Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 19, 6 May 1904 — Page 1

Page PDF (1.42 MB)

This text was transcribed by:  Kevin Callahan
This work is dedicated to:  This one's for Jane

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

 

 

COLUMN 1

 

U_WO KA BEA I KA WELA O KA LA

 

Lanakila Iapana ma ke Kaua Aina

4,000 Koa Rusia i Make, Eha a i Lawepioia

Kaumaha ka Emepera o Rusia i ka Poino o Kona Mau Koa,

 

@ LONO KAUA O KA LA 28 O A @ PERILA, AUWINA LA. @ PETERSBURG, Apr. 28. - Ua hoo-  @ ko Rusia aumokukaua o Vla  @ i ka miku lawekoa Iapana @ Maru ma ka la 26 o Aperila @ umi-kumamahiko aliikoa ame  @ Hoopakeleia mai. He elua ha @ iluna o ka moku i hoole i ka @ ana ua hoi pu aku lakou @ moku iloko o ka opu o ka moana @ pu ia no hoi ka moku la @ Makamura. Ua hoopakeleia mai @ mau luina.

@ ATA, APR. 28. - Ua hoea mai @ mau moku topito o Iapana i @ puna mai hoi me kekahi mau @ kaua kokua ia lakou mawahi nei @ awa. Ua kikipu ae lakou me na @ ka aina nei a haaiele iho. Aole @ poino i loaa mai.

@ NO LONO KAUA O KA LA 29. @ KANAHAI, Apr. 29 - Ua hoikeia mai @ hoopuehuia aku me ka nui o ka @ kau aku maluna o Rusia iloko o @ elua o ke kaua ana ma ka muli-  @ o lalu.

@ TOKIO, Apr. 29 - Ua hoikeia mai nei @ ua pakele aku ko Rusia aumokukaua @ o Vladivostok mai ko Iapana aimoku @ aku mamuli o ka uhi paa ana a @ a ua komo aku lakou iloko o ke @ awa

@ LIAOYANO. Apr 29 - O ke kumu o @ ka nee ole o na pualikoa o Iapana ma @ no ia o ka inoino o keia mau la. @ nui ka ma'i e laha nei iloko o ko @ Iapana pualikoa.

@ VLADIVOSTOK, Apr 29 - Ua hoi mai @ nei ko Rusia aumokukaua mai ka holo @ holo ana ma na kai o Korea.

@ ST. PETERSBURG, Apr 29 - Ua ike @ ia aku ko Iapana mau aumolukaua @ mawaho ae o Poto Ata ame Vladivostok.

@ Ua hoopuka ae nei ka mama aupuni @ ke mau palapala liilii e hoike ana aole @ loa e ae ana o Rusia i na kukai malu- @ no ke kaua me Iapana. Ua paa ka @ Rusia e hoomau aku i ke kaua @ hiki i ko Iapana haulehia ana.

@ TOKIO. Apr 29 - Ma na hoike i loaa @ nei e pili ana i ke piholo ana o ka @ lawekoa Iapana Kinsh Maru ua @ ae o kekahi poe Kepani iluna @ moku ua pepehi lakou ia lakou iho @ hoi i ka haawipio ana i na Rusia.

@ NA LONO KAUA O KA LA 30. @ KOBE Apr 30 - Na ka mokukuna i  @ hoopakele ae he kanalima poe koa mai @ moku lawekoa Kinsh Maru i hoo- @ ai e ko Rusia aumokukaua o Vladivostok.

@ Kinsh Maru oia kekahi o na moku @ o ka laina mokuahi Nippon Tusen @ Kinshu a ke aupuni Iapana i lawe ai @ i moku lawekoa nano.)

@ PEKINA Apr 30 - Ke inoino nei ko @ manao maluna o na hoike e loaa @ hoomana aku ana o Rusia i @ kanawai koa ma ka muliwai o Liao

@ KANAHAI, APr 30 - O ko Rusia laa @ waiho ana ma Liaoyang eia ke @ nei no Fon-huang-Chang.

@ NEW@WANG, Manohuria, Apr 30 - Ua hoikeia mai nei ua lelekaua aku @ koa Iapana ia 30,000 koa Rusia @ ka muliwao o Ialu, me ka nui o @ alukoa i make.

