Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIX, Number 34, 16 August 1901 — Page 3

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

NUPEPA KUOKOA, AUGATE 16, 1901

 

NA HUNAHUNA MEA HOU.

 

  Ke nana pono nei o Jared Kamika, he haole ike, i ke kumu e make nui nei o na moa i ka puupuu liilii ma ko lakou mau nuku.  E imi ana oia i mea e pau ai keia pilikia.

 

  Ka paa hou ka Telepona o ka hui Telepona i poino iho nei i ke ahi.  Aohe no nae he maikai loa o ka han hou ia ana, aohe lohe pono la o kekahi mau wahi.

 

  Ke wawahi ia nei na hale kuai liilii ma ke kihi o Beretania me Papu no ka hoomakaukau ana i ke kahua e kukulu ia mai ai ka hale kuai hou o N. S. Sachs.

 

  I ka la 27 o Augate e kau pu aku ai ka Loio Kuhina Dole me ka Lunakanawai Kiekie Frear maluna o ka moku hookahi no Kapalakiko.  E hele hoomaha ana laua no kekahi manawa.

 

  I ka lapule i hala ua pii ke kai w waho o na hale auau.  Ua hoike mai ka poe noho mai ilaila aole lakou i ike i ka nui elike me ko keia la.  Maka’u ka poe ike ole i ka au i ka hale eauau.

 

  I ke kai nui ana iho nei ua pii ae kekahi mau amaama a komo iloko o na loko liilii ma Kapiolani Paka.  O ka hana ia a na kanaka o keia wahi o ke kamakoi i kela mau i’a.  Ola ka noho ana.       @

 

  E hoao ia ana e haawi i kekahi hana keaka ma ka Opiuma i ka po o ka la apopo, a e hoohele ae malaila e nana ai.  Ina e holomua ana e ike la ana kekahi mau hana akamai mai kekahi mau kanaka opio akamai loa mai.

 

MAI HILO MAI.

  O G. P. Kamauoha ko Kona hope ma kai nui i keia wa.  O ka pono ia.

 

  E hoomaka hou ana na kula aupuni o na Kona iloko ae nei o Augate.

 

  Ua lohe ia mai ua kuai o Kale A@hi i kona mau mahele iloko o na aina kanu ko o Kalahiki me Hookena.

 

  Ua haule ka hoopii kue a Lucy Peabody i na hoa aina hoolimalima o Kiilae.

 

  O ka hana nui a na wahine o Hookena o ka ulana papale lauhala i mea e loaa mai ai ke eke palaoa; he elua papale hookahi eke palaoa.  Ola.

 

  Ke kukulu ia nei he hale pule katolika mauka o Honaunau.  Ua paa ka hale halawai o ka Hoomana o na La Hope mauka o Kealia.

 

  Ua lohe ia ua haawi ae o Edward Kekoa he hookahi eka aina e waiho nei ma Kealia no ka Hoomana Hoole Pope, no ke kukulu ana i hale pule.

  Ke haule nui mai nei na pakaua eloelo o Kulanihakoi i keia mau la, a hauoli mau ka manao o na keiki mahiai o ua aina Kupulau o Kona i ka lai.

 

  Elua mau Porto Riko i hakaka ae makai o Waiakea i ka Poakahi nei a ua oki aku kekahi i ka lim o kekahi me ka pahi.  Eia ka mea hou pahi ke paa nei ma Uwahi Pouli.

 

  Ua mahuka aku mai ka halepaahao o Hilo nei ma ka po Poakolu nei, o Ioba, he kanaka no Puna, i loohia me na alina o ka ma’i hookaawale a ua nalowale.  E manao ia ana e lawe no Honolulu pala mimo e iholanae.

 

  Ua malama ae ka Ahahui Paio ka Haku o Kauakanilehua i ka lakou puina hoomanao no ka piha ana o ka eono mahina o ko lakou ku ana ma ka Poaono i hala.  Ua kono aku lakou i ka ahahui imi naauao Kealaonapua e hui pu mai me kakou iloko o na hoomanao ana no ia la.  Mawaho o lakou na mea hanohano J. T. Brown me kana wahine, W. B. Nailima, J. Ewaliko Mea kakau o ka Elele, Mr. J. Mahoe a me kakahi poe e ae a makena wale.  Maikai a nani na mea apau.

 

Pau ke Kala a na Iapana.

Haule ino ka lakou Lio Heihei ia Molly Conners.

  No kekahi manawa i hala ae nei ua loaa i na kepani ma Waialua kekahi lio holo loa, a o ka lakou kaena mau aohe lio nana e kaili ae ka hae o ka lanakila mai ko lakou lio mai. Ua makaukau lakou e pili i ka lakou mau wahi kenikeni apau loa mahope o keia lio helu ekahi o lakou.

