Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 25, 23 June 1905 — Page 1

Page PDF (1.21 MB)

This text was transcribed by:  Naoko Fujimoto
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

HOOPOKAIA I NA KAKAHIAKA POALIMA APAU.

BUKE XLIII, HELU 25  NUPEPA KUOKOA, POALIMA, IUNE 23, 1905 

NA HELU APAU 3073

 

 

LANAKILA HOU NA REPUBALIKA.

 

Aneane e Pau Loa no Oihana Aupuni Kalana i na Repubaloka.

 

Haule o Henry me Poepoe ia Barauna

 

HAPAI KO EWAIA FRANK K. ARCHER I LUNAKIAI NO LAKOU.

 

@ ka ia 2@ i ha@a iho la oia ka la @ @@@ hoike mai i na mea olaio e pili @ @@@@ hana hooikaika koho balota @ @@@@ o na la i hala mua iho. Mai @ puka ana mai o ka la a hiki i kona @ @@@ @@ aku. aia hoi ma kela ame @@@ mahele koho balota na manao iini @ @@@ koke mai ka haina oiaio o ka @@@ ana ame ka hooikaika ana o na @@@@ kalaiaina like ole e kaihi ae i ka hanohano o ka la. a aia hoi na luna hooikaika o kela ame keia aoao ke holoke la i o a ianei.

 

  LUNAMAKAI A. M. BROWN.

 

 O ka heihei nui i kalele ikaika loa @ ua manao oia no ka heihei no ke @@ @na Lunamakai o ke Kulana, oiai @@@ kela manawa he ekolu mau moho @@@@ ana oia hoi o Arther M. Brown @@   @@ @@   aoao o na Repubalika; William Henry ma ka aoao o na Repubalika @ @ @ Brown. i kakooia hoi e Kia@@@ @@@@ R.Carter, ame J.M.Poepoe ka m@ho o na aoao Home Rula @@ Demokarata i huiia.

 He me i oiaio o ka hopena i loaa mai  @@ keia heihei ana. oia ka haalele ino @@ ana o A.M.Brown i kona hoa paio @ onouia @ai e na Repubalika kakai@@hi @@ hoi o William Henry, ma o @@ @@@ lele oi loa he 1.568, a o keia @@ @k@@ oi kalakala i loaa ia Baraunu oia kekahi hoike maopopo loa o ka hiki @@ @@ wawahiia ka aoao kalaiaina, a @@ @@wina hoi e hoike maopopolea @ @@ o ka hana pono loa i ka hapauuku @@ ke ka pu ana me ka hapanui me ka nana ole ae i na like ole mawaena @@ o lakou

 

R.H. TRENT.

 

Aole wale o William Henry wale no ka i haule, aka ua hale pu o J.M.Poepoe ka moho o na aoao kalaiaina huila. Home Rula-Demokarata. a pela no hoi me kekahi mau moho e ae o ua aoao la. He hoike maopopo ana mai hoi ia aia no ka ikaika o na manao o na kanaka ma ke kakoo ana i ka aoao Repubalika, ka aoao hoi nana i haawi mai i ka hanohano. e lilo ka mana i na makaainana e koho i ko lakou mau luna aupuni, ma o ke Kanawai Kalana ia.

O kekahi hoike maopopo loa e hoohewahewa ole ae ai na kanaka . Hawaii, oia hoi aole i koho na haole Demokarata ia J.M.Poepoe. a o ka ae ana o na Home Rula e hui me na Demokarata mai keia kau holo baloka mai na haole aku ua haule wale a ua waiwai ole, oiai o ka lakou la mau moho no ka i komo a haule ka na Home Rula.

O kekahi o na paio ikaika loa i ala ae ma ia la, oia ke kulana lunakiai e alualuia ana e Jim Quinn. Ua hoala mai ka Ahahu@ Makaainana, ka aoao “Mauu Hilo” hoi a Kale Keopu i kapa ai, ia Joe Fern, i moho e alualu ai ia kulana. a i ole. e hoohaule iho ia Jim Quinn mai ka loaa ana o kela hanohano ana i lia nui ai; eia nae ka mea apiki. lilo o Joe Fern ama Jim Quinn i ka aumeume haule ana laua i hope waa a kaulilua mai ana o H.T.Moore i ka noho paipai o ke Kalana. O H. T. Moore, oia ka moho lunakiai a na Demokarata i hookomo ae ai e holo pu ae me Akina ame Kupihea ma ka paa balota hookahi. eia nae nana no keia iaia iho no a alawa iho i kona mau hoa a nana iho, “hu o u? me no sape u.”

