Ka Nupepa Kuokoa, Volume XL, Number 38, 19 September 1902 — Page 6

Page PDF (1.51 MB)

This text was transcribed by:  Jonathan Ocon
This work is dedicated to:  na kikohua

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

6          NUPEPA KUOKOA SEPATEMABA 19, 1902

 

Ka Noho'na o ke Kula Keoneula.

(Koena o ka pule i hala.)

            O kekahi mau haawina i loaa aku i na haumana ma keia hana ana oia no ka loaa ana o ka ike e hoomaikai aku i ka mea nona mai na mea apau e loa ai keia kino. Aole wale oia, aka, o ka ike ana i na rula o ka noho ana maluna o na papaina. Ua hoolakoia kela ame keia haumana me ke puna, ka pahi, ke o, ke pa ame na pola poi ame inu ti. He rula naauao keia no keia au e nee nei e hiki ai ke hapai ia ae ke kanaka ma ke anuu o ka nohona home America.

ILOKO O KE KEENA KULA.

I ka hora eiwa o kela ame keia la; koe ka Poaono, ua hoonaauaoia keia mau keiki ma na ike kumumua  o ka buke pi-a-pa, ka ike heluheli, kakaulime, alemakika, palapala aina ame kekabi mau ike e loaa ai ka pono no na la e hoea mai ana. Aole wale o keia mau ike, aka, ua ao pu ia me na leo mele, e pokepoke ana i na kani like ole o kela ame keia leo, a i ka wa e hoolohe aku ai kekahi mea, he ku maoli no i ka nani: Ma keia ae la, ua kulike ole me na hana e hanaia nei ma Kawa kahi hoi i hoopaaia ai na kanaka no na hewa a lakou i hana ai, maanei ua loaa keia mau ike mamuli o ka hoopaa ana o ke kanawai i ke keiki i haihai i ke kanawai o ka noho ana malalo o ka makua ame na hewa okoa ae. Ke hoike nei keia i ka pomaikai oi ae mamua o ka noho ana he pio iloko o Kawa.

ILOKO O NA KEENA HANALIMA.

            Ma na hora auwina la e a'o ia ana na keiki ma na ike hanalima. O ka oihana kamana oia ka mea i hooikaika loa ia. Aia ma ka aoao makai o ko lakou helakula e ku ana he hale a'o hanalima. Maloko oia hale e ku ana na pakaukau hana, ame na lako mea hana e kau ana maluna o lakou. Aia malaila na mea hana kupono no ka lawelawe ana aku i loaa mai ka makaukau no keia oihana. Ua a'oia na keiki ma ka hookala ana i na mea hana, ka malama ana ame ka hoohana ana aku. E kau ana ma ka paia na mea a na keiki i hana'i, e laa na hookui ana o na apana elua; na pahu liilii kupono no ka waiho ana i na mea makamae; na pahi laau i hana noeau ia i kupono no ka okioki ana i ka pepa; na puna laau; na o laau ame na mea apau e loaa ai ka ika i na kamaiki.

            O keia kekahi ike maikai loa e a'o ia nei a he mea hoi ia e loaa mau ai na limahana mekanika nana e hoohiwahiwa aku i ke keianakauhale ma keia mua aku me na hale nani i oi ae i ko keia was e nee nei.

KA HOOLAKO ANA.

            O ka waihona i haawiia no ka hoolako ana i na haumana me na lole ame ka lakou mau mea e ai ai no ka mahina hookahi he $229, a e hoohana ana ka luna nui a keia home hoonaauao i na lilo apau iloko iho la o keia huina; koe nae ka uku o na kumu e a'o nei i keia mau haumana. Aia no iloko o keia huina ka lilo no ka lole makalike ame ka paple, a ua lawa keia haawina i kekahi manawa, a i kekahi manawa, ua pilikia no. Ua kali aku a hiki i ka pau ana o kekahi mahina alaila loaa ka pono. O ke kumu o keia, oia no ke komo nui ana mai o na keiki i ka manawa hookahi, nolaila, ua nui loa ka lilo i ka hoolako ana aku ia lakou me na aahu kupono no ka noho ana.

HE HANA HOOMAKAULII.

            I mea e nui ole ai ka haawe e auamo ai ke aupuni, ua malama ae ka luna nui ame kona mau hope i na iwi bipi o ka lakou mau i'o holoholona e loaa aku ana. I ka mahuahua ana ua lawe ia aku a hoolilo i mea e loaa mai ai he mau kenikeni e hoopau ae ai i kekahi mau pilikia. Aole wale o keia wale ka hana i hanaia. Ua hoiliiliia ae ka momona bibi a hiki i ka mahuahua ana, ua hoolilo ia aku i ka hui hana kopa a loaa mai la he mau kenikeni inalaila.

            Ma keia hana ana, ua a'oia aku keia mau opio e malama i na mea liilii, oiai, aia no he mau pono iloko oia mau mea. He a'o ana no hoi keia e ike ai na opio i ke alakai ana i ko lakou noho'na. Pela no o Kristo i ka wa i pau ai kona hanai ana i na kanaka elima tausani. Kauoha no oia e hoiliiliia na hunahuna mea ai a loaa ae na hinai he umikumamalua.