 

KA MOKUKAUA RUSIA PETROPAVLOVSK O ADIMARALA MAKAROFF I MAKE AI.

 

ST. PETERSBURG, Apr 30 - Ua hoike mai nei o Generala Kuropatkin aole he hoike i looa aku iaia e pili ana no ke kaua hahana ma ka muliwai o Ialu. NA LONO KAUA O KA LA 1 O MEI.

ST. PETERBURG, Mei 1 - Ua hooholo ae nei ke komisina ua hoopihoioia ka mokukaua Rusia Petropavlovsk e ka mea hoopa-hu a Iapana. Aole he mau hooiaio i loaa mai no ka @lono kaua o Ialu. Ma na hoike e loaa mai nei mai ke kahua kaua mai ke hoike nei aia he 100,000 ka nui o ko Iapana mau koa e kukulu ia ae ana ma ka muliwai o Ialu e like me ka hikiwawe ke hoonee mai. Ua hoea ae na moku lawekoa ame na mokukaua ma ka waha o ka muliwai. Eia na Iapana ke hoohana nei i ka lakou lawelawe kaua e like me ia i hanaia ai ma ke kaua me Kina. Eia lakou ke paa mai nei ia Klu-tien-Chang kahi hoi a lakou i a'e ai i ka muliwai i ka makahiki 1895. Ma ke koho ana aku e lilo ana he hookahi pule i na pualikoa o Iapana ma keia a'e ana i ka muliwai. Ua ikaika ko Rusia kulana ma Fen-huang-Chang.

VLADIVOSTOK, Mei 1 - He umi mokukaua holo mama a he eono moku topito o Iapana i ikeia aku nei ma ke kaikuono o Usuri.

PEKINA, Mei 1 - O ka manao iloko

o ka mana aupuni oia hoi eia o Rusia ke imi nei i kumu hakaka me Kina.

TOKIO, Mei 1 - He umi-kumamaha poe o na aina e e holo aku ana ma ka la 3 o Mei no kahi i maopopo ole a e hui aku ana me ka mahele koa Ekahi.

NA LONO KAUA O KA LA 2.

TOKIO, Mei 20 - O ka hopena o ke kaua ana no elima la i kauaia e ko Iapana pualikoa pukaa, oia ka a'e ana aku o ko Barona T. Kuroki mahele koa ma kekahi aoao o ka muliwai o Ialu. Ua lelekaua aku ka pualikoa hele wawae a hoopuehu aku ia Rusia mai Chintiencheng ame Antung kahi hoi a na Rukini i ku mai ai e kaua no elua manawa. O ka nui o ka poe o Iapana i make aia ma kahi o ehiku haneri, a ma ko Rusia aoao hoi ua oi mamua o ka ewalu haneri. Ua lilopio mai i na Iapana he iwakalua-kumamawalu pukuniahi kani pinai, he mau pukuniahi, na pu raifela ame na lako poka. Ua lilo mai no hoi he iwakalua poe aliikoa Rusia a he nui o na aliikoa malalo mai ame na kanaka. O na Generala Zassalitch ame Castolinsky ua eha laua. I keia manawa eia o Iapana ke paa nei i na alahele liilii o ka muliwai o Ialu.

ST PETERSBURG, Mei 2 - Me kekahi pualikoa i emi mai ka huina malalo o hookahi tausani koa, no ekolu la ko Rusia paa ana aku i ko Iapana nee ana a e kaupale ana hoi i ka a'e·ana mai o na enemi ma ka muliwai o Ialu, me ka nana ole ae i keia huina uuku. Ma ka Poalima ua hookuemiia aku na Kepani ihope. Ma ka la Sabati ae ua lelekaua hou mai na Kepani me ke kipoka ana mai o ko lakou mau pualikoa pukaa me ka nui o na poino i loaa i na Rukini. O ko Rusia pualikoa i loaa ole hoi ka manao e kaupale aku i na Iapana mai ka a'e ana aku maluna o ka muliwai o Ialu, ua kuemi

(E nana ma ka aoao 2 )

 

 

He Mau Hooia no na Lono Kaua

 

Malalo iho nei e loaa ai he mau hooia no na lono kaua o keia mau ia iho nei i hoikeia mai ma Honolulu nei, i ke kanikela Iapana hoi e noho nei maanei, mai ko Iapana Keena Aupuni na Amerika.

