Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 19, 6 May 1904 — Page 4

Page PDF (1.58 MB)

This text was transcribed by:  Christine Ahia
This work is dedicated to:  to Rowena Ahia

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

loa, a e hoohuoiia mai ana wau ke loheia ae keia mea a'u i kakau aku ai ia Sir Kale.  Ua hoomaka'uka'u mai lia ia'u me ka lolelo ana mai e noho malie loa wau me ka ha'i ole i kekahi mea."

            "Pela i@ ka.  Me he mea la ua loaa mai no paha ia oe he hoohu@i no kana mau hana?"

            "Ua loaa ia'u ia mea, aka ina oia i hana mai me ka oiaio ia'u ina no ua hana aku wau me ka oiaio iaia."

            "Ke manao ne wau ma na ano apau ua laki maoli no oe i kou kaawal@ ana mai.  Ia manawa aia oia malalo ou, a ua ike no hoi oia ia mea, eia na@ @ia no oia ke ola nei.  Ke ha'i aku nei wau ia oe ua hele oe i keia mau mahina me kou aneane loa e kakaa aku i ka pali.  K@ hoomaikai aku nei wau ia oe, e Mrs. Laiana, a ke haawi aku nei mana i ko mana aloha kakahiaka ia oe, a malia paha e lohe ana oe i kekahi mau mea e pili ana no maua i ke kakahiaka o ka la apop@."

            "Ke hemo liilii mai nei keia hihia pohihi@i a kaua a pela no hoi e auhee liilii aku nei na pilikia."  wahi a Kaloke i pane aku ai ia Wakekona ia laua e kali ana o ka hoea mai o ke kaaahi mai Landana mai.  "Ke aneane aku nei wau e hiki i kahi a'u e hiki ai ke houluulu ae i na mea apau o keia hana a kaua a iloko o hookahi moolelo piha, a o keia ana hoi ka hihia oi loa o ke kupaianaha iloko o keia au hou.  O na haumana o na ike Karaima e hoomanao ana no lakou i ka mea i ala mai na Godono, ma Rusia @uku@ i ka makahiki '66, a aia no hoi kela poe pepehi kanaka i make ai o Anarukona ma Kalolaina Akau, aka nae o keia hihia a kaua aia iloko nei kekahi mau mea ano nui a i ano okoa ae hoi mai ko na hihia e ae.  He oiaio i keia manawa aole a kaua hihia, aka e paahaohao no wau ke loaa ole ka hopena oiaio i keia po mamua o ko kaua hoi ana aku e moe."

            Ia laua e ku ana, malaila, loheia aku la ke kani ana mai o ke oeo@ o ke kaaahi, a iloko o na minute pokole, hiki ana ke kaaahi iloko o ka hale hoolulu.  Mailoko mai o kekahi o na kaa ohua o ka papa ekahi ike aku ai laua nei i ka lele ana mai o kekahi kanaka kino pahaahaa kulana eleu, a nee mai la a lululima iho la me laua nei.

            "He hana ano nui anei kau maanei?" wahi a ke kanaka malihini i ninau aku i ia Kaloke.

            "O, o keia ana ka hana nui hookahi iloko o keia makahiki," wahi a Kaloke i pane aku ai.  "He elua hora okoa i koe mamua o ka manawa e hana ia aku ai ua hana la, a ke manao nei wau o ka hana pono loa ia kakou i keia manawa oia ka hele ana aku e hoopiha iho i ka lua o ka inaina i ikaika ai ke hana aku, a ke pau ia, e Likeke,a laila oia ka manawa kupono loa nou e hele aku ai e honi i na ea hu'hu'i i loaa ole ia oe ma Ladana, a holo makaikai aku no hoi kakou no Damoa.  Ua hiki mua no anei oe ilaila?  O, ina pela ke manao nei wau aole oe e poina ana i kau huakai mua loa no Damoa."

 

MOKUNA XIV.

 

KA ILIO O BASEKAVILA.

