Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLI, Number 19, 8 May 1903 — Page 5

Page PDF (1.49 MB)

This text was transcribed by:  Deborah Takahashi-brady
This work is dedicated to:  Aunty Dana Anderson

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

NUPEPA KUOKOA, MEI 8, 1903.

 

Nuhou Kuloko.

 

            Ke hooikaika nei na hui kinipopo no keia pule ae e hiki mai ana.

            He ekolu kanaka Hawaii, W. Kekipi, D.W. Mahoe ame John Pahana kai hopuia ma Alanui Liliha i ka Poakolu nei no ke ki pa.

            Ua make ma Lahaina, Maui, ma ka Poaono o ka pule i hala (Mei 2), o Mrs. Kaluna Saffally.

            Ua loheia mai ua loaa i kekahi kanaka kekahi ihe iloko o ke ana ma Kau i keia pule iho nei i hala.  Ua olelo ae kahi poe na Kamehameha keia ihe.

            Ma ke ahiahi Poalua nei i haawi ahaaina aku ai ma ka Hotele Moana na Pake Kalepa o Honolulu nei ia Chang Tso Tan, ke kanikela Pake hou.

            He $263.10 ka huina loaa o ka Fea a ka Ahahui Manawalea a na Wahine Imipono Karistiano o ka Ekalesia o Waialua i malamaia i ka Poaono o keia pule iho nei.

            Ma ka Poaha nei i loaa aku ai ia J. W. Kamai o Kohala Hema he laikini loio mai a Lunakanawai Gear aku no ka lawelawe ana ma na Aha Apana apau o ke Teritori nei.

            Ua puka ae kekahi ahi ma ka auwina la Poalua nei ma Alanui Moiwahine kokoke i na hale hoolimalima o Maguna ma Kakaako.  Ua hiki aku na kaa kinai ahi, a pio koke no.

            Ma ka la 16 o Iulai e hoomaka ai ke kula ao kumu o ke kau wela, a e pau ana ma ka la 21 o Augate.  Ma ka la 20 ame 21 o Augate e malamaia ai na hoike kumu.

            Ua waiho aku o Kiaaina Dole i ke Senate o Lunakanawai W.F. Frear, Mr. Arthur A. Wilder ame Mr. Albert F. Judd na lala o ke komisina nana e hoohuihui i na kanawai.

            Ma keia ku ana mai nei o ka mokuahi Aorangi, mai na Panalaau Hema mai, ua hiki mai maluna on a he ekolu haole holo malu.  Eia lakou ma ka Halewai e hooluana nei i keia mau la.

            E haawiia ana kekahi ahamele ma ke Kula Kaikamahine o Kamehameha ma ka Poaha o keia pule ae (Mei 14), no ka pono o ka Home Kaiulani o na wahine opio.  He 50 keneta wale no o ke kikiki.

            Ma Ka Poakahi nei i waiho ia aku ai imua o ka Aha Kaapuni he hoohalahala e pili ana i ka olelo hooholo a Lunakanawai Wilikoki i ka hihia a Lyle A. Dickey kue i ka Hui Kaauwila Honolulu.

            Ma ka make ana o Mrs. James Shaw, ua waiho mai kekahi o kona mau hoaloa i kekahi palapala hoalohaloha i kakauinoaia e Mesdames R.L. English, S.W. Kaaihue, K. Makahio, U. Napoleon, ame T.W. Holstein.

 

Ke Kali nei i na Lono

 

            He mau mahina ae nei ke kali ana o ka Misiona Katolika o Hawaii nei i loaa mai ai o ka lono e pili ana i ka mea e noho aku ana ma kahi o Epikopo Kulekana i make i keia mau mahina iho nei, ua noho ka aha koho o na bihopa ma Roma, a he wa wale no e loaa mai ai ka lohe e pili ana i ka Epikopo hou o Hawaii nei.

            O ka mea ano nui wale no i loheia mai, oia ka loaa ana mai o ka lono telegarapa mai ke poo mai o ka Misiona Puuwai Hemolele ma Belegiuma e olelo ana ua kipakuia keia Misiona ma Farani aku, a eia lakou ma Belegiuma i keia manawa.

            Ke manao wale ia nei no o Makua Liberio a i ole o Makua Valetine ke noho aku ana i Epikopo.

 

E Heluhelu i Keia.

 

Aole Oe e Ike i ka Manawa e Nui ai Keia Manao.

 

(Mai ka Nupepa Sydney Herald mai.)

            He mea waiwai nui ka loaa ana o ka ike i na kamaaina o Honolulu nei pili i ka waiwai io ame ka hoohana ana o ka laau lapaau, oiai in a e loaa ole ana kekahi hana e hoohana ai i ua mea nei, eia nae aia no he manawa e hoohanaia, ai no ka mea, aia ke ano o ke kanaka iloko o na ano powehiwehi o ka manawa i maopopo mua ole, e hiki ole ai i ka poe naauao loa ke alo ae ia mau mea o ka manawwa e hiki mai ana.  Alaila e hoomaopopo ia ka AILA HAMOA DOAN ke hiki ke hoola i na ma'i puupuu o ka ili.  Hookahi no kau ana o ka olu no ia o ka manao a o ka hoomau ana oia no hoi ke oia loa ana.