  I ka Poaono i hala ua hooheihei la keia lio holo loa o na kepani me kekahi lio o Lui Warren.  He eha haneri kala ka pili.  Ua hele mai na kepani me na eke kala no ka hoihoi ana aku i na kala he nui e loaa ana ia lakou mai keia heihei mai.  Ua maopopo loa la lakou aohe lio e hiki ke holo a oi aku mamua o ko lakou lio holo loa.  I ka hiki ana i ka manawa o ka heihei ua nui ko lakou uaua mao a maanei, e pai ana i ko lakou lio.  Aka aole i loihi keia uaua ana a lakou no ka mea i ka hoomaka ana no o ka heihei ua haalele ia keia lio holo loa o lakou i hope a i ko komo ana mai, o ka lio wale no o Lui Warren kei komo mai a i hope loa ka lio holo o na kenapi.  Ua maopopo ole na kepani i ke kumu o keia haule ino ana o ko lakou lio holo loa a me ka hoi nele ana o ka lakou mau eke kala, aka o ka poe i hele i na heihei o ka la 11 o Iune ma Kapiolani ua ike lakou aole keia he lio okoa aku aka o kekahi no keia o na lio heihei holo loa ma Hawaii nei, oia hoi o Molly Conners.  Ina i ike na Iapa na he lio heihei kaulana ka lio i hooheihei ia me ko lakou lio me nei ua maopopo lakou i ke kumu o keia haule ino ana o ko lakou lio holo loa.  Ua pau ke kala a lakou, a pau pu me ko lakou ma @ o ka lio holo loa ko lakou ma Hawaii nei a puni.  Kani ka aka a Lui Warren ame ka poe i kakoo i kona lio.

 

KAULANA A PUNI KE AO NEI.

  Ua kaulana a puni ke ao nei ka laau Korela, Umii ame @ a Chamberlain no ka ikaika i ka hoola.  Aole loa e nele ke ole i keia laau a he maikai ke @ aku.  E loaa no keia laau ma na Hale Kuai @ apau loa, o @ Co, na Agena ne Hawaii nei.

 

NA MA’I LEPERA NO MOLOKAI.

He ku i ka Manaonao ke ike aku i Ko Lakou Haalele mai i Ka Ohana.

A Hoi aku i ka Lua Kupapau Kanu Ola ma Molokai.

  O kekahi o na kaawale kaumaha loa ana mawaena o na ohana o kakou nei ola no ka mawana e lawe ia aku ai kekahi ohana no ka ma’i hookaawale ohana no Molokai.  O kona hele ana aku nolaila ua like no ia me kona hoi aha aku i ka luakupapau, oiai ua maopopo ole ka manawa e ike hou aku ai iaia, o kona wahi ia e noho ai a hiki i ke kii ana mai o ka make e lawe aku iaia i ke ao maha mao.  Aka, ua hana ia keia hana no ka pomaikai o ka lahui, no ka pono o ka ohana i loaa ole i keia haawina, ame ka hoopau ana ai i keia ma’i nana e lawe nui nei keia lahui i ka make.

  Ma ka Poakahi o ka pule i hala i ka holo ana aku o ka Lehua me umikumamakolu o kekahi o kakou i loaa i keia haawina, ua kaumaha ka naau o ka poe e nana aku ana i ko lakou lawe ia aku.  Ua lawe ia mai lakou a hiki i ka uapo maluna o kekahi kaa i pani ia a paa, me ka manao o ka Papa Ola oia ka mea maikai loa a lakou e hana ai i ole ai e nui ino ka ohana ame kekahi poe e hele mai e nana wale mai no, aka, mamaua o ka hiki ana mai o keia kaa i ka uapo ua piha mua ka uapo i na kanaka i hele ae e ike i keia mau makamaka o lakou mamua o ko lakou lawe ia ana aku ma keia huakai hoi ole mai a lakou.  Ua piha ka uapo i ka ohana me na wahi puolo liilii e hoike ana i ko lakou aloha hope loa no keia mau kino uhane i komo aku iloko o ka ehaeha.  I ko lakou kau ana iluna o ka waapa a hoe ia aku no ka moku ua lohe ia aku la na leo uwe i ku maoli no i ke aloha ame ka manaonao ke hoolohe aku.  Nee malie aku ia ka waapa a pii ae la na leo uwe.  Ea, aloha na makamaka i hookaawale ia aku. Aole i like ka inoino o ke kahua ma’i e like me ka kekahi poe e manao nei, aka, o kela ike hou ole i ka ohana oia wale no ka mea nana e hoehaeha mai i ka naau.

