Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 33, 12 August 1904 — RUSIA AME IAPANA MA KE Kahua Enaena o ke Kaua Kakauia e Bernard H. Kelekolio. [ARTICLE]

RUSIA AME IAPANA MA KE Kahua Enaena o ke Kaua Kakauia e Bernard H. Kelekolio.

NA KANIKELA O NA MANA NUI ILOKO O KE KUPILIKII— LAPALAPA KE AHI MA KE POOKULANAKAUIIALE O PEKINA—NA PUALIKAUA O NA MANA NUI MA KE ALANUI O KA HOOPAKELE I KA MAKAHIKI 1900. I ka wa i hoomaopopo loa ai na aupuni mana nui i ke kupilikii i haawe iho maluna o na liōkua o ke lakoii mau kanikela, ua liuliu koke ae la na aupuni mana nui e hoouna i ko lakou mau pualikoa no ka hoopakele ana i na kanikela i hookupilikiiia. Iloko o ka malama o lune, i ka makahiki 1900, ua liuliu ae la na pualikoa o na mana nui oia hoi o Kelemania, Palani. Pelekane, Rusia, Amerika anie no ke kamoe ana aku i ko lakou alahele no kela aina o Kina, ma ke poo kulanakauhale o Pekina, no ka hoopakele ana i na ola niakamae o ko lakou mau kanikela, a malalo o ke alakai ana a ke keneiala Kelemania nui ka mea Hanohano Kauna Waldersee, ua nee papa aku la na pualikoa o na aupuni huiia no ka aina i hoikeia ae nei maluna. O ke alahele a na pua.likoa i hele aku ai no ka hoopakele Rna i na kanikela i hookupilikiia mahope iho o ka pili ana i ka aina, aole ia lie alahele malaelae wale no, aka imua o na pu ame ka lapalapa ahi a na Pake hoohaunaele lakou e kamoe aku ai īne ka puuwai w iwo ole no hoi. No kekahi mau mahina ko lakou hoao ana me ka hikiwawe e hoopakele i na kanikela e noho paahao ana ma ko lakou mau home ma Pekina, aka, i na manawa apau a lakou e hoao ai e hooko ia manao, ua hookuemiia mai lakou e ka nui wela o na poka iki a na euemi, a lilo aku no hoi kekahi mau ola o na koa o na aupuni huiia. O na ola o na kanikela o na mana nui oia ka mea nui imua o na maka o na pualikoa o na aupuni huiia ia mau la e noho ana imua o Kiena Sina, oiai i kela mau la aole he wahi olelo i lohe ia mai e pili ana i ke ola o na kanikela oiai na uweaolelo ua moku i na Pake hoohaunaele, a no keia kumu ua hooi hou ia ae na nianaolana iloko o na pualikoa o na aupuni huiia, malalo o ke alakai ana a Kauna WalderBee, o ka mea pono wale no e lele kaua i ka enemi ina e hoao mai ana e kupale a e ke'ake'a lioi i ke alanui e hoea aku ai i na home o na kanikela, e noho "hoomanawanui ana a iloko hoi o ka weliweli o na pu a na Pake hoohaunaele. O ke kaumaha ame ke koikoi o keia kaua mawaena o na aupuni huiia ame na Pake hoohaunaele, ua haawe iho no ia maluna o na poohiwi o na keiki wiwo ole o lapana. a na na keiki lapana Ekolu ma ko lakou molio ana. i ko lakou mau ola, ua hoopaliuia al u ka ipnku nui e komo aku ai iloko o ke kulanakauhale o Pekina. Mai ka hoomaka ana o na pualikoa o na aupuni huiia e lele kaua {«ole loa i haule hope o lapana ma ka hoike ana iaia iho ua like a like kona mikioi me ko na pualikoa o na mana nui e ae a ma na wahi a na pualikoa o na aupuni huiia i iini nui ai e lele kaua, ua fawe ae no na keiki o lapana i ka hanohano ame ka lanakila. O na j>ualikoa lapana ka puali nana i waw ? alii aku i na ipuka naue ole o ke kulanakauhale o Pekina, a o kana inau keiki wiwo ole ka mea mua nana i keehi i na papu kaua ikaika o ke aupuni nui o Kina raa ka ipuka komo o ke pookulanakauhale, a hoopuehu liilii aku i na Pake hoohaunaele ma na kihi like ole o ko kulanakauhale iio ka hoopakele ana i ko lakou mau ola iho. Mamua o na hana wiwo ole a na keiki o lapana malalo a ke alakai ana a ke kenerala kiekie laj>ana Kauna Yamakuchi, ua hoopokole ia aku na hana