Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 41, 13 October 1905 — Page 2

Page PDF (1.70 MB)

This text was transcribed by:  Rosemary Mccune
This work is dedicated to:  Lilo and Stitch

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

NUPEPA KUOKOA, POALIMA, OKATOBA 13, 1905.

============================================

KA

NUPEPE KUOKOA

==

NO KA MAKAHIKI - - - - -  $2.00

NO EONO MAHINA - - - - - 1.00

--

SUBSCRIPTION RATES

ONE YEAR - - - - - $2.00

SIX MONTHS - - - - 1.00

 

O NA OLELO HOOLAHA APAU E HOOUNAIA MAI ANA NO KA HOOLAHA MALOKO O KEIA NUPEPA, E HOOUNA PU MAI MA KA AUHAU.  A INA AOLE, AOHE NO E HOOKOMOIA.  E HOIKEIA AKU NO KA AUMAU OLELO HOOLAHA KE UI MAI I KE KEENA NEI.

--

O na Dala apau o ka Pepa e hoouna pololei mai i ka

HAWAIIAN GAZETTE COMPANY, LTD.

-

HOOPUKAIA E KA

Hawaiian Gazette Co., Ltd

Hookomoia ma ka Hale Leka o Honolulu Punalaau o Hawaii,

ma ke ano Mea o ka Papa Elua.

--

                    DAVID L. A-I,    :     :     Lunahooponopono

S. K. NAWAA, : Kokua Lunahooponopono

HONOLULU, OAHU.

================================

POALIMA : : OKATOBA 13, 1905

================================

 

HE MEA PONO E LOAA KA NAAUAO.

--

     He mea pono e loaa ka naauao.  Aole o ka ike wale ana no i ka maikai a hooho ae i ka waiwai o ia mea he naauao, a malaila iho la no pau, aka, e hooholo iho i ka noonoo ame ka manaoio hooko e pono e loaa mai ka naa uao.

     O ka loaa ana o keia kuko i kekahi Hawaii o kakou oia auanei ka mana nana e hoonee iaia imua, a iloko a ka wa kupono e loaa io no iaia, iaia no nae iloko o ke alanui imi naauao.  O ka mea maa mau oia no ka hele mau ana i na kula hoonaauao o kakou nei a oia no hoi ke alanui mua o ka hoomakili ana i ka noonoo kahi e hamama ai ka puka o ka noonoo no ka hahao ana mai i ka malamalama iloko o ka uhane, eia nae, ia kakou Hawaiim, ianei no ko kakou hoonaauaoia, iloko nei o Hawaii Paeaina, - o kekahi poe iloko no o na kula aupuni, a o kekahi poe mai na kula aupuni a na kula hanai e like me Kamehameha, Punahou, Hilo Lahainaluna, Sana Lui, Maunaolu, Kawaiahao, Kula Bihopa ame na kula e ae - iloko no o keia mau kula a pau iho la ka hoonaauao ana o ka hapanui, a he kakaikahi loa o na Hawaii i hoonaauaoia ma na aina mamao - ma Amerika ae nei, Enelani ame na wahi mamao e ae.

     A i keia manawa e nee nei mai ka wa no i hoomakili ai ke a'o ana o ka naauao ua ikeia a ua hoomaopopoia ka naauao o na oiwi Hawaii aole i hiki aku i ka pihaku'i aka he makaukau hapapu, a i ka wa e hui hana pu ai me ka poe i hoonaauao pono ia ma na kula nunui o na aina-e - iloko o na kulanui o Amerika alaila e loaa auanei kahi e maopopo loa ai i ka like ole o ko kakou poe i hoonaauaoia ma Hawaii wale nei no me kela owaho mai.

     Aole kela he olelo ana i ka nele o kakou o Hawaii nei i ka hoonaauao ia oiai ua malamalama maoli no kakou oonei a oi loa aku i kekahi poe o ko na aina-e e komo mai nei - iwana nae ia o ka poe i hoonaauao ole ia mailaila mai a no ko lakou hele a hoomau ole ana no ia i ka imi naauao ame na kumu like ole no hoiu o ka hele ole ana - aka aole e hiki ke alo ae i ka ike iho i ka hapa mai o ka naauao i ko keia o ka poe i hemo pono mai na kula kiekie kuwaho mai.