 

            Ia lakou i kau aku ai iluna o ke kaa, ua holo pololei aku la ko lakou nei kaa ma ke alahele e hiki aku ai no Damoa.  O ka lakou nei mau kukaiolelo ana iluna o ke kaa aole i holopono, oiai ia lakou nei e holo ana ua kuupau aku la ke kalaiwa kaa i ka holo o kona mau lio e like me ke kauoha i loaa aku iaia mai ia Kaloke aku ; huipu mai ho me ka nakeke o na huila o ko lakou nei kaa, ua hiki pono ole ia lakou ke kamailio.  He mea oiaio o ke kanaka i like aku kona ano me ko Kaloke, he huna i kana mau hana e hana ai a hiki i ka wa hope loa, alaila hoike ai i kana hana e hana aku ai a hiki i ka wa e hana aku ai.  Mawaho ae o keia, aole i makemake o Kaloke e lohe ke kahukaa i ka manao o ka lakou hana e hele nei.

            Ia lakou nei i aneane aku ai e hiki i ke alanui e holo ai no Meripa Hale, oia ka manawa i liuliu ae ai lakou nei no ka lakou hana e hele nei@ a ia lakou i hoea aku ai ma kahi e kokoke ana i ka puka-pa, oia no ko lakou nei manawa i lele iho ai ilalo a hookuuia aku la ke kahukaa e hoi no kona wahi.

            "Ua makakau anei oe, e Likeke me ka pu?" i ninau aku ai o Kaloke.

            Ua mino aka mai la ua makai-kiu la, a pane mai la:

            "E like me ka maopopo ana he lole wawae ko'u e komo nei, pela hoi ka maopopo ana he eke kekahi o ua lole wawae nei, a ina he eke io ko ko'u lole wawae, alaila e hoomanao iho oe aole i nele ia mea he pu iloko olaila."

            "Maikai kela!  Ua makaukau no hoi maua no ka hoea mai o ka manawa e hoohana ia aku ai o ka maua mau pu,"  wahi a Kaloke i pane aku ai.

            "Ua hu-na maoli no oe i keia hana, e Kaloke, heaha ka kakou hana e hana nei?" wahi a Likeke i ninau aku ai.

            "O ka kakou hana e hana aku ai oia ka noho ana maanei e kali ai.@

            "Ea, aole paha hoi o keia wahi kahi kupono e noho ai no keia hana au," wahi a ka makai-kiu poupou i pane aku ai, me kona alaalawa ana ae ma o a maanei, a ike aku la oia i ka halii mai o ka ohu maluna o ka Lua Mimilo o Kalipena.  "Ke ike nei wau i kekahi malamalama kukui mamua aku o kakou."

            "O Meripa Hale ia a o kahi hoi a kakou e hele aku nei.  Ke @oi aku nei wau ia oe e hele oe me ke akahele loa a mai walaau hoi oe aka ke makemake oe e ninau mai i kekahi mea e hawanawana mai oe," wahi a Kaloke i pane aku ai.

            Hoomau aku la lakou nei i ka hele ana me ka makaala loa no kahi a ke kukui e a mai ana, a ia lakou nei i hiki aku ai ma kahi o elua haneri i-a oia ka manawa a Kaloke i kaua mai ai i ka lakou nee ana aku.

            "Maanei kakou e ku ai," wahi ana i pane aku ai.  "O keia mau pohaku ma ko kakou aoao akau oia ko kakou opu malumalu e noho iho ai @ ho@a mai ka manawa no ka kakou hana."

            "Alaila maanei kakou e kali aku ai?" wahi a Likeke.

            "Ae, maanei kakou e noho iho ai no ka manawa.  E komo mai oe iloko o keia wahi poopoo, oiai ua maa oe ia ka noho ana iloko o kahi pumaha@a.  E, Wakekona, ua hiki paha hoi oe iloko o Meripa Hale a ua maopopo ia oe na mea apau?  Ua hiki anei ia oe ke ha'i mai i kahi o kela ame keia rumi?  Heaha kela mau pukaaniani pe'ape'a ma keia aoao o ka hale?"

            "O kela mau pukaaniani pe'ape'a au e ike nei oia na pukaaniani o ka lumi kuke."

            "A heaha hoi kela lumi e a mai la na kukui me ka ikaika o ko lakou mau malamalama?"

            "Oia ka lumi aina."

            "@a @uia na olepelepe iluna.  O oe o kakou ka mea i maopopo i ke ano o ka hale ame kona mau mea iloko o ka pa.  Ke manao nei wau he mea pono ia oe ke hele aku a nana aku heaha la na hana a lakou la @ hana mai la iloko o ka hale.  Ke pau no hoi kau hana hoi mai oe a hoike mai ia maua."