lioopakele i na ola o na kanikela o na aupuni huiia, a lie mau mahiua pokole wale 110 ia mai ka la mai o ko lakou hehi ana i ka lepo o ke aupuni nui o Kina, ua kapalulu aku la na pualikoa o na aupuni huiia imua o na ipuka o Pekina, a me ka hoohakalia ole, ua komo aku la lakou iloko o ke kulanakauhale, oiai i na kanikela ame na kaoaka " lioopaaliao like ia, ua puka mai me na hae e welo'ana ka uiakani ame na leo uwa ana no ka piha hauoli no ko lakou hoopakeleia ana. O na man»a nui i keia manawa iloko o ke kulanakauhale o Pekina ua hookahahaia aku lakou e na hana wiwo ole a na pualikaua o lapana, a no ja kumi., ua pahola aku la na kenei*ala like ole o na pualikaua huiia i ko lakon mahalo nui i na hana wiwo ole a na koa 0 lapana. Ma keia kaua i malamaia mawaena o na Pake hoohaunaele ame ra pualikaua o na aupuni huiia, aole i ikeia kekahi mau hana w 7 iwo ole ma ka aoao o na pualileaua o ka mana nui o Rusia, aka, o ka mea 1 ikeia i na pualikaua o Rusia ma keia kaua i malamaia no ka liooana i na kanikela i lioopilikiaia, oia ka ulolohi, ka molowa, ame ke komo pu ole iloko o na ehuehu kaua i malamaia. Ma na kaliua hoolulu apau a na pualikaua o na aupuni huiia, a i ka manawa e kaakaa ae ai na maka o na pualikaua o na aupuni huiia, aole ka pualikaua o lapana, aka, aia lakou imua o ke alahele e hoea aku.ai ma na ipuka pani poliaku o ke kulanakauhale o Pekina. Ua hoohaahaa loa ia ka pualikaua o Ru?da e'na keiki o lapana

ma keia kaua i malamaia. a ua oi ae no na puali lapana main'ia a«» o ko v na mana nui, kona inau hoaloha hoi e liele nei ma kr aiali. i,. hookalii no ka lioopakele ana i na ola niakamae o na kanikela |»,tkahi o na mana nui, oiai ko lakou mau ola e kau ana ma ka niliin:iij Nawai no e ble ka mahaloia o na pualikaua ule <» ua k»-i' K: oka aina o Xippon, a liookomo aku hoi ina manao lili ih.U.» ka puuwai o na keiki o ka Emepaea o ka Akau, ka Aina Nui o I{usi a ? Owai la o na mana nui o ke ao nei i loaa na manao. t»i:i hoi. mai ka hehi ana o Kamadoa Pere maluna o ka aina o lapana i ka makahiki 1853 a hoea i keia la. kanalima makahiki wale no. e k; aku ana . ia imua o ka Mana Xui o Kusia a hakoko nie ia lie alo a he alo a »* ana boi ikaoi o ka laua mau pahikaua? Owai la iwaena ona mana inn o ko ke ao nei j loaa na īnanao e lilo ana o lapana uiiku iloko o kan;i lima makaliiki wale no. ka Pelekane o ka Hikina, a i moho hoi n«> ka uohona o keia malamalama? Aole loa i moeuhane mna kekali: 0 na nui e.ku nei i keia mau la i keia mau mea i hoik»*ia iu•; maluna, aka, ua wanana ia no e kekahi o na kilokilo ike loa o k:, aina o lapana, me ka makaala ame ka naauao, e ikeia auanei o lapana iwaena o na poai mana -hui o ke ao nei. I ka manawa i hoopakeleia aku ai na liome o na kauikela auu* ko lakou mau ola pakahi iho. e na mana kaua o na aupuni iiuiia m»lapana uuku hoi e lei mau ana i ka lei ilima o hanohano i na hoouka kaua apau i malamaia. ua hooliauoliia aku na mana nui i awaiauh: pu ma keia hana kilakila oka hoopakele. O na ol»*lo »* wawa ana a puni ke ao nei i kela manawa oia uo na hana a k»' aupuni uuku .. lapana, oiai ua hoike aku oia i na aupuni mana nui o k»> ao n**i awaiaulu ma keia hana, ua makaukau oia ma na am» apau no ka hookele ana no i kona mau ]»ualikoa ma na ano apau me ka nana ole aku i na pualikoa ona mana nui. O na hana wiwo oh» aui.