Wasinetona, Aperila 30, 1904.

Ia Saito Honolulu:

O ka Pualikoa Umi o ka Regimana Kanakolu-kumamahiku (kiai maluhia) e holo ana no Gensan maluna o ka moku lawekoa "KINSHU MARU" (nona na tona i hoopaaia he 23339), mahope o ka holoholo ana ma Yiwon ame na wahi e kokoke ana i Hongyongdo Korea, ua halawai iho la me kekahi mau mokukaua holo mama o Rusia ame elua mau moku topito mawaho ae o Simpho ma ka 11:10 pm o ka la 25 o APerila nei.

Ua holo mai la o "Rossia,", kekahi o na mokukaua holo mama a kokoke i ka moku lawekoa. O ke kapena o ka moku lawekoa, i ukaliia e kikahi lunanui o ka oihana kaua monaa ame ulua mau aliikoa mawaho ae o keia, ua holo aku la lakou iluna o ka mokukaua holo mama o Rusia kahi hoi i paiia ai lakou.

Ua haawi aku ka enemi i hora e haawipio aku ai, aka nae ua hoole loa na koa Iapana ia mea, e hoolohe ana hoi i na kauoha a ko lakou· mau aliikoa me ka malama pono loa.

Ma ka hora 11:30 p m ua hookuu mai ia ka enemi i kekahi topito, a ia manawa no hoi i ku laina ae ai na koa, a hoomaka aku ia e ki i ka lakou mau pu raifela i na enemi. Ma keia hakoko ana he nui o na aliikoa ame na koa i pau i ka make ma ko kakou aoao.

Ma kahi paha o ka hora 2 a m, ua hookuu hou ia mai la kekahi topito a loaa mai la ma kahi o ka lumi enekini a maheleia ae la ka moku i na apana elua.

O kekahi poe limahana ame kekahi poe kalepa, waiwai ua kau mua aku lakou iluna o na waapa a ua hui pu aku me lakou mahope mai·o ka hoopiholoia ana o ka moku kekahi poe koa. Ia manawa i hoeia aku ai na waapa, no ka hikina a o ua poe la iloko o ka poino ua hiki ae la lakou ma Simphon ma ka la 27.

He kanaha-kumamalima ka nui o na aliikoa ame na luina maluna o na waapa, eono mau limahana, a he ekolu hoi kanaka kalepa. Me he mea la o ka hapanui o na luina ame na limahana ua pau i ka lawepioia e ka enemi.

O na koa apau koe mai ka poe i ola mai a i hoike mua ia ae nei, ke manaoia nei ua pau loa i ka make. O na alakai o keia pualikoa, he elua kapena, elua Lukanela Ekahi a Lukanela

Elua, hookahi paa hae, ame 73 koa ame elua mahele olelo. O ka poe e ola nei, he umi poe i eha a he hookahi i koikoi loa ka palapu maluna ona.

            "TAKAHIRA."

            Wasinetona Aperilo 30, 1904.

Ia Saito, Honolulu:

Ua hiki ae ko Adimarala Kamimura mau mokukaua ma Gensan ma ka la 26 o Aperila me ka hooko ole i ka manao e kipoka aku i ke awa o Vladivostok. mamuli o ka paa loa i ka noe.

I ka lohe ana aole i hiki mai ka moku lawekoa "Kinshin Maru," ua haalele aku na moku i ke awa ia la no a holo aku la e huli i ua moku la a ma keia holo ana ua holo hou aku ia ma kahi e kokoke ana i Vladivostok, aka mamuli o ka uhi paa loa a la noe, ua hoi hou aku la ua mau mokukaua nei i ke awa o Gensan.

"TAKAHIRA."

 

 

            Wasinetona, Mei 2, 1904.

Ia Saito, Honolulu"

Ua hoike ae ke kapena o "Maya" ua komo aku kekahi mahele o na mokuame "Seiji" ame na moku topito, ma ka muliwai o Ialu, ma ka l 1 o Mei, a kipoka aku la i na enemi.