            E like me ka Kaloke i kauoha aku ai ia Wakekona, pela no hoi oia i hooko aku ai.  Ua hele aku la o Wakekona mahope o ka pa a hiki i kona hiki ana i kahi haahaa o ka pa, a oia no hoi kahi ulu nui loa o na laau@ a e huli pono mai ana hoi i kahi o ka lumi aina ana i ha'i aku ai ia Kaloke ma.  Pu aku la oia iluna o kekahi wahi kumulaau a nana aku la iloko, aia hoi @e elua mau kino kanaka ana e ike ana ia manawa e noho ana iloko @ ka lumi aina.  O keia mau mea elua ana e ike nei oia no o Sepeletona ame Sir Hanale Basekavila.  He pakaukau poepoe ka mea e ku ana mawaena o laua, a e noho mai ana @oi o Sepeletona me kona alo e huli pono ana i o Sir Hanale.  E kau ana ko laua mau kika ma ko laua mau waha, a e ku ana hoi kekahi pika waina mamua o ko laua mau alo.  E kamailio ana o Sepeletona ia manawa, a ma ka Wakekona ike aku i ko Sir Hanale @@@@ina, me he mea la ua like me kekahi uhi moe keokeo ka haikea.

 

(Aole i pau.)

 

NUPEPA KUKOA, MEI 6, 1904

 

HAWAII ame            KONA LAHUI

 

MOKUNA XX.

 

KA LILO ANA O KE AUPUNI IA KAUIKEAOULI.

 

            Ina aole olelo a ke Akua ma keia paeaina, aole no i loaa ke aupuni ia Kauikeaouli.  Haawi aku o Kauikeaouli i kona aupuni no @ehova, a hooikaika iho la na kanaka ame kekahi poe alii ma ka pule i ke Akua Kiekie.  A ua hooikaika kino no o Poki ame kana wahine i ke Akua.

O KO KAAHUMANU WA I HOOPONOPONO AI I KE AUPUNI.

Ua kaulana loa ka makahiki 1827, no ke komo mua ana mai o ka poe Pope ma keia Paemoku.

            Ua pono paha ke ha'i aku i ka moolelo no ko lakou komo mua ana mai ma ka olelo a kekahi haole kalepa e noho ana ma keia paeaina ia wa.

            Penei kana olelo ana.  "Mahope iho o ka hiki ana o Liholiho i Ladana, holo aku o Rive, (oia kekahi kanaka Farani e holo pu ana me Liholiho mai Hawaii nei a hiki i Ladana, o Luahine kona inoa maanei) i Farani.  Malaila, ma kana olelo wahahee ana no kona mau aina, ame kona @lohaia e ke Alii nui o Hawaii, ua manaoia oia he mea nui paha, a ua hookipa ia e kekahi poe makemake e hoolilo i kona launa pu me ka mea i kapaia he Alii, i mea e waiwai ai lakou.  Ua kuai oia i na mea kalepa he nui no, a olelo ia e uku nui aku i ka wa i hiki ai o ia mau mea i Hawaii.  Ma na nupepa, ua hoakaka i@ kona makemake i mau kanaka paahana, na kamana, na mea akamai i ke kukulu hale pohaku, ame na kupa i holo i Hawaii, a e hana ma kona mau aina; a mahope iho hoakaka i kona makemake i kekahi mau kahunapule a holo malaila malalo iho ona.  A owai ka poe i ae mai i kona hea ana aku?  O Mr. Kakeloka no Farani, a ua olelo ia he kahunapule no ia; o Mr. Sehoka, he kanaka ulana lole no Irelani, e noho ana i Farani, a ua oleloia he kahunapule hoi; a o ke kolu o ke kanaka i make i ke kai i ko lakou holo ana ma ka moana i Hawaii.   O laua na kanaka a ke Alii Nui o Farani i makemake ai, o Bakeloka, ame Sehoka.  O ko laua ano, ame ko laua makaukau e hana maikai, aole au e hoakaka i ko'u manao, i keia manawa.

            A hoolimalima o Rive i keia mau kanaka, ua kuai oia i na kii pepa ame na nea e nani ai ka luakini o ka poe Roma.  Ma ka olelo@ he mau tausani dala i lilo no keia mea.  Olelo ia, a hiki i Hawaii, alaila, uku aku ia lakou no na mea a pau, a no ka holo ana o kona poe kanaka kekahi.