 

  JACK KALAKIELA

 

O ka “Liko Lehua o Pauoa,” ua mae iho ma keia la, aole e naila ana o Pauoa mai ka uka a ke kai, oiai ua lilo ka hanohano Puuku Kalana i ka Demokarata. He mea maopopo ua puka o R.H.Trent i ka balota o na kanaka Hawaii oiai na ka Apana Elima i kui ae a lawa kona lei me na pua he 1217, a he kakoo wale ana aku no ko ka Apana Eha. noho ana kela haole malihini i ka hanohano me ka pahuhao dala o ke Kalana o Oahu ma kona aoao.

O Keaka Panini. kela ohule kolohe, oia ka moho lunakiau ikaika loa no ka apana o Honolulu nei, a mahope aku no ona o Smith, kela haole nona ka halekuai laau lapaau ma ke kihi Waikiki o na alanui Hotele ama Papu. No ka moho holo-laula, ua lele oi aku o E.R Adams he 229 balota oi mamua o kona hoa paio, A. Fernandez. No ka Iahamauleo hoi o Ewa, ua lawe ae o F.K.Archer, ka moho Lunakiai holo Kuokoa i ka hanohano, a haule o R.A. Woodward. He aoao kalaiaina Repubalika no ko keia keonikama, eia nae aole i kakoo ae na Elele oia mahele koho iaia ma ke kau Ahaelele Repubalika, a mamuli o na leo hanehane o na hoa makaainana o ua aina la o Kaaupahau. ua ae ae oia e holo ma ia kulana, a ua ko hoi ka lakou i noi mai ai iaia.

No na Hope-Lunamakai, ua kaihi ae na moho o ka aoao Repubalika i ka hanohano. a o na hoike papahelu e puka aku nei oia na mea nana e hoike mai i ka oiaio o keia.

Ma ke ano nui o keia koho balota Kalana ana, ua koho na makaainana i ka lakou mau luna aupuni Kalana i makemake ai na lakou e hooko aku i ka makemake o ka lehulehu. O kekahi hoi ua hanaia ke koho balota i keia kau me ka loaa ole mai o na mea e hoopaapaa hou aku ai mahope aku. Ua maluhia na hana o ka ia , a ua hanaia na hana me ka maikai.

 

PAPA HOIKE NO NA LUNA AUPUNIAPANA.

 

O keia malalo iho nei ka Papa Hoike Helu o ke koho balota i malamaia ma na Apana e ae o ke Kalana o Oahu nei, e hookoe ana i na moho i hololaula ae:

NA LUNAKIAI – KOOLAULOA AME KOOLAUPOKO.

Apana Elima.

       Na Malele 1.  2

R.C.Lane. (R.) … 35  71

Jas. K. Paele. (F.)… 115 117

Apana Eha.

              Mahele 7.

R.C.Lane. (R.) … 18

Jas. K. Paele. (F.)…9

HOPE LUNAMAKAI– KOOLAULOA

  Apana Elima.

               Mahele2

Geo.K. Kekanoha.(R.)…71

Wm. C. Lane (F.)… 60

HOPE LUNAMAKAI–KOOLAUPOKO.

  Apana Eha.

               Mahele 7.

Ulyaaea H.Jones. (F.)…13

Frank Pahia. (R.)… @

 

Apana Elim

 Mahele 1.

Ulysses H. Jones, ( F ) … 55

Frank Pahia, ( R ) … 96

NA LUNAKIAI- WAIALUA AME WAIANAE

      Apana Elima.

              Na Mahele 3,4.

Andrew E. Cox,( R ) …125  62

J.K.Mahoe,( F ) … 40    48

HOPE LUNAMAKAI- WAIALUA.

      Apana Elima,

                 Mahele 3.

Oscar B. Cox,(R) … 108

Benj. Naukana,(F)… 54

HOPE LUNAMAKAI-WAIANAE.

     Apana Elima

Mahele 4.

R.L Gilliland,( F )…44

Chas.J.Holt,( R ) … 65

A LUNAKIAI- EWA.

Apana Elima.

Na Mahele 5, 6.

Frank K. Archer,(I-R )… 18  107

William Mossman.Jr., ( F ) 10   36

Roy A. Woodward, ( R ) … 31  79 

HOPE-LUNAMAKAI- EWA.

Apana Elima.

John Fernadez,( R ) … 45  162

S. Kapu,(F ) … 12  54 

( O na hua palapala i apoia ma ka akau o na inoa moho, oia na hoike o ko lakou mau aoao i holo moho ai. O ka “R” he Repubalika ia: “F” Home-Runa- Demokarata: “I-R,” Repubalika Kuokoa.)

 

KE KOHO BALOTA MA NA MOKUPUNI E AE.