KELA AME KEIA.

            Eia iloko o keia home he 65 mau haumana, o ka hale no nae ua lawa no 50 haumana. Ua loaa i na haumana na mea mawaho ae o na mea i i  hoikeia ae nei; e laa ka manawa no ka hoohauoli ana ia lakou iho. Ua kukulu ae na keiki i mau hui kinipopo, a aia malaila kekahi mau keiki makaukau ma keia ano paani.

            Ua a'o pu ia na keiki ma ka oihana kaua, e Mekia I. Panee, kekahi opio i hoonaauaoia ma ke Kula o Kamehameha, a i noho ma ia kulana iloko o keia kula. Ma ke kakahiaka Poaono, oia ko lakou wa e hoomaamaaia ai, a ma ka auwina la Sabati e hui ae ai lakou no ka paikau ana ame ka huki ana i ka hae ilalo, a ia manawa pu no e kani ai ka o-le e like me na hana o ke kahua kaua.

Mahope o ka aina ahia... ua hui ae lakou no ka hoopaa ana i ka lakou mau haawina ame ko lakou halawai ahiahi e hoomaikai ana i ke Akua no na hana i pau ame ke noi ana i Kona oluolu e kiai mai i ka po.

            Ma na mea i hoikeia maluna ae, ua ike ia aole he manawa i kaawale. Ua hana na mea apau mai ke kakahiaka a hiki i ka po. Ma keia no e ike mai ai ka lehulehu holookoa i ka nui maoli no o ka hana ame ka lawa ole o ka home ame na dala i hookaawale ia. He mea maikai keia e nana ia e na lunamakaainana ame na senatoa; he ole loa hoi ke kipa hewa o ke aloha i ka ilio. Ua ike kakou e nee aku ana keia kula no Kahuku, he maikai io no ia, oia he nui ka aina a keia mau keiki e paeli iho ai no ka hoohua mai, aka, he mea pono no e loaa ka waihona kupono e lawa ai ka nohona.

            E haawi ia ka mahalo ia T. H. Gibson, ka luna nui o keia kula, no kana mau haawina hoonaauao e haawi nei i keia mau keiki. Aole wale iaia wale no aka, i kona mau hope, ia Mr. William H. Abbey ame I. Pahee, he mau opio i hoonaauaoia ma ke Kula o Kamehameha. Pela no hoi ia Miss J. P. Hopkins no kana mau hooaauao ana ma na ike palapala.

 

Halawai o Kale Gibbs me ka Make mainoino loa.

HAULE KA HAMALE NUI O ELUA TONA KE KAUMAHA MALUNA O KONA POO A MAKE LOA OIA.

            O Charles Gibbs, he luna no ka hui o Cotton Bros., ma kahi ana e hana ana ua haule, iho la ka hamale nui o elua tona ke kaumaha a pa ma kona poo a pepe, ke kumu o kona make loa ana. Ma keia manawa i loaa ai iaia kela make mainoino ua nui ka poe i ike i kona make ana oiai he poe kanaka hana lakou no ka hui e hana ana malalo o kana hoohana ana. He ewalu makahiki i hala ae, mai loaa aku no oia i keia ano pilikia ma ka aneane ana e kaa malalo o ua hamale nui nei, aka, ua puka aku la oia ma ka apua, eia nae, ma keia hana ana ua loaa aku la na hiohiona ku i ka manaonao iaia.

            Ma ka pule a Mr. Gibbs i hoomaka ai i ka hana ua hoohana aku oia i kona mau limahana no ka hana ana i ka uwapo kahi hoi i loaa ai iaia kela haawina. He mea maopopo no o na hana o ke kapili uwapo, he hana ikaika no ia, he hana keikikane a o ka hamale e hoohanaia ai me ke kakia ana i na pou nunui i hiki ai ke hookahua iho i ka papahele o ka uwapo he hamale nui no o elua tona, ua like me 4,000 paona ke kaumaha, a nawai e ole ka loaa o kekahi i ka make mainoino i ka hana a kela kupu ino ke kokoke aku i kahi o kana hana. Pela me keia. He mau pou nunui ka lakou e kukulu ana iloko o ke kai ma ka namale ana ia lakou e komo aku ai iloko o na akoakoa o ke kai a mamua o ka manawa i loaa ai iaia ka poino ua ike iho la oia aia kekahi wahi aole i hanaia a hooholo iho la oia e hana oia i keia wahi me kona mau lima ponoi a pela oia i hoohana aku ai i ua mikini hamale nui nei.