     A i ka wa e hoomaopopo ai ke kanaka i keia hapapu o ko kakou hoonaauaoia ana a piha aku hoi ke@a oloko mai a huiia me ka maopopo o ke koi o ka manaokumu "he mea pono e loaa ka naauao" alaila ua lawa ia i ikaika a i mana e hoonee ai ia kakou Hawaii e hele ma ia alanui imi naauao ana.  Nolaila i ko makou noonoo a manaoio he mea pono na oiwi opio o keia mau la e ala a hookanaka a e malama i ka pono a i ka hemo ana mai na kulanui mai o kakou alaila e hoopau pono i ka hoonaauao ana ma na kula kiekie o Amerika. I hemo pono mai ia a loaa ka piha e like me ka piha o na ilikea a poe e ae i hoonaauaoia ma ia mau wahi, e like me keia i hoomanawanuiia ai e Aberehama Kaulukou opio,  C. E. King and S. Keliinoi o ke Kula Kamehameha.

     E iia mai ana keia i ka maikai ame ka waiwai o ka hoonaauao ana a i ke kupono maoli no e loaa ia mea, aka aole e nele ke komo o na hoomaloka ma ka ike iho aole he makaukau o kakou Hawaii me ke dala i loaa ai ka nanahu nana e hoonee a hiki i ka pahuhopu o ke kumu o ka ninau a ua lokahi like no na noonoo ana ma ia mea aka aole he kumu kupono no ka poe i hoonaauao maikai ia iloko o na kula kiekie o Hawaii nei e hookanaka ole ai ka lakou iho a e malama ole ia i ko lakou ano pono, oiai i ka wa e kaeaia ai na kanaka imi naauao  i hoonaauaoia no ka hoounaia iloko o na kula kiekie oloko, alaila oia iho la ka manawa e ho-aa ai i na kanaka o ia ano e waiwai ai ka hoouna ana a e hulihoi mai ai i ka aina a hoowaiwai aku i ka lehulehu a i kona lahui mamuli o ka naauao i loaa iaia.

     He mau manawa mamua iho nei i pa-e ikaika ae ai ka leo o ka papa Hawaii no ka hoouna ana i na opio Hawaii iloko o Amerika no ka hoonaauaoia iloko o na kula kiekie olaila ma ka oihana kahunapule a hiki wale i keia manawa aole hookahi i loaa a mamuli no hoi ia o ka loaa ole o ka poe i hoonaauaoia i aahu pu ia me ka pono.  He nui no na opio Hawaii i hemo pono mai na kulanui mai o Kamehameha, Sana Lui, Lahainaluna ame na wahi like o kakou nei a ua makaukau maoli no ka nee aku imua a i ka hanaia ana aole hookahi i loaa aku no ke "kupono."  Ua makaukau maoli no aole nai i "kupono." A eia loa ipuka no ka hoonee loa aku i na hoonaauao ana ke hamama nei, aole nae he mea i loaa i ke kupono no ke komo ana ma ia ipuka ma ka oihana kahunapule no nae.

   Aka aole wale o ia oihana ka manao oiai e mea pono e loaa i mau Hawaii naauao a makaukau me na oihana like ole, loio, kauka, malama buke e like me Makakoa e malama buke lanakila mai nei iloko o kekahi hokele nui o Nu Ioka ame na oihana naauao e ae a oiai aole io no i makaukau kakou Hawaii me ka nanahu e hoonee ai i ko kakou mau opio no ka hoonaauao ana alaila he mea pono e loaa i mau alanui no ka hoonee ana ia lakou imua.

     He mea pono e ala mai na ahahui, e like me ka Ahahui Haumana Makua o Kamehameha ka Hui Hookuonoono o na Oiwi Hawaii   Kamehameha Order ame na ahahui hoonui maikai e ae apau e lawe i na kumuhana o keia ano a hookumu iloko iho o lakou a i ka wa e makaukau ai ka waihona e lulu mau ai no ia kumuhana oia auanei ka manawa e hookoia ai ia hana a naauaoio ko kakou poe opio - o na opio hookanaka no nae.  O keia kekahi o na hana hanaohano loa.

     E noonoo e ka hoakanaka i keia kumuhana ano nui.

-----o-----

 

MA NA KUMU OIAIO UA LIKE.

---

     E like no me ka makou hooaiai mau i na wa kalaiaina a ma na wa like ole no hoi i loaa pono ai ka pana ana o ko makou me kela a Mr. Bryan i hoike manao ai i ka wa ona i hoea maiai i Honolulu nei ma ka ha'iolelo ana i haawi ai ma ke alo iho o ka Hokele Hawaii i hoopuka piha ponoia ai e ke Kuokoa ma kona mau kolamu meahou a ka pule i hala - e i ana, maluna o na kumuoiaio o ka pono nui ua like a like ka aoao Demokarata o lakou me ka aoao kalaiaina Repubalika.