 O keia malalo iho nei ka hoike i loaa mai na mokupuni mai mawaho aku o Oahu nei. a ke nana iho ma keia hoike ua lanakila no na Repubarika ma ia mau mokupuni e like no hoi me ko Oahu nei. a koe nae ka Mokupuni nui o Hawaii, ua kaa aku ka hapanui ma ka aoao o na Demokarat ame Home Rula i huiia. Ua lilo nae maanei i na Repubalika ka hapanui o na lala o ka Papa Lunakiai, a ua haule hoi ka moho Lunamakai o ka aoao Repubarika ia William Keolanui. O keia Keolanui oia no ke kanaka i hauie ai o Anaru ma ke kau koho Kalana mua loa i malamaia ma keia Teritori.

  Penei na hoike i loaa mai. koe nae ka nui o na balota i loaa i keia ame keia moho:

KALANA O KAUAI.

Lunamakai- W.H.Rice.Jr.,( R .)

Lunahooia- Edwin Omstead. ( R ).

Kakauolelo- Olaf Omstead. (R .)

Loio- John D.Wiilard.( R.)

Puuku- A.H.Rice,( R.)

NA LUNAKIAI.

Waimea- Throwald Brandt,( R.)

Koloa- W.D.McBryde,( R.)

Lihue- H.D.Wishard,( R.)

Kawaihau- R.Puuki,( F.)

Hanalei- D.Kanealii,(F.)

NA HOPE-LUNAMAKAI.

Lihue – S K.Keao,( R.)

Waimea- W.O C Crowell,( R.)

Koloa- H.Blake,( R.)

Kawaihau – W.Mcheuia.( R.)

Hanalei- James K.Loia,( R.)

KALANA O MAUI.

Lunamakai- W.E.Saffery,( R.)

Loio- D.H.Case,( R.)

Lunahooia-Charies Wilcoz,( R.)

Puuku-L.M.Baldwin,( R.)

Kakauolelo- W.F.Kaae,( R.)

NA LUNAKAI.

Wailuku-W.H.Cornwell,( F.)

Makawao-T.M.Church,( R.)

Lahaina- Wiilian Henning,( R.)   

Hana- J. Halulani,( R.)

NA HOPE-LUNAMAKAI.

Lahaina- C.R.Lindsay,( R.)

Wailuku- Thomas Clark,(F.)

Makawao- Edgar Norton,( R.)

Hana- F.Wittrock, ( R.)

 O ka hoike mai Molokai mai aole no i maopopo loa.

KALANA O HAWAII.

Lunamakai-Ben Keolanui,( F.)

Lunahooia- C.K. Maguire,( F.)

Kakauolelo- ( R.)

Loio- Chas. Wiiliams, ( R.)

Puuku- T.K.Lalakea, ( F.)

NA LUNAKIAI.

Kau- O.T.Shipman,(F.)

Kona Akau- Wm.M.Kalaiwaa,( F.)

Kohala- Frank Woods,( F.)

Hilo- John Moir, ( R.)

Hilo – Makuakane,( R.)

Hamakua- Antone Fernandez,( R.)

NA HOPE- LUNAMAKAI.

Hilo – W.A.Fetter,( R.)

Hilo Akau- James Matton,( R.)

Hamakua- Wm.J.Rickard,( R.)

Puna – S.H.Haaheo,( F.)

Kohala Akau – Pulaa,( F.)

Kohala Akau- Pulaa,( F.)

Kau – Jahn K. Kekaula,( F.)

Kona Hema- Kekuewa,( F.)

Kona Akau – Kehikoa,(F.)

 

HAIOLELO O BROWN.

  He mea maa mau i keia ame keia kau, koho balota ka hoikeike mau ia ana o na huahelu mamua iho o ko mokou keena , a i ka liu ana iho ua pihaiho ia ia wahi i na kanaka e kali hoomanawainui ana i na hoike mai keia ame keia mahele koho mai .

  Mahope iki iho o ka hora ii o ka po i pau pono loa mai ai na hoike mai kela ame keia mahele mai, a oia no hoi ka manawa i maopopo loa ai ko Poepoe ame ko Henry hule i A. M.Brown. a o keia hoi ka hoike nana i hapai ae i na leo huro hooho hauoli me ke kani pu o na mea hoopahu. Ua hapaiia ae o Brown e kona poe nana e kakoo ana, a lawe hele ia ae i o a ianei a hapai loa ia mai no ko makou nei Keena, a ma ka ianai i ku aku ai oia imua o ka lehulehu, iwaena o na ieo

hooho hauoli, a haawi aku i kona mau manao mahalo no ka hanohano i hookauia aku maluna ona.

  Aole wale oia ka i haiolelo ae aka o Keaka Panini kekahi, a he mahalo nui no hoi kona i na makaainana koho balota i ko lakou koho lokahi ana iaia i Lunakiai no lakou. O E.A.Doutbitt. ka Loio Kalana kekahi i haawi ae i kona mau manao mahalo. a ua hooho hauoli mai ke anaina i ko laua manawa i ku aku ai imua o lakou.