            Ma ka manawa e hoohanaia nei o ka mikini aia o Mr. Gibbs e ku ana ma kahi kokoke i kahi o ka hamale e haule iho ai, he kulana nae e loaa ole ai oia i ka poino, eia nae i ka iho ana mai o ka hamale ua ili iho la ua hamale nei maluna o kekahi iaau e keakea ana i kona alahele mau he kanakolu kapuai mai kona wahi i ili ai a hiki i kahi i makemakeia ai e hamale iho oia, a oiai ia manawa hookahi no ua pahu ae la ke kiana-puda, he kiana-pauda i hoopihaia iloko a kahi pao o ka papaku o ke kai no ka wawahi ana ia lalo i hiki kono ai na pou ke iho aku iloko o na akoakoa, a na keia pahu ana o ke kiana-pauda ua onioni a luli ae la ka moku mikini e lana ana i ke kai leka i iho mai ai ua hamale nei, aole ma kona ala mau e iho ai, aka ua hu ae la mawaho e like me ka luli ana o ke kino o ka moku mikini holookoa, o ka iho no ia a loaa aku la ke poo o Gibbs a o kona hina aku la no ia i hope me ka loaa ana aku i ka poino i hai mua ia ae nei.

            Emoole ua piha koke ae la kahi o Gibbs e waiho ana i na lima kokua a i ka manawa i hapaiia ae ai ua ike koke ia iho la ua make oia. Ua hooholo koke ia ae no e lawe koke iaia i ke keena o ka mea hana pahu kupapau no ka hooponopono ana i ke kino no ka malene aku i kahi mau.

            Ma ka Poalima nei ka loaa ana ia Mr. Gibbs keia poino a mamua aku ua piha iaia he ewalu makahiki o kona noho hana ana ma keia ano hana a ma ka hapanui o ka manawa hana e lohe mau ia aku ana kona leo e kauleo aku ana i na limahana e akalele ma ka hookokoke ana i kahi o ka hamale a he kanaka akahele no oia nona iho ma ka hele ana ilaila, aka, i keia manawa pokole ana i hoohemahema ai ua loaa aku la oia i ka poino weliweli ma'uwale. Mamua o kona hele ana wai i Hawaii nei mai Amerika mai ua hana mua no oia i keia ano hana malaila aole nae i loaa kekahi o keia ano, pela no hoi na makahiki ewalu ana i noho hana ai koe wale no na makahiki elua ana i hoomaka ai i ka hana a aneane ai oia e loaa i keia poino hookahi i loaa iho la iaia i ka Poalima nei. He kanaka o Mr. Gibbs o 35 makahiki i hanauia ma Oakland, Amerika Huipuia. Ua haalele iho oia he makuahine a he kupunawahine, na mea hoi i kaa malalo o kana malama ana. He kanaka oia i aloha nui ia e ka poe i kamaaina iaia a i kona poe hana a he nui no hoi kona mau hoaloha ma keia kulanakauhale nei.

 

Kiki Pu i ka La Sabati

HOOKAHAKAHA AKU NA PUALIKOA HAWAII MA MANOA.

            Ma ka hora 7:45 o ke kakahiaka Sabati nei, Sepatemaba 14, ua haalele iho na pualikoa Hawaii i ka halepaikau ma Haimoeipo malalo o ke alakai ana a ka puali puhi-ohe, a hele aku la no ka hale kaa o ka Hui Kaa-uwila, a malaila i loaa ai na kaa i makaukau no ka lawe ana aku ia lakou no Manoa no ka hookahakaha kikipu.

            Ua malamaia ae keia hookahakaha maluna o ke kahua uwi waiu o ka hui Woodlawn. Maanei i hiki aku ai na kaa ukana me na lako ai, a maanei no hoi i hoomaka ai na kikipu ana e like me na alakai ana o ka oihana kaua. He 218 ka nui a no kanaka i akoakoa ae a ua haawiia aku na poka liilii i kela ame keia loa. Ua aeia ke koa hookahi e ki aku i 5 wale no poka ma kela ame keia nee ana. Ua kukuluia he mau kii ma kahi i manaoia ai no keia kiki pu.

            O ka nee mua i haawiia oia no ka moe ana ilalo a ki aku i ka mea i manaoia ma kahi o 100 i-a ka mamao. O ka lua, oia ke kukuii ana a ki aku i ka mea i manaoia no ke kowa o 200 i-a, a o ka hope loa oia no ke ki ana me ke ku pololei o ke kanaka iluna. He 500 i-a, oia ka mamao o keia poe kii. I ka huli pono ia ana o ka hopena o keia kiki pono ia ana o ka hopena o keia kiki pu ana, ua loaa aku o ka hapanui o na poka i kiia ua ku ma ka opu, ka puuwai, ame na wahi e ae o ka hapaluna o ke kanaka. He kakaikahi loa na poka i ku aku ma ka wawae, a o ka hapanui ua lele wale i ka puahiohio.

            Penei na huahelu i loaa ae: 100 i-a, 130 kopa i ku; 200 i-a, 185 poka i ku; 500 i-a, 175 poka i ku.

            Ma ka helu ana no na bataliona: Bataliona ekahi-100 i-a, 80; 200 i-a, 94; 500 i-a, 98.

            Bataliona elua-100 i-a, 50; 200 i-a, 94; 500 i-a, 98.

 

            Eia na Home Rula ke komo kauhale mai nei no ka noii ana i ka manao o na kanaka Hawaii ina paha he mea pono e bapakema ia na Home Rula ma ka inoa Demokarata.

 

He Waiwai loaa hou.

I HULIIA E KEKAHI O KA MAUNA ALEGEHENA MA PENNSYLVANIA.