Ia lakou i huli hoi mai ai o la no hoi ka manawa i kipoka mai ka puali pukaa o ka enemi maluna o na moku topito me ka hikiwawe, a ua panai aku hoi keia mau moku, a no kanakolu minute ua panikuia aku ka walaau ana mai o na pu a ka enemi. Ua hoi aku keia mahele o na moku no Yongampho me ka loaa ole o kekahi mau poino a ua hiki pu ae no hoi ka waapa mokuahi ma Antung ia kakahiaka hookahi no a hoopuehu aku ia i ko ka enemi pualikoa hele wawae ame ka puali puali· pukaa mahope o ka hakoko ana no kanakolu minute me ka ikaika.

Ua ikeia aku ka a ana mai o ke ahi mai ke taona mai. Wahi a kekahi kamaaina ua puhi ae ka poe Rukini i ke taona i ke ahi a holo aku la mai la wahi aku.

            "TAKAHIRA."

            Wasinetona, Mei 2, 1904.

Ia Saito, Honolulu:

Ua hoike ae nei o Generala Kuroki mai Kiu-lien-chang, ma ka la 1 o Mei e hoike ana, iloko o ka nui o na akeakea i na Mahele Elua ame Umi-kuma­malua ame Pualikoa Kiai Imeperiala, ua nee aku no lakou ma na alahele ekolu, me ka hookuemi hope ana aku i ka enemi imua o ko lakou mau alo.

Ua lilopio mai ma ka hora 8 ka laina e holo ana mai Antung a hiki i Liushkon, a ua hoopuni ae hoi ka Pualikoa Kiai Imeperiala i ka enemi ma na aoao ekolu, a mahope o ke kaua hahana ana, ua lilopio mai la he iwakalu mau pukuniahi, na lio, na kaa, ame iwakalu poe aliikoa ame na koa.

Ua nee ae na Mahele Kumau Laula ma ke alanui Liaoyang. Ma ka aoao o ka enemi, o na Mahele Ekolu ame Iwakalua-kumamalua me ko laua mau koa apau loa, ka Regimana Iwakalua­kumamaha o ka Mahele koa hele wawae Eono o ka poe kipu pololei, ko Misehauko pualikoa kaulio e lawe ana ia ewalu pukuniahi ame ewalu pu mikini. Ua auhee aku lakou no Feng­hoan-cheng.

O ka nui o ka poe i make ma ko kakou aoao aole i oi aku mamua o i700. O ka huina o na waiwaipio i lilo mai he iwkalua-kumamawalu pu kani pinai, he huina nui o na pu raifela ame na poka. O ka kakou mau pu kuniahi nui ua ikeia ka lakou mau hana menemene ole ma keia kaua ana.

Ua hoike ae kekahi o na aliikoa Rusia i paa pio mai o· na alakai o keia mau mahele i kauaia aku ua pau i ka eha a o ka nui o ka poe i make ua oi aku maluna o 800.

            "TAKAHIRA."

            Wasinetona, Mei 2, 1904.

Ia Saito, Honolulu:

Ua hoike ae o Generala Kuroki, ke alakai o ka Pualikoa Ekahi o Iapana, ma ka la 26 o Aperila o ia ka la i hoomakaia ai ka hoomoe ana i na uwapo ma ke kahawai o Ialu.

Ia la hookahi no ua lelekaua aku kekahi mahele o ka Pualikoa Kiai Imeperila ame ka Mahele Elua i ka enemi e noho ana maluna o kekahi mau mokupuni e ku nei iloko o ka muliwai a hoopuehu aku ia lakou a lawe ae la i keia mau mokupuni.

Ma keia kaua ana he umi-kumamaono poe o ka Pualikoa Kiai Imeperila i kukonukonu loa a he eiwa hoi poe i eha (E nana ma ka aoao 6.)

 

 

Ka Elel Lahui Kalanianaole

Loaa he mau Hoaloha no Hawaii nei iloko o ka Ahaolelo.