            Eia iho kekahi ma'i ike ia:  Eia ka Mr. William Gilliver o ka Hui Alahao o Gilliver & Curtis, nona hoi ka hui uwila o "Avoca," Bankstown, a penei oia i kakau ai; a ua pa'i piha ia keia ieta:

            Messrs. Foster-McClellen Co., 76 Pitt St., Sydney, N.S.W., February 14, 1899.

            Aloha oukou:-I mea e pomaikai ai olua ame ka lahui a puni e noho ana iloko o na ehaeha he nui, a i loohia nui hoi i na kinaunau o ke kino mamuli o ka ai ana a ka meeau ame ka maneo o ke kino, nolaila keia wahi hoakaka akea.  He 22 o'u makahiki iloko o ka ehaeha o ka ma'i he meeau.  Ua hoao au i na kauka lehulehu a aole nae i loaa ka pono, he wahi maha iki wale ae no a mea oili hou no.  Ua nui maoli no ka pilikia mamuli o keia mau kinaunau.  I kuu ike ana i ka oukou hoolaha, ua kuai koke a i poho laau hamo na'u, a i kuu hoao ana hookahi hapalua o ua poho nei, o ka hoomaka mai no ia o ke ola, a i keia wa ua ola loa ia au.  E hoolaha aku oukou i keia elike me ka makemake.

            Me ka mahalo, WILLIAM GILLIVER.

            He kuaiia keia laau a DOAN ma na halekuai laau lapaau, no ke 50 keneta o ke poho; a e hoounaia no ma ka leta ke loaa mua mai ke kumukuai ia HOLLISTER DRUG CO., Honolulu, na Agena no ko Hawaii Paeaina.

 

MEA HOU O KA HALE AHAOLELO.

 

(Mai ka aoao 1 mai.)

            Thielen i kakaupokole.  Ma keia wahi me he la e holo ana na hana o ka Hale ma ke ano mau aka i ka manawa i hiki mai ai ke koho ana i ke kahunapule ua loli ka hana.  Ma ke noi a Harris ua ikeia ae ka inoa o Rev. Kekuewa ke kahunapule o ke kau mau, aka, ua waiho mai la o Kaniho i kana inoa oia o Rev Manase a ma ke koho ana ua puka aku la ka inoa hope, a o Rev. H.S. Manase ke kahunapule o ke kau kiukawa o ka Hale o na Lunamakaainana.

            Ma ke koho ana i ka makai ua puka aku la o J.H.S. Kaleo a haule kona mau hoa mokomoko o ke kahua hookahi John Wise ame Starr Kapu.  Ua lawe a lilo o Mr. Yates i ka noho elele a haule kona mau hoa Maloi ame Naleilehua.  Koho hou ia o Keliiaa i pulumi hale a haule kona mokomoko o ke kahua hookahi o Palau.

            He 23 põe i kakoo iaia.  Mahope iho o ka pau ana o ke koho luna nui ana ua hoounaia ke Kakauolelo e hoike aku i ka Senate i ka pau pono o na hana a ua ku ka Hale o na Lunamakaainana a ua makaukau no ke komo hana aku a mahope iho o ka lohe ana mai ka Senate mai ma ia kumuhana hookahi no ua hoopaneeia ka Hale a noho hou.

            ILOKO O KA AHA SENATE.

            Ua hoomaka ka Aha Senate ma ka hoomalu ana o Mr. William Savidge ke kakauolelo o ke kau mau a heluhelu mai la i ka leka kuahaua a ke Kiaaina no ka wehe ana i ka ahaolelo kuikawa.

            Ma ke noi a Senatoa Dickey ua kohoia o Senatoa Crabbe ka Peresidena o ke kau mau i lunahoomalu no ka manawa no ke kau kuikawa.  Ma ke noi a Achi ua aponoia na rula mua o ka Aha.  Mahope iho o ke kuka ana no ka hoohiki i na hoa ua hoike mai ka Peresidena Crabbe ua lawa no i hookahi hoohiki ana o na hoa, a o na luna o ka aha paha o lakou ke hoohikiia a maluna o keia ua koho hou ia na luna nui o ke kau mau.  Na Dickey he olelo hooholo pili i ke koho luna ana a haule kana olelo hooholo ma ka wehe hou ana.

            Na Nakapaahu he olelo hooholo maluna o ia kumu hana hookahi no a aponoia kana olelo hooholo.  Ma keia olelo hooholo pili i ke koho ana i komike hui o na Hale a elua o elima lala o ka Hale hookahi no ka noonoo ana maluna o na bila haawina, a e noonooia e lakou me ka hoohakalia ole.  Ma keia manawa hookahi no ua waiho mai la o Kaiue e hoikeia aku i ke Kiaaina i ke ku o ka Aha Senate a koho ka Peresidena ia McCandless i komike a lohe io ke Kiaaina ame ka hoike a ke Komike McCandless i ka Senate.