O George Eldridge ka Mea i Loaa ai ia Ana i Manao ai ua oi aku Mamua o ke Gula.

            Ma ka loaa ana o kekahi mea ano nui a waiwai nui loaa aku ia George Eldridge, kekahi kamaaina o kekahi kauhale o ka Mauna Alegehena, Pa., ua lilo ia i mea kamailio nui ia e na kanaka o ia wahi. Mahope o ka loaa ana iaia keia waiwai nui ua loaa iho la iaia ka ike ua oi aku kona waiwai io mamua o ke gula. Eia kana pane no ua waiwai loaa hou nei:

            "Oiaio no, ua loaa ia'u ia waiwai nui a'u i manao ai ua oi io aku kona waiwai io mamua o kela o ke gula. A i mea e maopopo ai i ka lehulehu e hoomaka mai au i ka wehewehe i ka moolelo mai ka hoomaka ana mai.

            "Mamuli o ke ano o ka'u hana e lawelawe ana he mau makahiki aku nei, aole i loaa a paa mau ka manawa mau o ko'u ai ana ke kumu hoi o ka like ole o ka manawa hana o ko'u opu, ua loaa iho la wau i ka ma'i eha mau ma ka opu. Ua hoomaka mai ko'u ma'i ma ke ano lepo-paa a mahope ua loaa mai la ia'u ka eha ikaika ma kuu kua a iloko o ko'u opu. Ua loaa koke mai la wau i ke kulana o ke ano pinapinai o ka hanu, ano e mai ka hana a kuu puuwai, hiki ole ia'u ke hiamoe maikai i ka po a nawaliwali i ka hapanui o ka manawa.

            He ekolu makahiki i hala aku nei ua loaa iho la wau i ka ma'i ikaika, ke kumu o ka hiki ole ana ia'u ke hana a hala ekolu pule, e waiho mau ana ma kahi moe a mahope aole he hiki ia'u ka hana i kekahi hana a pela i pau ai ko'u manaolana e hiki hou ana ia'u ke hana hou i loaa ko'u pono kino. Aole oia wale ka poino i loaa ia'u aka, ua loaa hou mai la wau i ka eha i pakiia mai, oia ka eha iloko o kuu mau puupaa.

            "He eha mau kauka i noho ai au malalo o ka lakou lawelawe lapaau ana a loaa mai no ia'u ka oluolu, aka no ka manawa pokole wale no. A i ka hala ana o ia manawa ua hoi hou mai no ua eha la me a'u a komo hou aku la no wau iloko o ka auwe. Ua uiha loa wau a i kela manwa ua hoao iho la wau i na HUAALE AKALA A KAUKA WILIAMA no ka poe ma'i hokii, aole i hala ka pule hookahi ua loaa koke ia'u ka maha. A i ka hala ana o na mahine eha ua pau loa kuu ike ana i kela mau ehaeha i hekau iho miuna o'u a'u i hoomanawanui ai.

            "O ka mea wale no e hiki ai ia'u kepane no'u iho e pili ana i na huaale a Kauka Williams, ua aie au no kana hana maikai loa i haawi mai ai ia'u. No'u iho ua oi aku kona waiwai io mamua o kela o ke gula. O ka poe i ike a i kamaaina ia'u ua puiwaw loa lakou i ka ike ana i keia maha nui i loaa ia'u pela i lilo ai ia waiwai loaa hou i mea kamailio nui ia. Nolaila mahope mai o ia manwa he malama mau wau i keia ano laau."

            O Mr. Eldridge e noho ia ma ke alanui Carroll helu 235, oia kekahi kanaka iloko o ka heluna o na kaukani kanaka i mahalo  nui i na Huaale Akala a Kauka William. No kela poe i mahalo nui i keia laau lapaau ua hana lakou nui ano hana mamuli o ka loaa ana ia lakou ka maha mai keia laau aku, ma ka hoioi ana i na ino mailoko mai o ke koko ame na aaike.

            E loaa no keia laau i ka poe kuai laau apau a mai ka Hui Kuai Laaua Kauka William (Dr. Williams Medicine Company, Schenectady, N.Y.) ke kauoha aku, ma ke kuike no nae no 50 keneta o ke pho hookahi a 6 poho i ka $2.50.

 

Eia no Hawaii imua--Na make no ka malama o Augate.

            Ma ka hoike no na make ma Honolulu nei no ka mahina i hala ua ikeia aia no na Hawaii maluna o na lahui e ae. Mailoko ae o 71 poe i mkae, he 30 Hawaii. Ma keia e ikeia ai ua kiekie no ka heluna ma ka lawe ana ae i ka helu lahui, oia hoi he 42 pakeneta o ka huina pau loa. O ka make mawaena o na lahui e ae he 14 Iapana, 8 Pake, 8 Pukiki, 5 Amerika, 4 Pelekane a he 2 o na lahui e ae.