  He nui na ma’i i hoao e holomahuka mai ka mana mai o ke aupuni a hoi aku i na kuahiwi.  Kekahi hoi ua holo pee aku i loko o ka huna ana a ka ohana.  He mau hana maikai ole keia oiai, aole o kolakou ole wale ka lakou e hoo pilikia ana aka o ke ola o ka ohana e malama mai ana ia lakou. O ko lakou noho huikau ana me ka ohana he mau mea ia e hoolaha ana i ka ma’i a poino mau no ka lahui holookoa mamuli o keia ma’i.  O ka pono e hooko i ka manao o ke kanawai i hana ia e na makua aloha i kalahui, a hoi aku i ka home i hoomakaukau ia.  He kaumaha no, he ehaeha no, aka, he hana koa ia o ka haawi ana i kou ola hookahi no ka pomaikai o ka lahui ame ka hoopau ana ae i keia ma’i nana e luku nei ka lahui.  Ke emi liilii aku nei kona ikaika i kela ame keia makahiki a ina e kokua like ana na ma’i i ka poe ola ma ka hookaawale ana ia lakou, e hiki mai ana ka manawa e pau loa ai keia ma’i. 

 

E PANI IA NA@ HALE KUAI.

Ke Hooikaika nei na Wahine no ka Pono o ka Poe Hana.

Makemake e Paa na Hale Kuai apau loa i ka Hora Ekahi o ka Poaono.

  O kekahi hana maikai loa e hana ia nei oia no ka hooikaika ana o na wahine e pani ia na hale kuai apau loa i ka hora ekahi, a i ole mamua mai o keia hora i ka Poaono o kela ame keia pule.  Ua hele aku kekahi mau wahine me Mrs. H. C. Balaunu ko lakou alakai e hui me ke poo o na hale hana nui a pau loa o keia kulanakauhale a noi aku i ko lakou oluolu e ae mai e pani ia ko lakou hale kuai i kela mad keia Poaono ia ka hora ekahi.  Ua ae mai ka hapanui o lakou, aka, o ko lakou makemake o ka pani like o na hale kuai apau loa aole hoi e pani kekahi a koe no keka mau hale kuai e hana ana i ka lakou hana.  Nolaila ua ike iho ia keia poe wahine maikai o ka pono wale no o keia hana a lakou i makemake nui a i e hana ia a lakou i makemake nui ai e hana ia o ko lakou hooikaika like ina hale kuai apau loa e pani like i ko lakou mau hale kuai i kela hora i olelo ia maluna ae ia.  Ua hiki aku lakou ma kela ame keia hale kuai nui o ke kulanakauhale a ua ae like mai lakou e pani i ko lakou mau hale kuai like ole i kela hora ina nae e hana like ana me na hale kuai like a pau loa o keiakulanakauhale i keia hana i keia manawa hookahi.

  Ina e holomua ana keia hana, a ua maopopo loa nohoi ka holomua i keia manawa e pomaikai ana na keiki kane ame na kaikamahine nohoi e hana nei ma na hale kuai.  I keia manawa o ka hana iho la no ia a hiki i ka hora umi o ka po Poaono alaila pau ae la kahi hana i ka hoi ana aku hiki i kauhale i ka hora umikumamakahi.  Ua loihi loa keia manawa hana a ua kupono ole hoi no na keiki opiopio.  Aohe pilikia loa o ka poe aoo oiai ua ikaika ko lakou mau lala apau loa a ua hiki ia lakou ke hana, aka no na keiki opio, a oi loa aku no nae na kaikamahine opio, ua nui loa keia mau hora hana e ku ai a po ka la a aneane eao ka po.

  Ua hauoli loa kekahi o na hale hana nui o keia kualanakauhale i ka hiki ana aku o keia mau wahine a kakau mai oia he leka ia lakou e hoike mai ana na nui loa kona makemake e ike e hana ia ana keia hana.  Ua hoike pu mai no hoi oiai i ka ninau ana ia o kekahi haole kaulana ma Kanada, i ke kumu i holomua loa ai kona hale kuai ua hoike mai oia o ka pani i na hora maikai o ka ia, a haawi i wa hoomaha no na keiki hana oia kekahi mea nana i kokua ke kulana holomua o kona hale kuai.  Ua pani oia i kona hale kuai mamua o ka pani ana o kekahi mau hale kuai, a ua oi aku ka manawa hoomaha i loaa i kona mau keiki hana mamua o ka manawa hoomaha i loaa i kekahi mau hale hana like me kona. I ka hele ana mai o kona mau keiki i ka hana i ke kakahiaka ua oi ae ko lakou hoihoi i ka hana mamua o na keiki o keia mau hui okoa i loaa ole ia lakou ka manawa e hoomaha ai e like me kona mau keiki.  No laila aole o na keike hana wale ke pomaikai ana ma keia hana aka o na hale kuai no kekahi e loaa ana na pomaikai ma ka ikaika hana e loaa ana i kona mau keiki hana. 

  I ka la apopo e manao ia nei e hoomaka ai na hale kuai i ke pani ana i ka hora ekahi.

 

MA KE KAHUA KINIPOPO.