            Ma keia manawa ua aponoia ka olelo hooholo a Dickey, a koho hou ka Peresidena i na komike kumau o ke kau kumau i mau komike no ke kau kui kawa.

            Na Paris i kukala mai a hookomo mai i na bila haawina ukumau o eono mahina ame umi-kumamawalu mahina, ka bila i uku oleia ame ka bila haawina o elua makahiki kumau.  Holoma ka heluhelu ekahiia.

            Na McCandless he bila i ka uku ana i na hoolilo o ke kau kuikawa ame ka haawina dala no ia hana nona ka huina o $5,000.  Holo ma ka heluhelu ekahiia.

            Hoopaneeia ka Aha a noho hou.

HALE O NA LUNAMAKAAINANA.

            Mei 1.-Na ka Lunahoomalu he kauoha e hoihoiia mai na olelo hoohoio ame na hoike apau.  Mai ka Aha Senate mai he hoike e hoike mai ana i ka hooholoia o ka olelo hooholo hui pili i ke koho komike hui o na Hale a elua no ka noonoo ana i na bila haawina.  Aponoia ka olelo hooholo a koho ka Lunahoomalu i na iaia o ke komike ma ka aoao o ka Hale o na Lunamakaainana.

            Ua haawi hou aku ka Lunahoomalu i ua komike la i ka mana e hoike aku i ke Kiaaina i ke ku o ka Hale o na Lunamakaainana a ua makaukau i ka hoomaka aku i na hana e waihoia mai ana.  Ua hoike mai no hoi ka Lunahoomalu i kona manao e hoopanee ka Hale a Poakahi no ka haawi manawa ana i ke komike noonoo bila haawina i manawa no lakou e hana ai a e hoomaka koke aku ai i ka lakou hana me ka hoohakalia ole.

            Na Kiiiniwoki he hoakaka no kekahi hemahema i loaa iloko o ka bila pili i ka uku ana i na kiure i hooholoia e ka Hale a hoolahaia, a i ka hoolahaia ana ua ikeia he elua wale no dala aole hoi e like me ka mea i hooholoia he $2.50.  Ua makemakeia e hoololoia a loaa ka hemahema o ka pilikia a ua hooloia ia noi ma ke kauoha a ka Lunahoomalu.

            He leka na ka Loio Kuhina mai e hoike mai ana i ka lawa ole o ka haawina ana i noi mua ai no ke kakoo ana i kana hana mamuli o ka nui hana a ua noi aku oia i $3,000 ma kahi o ka huina mua ana i noi ai he $1,200.

            Na ka Lunahoomalu he kauoha e hoihoiia mai na olelo hooholo o ke kau kumau e waihoia aku lakou iloko o ka lima o ke komike hui.  Ua hoike pu mai no hoi ka Lunahoomalu in a aole he mau hooloii alaila e koho no oia i na komike kumau o ke kau mua i hala iho la i ka Poakahi.

            Na Pulaa he hoolaha a hookomo koke mai la he bila haawina o $20,000 no ka uku ana i na hoolilo o ke kau kuikawa ame ka uku ana i na hoolilo o ke kau mau i hala iho la i uku oleia.

            Hoopaneeia ka Hale a noho hou i ka Poakahi la 4 o Mei.

ILOKO O KA AHA SENATE.

            Mei 1.-Noonooia ka bila pili i ka haawina o elua makahiki mahope iho o ka hoike ana mai o ka Hale i ka Senate i kona ku ana a makaukau no ka hana aku.

            Mahope iho o ka hoike ana mai o ke komike hui o ka Hale aole nae he hoike pili i ka hooholoia o ka olelo hooholo a ka Senate, ke kumu i hoi hou ai ke komike o ka Hale, ua koho mai la ka Peresidena Crabbe i ke komike o ka Senate.  Dickey, Kalauokalani, Achi Woods ame Wilcox.

            Ma keia manawa ua hookomo mai la o Paris i ka bila hoaie nona ka haawina dala o $2,288,000 ame ka bila haawina o na pilikia kuikawa.  Holo na bila a elua ma ka heluhelu ekahiia.

            Na Dickey he hoike komike hui pili i ka mahelehele ana i ka noonoo ana i na bila haawina mawaena o na Hale a elua o ka Senate ame ka Hale o na Lunamakaainana.  O ka bila Senate pili i ka uku ana i na hoolilo o ka Aha Senate Kuikawa nona ka huina o $5,000 ua hooholoia ma ka heluhelu elua ana.

            O ka bila Senate pili i na bila i uku oleia ua hooholoia ma ka heluhelu elua ana, a makaukau ka bila no ka heluhelu ekolu aku.  Na Achi he olelo hooholo pili i ka hooholo ana i ka bila hoaie maloko wale no o na palena kupono i kulike me ko ke Kanawai Panalaau manao.  Aponoia ka olelo hooholo mahope iho o kekahi mau hooponopono ana.