            O ka make mawaena o na kamaiki ua pehu ae no a he mea maikai no e huliia ke kumu o keia make nui iwaena o lakou e ka Papa Ola. O ka nui o na bebe i make malalo iho o hookahi makahiki he 16, a mawaena hoi o hookahi ame elima makahiki, he 6; a oia no ka heluna i ikeia mawaena o na keiki mai ka elima a hiki i ka umi makahiki. Mai ka umi a hiki i ka iwakalua makahiki he 7; mai ka iwakalua a hiki i ke kanakolu, he 8, a maluna aku o ke kanakolu he 28. He 6 poe i make no lakou na makahiki maluna o ke kanahiku makahiki.

            O ka mahele eha oia paha kahi maikai o ke oia kino iloko o ke kulanakaihale nei. He elima no mea i make iloko o ia mahele, a he 14 ma ka mahele ekahi, 11 mai ka mahele elua, 17 mai ka mahele ekolu a he 24 mai ka mahele elima.

            Ma ka lawe ana i ka huahelu 39,306, ka heluna kanaka o ke kulanakauhale e loaa mai ana he 1.80 ka averike o ka make iloko o ka mahina, he heluna haahaa hoi i kona wa i hala ae nei.

            Ua mareia iloko o ka mahina o Augate he 32 paa male a he 53 ka nui o na bebe i hanau.

 

Eia na Pephi kanaka o Kauai i Honolulu nei.

EIA NO HE KANAKA I MAKAUKAU KA MAKE NONA.

            I ke ku ana mai o ka mokuahi Mikahala i Honolulu nei ma ke kakahiaka Sabati nei, ua laweia mai na kanaka a ke Kuokoa i hoaiai ai ma kona mau kolamu i kela pule aku nei, oia hoi na papehi kanaka i hoopaiia ai ma ka Aha Hookolokolo Kaapuni o Kauai. O Yoshikawa Dengino, ke Kepani i hoopaiia mai nei e make ma ka amana; o Chong Koong Wai, he Pake i hoopaiia no ka paahao ma Kawa no 20 makahiki; a o Francisco Serra i hoopaiia mai nei no ka hoopaahao no elua makahiki, me he la o lakou na ohua hanohano loa o Mikahala, oiai, aia mauina o lakou ke kau nui o na maka o na kanaka o ka aina nei ia lakou i holo ae ai ma ke kaa o ka halewai no ke kakela o Kawa.

            I ka hui ana mai la o keia hihia pepehi kanaka o Kauai, ua like me ekolu oia kino e noho nei me ke kali ana i ko lakou manawa e liia ai. ' O George Ferris ame Kimura oia na mea okoa ae mawaho o Yoshikawa. Aole he manawa a Lunakanawai Hardy i hai ai no ka hooko ana i kana hoopai i kau mai nei maluna o Yoshikawa, nolaila, ke manao nei ka Ilamuku Brown e hooko koke aku i ka hoopai.

 

NA MOHO REPUBALIKA O KAUAI

            Ma ka mokuahi Mikahai o ke Sabati nei, Sepatemaba 14, ua loaa mai keia lono mai Kauai mai, ua koho mai nei ke Komite Apana o Kauai i ko lakou mau moho no keia kau koho balota ae, penei:

            Senatoa           S. W. Wilcox.

            Na Lunamakaainana   J. Gandall, E. Knudsen, H. Jagger ame Kaili.

 

Holopee a hiki i ka hoike okoa ana.

            Iloko aku nei o ka mahina o Iulai i ka wa i ku mai ai ka mokuahi Zealandia ma Honolulu nei mai Kapaiakiko mai ia lele mai o Fong Sing, he Pake, iuka nei. Ua paaia oia e na makai kuke-awa, aka, mamuli o kona olelo ana he kanaka kalepa oia, a mamuli no hoi o kona ae ana e hoouna aku ana i palapala ae nona ma Kapalakiko, ua hookuuia oia me ka manao no nae e hopu aku iaia i ka wa e hooko ole ia ai ka aelike.

            I ka wa i hala ae ai kona manawa, ua hoounaia aku na makai no ka huli ana iaia, a no elua mahina kona holopee ana me kona hoike ole ae iaia, ua hooholo iho ia oia e hoopau i keia hana ana pela; nolaila, i ke kakahiaka Poano, Sepatemaba 13, ua hele okoa ae oia no ke Keena Ilamuku o Amerika a haawi aku ia iaia iloko o ka lima o ke kanawai.

            Ua hoolohe koke ia kona hihia ma ia ia no e Komisina Gill. Ua hai ae oia ua noho oia ma Kaleponi no 25 makahiki, a he halekuai kona ma Sacramento, a he wahine kana e noho ia malaila me na keiki. Mai keia halekuai ona ma Kaleponi ua loaa mai iaia ke dala no kona noho ana maanei a ke hoouna mau ia mai nei no i wahi oia nona. Ua hoike ae no oia aoie ia i kaawale aku mai ke kulanakauhale nei aku a maanei no oia kahi i noho ai a hiki i kona hoike ana iaia iho. I ka wa i ninaninauia ai oia ua nahu okoa i kona lehelehe ma ka hoole ana aole he loaa mai o ke dala mai Kaleponi mai a na kona hoaloha maanei i malama aku iaia. Ua waihoia mai ka olelo hooholo a hiki i ka Poakahi nei.