* na hana kupaianaha i hauaia e na pualikoa o lapana ma. na kaua aj.au 1 malamaia, ua liookau aku ia i ka weli o ka inaka'u maluu.i .. na mana nui apau, oiai ua hoomaopopo maoli iho no na aupu;.: niana nui apau i komo pu ma keia liana hanohano i ka nui wiwo o n i k» iki 0 na ailana o Nippon. E ka mea helulielu o keia wahi nanea pokole, oiai eia kaua k«* j»u ahi nei maluna o ka huila o ke au o ka manawa no ka hoea an » ak i 1 ka pahu kula i ala mai ai keia. kaua weliweli e paioia mai n» i i keia inau la mawaena. o na aupuni Kusia ame lapana. e pono kau\ i keia minute e alawa ae i na hana i hanaia e na Aupuui huiia iua lio]k? iho o ke komo hanolwuio ana aku o na pualikoa kaua «> na an puni i hoike mua ia ma na helu i liala. Oiai na hae o na mana nui e welo haaheo ana maluna o ka hom»0 ko lakou mau kanikela, a oiai i ka mauawa hookahi ai:i na Pake kipi hooliaunaele ke lioao la me ko lakou ikaika apau »* l»oa!a i ua Pake apau loa o ke aupuni o Kina no ke kipaku ana aku i »ia pnali koa o na aupuni liuiia ua hoao iho la na pualikoa o na aupuni huiii e hanaia kekahi aelike inawaena o na pualikoa o na anpuni huii.i ame na Pake kipi hoohaunaele, e hoike aku ana i ke aupui.»' nui Kina, "ua'' makaukau na pualikoa kaua o na mana nui e uniilii inai 1 ko lakou mau pualikaua niailoko mai o ke kulanakauhale o ina hoi e hoopau ana na imalikoa o na Pake kipi i ka hoohminael» ana. No kekahi mau pule ka inalamaia ana ona halawai mawaena o na kenerala o na pualikoa. o na aupuni huiia me ka niana aupuni o Kina a inahope o na hana puikiiki i hana. ia mawaena o na aoan elua i hoikeia ae nei maluna, ua hooholo ia iho la ka Aeliiee e lik»' me ka mea i hoikeia ae nei "ka unuhi ana o na mana nui i ko lakou mau pualikoa mailoko aku o ke kulanakauhale o Pekina." He nani a lie hiehie maoli no kela Palapala Aelike Nui e wailm mai ana imua o na keneiala nui o na aupuni mana nui pakahi ine ko lakou mau iuoa pakahi e olinolino ana maluna o ua Palapala A»like nei, aka, ua loaa ahei he manao iwaena o na kenerala e n»»ho poai puni ana ma ka pakaukau, aia iwaena o lakou h»' luda e kumn kaia ana i ka Palapala Aelike i kakauinoaia no kahi apana aina o Manekui'ia? Aole, aole loa i hoopunanaia kela mau manao ih»ko o na kenei'ala pakahi e nolio ana maluna o ko lakou mau n»»ho pulu e poai puni ana lioi i ka pakaukau, eia iwaena o kekahi o lakou he luda ua niaknukau no ka hooko ana aku i kona mak»-inake a kuma kaia aku hoi i kona Haku, "Ka Palapala Aelike." E like me luda i ike iho ai i ke kaumaha ame ke koikoi o kona māu hewA i ke kuniakaia ana i ko kakou Ilaku lesn Kristo no kalii apana dala iwakalua wale no. a li aku lioī oia iaia iho no ka ho»»niaopopo ana i ke koikoi o kana karaima i haua ai maluna o Kona kino hala ōle. pela no o liula (Kusia) e li nei laia iho maluna o k«» kuniulaau o ke kaliuakaua enaena i ulu maluna o ka aina o Manek»'kuria. mainuli 110 hoi o kona hoomaopopo ana iho i ke koikoi am«- ke kau maha o kana kaiaima i hanaia ai. oia hoi kona lumlilo ana iaia iho lie luda nia na liora hope loa i malamaia ai ka h;:'awai mawa»*na o na kenerala o na aupuni huiia me ke aupuni nui o Kina. I ka manawa i hooholoia ai ka Papaiapala Aelike no ka unuhi ana aku o na mana nui i ko lakou 111:111 )»ualikoa mailok»» aku «> k. kulanakauhale o Pekina. i holopapa ai hoi ka maluhia maluna o ka aina nui o Kina, o Pelekane, Palani, Kelemania. ltalia. Ann iika ame lapana na mana nui i hooko aku i ka ihiihi aine ka han..;iauu o ka l'alapala Aelike, a iloko o īia mahina pokole ua ne<»iieo k«- ku lanakauhale o Pekina me na pualikoa o na aupuui mana nui i ..ik.ia ae nei. aka, o na pualikoa o Rusia, ua hoonee ia aku no ka ain t nui' palahalaha o Manekekui'ia. (Aole i pau.)