            He leka mai na Lunakanawai o na Aha Hookolokolo Kiekie e noi mai ana e kohoia i ekolu mau kakaupokole ame ekolu mau kakauolelo no ko lakou mau aha pakahi iho.  Waihoia i ke komike hookolokolo.

            Hoopaneeia ka Aha a noho hou mahope iho no nae o ka haawi mahalo ana a Isenberg i na luna Senate no ka hoolakoia ana o na Senatoa me na kii o na hoa Senatoa i paiia ai mai na luna nui mai o ka Aha.

ILOKO O KA AHA SENATE.

            Mei 2.-(Ma keia la o ka Aha Senate wale no ka i noho hana, a o ka Hale o na Lunamakaainana aole i noho e like me ka hooholo ana e hoopanee a noho ka Hale i ka Poakahi, nolaila ua haule ka Hale he hookahi la hana a oi aku la ka Aha Senate he hookahi la hana a oia ka like ole o na Hale Kau Kanawai ma keia kau kuikawa.)

            He leka na ke Kakauolelo Carter mai e hoike mai ana i ka lawa ole o ka waihona hoolilo dala iaia e paa nei no ka hoolawa ana i na lilo pa'i palapala a e noi mai ana e hookaawaleia i puu dala o $1,000 iloko o ka bila haawina o na pilikia kuikawa i hiki ai ke kikoo aku a pau ae ia pilikia oiai he mea pono e pa'ila he mau palapala iloko o kanakolu la wale no.  Waihoia ka noonoo ana i ka leka a noonoo pu ia me ka bila.

            Na Paris he hoike pili i na bila i uku ole ia iloko o ke Keena Auhau a waihoia i ke komike o na hoolilo.  He olelo hooholo na Dickey pili i ke kahea ana i ke kakauolelo o ka Aha e haawi aku i ka Persidena i na noi, na olelo hooholo ame na hoike apau ame na itamu iloko o na bila haawina i hiki ai lakou ke noonoo pu ia mai me na bila ma ke kau kuikawa.  Aponoia ka olelo hooholo.

            Hapaiia ka bila haawina o eono mahina a noonooia a holo ma ka heluhelu elua ana.  Na Achi he noi pakui bila e kohoia na kakauolelo e ka Lunakanawai Kiekie aole na na Lunakanawai o na Aha Kaapuni, no ka mea, wahi ana, in a na na Lunakanawai Kaapuni e hookohu aku, alaila, e noho hana ole ana keia mau kakauolelo a he ohi wale no i na uku mahina ke hele na lunakanawai i ka holoholo a hoomaha paha, pela oia i manao ai na ka Lunakanawai Kiekie lakou e koho ke kumu e hiki ai ke hoohana mau ia ma ka hoopaa ana i na moolelo.

            Ma ka noonoo ana pili i na haawina o ka oihana makai ua waihoia na mea apau o ke Keena Loio Kuhina iloko o ka lima o ke komike hookolokolo.

            Hapaiia ka bila pili i na haawina no ka uku ana i na hoolilo o ke kau kuikawa a ma ka noonoo ana ua hooholo lokahiia ma ka heluhelu ekolu ana.

            Mahope o ke kamailio ana maluna o kekahi mau kumuhana hoopaneeia ko lakou noonoo ana ame ka hooholo ana, ua hoopaneeia ka Aha a noho hou.

HALE O NA LUNAMAKAAINANA.

            Mei 4.-O ka mea mua iloko o ka Hale oia ka huli ana i na hoike o ke kau i hala i loaa ole i ke Kakauolelo.  Mai na Lunakanawai o na Aha Kaapuni mai he leka e hoike mai ana i ko lakou mau mea hemahema e hoolakoia aku e like me ka lakou hoike imua o ka Aha Senate.  Ua hoopaaia ka leka ma ka moolelo.

            Mai ka Senate mai he leka e hoike mai ana i ka hooholoia he olelo hooholo pili i ka bila aie a ma ke noi a Kumalae ua waihoia ma ka papa a noonoo pu ia me ka bila aie.

            Na Kupihea he olelo hooholo o $75,000 no ke kuai ana i na kuleana no ka wehe ana i ke alanui Kula mai ke alanui Liliha aku a hiki i ke alanui Kamehameha IV.  Waihoia ka olelo hooholo a noonoo hou ia.

            He noi na Paele i $26,500 no ke alanui o Nuuanu ame ko ka Pali Nuuanu Ua maheleheleia keia huina nui no na hana like ole i hoakakaia maloko o ke noi.  Na Kupihea no he olelo hooholo pili i ka haawina o $3,000 no ka hoomalamalama ana i ke alanui Moi a hiki i Moanalua mai Kalihi aku.  Hoike mai ka Lunahoomalu aohe he waiwai iki o na olelo hooholo i hookomoia mai iloko o ke kau mau.

            Hoike komike hui hooponopono pili i ka bila haawina a hoike mai la i ka lakou papahelu a lakou i hooholo ai.

            Hooholoia ka bila pili i na hoolilo o ka Hale ame na hoolilo o ke kau ku mau i pau ole i ka ukuia ma ka heluhelu elua ana.