     Wahi a ka loea kalaiaina Demokarata o ka Pono Nui ka mea i makemake nui e hoonee imua a o ka nee ana o ia mea oia no ka nee ana o na mea pakahi, a ma ia mea i like ai na aoao kalaiaina a elua o Amerika - ka Repubalika ame ke Demokarata, aka aia he like ole mawaena o laua ma ke ano o na hana e hoopili ai maluna o ua mau kumuoiaio nei - e ulu mai no ia mau like ole ma ka hookau ana maluna o lakou kumuoiaio mai kahi manawa a kahi manawa aku - a i ka Repubalika hoi, ua maikai a ua pono ka kana mau hana i manaoio ai he maikai no ka hoopili ana i nee mua ai na kumuoiaio imua, oiai hoi o Demokarata ma e nema a hoohalahala nui mai ai ia mau maikai a na Repubalika i ike ai he kupono.

     A ke hapai ae o Demokarata i kana mau hana i manaoio ai he maikai a he mea e holomua ai ka pono nui a e kupono ai i ka makemake o na kumuoiaio, oia auanei ka Repubalika e nema ai me ka hoohalahala nui alaila lilo iho ia laua Repubalika me Demokarata i mau mea aumeume o ka lilo ae o ka helu-ekahi o ka hoonee ana i ka Pono Nui imua me he mau ilio la e aumeume ana i ka paukuiei momona.  A o ka mea o laua ilio e lanakila ana ma ka nui ikaika no ia alaila kaa aku la iaia ka paukuiwi, pela no hoi na aoao kalaiaina Repubalika me Demokarata i ke aumeume a mahope o ka hooikaika nui ana maloko o na kau kalaiaina koho balota e kaa ai ka lanakila i kahi o laua, a oia auanei ka wa e mopopo ai oia o laua ka ikaika ia manawa: a i keia mau la e nee nei o Repubalika ka helu-kahi a o Demokarata no hoi ka i muliwaa.

   He mau hooaiai kupono keia e pono ai e hookuukuu ole ia e na kalaiaina o kakou nei a e pono no hoi e apoia e ka lehulehu i kukui alakai no lakou i ole e puhili i na poholaloia mai, eia nae, he mea pono no e hoomaopopoia ka maikai o na aoao kalaiaina, a o ka mea o laua i oi aku o ka maikai ke manao nei makou malaila ke helu-kahi kahi i pili ai a ilaila no hoi e pili ai ka hoakanaka e pono ai me ka ae ole aku i na hoopilimeaai wale ana.

     I ka hookuku ana i na aoao kalaiaina o kakou o Hawaii nei ka Repubalika, Demokarata ame Home Rula ua hiki ole ke kanalua iho i ka hoopuka ae i ka mea o lakou i helu-kahi a oia no ka aoao Repubalika.  Aole i helu-kahi o Repubalika ma ka nui o ke dala oiai he nui no ke dala o Demokarata ma a aole i oi o Repubalika ma ka nui o na hoa-hooikaika oiai he nui no na hoa o na Home Rula ame Demokarata a aole no i oi o Repubalika ma na ano e ae ma kona aoao kalaiaina iho, aka ua oi o Repubalika ma ke kulike o na kumuoiaio o kona kahua i ku mau ai me na kumuoiaio o ka Pono Nui, he ana hoi i loaa ole aku i ko kona mau hoa aoao kalaiaina Demokarata ame Home Rula.  Repubalike - "no ka lehulehu, a na ia lehulehu no ka imi ana i na pono, a ma ko lakou aoao no hoi na ko'iko'i ame na hana e hooneeia ai ko lakou mau pono," ua like hoi ia me na kumuoiaio o ka Pono Nui - ka huina o na pono pilikahi apau o ka lehulehu a na ka lehulehu no hoi e hoonee ia Pono Nui a na lakou lehulehu no hoi e imi i na hana e nee io ai ua Pono Nui nei imua, a i ka nee mua ana o na oia no hoi ka nee ana o na pono pilikahi apau.  Ma keia ua like ko Repubalika me ko ka Pono Nui.

      Eia nae e hoomanao ka hoakanaka aole he wa e kulike ai na makemake o na kumuolaio oiai o na kanaka apau e komo ana iloko o ka aoao Repubalika aole lakou apau i maikai a i hana kaulike a iini nui i ka hoonee ana i ka pono o na kumuoiaio o ka aoao imua - a i ka poe maikai oloko o ka aoao e hoonee ana i ka maikai imua aia hoi komo ana ka poe poholalo a apiki iho la na hana a hapaku'e iho la ka nee ana imua, a o ka hohono no hoi ia mai o a o.

