Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 15, 8 April 1904 — KE KAUNA WAHINE O KE Kulanakauhale o Tarevis. [ARTICLE]

KE KAUNA WAHINE O KE Kulanakauhale o Tarevis.

KB ALOHA I KA MAKA PAHIKAUA. MOKUNA XXI. KE KACA MXTA I KE KAKELA TUROXA. •T*a iko no ahei oe ia'u e ki ana i ka mea nawaliwali/' i pane ~.. .ukali* aka ai ka panapoa i kona Hakn. * 4 Ho mai ka pua/* <> ka okalakala ame ka hamau leo na hana e lioohuna ai no k-manawa o ka hana," wahi a ka Emepera iaia iho no, alaila } aku la oia i na pua i ka panapaa. Ma ka aoao o ke Kanna Bitarika na kauoha akn no oia 1 kona t a.i koa e ki aku i ka panapua oluna o ka aieo aole nae he hooloheia r i no ka mea aia na koa ma kahi malu e hiki ole ai ina pua e iho j ,ii ana inai ka aleo mai. I a inaalahi ka haawi kanoha ana a he hana paakiki hoi ka ]~ ««koia oiai ua ike no oia ame na koa ona he mea paakiki ka hoolele } ana i ka lakou pua iluna ika aleo. A hala kekahi manawa i:n pakele aku la ua mau koa nei ma ka holo ana a nalowale iloko , ka ululaaa e ku kokoke mai ana. Me ka nui huhu o ke Kauna Bitarika aole no nae i nalowole k«»na noonoo maikai. oiai ua lele koke iho la oia mailuna iho o kona ] ;i , mc« ka nana ole ae ika lele mai ona pua oka aleo, ame ki\ ikaika nui ua olokaa aku la oia i ka pauku laau i kaawale ae ai mai ) k <>na mau koa aku i eha. -l'woki," i kauoha ikaika aku ai ka Emepera, ke kumu no hoi i ikr koke iho ai ka panapua i ka ikaika io o ia kauoha a kona Haku aku mumule iho la no hoi oia me ka pane leo. "Mai ki aku i ke kanaka i makaukau ole," a oia no hoi ka lele ana iho o Bitarika mai kona lio iho. . • -Aole no hoi i eha aku la," wahi aua i pane aku ai mahope iho. ' Aka -he hoomaamaa maikai loa ana keia." "A«>le keia he hoonāaamaa, aka he lanakila maoli nou a nou w.ih* no no keia la. Aole au i ike i kekahi kanaka Pelekane mamua « likr ine a r u i ike ai ia oe i keia la." -(>. ina e ike oe i kuu hoaloha ia Roga Keneta oia ka mea i oi 1 <»;i aku ma keia niea kaua, a ina oia kekalii ma keia kaua ana, aole nwA o kakou e hiki ke helii ma keia papahele i ka manawa e lik- nn' k«»ia. no ka mea, aole ana ki ana e lialu ai.*' 1 k.- 'Kauna Paele e ku ana i ke kahua pukuniahi laau ua huli ii' ii la oia a naua inai la iluna o ke aleo poepoe me na inohaha oka liauoli. l"a ani aku la no lioi ka Emepera i kona lima u >■ ka'pane leo nui ana aku mo ka hauoli: • iNMo a iho la ia?'' •H" mea oiaio, he kamahao maoli. E malama pono iho'oe i k i panapua i ole e loaa ka poino iaia. Ile manao ko'u e piihi aku i k'-ia pukuniahi laau i ke ahi a me ia no hoi e ho-a ai ahi e j «»".< ai' ka kakou mau mea ai. Oia ka waiwai o keia mea.-' •• Aole i maamaa loa na koa ou," wahi a Rodolofo i pane liou :i : ,•] ai. "E haawi hon iho i liaawina na lakon." I ka manawa i kaawale ae ai ka pauku laan ua ike koke.iho la ] Kauna I>itarika ika uui o koua inau koa i make. l T a hooneenee :■ un la iii« hoi oia nm kahi e hana ana ke Kauna Paele me kona i : :tii k*»a ina kahi oka pukuniahi hoolele pohaku no ka manao no e paj'ah-«», a ua hoike mai la no lioi ke Kauna Paole i kona inanao ];aa»i|'io ole ina e hoomau aku ana ke Kauna I>itarika. •K kuu yaku o Turona, v walii a ke Kauna Bitarika iaia i hool..k«»kt- aku ai i kahi o ke Kauna Paele e ku ana, "oiai he wahi liiiii wale no ko makou e hiki ke kau aku maluna ou a i ole ««'!»