 

KUKULUIA KA HUI REPUBALIKA MA KA MAHELE EWALU, APA NA KOHO EHA.

            Iloko o ka ulumahiehie o na manao i kukuluia ae ai ma ke Apana Koho Eha, Mahele Ewalu, ma ka po Poalima nei. Sepatemaba 11. Ua malamaia ae ka halawai ma kahi noho o Noyes ma ke alanui Beritania a malaila i akoakoa ae ai ka poe koho ma kahi o kanaha a oi.

            Na Mr. Aylett @ wehe ae i ka halawai a noho mai ma ke ano lunahoomalu a hiki i ka wa i kohoia ai i lunahoomalu no ka hui.

            Ma ke koho ia ana o na luna nui ua loaa ae keia mau keonimana: Chas. Hustace, lunahoomalu; J. K. Kamanouiu, hope-lunahoomalu ekahi; E. E. Mossman, hope-lunahoomalu elua; J. A. Johnson, puuku.

            Ua kohoia ae ke komike hooko a oia iho keia mau inoa: Lorrin Andrews, lunahoomalu; K. George, Fred B. Damon, J. H. Craig ame W. F. Jocher. O na lunakanawai o ke koho balota: Jack Lucas, George Smithies ame W. L. Howard. Ua haawiia aku ka olelo mahalo ia Mr. Noyes no kona ae ana mai i ka malama ia o ka halawai ma kona pahale.

            Mamua iho o ke koho ia ana o na luna nui ua haawiia ae he mau haiolelo mai a W. Aylett ame Clarence Crabbe. Ua hai ae o Lorrin Andrews i ke kulana maikai o ka hoopaa inoa e malamaia nei i keia mau la ame ke kono ana aku i na hoa o ka hui e kono aku i na hoaloha e hele ae e hoopaa i ko lakou mau inoa oiai ka wa kupono, a o ke kuleana maoli no hoi ia o kela ame keia Repubalika oiaio.

 

Na Repubalika ma Maui

            Ma ka la 8 o keia mahina ua akoakoa ae na elele mai na mahele Repubalika mai o ka Mokupuni a Maui ma Wailuku, no ke apono a hooholo loa ana i na moho ma ka aoao Repubalika, a ma ka noho ana o ua aha ia ma ka ia i oleloia maluna, ua wae ae lakou a hooholo me ka lokahi i na keonimana malalo iho i mau moho oia hoi keia: Hon. C. H. Dickey, senatoa, ame na lunamakaainana: W. P. Haia, Sam Kalama, von Tempsky, Sam Keliinoi, Pilipo Pali ame J. Nakaleka (Opio).

            Mamuli o ka wae ia ana keia mau inoa, nolaila, ua hoomaka koke no na hana a ka aoao Repubalika no ka pono ame ka pomaikai o ka lehulehu, a me ka hakalia ole, ua hoonee koke ia na hana imua, no ka hele ana iwaena o na makaainana, e ike a e halawai pu hoi me lakou, nolaila, ua maheleia na hana penei:

            Na Moho Lunamakaainana Pilipo Palo, Sam. Keliinoi ame von Tempsky e hele lakou ma ka aoao komohana a hiki i Molokai ame Lanai me Sam Kapu ka luna nui o na hana Repubalika o ia aoao, ame na kokua haiolelo Lunamakaainana D. H. Kahaulelio ame Jas. H. S. Kaleo; a pela pu hoi e hele ma ka hikina o Maui o C. H. Dickey, J. Nakaleka (opio), Sam Kalama ame W. P. Haia ame na kokua haiolelo Rev. E. M. Hanuna, J. Kalino, J. P. Inaina ame Ed. Mating, ka luna nui oia aoao.

            Nolaiai, ma ka la 9 o Sepatemaba, hora 1:30 p. m., ua haalele makou ia Wailuku a huli aku ia no ke komohana, a ma ka hora 7 p. m. o ia ahiahi ua malamaia ka makou hana haiolelo ma Olowalu, imua o ka poe i akoakoa ae, a he maikai na hana i hanaia, ame na manao ohohia i haalele iho ai makou ia Olowalu no Lahaina.

            Ma ka la 10 ae, hora 9 a. m., ua haalele iho la makou ia Lahaina no Kahakuloa, a ua malamaia na hana malaila me ke ohohia o na kanaka, nona ka heluna i akoakoa ae he kanalima a oi.

            Ma keia alahele a makou i hele ai, he ino maoli no na alanui, a ua hoomanawanui maoli no lakou i ka hele ana, ia e lawe ana hoi i ka lakou mau mea kuai i mea e loaa ai ko lakou pono. He nui na ninau i ninauia mai i na moho ame na kokua haiolelo, a ua paneia aku, aka, aia waie no ka hookoia o ia mau ninau a koho lokahi ia no moho a ka aoao  Repubalika. O W. B. Keanu ka lunahoomalu o ia halawai, a ua hookuuia na hana me ka hauoli o ke anaina.