            Na E. Van Senden he koi o $1,210 e hoihoi hou mai ia huina, he huina hoi ana i hoolilo ai maluna o ke kuai o kekahi aina aupuni i Nuuanu, a no kona lilo ole i kupa Amerika pela i ko ole ai ia kuai ana.  Waihoia i ke komike kuikawa no ka noonoo ana.  He noi na ke Kakauolelo Carter e hoopuipui hou ia aku oia me $1,000 no ka hoolawa ana i ka hana i haawiia aku iloko o kona lima oia ke pa'i ana i na bila kanawai.

            Mai ka Senate mai he hoike e pili ana i ka apono ana i ka hoike komike kuikawa pili i ka hoonohono ana i na bila haawina ame ka hooholoia o ka bila haawina pili i na bila i uku ole ia.

            Noonooia ka hoike komike hui a aponoia mahope iho no nae o ke kamailio ana maluna o ke kumuhana.  Alaila hookomo mai la ke komike ia ka bila aie ame ka bila uku o eono mahina a holo laua ma ka heluhelu elua ana.

            Koho hou ia na komike kumau o ka Hale a hoopanee ka Hale.

ILOKO O KA AHA SENATE.

            Mei 4.-Hoike komike aina maluna o ka itamu o $100,000 no na alanui apuni ka Paeaina.  Ua kakoo ke komike e hoemi mai i ka huina i ka $25,000.

            Hoike komike hookolokolo maluna o ka oihana makai pili i ka manawa hana o ewalu hora e olelo ana aole i pili ia i ka oihana makai ame ke noi pili i na haawina dala o ka oihana makai.

            He leka mai ka Hale mai e hoike mai ana i ka hoihoi hou ia o ka hoike a ke komike hui no ka hooponopono hou ana.

            Alaila hookomo mai la o Achi he pakui iloko o ka hoike komike hui i lawa ai ka manao o ka Hale.  O ka bila pili ma hooholoia ua ia ole uku i bila na i ka heluhelu ekolu ana.  He $178,751.81 ka huina o ua bila la.

            Holo ka bila haawina o na pilikia kuikawa ma ka heluhelu elua ana a hoopaneeia ka hana no ka bila aie.  Noonooia ka bila pili i na ukuhana o na luna aupuni i kupono na ka Ahaolelo e hoonohonoho a aole i pau ka noonoo ana maluna o ua bila la ua hoopaneeia ka Aha a noho hou.

HALE O NA LUNAMAKAAINANA.

            Mei 5.-Hoomaka ka hana a ka Hale ma ka noonooia ana o ke noi a C.R. Frazier.  Ma ke noi a Keliinoi ua waihoia i ke komike kuikawa.

            Hapaiia mai ka bila haawina no na hoolilokumau o ka Hale ame na bila i uku ole ia o ka Hale i hala nona ka huina o $20,000 a hooholoia ma ka heluhelu ekolu ana, mahope iho no nae o ka hooponopono ana ma na pakui; a pau no nae ua mau pakui ia i ka haule.

            Noonooia ka bila haawina o na hoolilo o eono mahina a waihoia i ke komike o ka Hale holookoa ma ka noho hoomalu ana a Mr. Wright, ke kumu o ka hoolaha koke ana mai o ka lunahoomalu e hoomaha ka Hale no elima minute no ka hoomakaukau ana.

            Hoomakaia ka noonoo ana i ua bila nei a maluna o na oolilo o ke Keena Aupuni o ke Kakauolelo o ka Teritori o Hawaii, maluna o ke Keena o ka oihana Hookolokolo ame na mea e ae, a hoomaha wale ka hale.

            Noho hou ka Hale a hooloheia ka leka a ka Senate e hoike ana i ka hooholoia o ka bila hoolilo o na pilikia kuikawa.  Ua nono ka Hale maluna o ua kumuhana la a hooholoia ma ka heluhelu ekahi ana.

            Hoomaka hou ka noonoo ana i ka bila haawina iloko o ke komike.  Noonoomua ia ka itamu no na paahao ame na lilo huikau a holo na haawina $28,000 ame $9,600.  Holo ka haawina o $2,000 no ka oihana kolonelo; $20,000 no na hoike.  Noonooia ka itamu pili i ka pahu makai; aole i holo pono ka noonoo ana a hoopaneeia no kahi wa aku.

            Noonooia ka itamu pili i ke kuai kaa makai no $150 aka ua hooholoia ma ka huina o $600.  Noonooia na itamu pili i ka oihana pa'i ame hoolaha ma ka hapai hou ia ana mai oiai ua hooholo mua ia ia mau kumuhana.  Na Harris keia makemake no ka noonoo hou ana i loaa piha pono ai na ike maluna o ua mau kumuhana.  Ua aponoia e like me ke noi.

            Noonooia na haawina no ke Keena Puuku a hooholoia he $100,000 no na ukupanee ame na komikina.  He 2,250 dala no na hana huikau.

