma keia home kuahiwi o laua no eono makahiki, a ua piha ka iwakalua o kona mau makahiki i keia manawa.  O ka noho paha hoi kekahi i kuahiwi, oia kona mea i u'i loa ia.  Mohaha maikai kona mau helehelena ke nana aku, o na helehelena okoa no o Flavia a kona makuahine hoi a laua i ike ole ai.  Ina e ola ana kona mau makua a ike mai i keia kaikamahine aole ana e nele ko laua maopopo mai o ka laua kaikamahine ponoi no keia, oiai o na helehelena no o ka makuahine apau loa, koe wale no ua oi ae ko ia nei u'i i ko ka makuahine.

            E noho ana oia e hana lihilihi i ka manawa a kona makuakane i pane aku ai iaia, a huli ae la oia a nana i kona makuakane me ka helehelena kaumaha.

            "Ua kaumaha loa wai i kou ano nawaliwali mai e papa, a ke manao nei wau e loaa koke ana ia oe ka oluolu." wahi ana i pane aku ai me kona leo waipahe.

            "Aole wau e maikai hou ana, e kuu lei aloha, o ko'u mau la hope loa keia, a ina owau wale no ko keia wahi me nei ua hauoli loa wau ke moe aku ko'u kino i ka lua kupapau. 
Aka ooe wale no ka mea nana e paa mai nei i kou ola."

            I ka lohe ana aku o Virgie i keia o lele a kona makuakane, ua haalele koke iho oia i kana hana, a hele aku ia ma ka wahi a kona makuakane e noho ana.  Kukuli iho la oia ma ka aoao o ka noho o kona makuakane, a honi aku la iaia me ka olelo ana aku."  E papa!  E hoopau oe i kou olelo ana pela.  Aole loa e hiki ia oe ke hele aku ma kela ao a haalele hookahi mai oe ia'u ma keia ao.  Heaha la ka'u mea e hana ai ina oe e haalele mai ana ia'u.  E hoi hou kaua i ke kulanakauhale o Kapalakiko, a malaila kaua e noho ai a imi aku i ola nou.  E hoi kaua i ka home a kakou i noho ai me kuu mama."

            "Hoi hou i ka home?  Aole loa pela e kuu milimili.  Ua haalele aku kaua i ka home mamuli o na hana imihala a kela Mikela, a he la no kona e ike ai i ke ino o kana hana i hana mai ai.  Aole loa e hiki ia kaua ke hoi hou ilaila oiai oia e ola ana.  O keia ko kaua home, a maanei kaua e noho ai a hiki mai ka make."

            "Papa!" wahi a kana kaikamahine i uwe aku ai.  "Ina ua maka'u oe i ka hoi hou aku i Kapalakiko oiai o Mikela e ola ana, ua pono loa e hoouna aku kaua i kauka e hele mai e lapaau ia oe.  Ua nui ka kaua kala i keia manawa, a ua hiki loa ke kauoha aku i kauka e hele mai e lapaau ia oe.  Ina kaua e hoohemahema ana a hala aku oe ma kela aoao, heaha ana la ka'u mea e hana ai?"

            "My darling, oia ka'u mea e makemake nei e kamailio aku ia oe.  Ua hiki ole i ka ike o kekahi kauka akamai loa ke paa mai i ko'u ola, oiai ua ike wau ua kokoke loa mai ko'u mau la hope.  E ola ana paha wau he mau mahina, he mau pule wale no paha.  Ua hiki hou ole ia'u ke hele aku e nana i ka'u hana.  Ua maopopo nae ia'u e loaa ana ia'u kekahi mau wahi kenikeni e pono ai kou noho ana ma keia mua aku.  E kuai aku ana wau i keia lua eli gula i ka mea mua loa e hele mai ana e kuai."

            "E papa, aole o ke kala ka'u mea nui, aka, o kou ola wale no.  Heaha ka waiwai oia kala ina oe e haalele mai ana ia'u, pehea wau e hiki ai ke noho hookahi aku i keia wahi me keia poe?"

            "E kuu Virgie, he mea hiki ole ke hoola ia wau.  Ina wau i manao e hiki ana ke hana ia ia hana me nei ua kauoha koke wau i kauka e hele mai e hana ia'u.  Ua maopopo loa aohe hiki, a o ka'u mea wale no e noonoo nui nei o kou wahi e hele ai mahope o ko'u make ana.  Ua nui ke kala ia kaua i keia manawa a aohe au mea e maka'u ai.  Aole loa oe e hele wale aohe ai i na la apau o kou ola ana.  Pehea kou manao ina wau e kakau aku ia Lolena Banakalopa o Nu Ioka, ka'u aikane maikai loa e malama ia oe i ko'u make ana?"

            "O papa!" wahi a Virgie i uwe aku ai me ka lele ana aku e puili i ka a-i o kona makuakane.  "He mau olelo kena au e hoehaeha ana i ko'u puuwai."

(Nana ma ka Aoao @)

 

HOOLAHA KUMAU.

 

Ka Hui Banako hoahu Malama Dala o Hawaii

[KAUPALEMAIA]

 

Huina i hoahuia.......................$250,000.00

Peresidena..........................Kikila Baren@

Hope Peresidena..............W. P. Robikano

Puuku..............................W. G. Cooper

 

Keena Hana Nui:

Alanui Papu, kokoke i Alanui Kalepa

Keena Lala ma Hilo, Hawaii

E LAWELAWE ANA I KA

Oihana Banako Hoahu Dala ma Honolulu ame Hilo

 

            E laweia mai no na huina hoaha ma ka haawiia o na ukupanee no na hoaha makahiki ma ka huina o 4 1/2 pa -keneta no ka makahiki.  E loaa no na Rula a me na hooponopono ana ke ninau ao ma ke Keena Hoahu.

2@@3-1yr.

 

DR. L. F. ALVAREZ.

            Keena Oihana a Wahi Noho.  Helu 16 ame 20, Alanui Emma.

            Na Hora Hana:            8 a 10 a. m.

                                                3 a 5  p.m.

                                                7 a 8  p.m.

Telepona White 211.                                       2793-1yr

 

Dr. T. Mitamura

            Keena Oihana 534, Alanui Nuuanu, Telepona 152.  Pahu Leta 842.  Wahi noho, 524, Alanui Nuuanu

            Na hora keena: 8-10 a. m., 6-8 p.m.

 

KAKELA ME KUKE

(Kaupalenaia.)

Poe Kalepa ma ke Komisina

A HE

Poe Lawelawe Kopaa.

AGENA.

LEWERS & COOKE, Ltd.

(LUI & KUKE, Kupalenaia.)

Na mea Hookomo mai a Kuai i na

Lako Kukulu Hale

o kela ame keia ano.

Malaila e loaa ai na mea malalo iho:

NA PAPA N. W., NA PAPA HOLE, PILI HALE, NA PUKA, NA OLEPELEPE, AME NA PONO PUKA ANIANI, NA KUI, AME NA MEA PILI I KA OIHANA KAMANA, NA PONO PENA.

NA PENA LIKE OLE, AME NA HULU PENA, NA ANIANI, NA PEPA HALE, PALE PUKA ANIANI, MOENA, ETC.

 

O na kuaoha pono hale apau loa e @ hiki ma, ana ia makou e hoo@ koke ia no me ka eleu ame @ KUMU KUAI HAAHAA LOA @

LEWERS & COOKE