Nui na hui Kinipopo o keia mau la.

Lanakila na Makai maluna o na koa i ka Poaono i Hala.

  He mau makahiki loihi ka make ana o ke Kinipopo ma Honolulu nei, no kekahi mau kumu ano nui, a i keia manawa ke hoomaka hou mai nei.  O ka kakou hana maikai o ka nana pono i na hana ino e pau ai ka makemake ana ia o keia paanei maikai.  Mawaena o na paani lealea apau loa o ke ao nei o waho, ua hiki ole i kekahi ano paani e a e ke hoohalike mai me ke kinipopo.  Ma ke kinipopo ua kaawale ka wahi o kela ame keia, a e hoike ana oia i kona ike i ka manawa e lele mai ai o ka popo ma kona wahi a me ka manawa ana e hele ai e hili i ka popo. Ina aole oia i lawa e ike ia ana e na kanaka, ina ua lawa oia e ike ia ana, a nolaila e hooikaika ana kela ame keia e hana i ka hana me ke akamai apau i loaa iaia o ike i mai kona hupo.

  Ma ka kahua kinipopo o Makiki i hookuku ai na Makai me na Koa ma keia paani maikai.  Ua haule ka Maile Ilima i na koa, a ua haule mua hoi na Makai i ka Maile Ilima, nolaila ua manao loa na Koa na lakou ka lanakila o ka la.  I ka hoomaka an iho nae ka hana ua paani lealea ia ua mau Koa nei e na kiai o ka maluhia.  Ua hoi aku lakou e hoike i ko lakou mau hnoa i hele ole mai ma ke kahua kaua i ko lakou haule ino ana i na enemi, a ua auhee aku lakou me ka mama no ko lakou mau wahi i hele mai ai.  Ua loaa i na Makai he 18 aipuni a he 7 wale no i loaa i na makai.  I keia manawa ua like ka Maile Ilima, na Makai ame na Koa he hookahi like a lakou paani ana i lanakila.

  No kekahi manwa i hala ae nei ka kuee ana o na keiki o ke Kapikala me na keiki o ka Hale aupuni, a i ka la apopo, Poaono, e hookuku ia ai na ai a laua.  Kolelo nei na keiki o ke Kapikala na lakou ka lanakila ke olelo mai nei hoi na keiki o ka hale aupuni e noho malie o hoopai ia no ka hoowahwaha i ka aha.  Aole i maopopo ko lakou kahua kaua aka i Makiki ana a i ole i ka Punahou.  E hele nui ae e ike i keia la nui.

  Ua puiwa na keiki o ko makou hale hana nei i ka loaa ana mai o kekahi palapala kukala kaua mai ka Nupepa Bulletina mai e hui aku me lakou ma ke kahua kinipopo a o ka hui e haule ana e hanai i ka opu o ka poe i lanakila No keia kukala kaua ua ae aku nei makou, a ke hoomakaukau nei hoi makou ia makou iho i ole e lilo na puaa momona a makou i ka hanai ana i na keiki o ka Bulletina.  Aohe no i maopopo ko makou kahua kaua aka, e hoao ana makou e loaa ke kahua kinipopo o na keiki o Punahou a i ole ia e paani ana paha makou ma ke kahua o Kamehameha.  E hele ae e ike ia makou.  Ina makou e lanakila ana o ka kakou ai puaa no ia.  He ono hoi kau!  E naue ae i keia Poaono, oia hoi ka la apopo.

  Ua kukala kaua aku nei ka hui o na Makai i ka hui o na keiki o ka hale kuke awa.  Ua ae ia mai nei ka lakou noi a e hookuku aku ana laua ma keia mua koke iho.  Aole i hoike ia mai ko laua manawa e kaua ai aka aole i ka la apopo.  Ua piha maoli o Honolulu nei i na hui kinipopo.  Aohe wahi hana nui i nele i ka hui kinipopo.  Ina e mau ana keia ohohia ia o keia hana a hiki mai keia kau kinipopo ae e loaa ana kekahi mau hiu kinipopo maikai no ka paio ana aku i ka Honolulu ame ka Hoku.

 

HOOLA NO KE KOLERA INFANTUM.

  O ka ma’i Kolera Infantum, oia kekahi ma’i ino loa no ka keiki liilii ma na kulanakauhale nui.  O ke kumu e loaa ai keia ma’i oia no na ea wela, na ea ino, ame ka maikai ole o ka waiu a ke keiki ea ai ai.  “I ka mahina o Mei i hala,” wahi a Mrs. Curtis Baker, o Bookwalter O. Amerika,” ua loaa kekahi keiki a ko’u hoa’loha i ke Kolera Inafanatama.  Ua haawipio ke kauka Lawe aku wau he omole o ka laau i Chamberlain, me ko’u olelo pu aku ua manao wau he maikai loa keia laau i na e hana ia e like ma aa olelo kuhi@uhi.  Iloko o elua la wale no ua loaa i keia bebe ka oluolu a he hookahi makahiki i hala ae nei o kona noho maikai ana.  Ua hoikeaku wau i ka maikai o keia laau i na kanaka lehulehu.  E loaa no ma na Hale Kuai Laau apau loa, o Benson Smith & CO., na Agena no Hawaii nei.