■ n<> paha, nolaila ke noi aku nei wau ia oe e oluolu uiai e haawi i . ii i inanawa no'u ame kuu mau koa i koe iho e kokua aku i ua k«»'u i eha a e hoihoi aku ina koa i make. Xo ka loaa ole ia'u ka h:i,• haawipio me a'u i keia manawa oiai au i hele kino mai la e haawipio ia oe." •I'a aeia kau noi e kuu Haku " wahi a ke Kauna Paele i pane :i!,n ai. "ina aole oe i liaawipio mai nei ina aoie e aeia aku kou maknnake. A ke manaolana nei no hoi au oka lanakila o keia la ho«.uka kaua ua iawa ia no na ikaika kuwaho e pakaha ole ai i ko'u j'«'Uo ponoi/* • Ma o ka'u e ike nei i kou akamai ma ke kaua. ke ike pu la no hoi'.au i ka mamao loa o ko makou kahua lioomoaua mai ka poino au v waiho ae ai ina pela kou manao." Ma keia mau oleto ua huli ae la ua Kauna Bitarika nei a hoo* īuaka aku la i ka lawelawe ana i kona mau koa i poino i ka poe i elia ua nianele aku lakou no kahi o ka lapaau iloko o ka haleiole niai a i ka poe i make ua kanuia aku la lakou i ka honua. •*E hahai maliope o'u/' wahi a ke Kauna Paele i kauoha aku ai i k'.ua mau koa, u a no ka aleo oke kukulu akau ko kakou wahi o ka hana. E hele kakou ilaila e hooponopouo ai i kolaila mikini h«»oh'i pohaku." I ke Kauna Paele e hele ana no ua wahi la.ana i makemake ai na iho mai la no lioi ka Emepeia no ka hui pu ana me ka Paele. "H pii ana wau i ka aUH) o ke kukulu akau no ko'u makemake e ike i ke kahua o na halelole o na Akihiliopa, ina aohe au hoohalahala ii«» ia mea, v i pane aku ai ke Kauna. "Aole he hoohalahala," wahi a Roclolofo. "Pa makemake no hoi au e hoopouopo.no ia pukuniahi no ka 1 pohaku aku iloko ona halelole ona Akihihopa. Pehea ia i kou manao?" i ninau hou aku ai ke Kauua. •Ina aia me ia ka ikaika no ka hana aohe he hana e ae i koe o ka hoolele wnle aku no." Me keia mau olelo ua iana loa ae la ka manao uwilani o ua keiki m i o Tu.roua a emoole hiki aua oia i ua aleo la me na koa; ona e liahai ana mahope ona. Mahope iho o na hooponopono ana i ua inikini nei ua hookomo aku la lakou i kekahi pohaku poepoe nui kiipono a me ka ikaika nui o ka hana ame ka paa o ka manao e hool« le i ua pohaku la iloko o iui halelole o ka enemi. aia hoi ua 1, aku la ua pohaku nei. ame ka manaolana mua ole o ua Kauna nei e holopouo ana kana hoolala, he ike ana ka lakon i ka poholo ana o ua pohaku nui nei iloko o kekahi halelo nui e ku ana ma ke kukuin komohana o ke kahua hoommuia, a haiuama ana he puka imi uialnna o ua halelole la ke kumu a lakou nei i hoomaopojui k. k. ai aia ka ?>ohaku iloko o ua halelole la. O. maikai kela." wahi a ua Kauna Paele nei i uwa ae ai me ka nui loa oke n oHoIi, a uwa pu ae lā uo hoi na koa me ka ikuwa uui no ka olioli MOKt*XA XXII, KMT HOPE XA AKIBIHOPA. Apuni o Alakena ame na wahi kokoke i ka muliwai Mo»e-le e halin mai ana i ke Kakela Turot»a e kuku ana na halelole o na koa o na Akihihopa o Kolone ame Tarevis. He knakea wale no ke nanaia aku e ka maka kanaka, a he moakaka loa hoi ke uanaia aku e ke Kakela Tunuia me ka ike pu ia aku © na koa i ka holoholo mai koe wale no ka poe o »a halelole ame ko na halelole o na walii awawa o ka aim*. Aia he man halelole nnnui elua iwaena o ka hapanui o na haleMe i hana maiau ia a maluna o ko laua kaupoku pakahi e welo ana he man hae e hoailona ana me he la no na kenemla. O keia mao haleiole oia no na haleloie o na Akihihopa—o ko ka Akihihopa c Kolone ola kela e ku kehakeha ana ma kahi kokoke i Alakena a c keia o Tarevia oia ke ku ana ma ke ka*e o ka muiiwai Mose-ie.