            Mai Farani aku, holo o Rive i ka aoao komohana o Amerika, ma ka moku okoa, a ua pae ia malaila.  I keia lohe hope ana iaia, he umi paha na makahiki ia mamua aku, ua pau ke koena o kona waiwai, aia no ia e auwana ana ma Mekiko, he kanaka huna loa, ona, a hoowahawahaia.  Aole ae ia e holo hou i Hawaii mahope mai o kona holo ana'ku ma ka makahiki 1823.

            O ka moku me ka waiwai a Rive i kuai ai, me ka poe hana, o na kahunapule, ame na kii pena, ua hiki i Oahu, ma ka makahiki 1827, a i ole ia 1828 paha, a ku mawaho o ke awa o Honolulu.  Aole nae i ikeia o Rive, aole kekahi makamaka e kii aku i ka ukana, a e uku aku no ka lawe ana mai o ia mau mea, a no ka holo ana@ o keia poe o Farani ma ka moku. No ia mea, ua hoopae koke ia lakou me ke kali ole i ka ae ia mai, a me ke ku-e i na kanawai o ka aina.  Ua kipakuia lakou e holo aku.  Ua kii ia no hoi ke Kapena o ka moku, a ku imua o ke Kiaaina, alaila, ua oleloia iaia i kona hoopae ana i na kanaka me ke ku-e i ke kanawai, nolaila, ua kauohaia oia e lawe koke aku ia lakou.  Ua ike au i ke Kapena i kona hoi ana, mai ka Papau aku.  Olelo mai oia ia'u i kana mea i kauohaia mai ai, i mai ia.  I kana olelo ana i kanaka i holo pu me ia, "E hoino ia ana lakou, he nui ko'u pilikia ia lakou.  Aole loa lakou e ee hou maluna o ko'u moku.  Aia no ia moku mawaho, aole e hiki ia lakou ke koi ia'u e hoee hou i ua poe la."  A noho ke Kapena i ka wa pilikia ma Oahu, a imi ia e kuai no Rive, aole nae i hiki; holo aku ia.  Pela ia hoopae ia ai na kahuna Roma.

            Pono e noonoo i ke ano okoa o ka pae ana iuka, ame ka hookipa ia o ia poe ame ke ano okoa o ka pae ana ame ka hookipa ia o ka poe mua, ame ka lua o ka poe Misionari Amerika mai.

            Ua hoolimalima ko Roma poe i wahi hale ma kahi kokoke i ko'u wahi i noho ai.  Ua noho pu lakou, na kahunapule, na paahana, a me ka poe mahiai iloko o ka pa uuku,  kahi i noho ai ke kamana Amerika mamua, nana no i hoolimalima me lakou i kona hale.

            I ka nana'ku, a ua oleloia, he poe ilihune lakou.  I ka nana'ku ua hana lokomaikai ia lakou e na kanaka maoli, e like me ka lokomaikai ia o na haole e ae.  I ko'u noho ana he haole kalepa, aole loa au i hookipa i na manao ku-e ia lakou.  Manao au e hana lokomaikai aku, a ma na mea e hiki ai, e kokua aku ia lakou.  Ua hooikaika ua mau kahunapule Roma nei; hele mai no laua aole i li'uli'u mahope o ko laua pae ana iuka.  A i ko laua kamailio ana no kela mea keia mea, ninau laua i na buke i pa'i ia e na Misionari mai Amerika mai, makemake laua i na palapala e maopopo ai ka olelo Hawaii.  Ia'u no na palapala apau ia pa'i ia e lakou, a ua lawe aku o Mr. Sehoka i na mea ana ia makemake ai.  I ko laua ninau ana mai i kela mea keia mea, ua hoakaka aku au e like me ko'u ike ana.  Olelo au ia laua, e hele hou mai e ike ia'u, a olelo au, e hele olua e ika aku i na Misionari mai Amerika mai.  Ua ha'i aku au i na Misionari Amerika, i kuu haawi ana i ka'u palapala Hawaii, a na lakou i haawi hou mai i mea e pani ai i ko lakou hakahaka.

 

NO KO NA ALII KIPAKU ANA@KU I NA KAHUNA POPE MAI KA AINA AKU.