@Haiolelo oia iloko o ka Ahaaina a ka Aha Komite Repubalika

 

WASINETONA, D. C. Aperila 18,

Ua hele aku o Elele Kalanianaole i ka ahaaina a nu Komite Repubalika  i malamala iloko o Raleigh Hotele he maahiahi i hala ae nei a haiolelo  aku la malaila a ma ia haiolelo ana i loaa ai he mau manao maikai nona ame ka Teritori o Hawaii. Ua kahea ae o Lunahoomalu Babcock, o ke komite, i na lala apau e akoakoa ae a e noonoo a e hoike manao maluna o na mea e pili ana i na hana aku ai ma keia kau koho. Ua manai oia o kahi maikai loa e hiki ai ke hana ia keia hana oia no kahi e ahaaina ai, kahi hoi o kela ame keia mea e akoakoa ae ai me na manao maikai. Ia lakou e launa ana a e hoike manao ana ua mele ae 'a kekahi mau lala, i hiki hoi i Hawaii, pau pu me Lunamakaainana Tawney, o Minnesota, i kekahi mele Hawaii, a @ keia hoi ka mea nana i kono aku ia Kalanianaole e haiolelo.

 

Ua ha'i aku oia i na mea e pili ana no Hawaii e lilo i mokuaina aka mamuli  o ka nui o na dala e lilo nei iloko o ka waihona Federala, oia hoi aia me kahi o $100,000 i kela ame keia mahina, no leila ke noi nei o Hawaii e kaupaona ia mai e ka Ahaolelo. Ua ha'i ae no hoi oia i ka holomua o Hawaii iloko o keia mau makahiki o ka Kiaaina Carter no kana mau hana i hana iho nei ma ke ano he alakai no ke aupuni teritori, a noi aku la hoi oia ma ka ikaika i na lala o ka Ahaolelo, e kokua mai ia Hawaii ma kana noi no ka hooko mai i na haawina i noiia.

 

Aole no i ikaika loa kana halolelo aka ua ha'ila aku ka manao me na kumu kupono e lilo ai ka noonoo maikai ana malaila. Mahope o ka pau ana o ka ahaaina ua hele aku la na lala apau me ka hauoli a hui me ia a hoike aku la i ko lakou mau manao e kakoo ana a e hooikaika ana e hookoia kana mau noi i ka wa e noho hou ai ka Ahaolelo.

 

Iloko iho nei o keia kau ahu ua kakau aku ka Elele he mau leta i na Senato @ ame na lala o ka Hale o na Lunama kaainana, o ka hapanui no nae i na lala Repubalika, he eha haneri paha ka nui o keia mau leta a iloko o keia mau leta ua ha'i aku oia i na mea pono e hana ia no Hawaii, a e noi ana e noonoo pono ia na bila e waiho nei iloko o ka Ahaolelo. Ma kahi o kona hoouna ana aku i na pepa i pa'iia ua kakau iho oia i keia mau leta i kulike ai me na hana a keia ame keia hoa o ka Ahaolelo. Iloko o keia mau leka@ ua hoike aku oia i na loaa ame na hana hoowaiwai e hanaia nei ma Hawaii e hoike ana hoi i ko lakou waiwai nui i ka hoomahuahua ana i na loaa o k@ aupuni, ame ka loaa kaulele i loaa aku iloko o ka loaa kaulele i loaa aku iloko o ka waihone aupuni mai na loaa dute@ awa aku. O keia hana hoonaauao a ka Elele ua hoomau ia aku, me kona maopopo mua no aole e hiki ana ke @ lawelawe ia iloko o keia kau. Ua loaa no nae na manaolana iloko ona  o keia mau mea ana i hoike ai he mau kukui malamalama ia nana e alakai aku i na noonoo o na Senatoa ame na lala apau a e hiki mai ana ka manawa e hua io mai no iloko o keia mau makahiki elu@ e nee nei.

 

O ka hapanui o keia mau leta ua pa nai ia mai me na manaolana e na Senatoa ame na lala e hana mai ana lekou a e noonoo mai ana i na mea e pono ai ke Teritori, a e ike ia no hoi keia ma na leta i panalia aku i ka E lele.