 

  Ua oki ia o Kawalolawa (w) mai ia Kolomono Kimokeo.  He haalele wahi moe ke kumu o ke oki.  He kanalima kala ka uku loio.  Pau ko lana pili ana.

  I ka po Poaha o ka pule i hala ua loaa aku kekahi puka aniani e kokoke ana i ke keena hana o ka hui o T. H. Davies & Co., e hamama ana no.  Ua kelepona koke ia kekahi o na kupakako o keia hui a i kona hiki ana mai na nana pono ia ina ua komo ia a wehe ia paha me ka manao aihue. Ua loaa aku ia no na mea apau loa ma ko lakou mau wahi iwaiho ia ai.  Ua poina maoli no paha ka lakou.

 

E HOAO ANA NA KEIKI ALII I KA ELI KAIMANA.

Holoaku o Ko@opana no Kapalakiko e imi kala ma ka Hoaie.

E Telekalama aku ana i ka Keiki Alii Kalanianaole no keia hana nui ana e Makemake nei e Ho-o aku i ka laua Kala.

  Ma Enelani ua hui ke keiki alii Kalanianaole me kekahi mau haole Pelekane i hoikeki mai iaia i ka waiwai nui o Aferika Hema ma ka eli Kaimana ame ka nui o na pomaikai e loaa mai ana i ka poe kala e hoolilo ana i ka lakou mau kala ma kela wahi eli kaimana.  Ua nui na kanaka i hooia mai i keia mau mea iaia a oia paha kekahi kumu nui o ka holo loa ana o ke keiki alii no keia wahi e ike maka i ka oiaio o na mea i olelo ia mai iaia.  I kona hiki ana aku nei ilaila ua ike ola i ka oiaio maoli o n mea i hoike ia mai iaia a nolaila ua hooholo oia e loaa mai ana na pomaikai ia laua ina laua e hoolilo i kekahi o ka laua mau kala ma keia hana.

  Ua makemake oia e loaa he $300,000 no ka hookomo ana aku ma keia hana a i kumu e ko ai keia makemake o keia keiki alii ua hoounaia aku nei o Kolopana no Kapalakiko e imi kala ma ka hoaie no keia hana.  Aole o keia wale ke kumu o kona holo ana aku nei aka o kekahi wahi e hiki ai iaia ke Telegalama aku i keia keiki alii i pili ana no keia mau mea.  Ua manao ia e lanakila kana huakai a e hoi mai ana hoi oia maluna o ka Sonoma.

  No kekahi manawa e hoike ia nei ma na nupepa haole ka makemake o keia keiki alii e hoike etaoin etaoin etaoinn keiki alii e hoowaiwai ae i ka laua kela ma ka hookomo ana iloko o keia mau lua eli kaimana, aka, ua hoao ae kekahi poe e kue i ka oiaio o keia mau olelo.  I keia manawa ua maopopo loa ka oiaio o keia mea.

  Ua hoike aku makou ia oukou i ka pule i hala i ka hele maoli ana o ke keiki alii a ike pono i keia mau wahi eli Kaimana, ame ka waiwai nui e loaa nei i ka poe e lawelawe nei i keia hana, a oia paha kekahi kumu o kona ikaika loa ma keia hana.

 

Pilikia ma ke Alanui.

Mai Make o W. T. Johnstone mamu@li o ka nana pono ole o@kekahi mau Lede i ka laua kalaiwa ana.

  I ka auwina la o ka Poakahi i hala mai make loa ka mea nona ka inoa maluna ae mamuli o ka nana pono ole o ke kahi mau lede e kalaiwa ana i ko laua kaa ma ke alanui Beretania e kokoke ala i ke alanui mahope o ka halealii E hoi mai ana oia mai ka hana mai e holo ana hoi e like me ka mama kujpono i loaa i kona kaa hehi wawae.  Mamua pono ona e holo mai ana kekahi mau lede maluna o ka laua kaa ma ka aoao hema o ke alanui.  I ka ike ana o Johnstone i keia ua hoao ae la oia e pakele mai kela mau lede mai aka me ka nana ole mai iaia ua huli pu ae la no ko laua kaa maia aoao hookahi no.  Me ka eleu ua hoao ae la keia mea maluna o ke kaa hehi wawae e huli hou ae ma kekahi aoao, aka, ua ike mai ia ua mau lede nei iaia i keia manawa a no ko laua maka’u o hookui, ke ka nana ole mai i kala nei mea e hana ana ua huli like ae la no laua ma ka ia nei aoao i huli ae ai.  A keia hana ana ua hiki ole iaia ke hoohuli hou ae i kona kaa a o ka pono wale no o ka holo aku a hookui me ka aoao o ke alanui.  Ma keia hana ana ua anaeane loa oia e make.  Ua haki pu kekahi iwi aoao, aneane haki kekahi wawae a ua maule oia no kekahi manawa loihi.  Laki loa ua loaa keia haawina pilikia iaia mamua pono o ka hale o kekahi o na kauka maikai loa o keia kulanakauhale, a ua loaa koke iaia na kokua i ka manawa pokole loa.