 

            I ka na alii kipaku ana ia lakou mai ka aina aku, ua papa aku no hoi ia lakou i ke a'o aku i na kanaka maoli i ko lakou aoao, no ka mea, ua oluolu na alii i ko lakou poe kumu.  Ua oleloia e kekahi poe, a ua kakauia no hoi, ua kokua o Boki, ke alii kiaaina ia lakou, a makemakeia ia lakou e noho.  Aole nae ia he oiaio.  Makemake o Boki ia lakou e haalele i ka aina, manao no nae ia e hana lokomaikai aku ia lakou i ko lakou noho ana.  Makemake ia ia lakou e holo; a i kona kamailio pu ana me a'u, hoakaka ia i ke kumu o kona makemake holo lakou; penei,  ua uuku na kanaka o keia paeaina, aole makemake na alii ia lakou e noho, a e hana ia na mea e mahele ai, a e haunaele ai,  no ka mea, ua oluolu na alii i ko lakou mau kumu, a ua like kona manao me ko lakou.  Olelo ia, ma na aina i paapu i na kanaka e like me Enelani, (ua holo o Boki i Enelani mamua) ame Amerika, he pono paha i nui na aoao hoomana, aole nae e pono maanei wahi ana, no ka mea, he lahui kanaka uuku, a naaupo hoi, nolaila, pono lakou e manao lokahi, a noho malie.  Aole nae i imi ka poe Roma e holo; noho no lakou me ka manao ole i na kanawai o ka aina ame ka manao ole i ka makemake maopopo o na alii.  Aole makemake na alii e lalau aku ia lakou a no ko lakou hoomanawanui ana, ua noho kea poe i kekahi mau makahiki, ua paipai no nae lakou i ke kanawai ame ko lakou holo ana.  A mahope iho, ua hoomakaukau na alii i moku kialua, o Makauwahie ka inoa, a hoonoho ia Kapena Wm. Sumena, he kanaka no E@elani ia, i aliimoku, me ke kauoha ana aku iaia e lawe ia lakou me ka hewa ole, i ka aina o Kaleponi.  I ko'u manao, aole i kipaku ia lakou e na alii, ke malama pono lakou i na kanawai, ame na mea e hooponopono ai.  A makaukau ka moku e holo, hele o Kaahumanu ponoi, ke Kuhinanui, ia lakou a lalau oluolu ia lakou ma ka lima, a olelo ia lakou i ko lakou malama ole i na kanawai o ka aina ia ka wa liuliu, no ia mea, e pono lakou e holo aku no; ua makaukau ka moku me ke kanoha ia aku e hoopae ia lakou me ka hewa ole ma ka aina o Sepania, ma ka aina kahi i noho ai na kanaka hoomana ano like me lakou, a malaila e noho pu lakou me ko lakou poe hoahanau.  I aku la o Kaahumanu, ua hele kino mai au e ike ia keia hana, i ole e hiki i kekahi ke olelo me ka oiaio, ua hoino wale ia lakou.  Ua lawe pono ia lakou ma ka moku, a ua hoopae hewa ole ia lakou ma ka aina o Kaleponi me ka uku ole ia.

(Aole i pau.)

 

Ka Makou Moolelo Hou.

 

Makai Kiu Wete Detona.

 

Ke Ahi Lalapa Pio ole i na Nihiliti.

Ke Kanaka America Koa Lua ole.

 

E HOOPUKAIA AKU ANA MA KEIA HELU A@E.

 

MOOLELO O KA AHAHUI EUANELIO O KA MOKUPUNI O HAWAII.

 

            LA HANA I. Ua malamaia ka Ahahui maluna ae ma ka luakini o Haili, Hilo, hora 10 a. m., Malaki 10, A. D. 1904.  Rev. J. N. Kamoku ka Lunahoomalu no ka manawa, a o Y. K. Kaapa ke Kakauolelo no ia manawa like.

            Wehia na hana me ka himeni ame ka pule ana a ka Lunahooma@@.

            Na hoa o ka aha i hiki mai: --Revs. S. L. Desha, D. Kahooio,  J. N. Kamoku@ Jno. Lekelesa, (Samoa), Jos. Kauhane, L. D. Keliipio, J. N. Kamakaiwi, B. N. Kahue, S. L. Kawelo, Y. K. Kaapa, J. K. Kawaiwai@ W. C. Hill@ Hon. F. S. Lyman ame Wm. Kamau.

            Na S. L. Desha i noi mai e lilo na hoa maikai apau i hui pu mai i mau hoakuka.  Aponoia.

            Ma ke noi, e hapaiia keia kumuhana: Hooponopono Kumukanawai ame na Rula o keia Aha.  Aponoia a waihoia ma ka lima o ke komite.  Desha, Lyman, Kauhane, Kamau, Keliipio, Kawelo ame Kaapa.