            Haalele makou ia Kahakuloa ma ka hora 10 a. m., ia 10, a huli hoi mai ia no Honokohau, a ma ka hora 4 p. m. ua malamaia ka halawai ma o ka noho hoomalu ia ana e Geo. Kauhi, no ke anaina i aneane he kanaha. Ua maikai na hana i hanaia malila, a e koho ana lakou i ka poe kupono a lakou i ike ai, aole hoi e like e ko ka wa i hala.

            He poe naauao keia, me ka manaolana mai luna mai e haawi io ana lakou i ko lakou mau koho no ka poe kupono e hiki ai ke hoololo ia ka bila kanawai Kalana ame Kulanakauhale ame ka bila Aie Dala o Umi Miliona.

            Ua haalele ia Honokohau i keia kakahiaka, no Lahaina, a e kau ana ma ka "Lehua" no Molokai.

            Me ka mahalo,

            JAS. H. S. KALEO.

 

            O ka lono hope loa i loaa mai nei ma ka uwea olelo uwea ole e pili ana no ka luahine Pele, penei no ia: "Ua emi iho ka lua he 40 kapuai. Aole ike ia o ke ahi. Owaowa iki ka malamalama ma ua hakahaka."

 

HOOLAHA HOOKO MORAKI

 

HOOLAHA MANAO HOOKO MORAKI.

            Ma keia ke hoolaha ia aku nei, mamuli o kekahi mana kuai i hoakakala maloko o ka palapala moraki i hanaia mawaena o Olaf Bergstrom ame Harriet Bergstrom, kana wahine mare, no ka aoao mua, no Honolulu, Mokupuni o Oahu, Teritori o Hawaii, ame Cecil Brown, Kahu Malama Waiwai, i ka la 12 o Sepatemaba, 1899, i kopeia ma ka buke aupuni helu 199, aoao 100 et seq., a o ua Cecil Brown la i oleloia, Kahu Malama Waiwai, ua manao oia e paniku i ua moraki la i oleloia no na kumu i hoakakaia maloko o ua palapala moraki la, oia hoi, ka uku ole ia o ka ukupanee i ka manawa e uku ai.

            Ma keia ke hoolahaia aku nei, o ka aina apau, na hale pau ame na pono apau pili ilaila i hoakakaia maloko o ua moraki la i oleloia, e kuai kudala ia aku ai e Will E. Fisher, ma ke alo iho o Aliiolani Hale (Hale Hookolokolo) ma Honolulu i oleloia, i ka hora 12 awakea o ka Poaono, la 4 o Okatoba, 1902.

 

            O ka waiwai i paa maloko o ka moraki i oleloia, oia keia apana aina apau loa e wiho la ma Kaluaopalena, Kalihi, Mokupuni o Oahu, me ka hale noho, na hale ae mawaho ame na pono hou i hanaia maluna iho, a i hoakaka piha ia e like me ia malalo iho:

            Ka hapa o ka aina i ikeia ma ka Apana Helu 22, i hookuleanaia mai e ke Aupuni ia Henry C. Meyers ma ka R. P. 3610, a i hoakakaia na palena malalo iho:

            E hoomaka ana ma ke Alanui Rose ma ka maka he 100 kapuai mai ka huina hema mai o ua apana aina la i oleloia (ma ke kihi o na alanui Middle ame Rose) mai ilaila aku holo ma Alanui Rose, Akau 42@ Kom. 155 3-10 kapuai; mai ilaila aku holo ma ka Apana 26, Akau 48@ Hik. 139 5-10 kapuai; mai ilaila aku holo ma ka Apana 23, Hema 42@ Hik. 155 3-10 kapuai; mai ilaila aku Hema 48@  Kom. 139 5-10 kapuai a hiki i kahi i hoomaka ai, nona ka ili aina o 21,664 kapuai kuea.

            He kuike ka makemake a ma ke dala gula Amerika no hoi.

            Na lilo palapala kuai ma ka aoao o ka mea kuai mai.

            Hanaia ma Honolulu, Augate 29, 1902.

            CECIL BROWN,

            Kahu Malama Waiwai.

            Sept. 5, 12, 19, 26; Oct. 3.

 

HOOLAHA MANAO HOOKO MORAKI.

            Mamuli o kekahi mana kuai i hoikeia maloko o kekahi palapala moraki i hanaia mawaena o M. C. Amana ame kana wahine mare, o Shu Seekiao Amana, o ka aoao mua, ame Lewers & Cooke, he mau mea hui ma ka oihana kalepa, ma ka la 10 o Aperila, M. H. 1900, a i kakau kope ia ma ka buke helu 207, aoao 83; a i hooliloia hoi e Lewers & Cooke, na mea hui i oleloia, i ka Hui Lewers & Cooke, Kaupalenaia, he hui maoli i kukuluia malalo o na kanawai o ke Teritori o Hawaii, ma kekahi palapala kuai i hanaia ma ka la 7 o Dekemaba, M. H. 1900, a i kopeia hoi; ma keia ke hoolahaia aku nei ua manao ka mea paa moraki e paniku i ua moraki la i oleloia mamuli o ka hookaa ole ia o ke kumupaa ame ka ukupanee, i ka manawa o ka hookaa.