  I keia manawa ke moe nei oia ma kona wahi moe iloko o ka ehaeha a ua maopopo ole ka pau o kona pilikia no kekahi manawa lohi mai keia manawa aku.  O keia kekahi o na mea e hoike mai ana i ka lehulehu i ka nui maoli o ka poe e kalaiwa nei i na kaa ma na alanui o keia kulanakauhale i nana ole i ka pono o kekahi poe okoa aku.  Ua manao kekahi o lakou ua hana ia na alanui no lakou wale no a aohe poe okoa i kupono e hele ma na alanui.  Oka poe nana ole loa i keia mau rula o ka hele ana ma na alanui oia no na kalaiwa kaa, Iapana ame na pake, aka aole o lakou wale.  Aia no kekahi mawaena o na hale ame na kanaka Hawaii.  O ka pono wale no o ka hoopai ia o kekahi o keia poe e loaa aku ana e hana ana i na hana kue rula o ke alanui a e lawe ia ka laikini kalaiwa o na kalaiwa e nana ole ana i keia mau rula.

 

LILO O KE KAUA ME NA BUA.

  I ka ninau ana ia aku o ke kakauolelo o ka oihana kaua ma Pelekane i ka nui o ka lilo o Pelekane i keia kaua me na Bua ma Aferika ua hoike mai oia mai Aperila mai a hiki i Iulai na hiki aku ka lilo i ka $178,750,000.  Iloko o ka mahina hookahi o Iulai ua hiki aku ka nui o ka lilo i ka $6,000,000 a oi.  Ina e mau ana keia kaua a mau ka nui o ka hoolilo elike me keia  e hiki mai ana ka manawa e nele ai o Pelekane i ke kala ole.  Ke hooikaika nei na Pelekane e pau keia kaua aka ua mau no ke kaua liilii mai o na Bua ia lakou i keia ame leia manawa a lakou e ike mai ai ua nanea na Pelekane.  Ua olelo aea kekahi kenelala o na Bua aole mea nana e hoona mai ko lakou inaina a hiki i ka ae ana o Pelekane e haawi aku i ko la kou kuokoa, a i ole haawi aku ia lakou i ka make.

 

Laau Ili no na Bebe

NO KONA POO AME KONA LAUOHO

Kekhai mea ano nui loa a i a Makuahine e noonoo nui oi

  UA HANAUIA KELA A ME KEIA KEIKI ILOKO O KA HONUA NEI me ke ewe o na mai leulehu e @iu mai ana iloko o ka @, ke poo a e lilo ana hoi ke koko ia wa i mea nui loa no ka panee ana i keia popilikia, a pela @ ai ia i mea nui loa e hookaumaha mau ai ka noonoo o kela a me keia mea i oohia i ka nali ana a na ma’i lehulehu.  Aole keia mea i hookaumaha ia ma kekahi ano e ae, aka, mamuli no o ka hoopalalehaia ana e ka mea i kupono e malama a makaala i keia poino.  Nolaila, ua lili i kumuhana na kela ame keia makuahine maikai e makaala mau ai i ka lakou mau keiki e l@hia ana na popilikia lehulehu e uiu mai ana mamuli o ke koko ino, e hookamaaina mau lakou me na mea a pa ue hiki a ke pale aku i keia mau popilikia lehulehu, i mea hoi e loaa ai ke ola maikai, malalo o na lapaau noeau ana me ka hikiwawe a me ke ola loa no hoi.

  Ua olelo ia o k aauau me ka wai pu mehana a me KOPA CUTIKURA no ka hoomaemae ana i ka ili no ka papaa i ka lepo a me kahi mau ino e ae, a pela hoi no ka unahi-pii, a pela hoi, ina ka e kapili maile i ka Aila Hamo CUTIKURA no ka hooki koke ana i ka maneo o ka ili, ka eeke ano manene o ka ili ame ka pehu, a pela hoi no ka hoomalielie ana i ka hu’i a me ka hoola ana i na palapu, a mahope aku ola wa, ina ka e inu i ka Laau Hoohainu CUTIKURA, oia wale ae la no ka na mea a pau e hana ai no ka mai ai, a ina no ua loaa mua, he mea pau wale no ia i keia mau laau ae ia, ke malama pono ia na kuhikuhi.  Ma keia hana ana pela, e loaa ai i na hoi ia no lakou e hookaumaha ole ia ai i na wa a pau.  Ua hooiaia kela mau haawina pomaikai ma na home lehulehu a puni ka aina.