 

 

I Kauai ka ke Kiaaina Huakai

Haalele ia Honolulu nei i ka Poalua nei.

Hookahi Pule Makaikai e Pau Pono ai na Hana.

I ka Poalua iho la i kau aku ai ke Kiaaina Carter ma ka Malulani (mokuahi W G Ha@) no ka mokupuni o Kauai e ukailia ana hoi e ke Kakauolelo Teritori Atkinson ame ka hele pu ana aku nei o Komikina Ululaau Hoomer@ no ia wahi hookahi.

He hele makaikai ana kela a ke Kiaaina i ka Mokupuni o Kauai pili no i kana oihana a he hookahi hoi pule e@ kaahele ai ka manawa i hoomaopopo mua e ia e ke Kukauolelo Atkinson oia ke lawa no na hana i manaoia o ke poo-aupuni. A me ke lakou ku ana aku i Nawiliwili i ke kakahiaka Poakolu ae i hoohala ai lakou no ka makaikai ana ia Lihue ame na wahi i pili kokoke, na wahi hoi i hui ai me na makaainana o ia mau wahi.

 

A i nehinei iho la i hoohala ai lakou i ko lakou manawa makaikai no Koloa a i keia ia e maalo ae ai lakou no Malaweli, a i ka apopo e komo aku ai lakou iloko o Waimea ame na wahi e pili kokoke mai ana ame na wahi like ole o na hui mahiko. I ka Lapule ae e kau ai lakou ma ka mokuahi Malulani a holo mai Waimea aku no na pali o Kalalau e mo-ku ai ka moku ma kahi e kupono ana na ka lele ana luka@ o ka aina.

 

E pau pu ana o Hanalei i ka makaikalia ma ka hoomau ana ma ia alahele a i ka Poakahi o keia pule ae e hekau aku ai ka huakai poo-aupuni no Kilauea a i ole no Kupaa, a malaila aku e kamoe loa ai la huakai a hiki i kahi e kau aku ai lakou ma ka Mala@lani i ka Poalua oia ka la 10 ae nei a no Honolulu nei ka pahuhopu.

 

Ma ka hoike a ke Kakauolelo Atkinson aia he mau mea i makemakeis e loaa i waiwai no ka huakai a no ia mau mea ka hooheloai ana o keia huakai, a o kekahi o ia mau mea oia no ka pana ana i kakahi mau mahele aina waiwai ekolu, a o ka hoomaopopo ana i na kulana pililauia oia ka mea i makemakeia no ka hoolilo ana i na haawina dala no ka pono nui o ka haawina dala no ka pono nui o ka heluna nui o ka lehulehu. O na hona hou o ka lehulehu oia kekahi e haule ole ai i ka nanaia e keia poe luna aupuni.

 

Ma ka aoao o ke Kiaaina ua hoike akea ae oia - kekahi, pili i na noi laikini waiona, oia hoi, e no@ pono ana oia i ka makemake o ka lehulehu no keia mea, ame na wahi e kukuluia ai na hale waiona, a pela no hoi kona kilo pono ana i na aina no lakou na kumuwaiwai e hoopuka pamaikai ai no na wa e hiki mai ana.

 

He hookahi haneria ame kanaha ka nui o na ohua i hoopaa ae i ko lakou mau inoa no ka holo ana mai maluna @ ka makuahi hou Monogolia, ma ke ano he mau ohua o ka papa ekahi.

 

Ua hookomo ae ka Hui Kinipopo Eike@ he olelo hoo halahala i ka haawi ana o ka lunakanawai o ka paani kinipopo o kela Poaono aku nei i ka ei ia H A@ C. Eia keia olelo hoohalahala ke waiho mai nei imua o na kahu waiwai o ka Hui Kinipopo o Honolulu nei.

 

Ma ka la inehineu, ma ko laua homoma alanui Kinau, Helu 1036@, ua haalele mai la i keia oia ana o Mrs L C Westervelt, ka wahine a Rev W D Westervelt, i ke kanalima-kumamakolu@ o kona mau makahiki. Ua puhiia au kona kino lepo i ke ahi. Ma ka la apopo e malama ia ai kona hoolewa, ama Kawaiahao e waiho ai kona kino lehu.