I Ma ke kukuluia ana oka halelole oka Akibihopa o Kolone. ua ! hoomooia kona papāhele nie na kua unnui a i palainapunaia e hiki < o|e ui ke wawahi ia me ka maaiahi a he maoli no o ka hanaia ■ ana. E like no |>ela ko kona kokoolaa. a i kela ame keia oianawa o ' ka la aole i nele ko laaa hni kakakuka pu ana no na hana o ka } hoonee ana i ke kaaa no ka lilo pio mai o ke Kakela Tnrona. E noho hookahi ana no ka Akihihopa Kona la Vona Hokedana [ o Kolone iloko o kona halelole me ka noonoo nui ana i na hana o ka lioonka kaua oia no ka nianawa i komo akn kona alihikaua. ke kenemla i hele pa ai i»e ke Kauna Bitarika i ke Kakela Turona no | ka haanipio mai o ua kakela la. "Ea ua olelo mai oe ia'a ua hala aku nei ke Kauna Bitarika. T7a komo pu aku anei kuu mau koa ma ia hana?" Ona olelo keia aka Akihiliopa i pane aku ai mamua o ka loaa ana he manawa na kona kenerala e olelo ai. i "Aole e kuu Haku/ ? wahi a Amahorose. ke kanaka aaa i hilinai ! ai. H'a hooikaika aku nei wau ike Kauna Bitarika aole e hoomaka koke i ke kaua a loaa mai ke kauoha mai ia olua aku, eia nae, aole i hoololieia maL Aole i hui aku he hookahi ou koa, a jia hooukaia mai nei ke kaua, a ua pau kekahi poe i ka make a eha no j hoi kekahi/' j "Ua pololei kau hana a ua maikai," wahi a ka Akihihopa, **ke| manao nei wau ua pehuia ke poo o ke Kauna Bitarika» no ka mea, j i ka nana aku i kana mau hana, me he la oia 110 kona luna me ka j ui ole uiai. Ina e loaa ka lanakila ma keia kaua alaila e hoomau! ana ka Akihihopa Iseneboga i ka nialama ana iaia aka ina e lanakila] ole alaila e hookuu aua kona haku iaia. Ua loaa anei he manaolana I no ka lilo pio mai o ke Kakela Turona, a ua loaa anei kekahi mau ] hoolala no ka lilo pio io mai? ?J i maopopo loa ia'u na wahi o kona nawaliwali e hiki maalahi ai ke kaua aku a pela no hoi ka maopopo ole ia*u o ka nui o kona ikaika e hiki ai ke kupale nona iho i ka manawa o ke kaua." *'A)aila he mea pouo e loaa ia'u he mau ike maopopo e pili ana i keia hana nui mai ka Akihihopa Iseneboga mai, mamua o k*a hooholo ana o'u e hooko aku t nolaila. e kuu Amaborose, ke kauoha aku nei au ia oe e kono aku i ka Akihihopa e hele koke mai iloko o keia halelole a'u e noho nei. me ka hoike pu aku iaia eia au ke kali nei iaia." Maliope iho o ka haalele ana o ka Moneka, ke kenenila Amaborose, ua komo mai la ka Akihihopa Iseueboga i ukali pu ia hoi e.kona kakauolelo Moneka. Mahope iho ona haawi aloha aua e like me ka mau, ua hoomaka iho la laua e kukakuka no ka ninau nui i ka'ika'iia mai ai ia laua me ko laiia mau koa no ke kahua hoomoana. **Ua hoikeia mai ia'u ua koino kaua aku nei ke Kauiia Bitarika i ke KakeUi Tui-ona," wahi a ka'Akibihopa Hokeelana, "a ua lilo mai nei kekahi mau ola a eha kekahi pt»e. a na hanaia aku keia 'mea me ka ui mua ole mai ia'u no ka liui pu ana e like me ka aelike i.hāimia." 