            Hoopaneeia ka Aha.

 

LA HANA II.. Malaki 11. hora 10 a. m., malama hou ia ka Aha e like me ka hoopaneeia ana, pule o Rev. O. H. Gulick.  Heluheluia ka Moolelo o ka halawai i hala.  Aponoia.

            Koho ana i na Lunanui: --Na D. Alawa he noi e lilo o W. M. Kalaiwaa i Lunahoomalu.  Aponoia.  Na Desha, he noi e lilo o D. Alawa i Kakauolelo@  Hooholoia.

            Hoomaopopoia na hoa i hoea mai ame na elele kihapai.

            Haili. S. L. Desha, Kahu, J. N. Kamakaiwi@ Elele;  Onomea ame Hakalau, J. N. Kamoku, Kahu; Laupahoehoe@ D. Kahooio, Kahu, B. N. Kahue, Elele: Hamakua Huila, S. L. Kawelo, Elele; Waimea ame S. Kohala, J. S. Lekelesa, Kahu, Z. Paakiki, Elele; Kohala Akau, Mrs. M. K. Kekuewa, Elele; Kekaha, W. M. Kalaiwaa, Komite, C. K. Papa, Elele;  Kailua ame Helani, W. M. Kalaiwaa, Kahu, D. Alawa, Elele; Konawaena ame Kealakekua, S. Kuhia, Elele; Pukaana, W. M. Kalaiwaa, Komite; Waiohinu, J. Kauhane, Kahu, Y. K. Kaapa, Elele; Kapaliiuka, J. Kauhane, Kahu, R. S. E. Piipali, Elele; Kalapana ame Opihikao, L. D. Keliipio, Komite, J. K. Kawaiwai; Puula, L. D. Keliipio, Komite; Olaa, J. N. Kamoku, Komite, Ekalesia Haole o Hilo, C. E. Shields, F. S. Lyman, Elele; Ekalesia Pukiki o Hilo, Silva; Ekalesia Pake o Kohala Akau, Theving.

 

NA LALA MAU.

 

            Rev. D. Scudder, Rev. O. H. Gulick, Rev. Wm. Kamau, Rev. E. S. Timoteo.

            Komite Imihana, Scudder, Desha, ame Kauhane.

            Komite Haipule, Timoteo, S. Kuhia ame Kawelo.

            Komite Hoalohaloha@ O. H. Gulick, Keliipio ame D. Kahooio.

            Hoike a ke komite imihana: --1. Hapalua hora haipule; 2 Hooponopono Kumukanawai; 3 Na Hoika Kihapai; 4 Na Palapala Hoopii; 5 Heluhelu Pepa mai ke Kahu mai o ka ekalesia Haole o Hilo, a kamailio na hoa no ia mea; @ Oihana Kuloko.  (a) Na hale Kahu. (e) Na ekalesia kahu ole.  (i) Na hana iwaena o na lahui like ole. (o) Ka waihona o ka Papa Hawaii.  (u) Ke ola o na kahu. (h) Na mea kea kea.  (k) kula Hanai ame ke Kula Kahunapule. (l) Na keiki a ka Aha.  (m) Na Haiolelo; 7 Ka Oihana Kuwaho; 8 Na Elele i ka Aha Paeaina; 9 Kahi e noho hou ai keia Aha.

            Hapaiia ke kumuhana @--Hooponopono Kumukanawai.  Apono loa ia, malalo o ke noi a S. L. Desha.

            Ma ke noi a S. L. Desha, e hoopanee i kela Aha a noho hou mai i ka hora 9 a. m. o ka la 12.  Aponoia.

            Hoopanee ka Aha meka puie a O. H. Gulick. 

 

            LA HANA III.  Malaki 12, hora 9 a. m., malamaia ka hapalua hora haipule, he inoa a heluhelu Moolelo.  Aponoia.  Hapaiia ke Kumuhana@--Helu@elu Pepa mai ke Kahu Haole mai o Hilo.  Ma ke noi a Timoteo, e hookomoia kela kumu hana iloko o "Ka Hoaloha."  Aponoia.

            Hoopanee a hora 2:30 p. m., noho hou mai.  Pule o Kahooio.