            Noonooia no hoi ka haawina pili i ka waihona o na Pake i aieia e Wright ma, nona ka huina o $17,949.91, aneane loa e kapae loa ia ke kumuhana ame ka lokahi loa ia.  No na lilo keena auhau ame malama moolelo he $3,125 ame $43,750.

            Noonooia ko ke Keena o na Hana Hou.  Ma ka noonoo ana ua haule kekahi mau itamu aka puka ka itamu o $1,250 no na hoolilo o ke Keena.  Holo ka itamu i ka oihana pa'i nona ka huina o $1,750 pela no hoi ka ko ka anaaina mau hoolilo kaahele nona ka huina o $375.

            Noonooia ka itamu pili i ka haawina no na hana hoikeike ma Sana Lui a ma ke noi ua hoopanee hou ia ka noonoo ana.  Noonooia ka itamu pili i ka hooponopono hou ana a ka pakui hou paha i na hale aupuni ua hooholoia he $12,500 Ua hoololiia ae ka haawina o ka malama ana i ka pa-ilina o na Alii ma Maemae i ka $10,000.

            Hooholoia ka itamu o $375 no ka oihana laau lapaau iloko o ke Keena o na Hana Hou mahope iho no nae o na kamailoi nui ana.  Noonooia na uwapo kumoku, hooholoia ko Hookena, he $2,600, $1,0000 no ko Maui mau uwapo kumoku ame na poe, a he $500 no Molokai ame Lanai.

            Na Nakaleka he noi i haawina dala o 5000 uweaolelo mai Kalaupapa aku a hiki i Halawa, a ma ke kamailio nui ana ua waihoia ka hana iloko o ka lima o ka Papa Ola.

            O ka itamu pili i na uwapo ame na poe o na apana kuwaho o ka mokupuni o Oahu nei nona ka huina o $500 oia ke kumuhana hope a pau ka hana a ke komike, a hoopanee no hoi ka Hale.

ILOKO O KA AHA SENATE.

            Mei 5.-Hoopaneeia ka hana maluna o ka bila ukuhana kumau o eono mahina.  O ka bila Senate pili i ka haawina dala o na pilikia kuikawa ua hapaiia mai no ka noonoo ana no ka hooholo aku ma ka heluhelu ekolu ana.  Ma ka noonoo ana ua hooholoia ka bila ma ka heluhelu ekolu ana mahope iho no nae o ke kamailio ana maluna o kekahi itamu.

            Mai ke Kiaaina mai he hoike mai na poo ma na oihana o loko o na keena oihana aupuni no na hoolilo no na mahina he umi-kumamawalu i hala aku nei.  Kauohaia e pa'i.

            Hoike komike na Dickey maluna o ka itamu o $10,000 no na kauka aupuni e hoemi ana i ka huina o $8,160 ame ka hoonohonoho paa ana i na ukupaa.  He hoike komike na Achi maluna o ka itamu iloko o ka bila haawina ukumau o eono mahina e hoike ana e hoopaaia no na uku o na kakauolelo o ke keena hooia e like me ia i hoopaaia iloko o ka bila.

            Ma ko Paris aoao aohe ana hoohalahala pili i ka oki hoemi ana i na ukumau o na kauka aupuni.  Ua hoike ae o Dickey ua like ka hoonohono ana ma ke $60 a i ke $50, a mai ke $50 a ke $40.  Noi mai o Paris e hooholoia ka itamu o $10,140 a hooholoia e like me ke noi.

            Noonooia ka uku o ka luna hooia ia holo ma ka heluna o $2,250, mahope iho no nae o ke kamailio nui ana no ke oki ana ame ka hoomau ana.  Hooholoia ua bila eono mahina nei ma ka heluhelu elua ana me ka lokahi loa ia. 

            Waihoia ka bila aie ma ka papa a mahope noonoo hou, mahope iho o ka hooholoia ana mai e ka Hale.  He leka mai ka Hale mai e hoike mai ana i ka bila Hale helu 1 nona ka haawina dala o 20,000 no na hoolilo.  Haule ke noi e heluhelu ekahiia ka bila a laweia ka bila ma ke aia mau.

            Hoopaneeia ka Aha mahope iho o ka noonooia ana o ka papainoa a ke Kiaaina no na iaia o ka papa komisina houluulu kanawai.  Ua hoopaneeia ka noonoo ana i ua kumuhana la a kekahi manawa aku.

 

            Ma ka Poakahi nei i hookohuia aku ai o Bruce Kakalaika e Lunakanawai Gear i lunahooponopono waiwai no ka waiwai o Albert Kunuiakea.  He $3,000 kona bona.  Aia ma kahi o $12,000 ka waiwai io o na waiwai apau o ke Keikialii i make.

 

E Malama i kou Ili

KE ANO O KAMALAMA, HOOMAEMAE ME KA HOOUI ANA I KA @ A ME KA HELEHELENA.