'iua ua hana mai nei oia e like me kau i.hoike mai la." wahi a Akihihopa Iseneboga i paue aku ai me ko ano hoka o ka uanaiiia. "alaila ua maua'e oia i na kuhikuhi i waihoia aku nana e liana." "Ua ha'i p.u ia mai.no I'ioi ia'u ua hoike aku oia i ke Kauna Paele o ke Kakela Turona na loaa niai ia oe lie niana pilia niai ka Emepem Rodolofo mai. Healia ke ano o keia mana ou? v "Ma kena īnea no. ,!> wahi-hou a ka Akihihopa ,īseneboga. ■ "ua. hewa ke Kauna l>itarika. Aole hookahi oia ano nie a'u a aole 110 wau i ike iki i ka Kmepeni." 'Malia paha ua loaa mai ia man'a ia' oe ma ka leka?" i ninau liou ia aku ai. ,v Aole 110 he leka i loaa inai ia'u niai ka Emepem mai a aole 110 a'u leka iaia." ''Alaila, he mea kamahao-loa keia o ka loaa ana o kekahi hoike | mai kou kauaka 'aku, e hoike an'a i keia mana ou. ? ' i pane hou aku ai ka A*kibih<>pa Hokeilana. tk Aole pili' o ia mau heinahema maluna o'u," wahi a ka Akihihopa lseneboga i pane aku ai me ka leo ikaika. i hoi mai ke Kauna Bitarika a hiki i keia manawa, aka i kona manawa e hoea mai ai e ui aku ai' au 'no ka hoike mai i na mea apau, a e ninaninauia oia imua o kou alo. TJa maopo|)o ia'u he kamika hoopaakiki oia aka he ikaika i ka hakaka. He hookahi mea.i maopopo oia no ka hooliaiui ana aku i na limahana e ae'. olioli mai ana no ka hana mai ame ka hoao nui ana e kaomi * na ano ikiiki e pono ai ka noho pu ana me ia ano kanaka. Mahope ilio o na olelo a ka Akihihopa Tseneboga. ua loheia aku la ka nwa nui ana mai o ke Kakela Turona, ke kumu nana i hoala ae i ka noonoo o ka poe e noho apa iloko.o ka lialelole —na Akihihopa ame'.ke kakauolelo Moneka no ka lioolono ana i kela uwa le uui'mai kahi e manaoia ana e lilo pio, a no kekahi mau minute ka noho mumule ana ua pane aku la ka Akihihopa o Kolone a oia'no ka mua loa nana i kahamalia ae i ko lakou noho hamau ana. 4< o kela uwa a kakou e lohe la me he la eia koke ae no. a T u lioi e manao la no ke Kauna Bitarika. He mea maikai paha ka lioouna ana aku i mau koa hou nona no ka lioopuipui ana aku i kona ikaika. Peliea la ia? v "Alia ka hoouna i mau koa nona a hiki i ka manawa e maopopo lea mai ai na mea ana i hana aku nei ame keia uwa ina nei he uwa no ka lauakila oko kakou aoao. E pono paha e hoouna aku i elele i maopopo ai. Aofe e pono eae wale aku i keia lioohana ana me ka loaa < le akn o kekahi kauoha mana," wahi a ka Akihihopa Iseneboga i hooi<»?o-aku ai me ke ano ko'iko'i. "Aole ou ano pihoihoi," i panai aku ai kona hoakuka. Ko'u iho he pihoihoi loa au no ko ? u inau koa ahe ake no ko ? u e lohe aku pehea la ko