            Hora 2:30 p. m., noho hou ka Aha: pule o Kamoku.  Hapaiia ke kumuhana 3--Hoike Kihapai.  Na ke komite Kamoku i ko Onomea; na ke komite Kahooio i ko Hakalau ame Laupahoehoe@ na ka Lunahoomalu i noi mai e waiho i keia hoike a hiki i ke kumuhana @@ mahele u, ke ola o na Kahu.  Aponoia. Na S. L. Desha, i ko Haili@ na ke Kakauolelo i ko Hamakua Hikina; na Jno. Lekelesa i ko Waimea ame S. Kohala; na ke Kakauolelo i ka Hoike a ke komite Poni i a Jno. Silina Lekelesa; na ke komite Kalaiwaa i ko Kekaha ame Pukaana; nana no i ko Kailua ame Helani; na Timoteo, e hoopanee i kela Aha a noho hou mai i ka P@@@lu la 14, hora 9 a. m. Hooholoia.

            Na Scudder i hapai mai i keia manao:  E lawe mai na Kahu a Halole@o o na ekalesia e ae i ka lakou mau Hoike Kihapai imua o ka Aha ma ka Po@kahi e @ike me ka Ekelesia haole o Hilo nei, Pukiki, Pake ame I@@@na.  Aponoia.

            Hoopaneeia ka Aha me ka pule a J. Kauhane.

 

            LA HANA IV.  Malaki 14, hora 9 a. m., noho hou ka Aha.  Malama@a ka hapalua hora haipule.  Heainoa.  Heluhelu Moolelo.  Aponoia.

            Na Desha i @oi mai e hapalia ka mahele (1) o ke kumuhana @ Na Keiki a ka Aha.  Aponoia.  Eia na inoa:  S. L. Kawelo, T. Inoue (Jap.).  S. So@abe (Jap., ) Washi@am (Jap.,) Mo Man Ming, (ch.) ame U. Cho Pi@g@ waihoia ma ka lima o ke komite.  Scudder@ @@@@ Desha.  Shields @@@ @@@@ @@@@@ A e lilo no hoi keia komite @ @@@@@ nana i na palapala kahea ka@@ @@ @@ mau kahunapule e hui pu ma@ @@@@@ keia Aha.  Aponoia.

            Na Desha i @oi mai, e ko@@@ @ @@@@ Hookaulike Kumukanawai ame @@ @ @ ma na olelo Hawaii ame B@@@@@@@@ holola.  Waihola @@ ka @@@@ @@@@@@ mite, Scudder, Lyman ame @@@@@

            Hapaiia ke koena o ke k@@ @@@@@ Na ke Kakauolelo i k@ K@@@@@ Kealakekua.  Kaohe am@ M@@@@@ Jehopen i ko ka ekalesia @@@@ @@@@@ ha@a Akau; na Mo Man Ming @@@@@ na Shilva @ ko ka ekalesia Pu@@@@@ lo; na Yajima i ko ka ekale@@@@@@ o Hilo: na Washi@am i ko N@@@@@ na S. Sokabe i ko Honomu na @@@@@ i ko Papaikou; na Hoa.  F. S. Lyman (Elele), i ko ka ekalesia haole @ @@@@ Na Timoteo i nei mai, @ @@@@@@@ @ @ Aha a noho ho@ mai i ka Poalu@ @@@@.  Hooholo@a.

(E nana ma ka ao@o @)

 

 

Ua hoike Pololei ke Kauka.

 

            "Ina e malama pono ia kanaka me ke akahele loa, a ina lakou he malama pono i na kanawai o ka malama @@@ ana alaila aole e ikeia ka laha @ kei@ mea he ma'i ke kumu hoonawal@w@@ kino."  O ka pane keia a kekahi kauk@ kaulana.  A i ka hoolohe ana he maikai maoli no a he ano maalahi ke malama@a.  Aka, o ka hapanui o kakou h@ poe i malama pono ole i na ola ol@@, he poe lakou i hooikaika iloko o na luhi ma na manawa apau e loaa an@ @a lakou he manawa.  Nolaila, aol@ @ nele ko kakou loaa i na ehaeha maiwaho mai a @ k@@kahi mailoko ae no ma ke ano kulum@.