            No ka malama, hoomaemae a me ka hooui ana i na ili, i ole ai e oaa @ ka huehue, ili pohaka, ili akaakaa wale, kolekole, lena, hou nui, ili nakakaka, ili lahilahi, a i na ano kinaunau lehulehu wale o ka ili, aole loa kekahi kopa ili a helehelena paha e hiki ke hoohalikeia me ke KOPA KUTICURA, no ka mea, aohe kopa e ae e hiki ai ke imi aku a loaa na kumu penei:  ka paakiki, upehupehu a hoopaaia paha o na pukapuka o ka ili.

E Malama i kou Lahoho

KE ANO O KE PALE ANA I KA LAUOHO HELELEI, NA EHAEHA O KA ILI POO ME KE KEPIA.

            E holoi pono i ke poo me ka lauoho me ka wai KOPA KUTICURA pumehana, holoi i ke kopa me ka wai pumehana, hoomaloo maikai, alaila, ha@ mailie me ke KUTICURA, ka laau hamo maemae loa, ke komi malie ia a komo iloko o ka ili o ke poo.  O keia wahi laau hoonui lilo ole, iloko o kona ano ole, he oi aku o ka maikai no ka hoomaemae ana i ka ili o ke poo, a e pau ana ka ekaeka o ka lauoho me ka ili, a me ke kepia, e oluolu ana na aai eha, ka wewela, a e hooikaika ana i na kumu lauoho, e hoolawa ana i naa me na mea kupono e ulu ai, a e ulu auanei ka lauoho maluna o ka ili maemae, a ole maikai no hoi, ma kahi i nele ai i na laau e ae a pau.

E Malama i kou Lima

KE ANO O KA HANA ANA I NA LIA A PALUPALU ME KE AIAI I KA PO HOOKAHI.

            E holoi a lumai i na lima i ka wa e makaukau ai e moe, iloko o ka huahua KOPA KUTICURA manoanoa hoi i hoopumehanaia.  Hoomaloo pono a hamo puni me ke KUTICURA HAMO, ka laau hoola ili oi loa, a o ka oi aku no hoi o ka laau hamo maemae loa.  E komo i mikilima alualu i ka po, me ka hana nae i mau pkapuka ma na manamana.  No na lima ula, kalakala, a mokumoku, maloo nakakaka, maneo, owelaweia o na poholima, maiao kekee, me na manamana hu'i, o keia lapaau ana no hookahi po wale no ka mea kupanaha loa, a he mea hoopomaikai no hoi i ka poe a pau i eha, mokumoku, kalakala a lahilahi paha o na lima.

 

Na Mea

PAANI AME HOOIKAIKA KINO

Ma Kahi o

Pearson & Potter Co., LIMITED.

ALANUI HOTELE ME UNIONA.

 

Eono Omoomo Palaoa Maikai i ka 25c.

MA KA HALEKUAI PALAOA

SUNRISE BAKERY

Alanui Nuuanu kokoke i Alanui Vineyard.

            Ke hoike aku nei makou i ka maikai o ka makou palaoa, no ka mea ua ike no makou i ka maikai, a ua makemake makou ia oukou e ike ko lakou maikai e like me makou i ike ai.

            He hana pu no hoi makou i na meaono i hana rolaia, he meaono i ike nu@ia e na haole.  Ua hanaia lakou ma ko makou rula hana meaono iho, a o ka poe i ai i ka makou meaono aole e nele ko lakou kii hou mai.  E pono oe e hoao nou iho, a aohe no he pii o ke kumukuai.

 

He Palapala.

I O'U MAU HAKU MAKAAINANA, MAI NA KOHALA, NA KONA, A KAU.

 

            E ku'u Kuokoa e:

            Me ka Mahiehie:-E oluolu mai ia'u e haawi aku au i ku'u aloha nui, i o'u mau haku Makaainana: mai ka Makani apaapaa o Kohala, ka ua hoeha ili Kipuupuu o Waimea-ke kai hoene Hawanawana, me he ipo la o Kawaihae ka makani pili A o Kekaha ame ka makani heihei lio, ke Kaumuku o Puako, ke kai malino o Kona, ka aina i ka maka o ka opua ke ola, kahi a kamalii kolohe e ka-ohi la i ke kukuna o ka la, puhena wale no ka hoi ia aina-a ka makani kuehu lepo o Kau, kuu mau haku o ka ua Haao e-Aloha oukou a nui loa:  E o'u mau haku nana i papahi mai i ka lei olino o ka hanohano, ma ke ano he Lunamakaainana na oukou, ua hiki aku ka'u hana i ka hopena ma ka hora 12 iho la, o ka po o ka la 28 o keia mahina iho nei, oia ka piha ana o ko'u mau la hana i ke 60.

            E like me ke Kanawai, a maloko oia mau la hana he 60, ua hiki ia'u ke kaena aku imua o oukou, aole kekahi la, i hoomaunaunaia e a'u me ka hiki ole aku i kahi o ka hana (Hale Ahaolelo) He ehaeha ku'u uhane, ke puka hope au, mandope o ke kaheainoa ana.  A ina la paha he uku makanaia, i ka Lunamakaainana haule hope ole; alaila owau wale no ka Lunamakaainana e loaa ia makna.  Aole elua; aka, o Huaa wale no, me he kukui uwila malamalama la, no ka apana koho elua, o ka mokupuni on a o Keawe.