  Mamuli o ka momona, ka maemae, ame ka hikiwawe o ke ola o keia laau, i makemake nui ia ai e na lahui kanaka a pau i hoao a ikemaka i kona waiwai nui ma ke ano hoola, a pela no hoi i hilinai nui ia ai kona waiwai no ka hoopakele ana i ka luhi a me ke kaumoha o na makue lehulehu ma na wahi a pau, a pela no i malama nui ia ai maloko o na home.

  NO KA HOOLA LOA ANA I NA ANO PEHU A POHAKA PALAHUMA NA WAHI A PUNI KE KINO, e hoomaemae i ka palapu me ke kopa CUTICURA i pau ai ka paapaa lepo a ano e ae paha o ka ili, a pela hoi ka poo, i pau ai ke kepia a me ka papaa piele, alaila, e hooma-u i kahi eha me ka Aila Hamo CUTICURA i mama ae ai ka akiaki ana a ka hu’i a me ka ehaeha, a pela hoi e hoohana ai ka laau i kana hana a oia ka eha, alaila, e @ ka Laau Inu CUTIKURA i mea e maemae ai ke koko maloko.  Ke kuaila @ keia laau ma na wahi a pau o ka honua nei.  Ma Aukekuila:  o R. Tew@ & co., o Sydney, N.S.W.  ko laila Agena; ma Aferika Hema Depot:  @non, Ltd.  Na “Hoakaka no ka Hoola ana i na Bebe a me ko lakou mau @naunau,” he loaa wale no me ke kuai ole.

  O POTTER DRUG AND CHEM. COMP., Boston, U.S.A., na O@ a na laau CUTICURA a pau loa.

 

Hana Hou I NA KAA HEHI WAWAE, MIKINI KAKAU, AME NA MIKINI OIA ANO LIKE.  O KA MAKOU HANA KA HELU EKAHI, A HE EMI NA KAKI ANA ...

PEARSON & POTTER CO. Ltd.

926 Fort Street    Telephone Main 817

Mai a J. Newa Kanaulu mai.

  Ma ka la 4 iho nei o kei amahina ua hele makaikai aku au no Alameda ame Oakland.  He maikai maoli no ke ano o keia mau kulanakauhale ua oi aku ka maikai o na hale noho ma nei mau kulanakauhale ae la mamua o na kauhale ma Kapalakiko.  Ma Kapalakiko, ua kukulu ia na hale a pili loa ma ke ka’e o na ala hele wawae, aohe hoi he wahi e holoholo iho ai ma kou ipuka hale iho, ina e makemake e hele e holoholo, e hele loa no iwaho o ke alanui aupuni e holoholo ai.  A ma nei mau kulanakauhale ae la o Alamera ame Oakland, ua kukuluia ko laila mau hale me na kahua hamama mamua o ko lakou mau ipuka a o na halekuai no ka i hele mai a pili me ke alanui helewawae, maemae no ke kulana o na kauhale a pela no me ke ea ma iawahi ua like no ka wela me ko Honolulu.

  Ua malama ia ae he paikau hookahakaha o na koa o Kapalakiko a pela no hoi me Oakland ame Alameda ma keia la, luhiehu na alanui o ke kulanakauhale me na hae.  Ua hookahi no paha mile o ke kulanakauhale o Kapalakiko i paa me ka huakai o na koa kau lio, helewawawe ana na koa pukaa nani no na hana a nei poe.  Ma ka Paka Golden Gate i malamala ai na hana haiolelo o ka wa, a ma kahi paha o 30,000 na ano lahui like ole i hele aku nolaila e hoolohe ai i na hana o ka la ame ka makaikai ana i ka paikau ana o na koa.

  A ma Oakland hoi he paikau hookahakaha no i ke kakahiaka a ma ke auwina la, ua malamaia he mau heihei waapa, mokupea a me ka au maloko o kekahi lokowai i kapala o Loko Menit.  Ua akoakoa ae paha he 30,000 kanaka ma nei wahi.  Ua puni ka loko i ka poai la e na kanaka o kela ame nei ano.  Ma ko’u koho he ½ mile ka laula o ka loko a he ½ mile ma kekahi aoao a he 1 ½  mile no hoi ma kekahi aoao o kahi i piha i na kanaka, a mawaena no hoi e malama ia ai na heihei waapa, au, a pela aku.  Makena ua mea he kanaka ma nei wahi.