lakou kulana ikaika." <4 0 ko'u manao wale no a'u e upu mau nei oia no ka hui like ana o ko kaua mau ikaika a hoohana aku maluna o keia hana nui/| wahi aka Akihihopa Iseneboga i paue liou aku ai. u He hookahi wale 110 mea hookuha'u nui ia kaua oia no ka hana wale aku o ke Kanna Bitarika e like me kona makemake me ka ui oie mai ia kaua, a maluna olaila wau e kanalua nei i ka lauakila o ka holomua o ka kaua hana. He.mea maikai no ka hoike piha ana ina manao i pau na ano hoohuoi a Ao'u iho aole au i makemake iki i keia mail alakai a ke Kauna." 0 na olelo a ka Akihihopa Tseneboga i olelo ae ai ua pau ]>ono no, aka mahope koke iho ua hoopuiwa a hoohikilele loa ia lakou mamuli o kekahi mea 'boo}>a-liu kamaluio iloko o ko lakou halelole e nolio aiuu Ua hala ae he mau minute pokole mahope iho o ka j loheia ana o ka uwa mai ke Kakela Turona mai. a he owe nahae j lole ana ka lakon i lohe, aia hoi, |wi-hu ana kekahl poluiku uui ilno poepoe ilnna o ka papahele o ka halelole i hau.le p.ono iho ai mawaena i i o na Akihihopa a kakaa aku la me ka ikaika nui e hooku'iku'i ana i ! na pono oloko o ka halolole. ke kumu i pau ai ia mau mea i ka nahaha a helelei mai ko lakon wahi i waihoia ai. eia nae. aole lie mea o lakou i eha i ka }>ohaku. a o ka lialelole ua uahae pu ae la. me kekahi pnka uui e hamama ana i ka lani. "Ina he manaoio wau iloko o na ouli kamnaha." wahi a ka Akihihopa o Kolone me ka nauaina o ke ano e hoike mai ana he manaoio no oia i ano kuluma. he haawina keia.uo ke auo pakalaki." Huli wale mai la no ka Akihihopa o Tarevis a uana mai la i kona hoa me ka maka*u nui me ka eeke pu ana ae o koua uiau poohiwi. 4 Ma ka ulia wale no keia pohaku i komo mai nei iloko nei/ wahi ana i [»ane ae ai. *'Aka, e lioouna aku ana wau i hae haawipio i ke Kauua HeneHka a e lioopau i kana hana o keia ano hana hoolele hauli. Ina aole oia eae mai alaila he mesi pono e hoonee iko kakou wahi hoomoana a mamao aku mai keia wahi aku i loaa hou ole mai ai i ka pohaku e like iho la me keia* Ke manaoio tiei no hoi mi e ae mai ana oia i keia uoi aole e hoolele hauli hou mai ia kaua.** 1 ka hoopan ana ae ooa i kana man komo ana ke Kauna Bitarika me kona heiehelena i hele a kunanahihi no ka nnl hnhu i na hana oke Kakeia i hookauia mai maluna ona. TJa haawi mai ia oia i kona knnou aloha i na alii akihihopa me ka ekemu leo ole, a he mea kamahao no hoi ia i na haku i keia komo ana mai o ua kauna nei me ka manao mua ole ia e hiki aku ana oia ilaila» ke kumu o iaua i huli like ae ai a nana pakahi aku la kekahi i kekahi me ka pane leo ole uo kekahi mau minute. "E olnolu anei oe e ninau ae i ke Kauna Bitarika e kuu hakur* wahia ko Tarevis i pane aku ai i ko Kolone, (Aole i pau.)