            A ke manao nei au, o oukou kahi, e haaheo ana, i keia kulana makaala o ka oukou paahana, no ke kiai ana i ko oukou maupono.  O ke kauwa puka hope, a hoomaunauna manawa; a i ole, aihue i ko oukou manawa hana o na Haku, he kauwa maikai ole ia; he mea pono, e hoopaaia kona a-i i ka pohaku wilipalaoa, a mo-ku aku iaia i ka hohonui o ka Moana.  Iloko o ia mau ia he 60, a oukou i kepa'i ia'u, ua hana aku au, e like me ka ikaika i loaa ia'u.  O kekahi o na laau a'u i kanu aku ai, me ka lana o ka manao, e ulu mai ana, e opuu mai na pua, e hee mai na hua ohaha.  Aka, ua akiia ae la, e ka mu ai laau-he mau hua nae ia i makemake nui ia e oukou, ame a'u pu ka mahiai.

            A oia kela:  Aia i ka Aha Senate he olelo hooholo lokahi i laweia e a'u ka Hale o laio.  E noi ana i ke Kiaaina, "E huikala akea aku oia i ka poe apau, he mau karaima ko lakou; mai ka wa mai o ke Aupuni Moi a hiki iho la i keia Aupuna Panalaau.  E loaa ia lakou na pono kono balota ma nei hope aku."  Ua holo i ko makou Hale, a hoounaia i ka Aha o na Senate, ka pau no ia o ka ikena.  Aole mea i hanaia e lakou no ia olelo hooholo, nolaiia, nana pono ae ana oukou ia poe.  He poe kauwa ia na oukou e like me ko'u kauwa ana na oukou, a e poina ole no lakou nei Kau aku.

            Aia pu i ka Aha Senate, he olelo hooholo hui.  E noi ana i ka Ahaolelo Nui o Amerika"  "E ae ia ka poe ike ole i ka olelo Beretania, a he ike nae i ka heluhelu a kakau ma ka olelo makuahine o ka Aina Aloha nei, e komo ma ka hana Kiure o ka aina.  Ua mahi au i ko makou kihapai, (Hale o na Lunamakaainana) a ua opuu ka hua.  Aka, aia no i ka Aha Senat kahi i opeia.  I aohe ikeia, a pau na la hana he 60.  E nana pono ae oukou ia mau paahana a oukou.

            Aia hoi i ka paepae puka o ke Kiaaina, he Kanawai Oki Mare o ka poe i loohia ia e kela ma'i kaukaweli, he lepera, ma ia kanawai, ua hana au.  Holo i ko makou Hale, holo i ka Aha Senate.  I ke Kiaaina mai ia hoi, aia paha iloko o ke ie opala.

            Nolaila, e o'u mau haku e, aole no ke kauwa ka hemahema, aka, na na mea e hooulu, kikiwai, oia no ka Aha Senate ame ke Kiaaina.

            A e kuu mau haku e, hookahi laau i puka pono mai ka'u kanu ana, a hiki i ka hua ana, oia no ka lawelaweia o ka Olelo Makuahine, e pailima pu ana me ka olelo malihini ma na hana Ahaolelo, ua lanakila ke kauwa hana, a he alo aku koe oia olelo hooholo hui i ke kai hanupanupa o ka Moana Pakipika, a pane aku i ka ipuka gula, a kiei aku i ka uluwehi o Wasinetona, ma ka umauma lahalaha, i piha me ke aloha ke Keikialii Jonah K. Kalanianaole, ka Elele no ke Ola Hou.

            Mawaho ae o keia mau mea, oia no na noi dala i hanaia aku e a'u no ka pono o ko kakou mau Apana-"Nolaila, e o'u mau haku, e like no me ka'u i hai ai ia oukou.  "Aole au no ka pono o ko kakou mau apana wale no, aka, no ka pono o kuu Lahui mai Hawaii a Niihau, a oia iho la ko'u kulana kalaiaina, a e haaheo ai oukou.

            Aloha oukou a nui, a hui hou aku kakou.

            Ka oukou kauwa haahaa, CHAS. H. PULAA.

            Honolulu, Aperila 30,1903.

 

            Ma ke kakahiaka Poalua nei i loaa mai ai kekahi lohe i ke keena makai mai a Hope Makai Nui Fernandez mai o Ewa e olelo ana ua huli kekahi wahi waapa Iapana me iwakalua-kumamakolu Iapana o luna, a he hookahi o lakou i poholo.

            He hoala pauahi mai ka pahu 51 ka i kani ae i ka auwina la Poakolu nei.  I ka hele ia ana aku, ua ikeia aku he mau eke ke a ia ana e ke ahi ma ka hale ukana o ka hui hana mea hoomomona mea kanu ma Iwilei.  Aohe i maopopo ke kumu i a ia ai.  Aohe he maupilikia i loaa.