 

Ina e malamala na lehu kika puhi au e puhi ana, e pau ana ia oe he 1600 kika puhi mamua o ka loaa ana he hookahi paona lehu paka.   

 

 

Papa Hoike Helu i Kaomiia.

 

LUNAMAKAI     Huina Balota Oi.

Brown…2318  462

Henry… 860

Poepoe…1856

  LUNAKIAI-HOLOPUNI.    Huina Bolata Oi

Adams … 2479  229

Fernandez…2250

  KAKAUOLELO.          Huina balota Oi.

Kalauokalani,Jr…2921  1034

Kahalepuna… 1887

   LUNAHOOIA          Huina Balota Oi.

Bicknell… 2722  629

Makainai…2093

  LOIO                Huina Balota Oi.

Douthitt…2713   742

Watson…1971

  PUUKU.             Huina Balota Oi.

Trent … 2582   380

Booth… 2202

  HOPE-LUNAMAKAI.    Huina Balota Oi.

Kalakiela… 2200   559

Kahaleaahu…1641

  NA LUNAKIAI O HONOLULU.

        Lucas…2323

        Smith…2071

        Moore…1815

        Quinn…1709

        Akina… 1527

        Kupihea…1529

        Fern… 857

 

 

Piha ke Alo o ko Makou Keena i Makaainana.

 

O ke po Poalua i hala iho la, oia hoi ka l@ koho balota kalana o Oahu nei, ua pihakui ae la ke Alanui Moi mamua pono iho o ke Keena o ka Hui Hawaiian Gazette, oia no hoi ke keena o ka Nupepa Kuokoa, i na makaainana o ke kulanakauhale ame na wahine ame na kamalii o na lahui apau no ka ike ana i ka hua o ka hana nui o ke koho balota ke kumu i wawalo ae ai na leo o ka olioli iloko o ka lewa no na moho i puka a lilo i mau luna aupuni o ke Aupuni Kalana o Oahu.

Mai ke Keena Pai Palapala aku o ka Hawaiian Gazette Co.. i hoomalamalamaia me ke kukuiuwila nui i hoikeikeia aku ai na hoike balota o na moho, a i ka wa e ike mai ai ka lehulehu i ka helu oi o ka moho o ia no ka wa e ikuwa ae ai na leo hooho olioli, a pela iho la ka nee ana o ka olioli o na kini i hiki ae a huli hoi no hoi ka poe na lakou na moho i kau aku ka lanakila me na naau mama, a kukule hoi ka poe no lakou na moho i haule ma ka hooikaika ana; eia nae, o na moho i lilo ae ai i mau luna aupuni kalana o lakou no na kauwa o ka lehulehu holookoa, mai ka poe o ka hapauuku i koho, ole ia lakou a pau me ka hapanui o ka poe i koho ai ia lakou a loaa ai ka lanakila.

Na keia keena ka hoike mua o na hana o ke koho balota mai na mahelekoho mai e like me ka mau a ma kahi hoi ia o ka hapalua hora eono, a maluna o na pepa i kakau nunui moakaka ia i hookuukuuia iho ai mamua o ka lanai kahi e ike pono ai ka lehulehu a holo ai ka pihe. me he la he olioli i hui pu ia mai me ke kani o na mea kani. A e like no me ia e puka aku nei ma ka papa hoike o na helu balota o na wahi koho pela iho la no na hoike i waihoia aku ai , a maluna no hoi olaila i haawi aku ai na moho i ko lakou maholo piha no ka loaa ana o ka lanakila i hawiia mai e lakou lehulehu

Mai ka manawa i hoomaka ai ka hoike o na balota pela ka piha mau o ke alanui. aia paha ma kahi o ekolu kaukani a hiki wale i ka pio ana o ke kukui hoomalamalama i na hoike ma kahi o ka hora umi.a o ka mea i oi loa aku, oia no ke ano kulana keonimana a lede maopopo o ka poe lehulehu i hoea kino ae e ikamaka, ma ka ulu ole o na hoohaunaele a nui ole hoi ka poe ona rama. .

A hoi wale na makaainana ame ka poe apau i hoea kino aole he mea ano-e a ua maluhia a maikai na hana o ka la koho, koe wale no ka hana kaiaiaina apuka a na Repubalika ma ka hoolaha ana maloko o na nupepa namu a ma ka olelo waha hoopunipuni maoli o na luna Repubalika hooikaika balota e i ana i ka waiho o William Henry i ka holo moho lunamakai kalana a e hooikaika no ke koho ana ia. Poepoe i mea e haule ai o Brown ame ka olelo wahahee na Kale Aki ia mau olelo akeahe mau nune a lono hoopunipuni ino loa a ao kalaiaina ekaeka loa i hanaia iloko o keia kulanakauhale a no ka mea aole he oiaio iloko o ia hoonui ino.