            O na ano maikai ole i l@@a iloko @ @ koko kekahi kumu e loaa ai i ka @@@ a mai kekahi mau ano e ae no @@@ @ loaa ai i ka ma'i numonia ame na m@ @ kumau e ae.  O na ma'i kek@hi @@@ ka opu ame na paahana apau @ l@@@ ame na ma'i o ka ili mamuli o n@ @@@kia i loaa iloko o ke koko.  Ma k@ @@ kou ai ana ame ka inu ana @ l@@@ @@ kakou i na pilikia like ole a kakou @ hiki ole ai ke alo ae, ina pela, @@@@@@ aia io no kakou ma ke alanui p@@@ @@ @ o ka nui o na ke'ake'a o ke @@@ @@@ I mea e pakele ai kakou e pono @@ loaa ia kakou na makaukau e pal@ @@@ ai ia mau ino.  O ka lawe ana i ka @@@@ lapaau

WAMPOLE'S PREPARATION

 

ma ka manawa no e ikeia aku ai @@ hoailona mua o ke @@@ ona@@l@@@@ @@@ ka mea e hala ole ai ka o@hana @@@ @ a ka laau m@ ka hoohewahewa @@@ @@ mana ko kia laau e hiki ai k@ @@@@ a hoola ia ka hapanui mai o na @@@ pilikia maa mau.

            He on@ ke@a laau i ka ai ana@ a@o l@@ me ka hone, nona hoi kekahi mau an@ maikai o ka mana hoola mai ka Pu@@ Cod Liver Oil mai (Aila maemae o k@ Akepaa o ka i'a cod) I loaa mai @ @@@ ke akepaa mai o ka i'a cod @ hoohuihu@@ia me ke Compound Syrup o ka Hypophosphites ame ka Extracts of M@@@ and Wild Cherry.  He hiki l@a k@@@ @@@@ ke hoopau i na pilikia a hoihoi mai i ke ano mau o ke kino.

            Eia ka Kauka G. G. Murray pane @@ i keia laau:

            "He hauoli nui la no'u o ka hoo@@ aku i ko'u hoohana ana i keia l@@@ ka'u poe ma'i.  Ua loaa @ k@l@ @@ @@@ mana hoola apau a he maalahi @@@ @@ ka ai ana."

            He loaa ke ola i ka o@lopa @@@ n@.  Aole oe e hoohokala e kela @@@@  H@ kuaiia keia laau ma na wahi @@@@ @@ poe kuai laau apau no ho@@ @ ku@@ @@@ nei.

 

HOIKE HUI O NA KULA SA@@@@ @ KA MOKUPUNI O KAUAI.

 

            Ke hoikeia aku nei ka @ohe @ @@ Ku@@ Sabati apau o ka Mokupuni o K@@@@ @ malama@a ana ka Hoike  H@@ k@ @@@@ aku i ka la 5 o Iune, 19@4, ma ka lu@k@@@ o Lihue, Kauai.

            Ke paipai pu ia aku nei na @@@@ Kula Sabati Apana, na Kumu ame @ @ Kahu pu, e liuliu a e hoomakauk@@ @@ ka la e hiki mai ana, a na ka m@a @@@ no ka lanakila.

            Na haawina e a'o ia ma ka buke K@ Hoaloha penei:

            Kula Sabati o Hanalei@ haaw@@@ o Novemaba ame Kekemaba, 19@@, Ku@@ Sabati o Kilauea, haa@laa o Oka@@@@@ 1903;  Kula Sabati o Koolau, haaw@@ @ Sepatemaba, 1903;  Kula Sabati @ A@@@ho@a, haawina o Augate, 1903;  Kula Sabati o Kapaa, haawina o Iulai, @@@ Kula Sabati o Lihue, haawin@ o @@@ ame Feb., 1904.  Kula Sabati o Koloa, haawina o Mar., 1904;  Kula Sabati o Hanapepe, haawina o Aperlia, 19@@ Kula Sabati o Waimea, haawina o M@@ 19@4.

            1.  Himeni Hui Hoku Ao Nani, @@@@ 17; 2.  Himeni hui Hoku Ao Nani, @@@@ 70; 3.  Himeni hui Koku Ao Nani, @@@@ 88; 4. Himeni hui Hoku Ao Nani, @@@@ 40.

                                                                                                                                                            WM. ELLIS.

Kahu Kula Sabati Nui o Kauai Ko@@@@hana.                                                                                  Apr. 23, 19@@

 

            Ua loaa mai he lono maahei ua haalele aku o Lunakanawai Kalua i kona aoao ka@a@aina Repubalika mamu@@ o kona kapaeia ana mai ka oihana ae, eia nae ua loaa mai ka lono o@@lo@ aole oia i haalele i kona aoao, a e noho ana oia malaila @ paio ai no ka pono o k@ Maui poe.