  Ma Kapalakiko nei i ka la 4 iho nei ua piha paha ke kanakolu manawa i ka @ ai ka bele pauahi e holo ana hoi kela poe kinai ahi o nei wahi i o a i anei, a he 3 poe i pilia e na kaawai ma na alanui no kanana pono ole.  Piha kanaka no hoi na alanui mai ka po mai o ka’a 3 a ka po o ka ia 4.  Hookeke i ka ua mea o ka nui o kanaka.

  E noi ana o Emily Alves i ka aha e oki la oia mai kana kane mai, Jose S. Alves.  Hoike ae oia ua mare ia laua iloko o ka makahiki 1891, a no kekahi manawa i hala aole i malama ia kona ola.  Aia ma ka banako he $@ i imi like ia e laua.  He $@ ka loaa pule a kana kane.

  I ka lohe mua loa ana o na pake ma Kauai i kekahi mea e pule ana ma ka olelo pake, e noi aku ana hoi i ka Makua Lani e kokua mai i na pake ame ko lakou aina ua hoike ae lakou i ko lakou hauoli ma ka paipai ana oiai keia mea e pule ana.  Ua manao lakou o ka hana maikai ia a lakou e hana ai no ka hoike ana mai i ko lakou hoapono i na olelo a ka mea e pule ana.

 

  Ke kukiu ia nei he hale nui no na poe limahana mauka o Honaunau, nona na kapuni loa he hookahi @.

 

HE ITAMU KULOKO.

He nui loa keia mau ano itamu:

Ua loaa i kela ame keia nupepa kona haawina.

Nui ma olelo pohihihi, a pohihihi no hoi ka manaolo ana aku.

Oia na olelo mai na wahi mamao mai.

Oia na olelo a na kanaka ma Nu Ioka.

Na olelo nupepa nohoi mai Kaleponi mai.

I kahi wa nae, he waiwai iki no na olelo oia ano malaila.

Aohe nae he waiwai ia nei nei.

Makemake ko Honolulu nei poe i ko ke alo iho nei mau hoolalo.

Oia hoi na olelo a na hoa’lauana, na hoa’loha ame na kamaaina.

O na hooia kuloko iho, oia na mea io

Aohe hiki ke kanalua kela mau olelo.

  O keia iho ia ke ano o na olelo hooia e kakoo ana i kela ame keia o na Hua ale a Doan no ke Kikala Haneenee ame na Puupaa.

  O Mr. John E. Bush o Alanui Puowaina, o keia kulanakauhale, a oia kekahi hoa o ka Poe Unuhi a Maheleolelo Hawaii o ka Aha Kiekie.  Penei kana olelo:  “Ua loaa au i ka ma’i ma ko’u mau puupaa, a ma ka olelo ana mai a kekahi hoa’loha, a he mea hoi oia i hoao i ka oukou laau waiwai nui, ua kuai’aku ia au i kekahi mau huaale a Doan no ke Kikala Haneenee ame na Puupaa ma ka Halekuai o Hollister Drug Co.  Ua loaa ia’u ka pomaikai elike me ka loaa ana i kuu hoa’loha.  He mea maikai loa ke hookaulanaia na waiwai nui o keia mau huaale, oiai, he mau laau maikai loa keia no na ma’i o ka puupaa.”

  O kekahi keia o na mea hoike, mawaena o na haneri mea hoike, ma Honolulu nei, no ka mea e pili ana i keia laau.  He poe kanaka hiki keia ia oukou ke kamailio pu, a ninau aku hoi, a ua kamaaina nohoi oe ia lakou.

  E kuaila ana na Huaale a Doan no ke Kikila Haneenee ame na Puupaa, e na poe kuai laau lapaau apau.  Kumukuai he 60 keneta no ke poho.  @ hoouna mai i ke kumukuai ia Hollister Drug Co., ma Honolulu nei, na agena no ko Hawaii Pae Aina, a e hoounaia aku no ma ke eke leta.

 

INA KULA SABATI A PUNI KA PAE AINA.

  Ke noi ia nei ko oukou oluolu e hoouna mai i ke dala o ke ola o ko kakou Buke “Ka Hoahana,” no keia hapaha e pau ana i Sepatemaba 29, malalo o na hooponopono hou e ku nei.

  E hoouna mai i na kauoha no ka nui o na kope e hoouna aku ai mamua ae o ka pau ana o ka mahina o Sepatemaba a i mea no hoi e pololei ai ke hoouna aku, a iloko hoi o na palena o ka mea hiki ia oukou ke uku mai.

  Ke poloai pu ia nei no hoi na mea a pau mai Hawaii a Kauai, me ka nana ole i ke kulana hoomana, e kauoha mai i kope, a mau kope paha o ka Buke Kula Sabati “Ka Hoahana,” no ka uku he 15 keneta o ke kope hookahi.  E houku ia ana no ia mau kauoha, ke hoouna pu ia mai me ke dala.

            LYONS K. KAKANI.

            Hope Lunahooponopono.