            A ke hoolahaia aku nei, aia mahope o na pule ekolu mai keia ia aku, alaila e hoolahaia aku ana na aina i hoikeia ma ia moraki no ke kuai kudala ana ma na keena kudala o J. F. Morgan, ma Honolulu ma ka la 29 o Sepatemaba, 1902, hora 12 o ia la.

            Aia ma kahi o P. L. Weaver Opio na olelo hoakaka no keia mea.

            Hanaia i keia la 29 o Augate, 1902.

            LEWERS & COOKE, KAUPALENAIA.

            Mea Paa Palapala Kuai Moraki.

 

            Penei na aina i morakiia:

            1.         Keia mau apana aina apau loa e waiho la ma Kauluwela, Honolulu, Mokupuni o Oahu, Teritori o Hawaii, a i hoakakaia hoi ma ka R. P. Helu 1628, L. C. Helu 3155, ma ka inoa o Male, a oia no hoi na aina i lilo aku ia M. C. Amana, ka mea moraki mai, ma ka palapala kuai a J. Keopaa i hana ai i ka la 11 o Okatoba, M. H. 1899, a i kopeia hoi ma ka buke 201, aoao 60-61, koe ka aina i kuaiia e M. C. Amana i oleloia a lilo i ke Kuhina Kalaiaina nona ka ili aina he 11,500 kapuai kuea i hanaia ma ka palapala kuai ma ka la 7 o Maraki, 1900, a i kopeia ma ka buke 203, aoao 439.

            2.         O keia kuleana hoolimalima aina i hanaia ma ka la 3 o Maraki, 1900, e na kahu malama waiwai o Bernice P. Bishop malalo o kona Palapala Kauoha na M. C. Amana no ka manawa o 15 makahiki maluna o ka apana aina nona ka ili he 1/4 eka e waiho la ma Kauluwela, Honolulu, a i kopeia hoi palapala hoolimalima la ma ka la 11 o Aperila, 1900.

            Aug. 29-Sept. 5, 12, 19.

 

HOOLAHA KUMAU

 

Ka Hui Banako Hoahu Malama Dala o Hawaii

(KAUPALENAIA.)

 

Huina i hoahuia           $250,000.00.

Peresidena                   Kikiia Baraunu

Hope Peresidena         W. P. Robikana

Puuku                          W. G. Cooper

Keena Hana Nui:

Alanui Papu kokoke i Alanui Kalepa.

Keena Lala ma Hilo, Hawaii.

E Lawelawe ana i ka

Oihana Banako Hoahu Dala ma Honolulu a me Hilo

            E laweia mai no na huina hoahu me ka haawiia o na ukupanee no na hoahu makahiki ma ka huina o 4 1/2 pakeneta no ka makahiki. E loaa no na Rula a me na hooponopono ana ke ninau ae ma ke Keena Hoahu.

2828-1yr.

 

Dr. T. Mitamura

            Keena Oihana 1468, Alanui Nuuanu. Telepona 152. Pahu Leta 842. Wahi noho, kokoke i ke Keena Oihana, Alanui Nuuanu.

            Na hora keena: 1-4 p. m., 6-7:30 p. m., Aohe kakahiaka, koe ka Lapule.

 

KAUKA J UCHIDA

HE LOEA MA KA OIHANA LAPAAU

Keena: Alanui Beretania, mawaena o Papa ame Nuuanu.

            Manawa hana, 8 a 12 A. M.    7 a 8 P. M.

Telepona Helu 1211 White.

 

DR. L. F. ALVAREZ

Keena Oihana a Wahi Noho:

            1240 Emma Street.

            Na Hora Hana: 8 a 10 a. m.

            3 a 5 p. m.

            7 a 8 p. m.

Telepona White 211,   2872-1yr.

 

LEWERS & COOKE

LUI A ME KUKE, Kaupalenaia

 

Na Mea Hookomo mai a Kuai aku i na

LAKO HANA HALE

O Keia ame Kena Ano.

Malaila e loaa ai na mea malalo iho:

            NA PAPA N. W., NA'PAPA HOLE. PILI HALE, NA PUKA, NA OLEPELEPE AME NA PONO PUKA ANIANI, NA KUI, AME NA MEA PILI I KA OIHANA KAMANA, NA PONO PENA.

            NA PENA LIKE OLE AME NA HULU PENA, NA ANIANI, NA PEPA HALE, PALE PUKA ANIANI MOENA, ETC.

 

            O na kauoha pono hale apau loa e hiki mai ana ia makou e hooko koke ia no me ka eleu ame na KUMUKUAI HAAHAA LOA.

LEWERS & COOKE

 

AHAHUI EUANELIO MOKUP@@ OAHU.

            Mamuii o ke noi ia ana mai e @ mau kahunapule o ua Aha la @ kumu kupono, oia hoi, e hoololii@ e noho ai, a penei: "mai Kawaiah@ Hauula"; nolaila, ke hoike ia a@ i na lala apau o ua Aha la e h@ ma Hauula i ka malama ame @ ame ka hora i hoolahaia e ke K@ olelo o ua Aha la.

            S. P. KAAI@

            Lunahoo@

Waianae, Sept. 10, 1902.