     A e like me ka oiaio o keia i ka aoao Repubalika pela no i komo oiaio aku ai i na aoao kalaiaina Demokarata ame Home Rula, ke kumu i apiki mau ai aka i ka hookuku ana i na maikai ia lakou aoao, o Repubalika no ka heke he mea pono no nae e kula'iia na hana poholalo o ka poe lapuwale.  Aole na ka poe maikai e hoolapuwale i ka aoao kalaiaina aka o ka poe poolalo ke kupuino e hoohohono ai a e ku ai i ka ino.

-----o-----

 

Olohani na Iapana Hana o Lahaina.

--

     MAUI. Okatoba 6. - Ua lilo hou ae o Lahaina nei i kahua olohani no na Iapana hana a he olohani nui hoi.  He umi-kumamalima haneri ka nui o na Iapana hana o ka mahiko o Pioneer Mill Co., o Lahaina i waiho iho i ka hana ma ka Poalima i hala Sepatemaba 29, a oia ia e noho hana ole nei no hookahi pule ae nei.

     Iloko nae o keia manawa aole he hoike ana i ka uhakiia o ka maluhia a ulu mai na haunaole o na ano e ae.  O ke kumu o ka hana ua nee akahele aku ia me ka malie.  O ka hoao o na Iapana ma keia olohani ana oia no ka ume ana mai i na Korea e hui pu aku ma ia ino a ua haule no hoi ia.

     O ka poe lo iloko o ka olohani o lakou ka i hooikaika ae ma ia hana no ka makemakeia e lakou e hoopii imua o na luna o ka mahiko e hoopiiia ae ko lakou ukuhana i umu-kumamaluna keneta kaulele no ka hana a e emi i@o nei na hora hana o ka la i ewalu hora a mawaho ae o keia ua waiho pu ia aku he mau hoohalahala liilii o na ano like ole.

     E like me na mea i hoomaopopoia aole he kumu ko'iko'i kupono e ae a na Kepani e olohani ai koe wale no o na hoohuinui ana  pili no i ka olohani mua ana iho nei mawaema o na limahana ame ka hui o na makai ame na pualikoa i komo mai ai no ka uwao ana.

     Ma ka aoao o ka Hui ua hoole aku lakou i keia mau noi a ua pau pono hoi na olohani i ka uku pono ia ma ka Poakahi a o ko lakou mau wahi opeope ua kauohaia aku e lawe aku mai na hale aku o ka hui.  O ka ehiku a ewalu haneri mua o na limahana o  Kanapali o lakou ka i ae ae e noho hana hou ma ka Poakolu a o ka panina loa oia ka puka ana ae o na hoomaopopo ana no ka hoi ana ae o na olohani o umi-kumamalima haneri i ka hana ma keia la.

     E like me na mea i loaa hope mai e hana mau aku no a limahana i umi hora hana a aole no hoi i hoopaaia aku ka hoopii ana ae i ka ukuhana.  I ka nana aku me he la ua ike a hoomaopopo na Iapana i ko lakou hewa ma ko lakou aoao pela i haawipio ai a hookuu aku i ka oloani wale ana.

-----o-----

 

E Waiwai Ana ia Kaikamahine ke Loaa ka Eha Miliona.

---

     NU IOKA, Sept. 10. - Ua hoopuka ae ka Journal he moolelo no kekahi huina o $4,000,000 he waiwai huna i oleloia ua hu-naia i Nupaunalani (Newfoundland).

     O kapena Wallace he kanawalu-ku-mamakolu ona mau makahiki, ua elemakule io maoli no, he kapena oia no kekahi manawa loihi iloko o ka laina kalepa o Nu Ioka ame na kai aku nei o ka Hema.  Ne ia no kekahi mau makahiki loihi i paa ai he mea huna i hu-naia e ia ma kahi o kanakolu makahiki a i kana kaikamahine ma ka inoa o Miss Maria C. Wallace ke hoomakaukau nei oia no kana huakai e hiki aku ai i a wahi nei i hunaia ai ka waiwai huna no ka imi ana a loaa a ke loaa o kona waiwai no ia.

     Ua olelo ae ua Miss nei, a wahi ana i pane ae ai: Ua ha'i mai kuu makuakane ia'u ma kekahi huakai aukai ana i ka moana o na mokupuni o ka Hema i make ai kona malamamoku ekahi ua elemakule maoli, a i hana loihi me ia.  Ua loaa iho oia i ka ma'i a make ai."

     "Mamua nae o kona make ana," wahi a ka wehewehe a ke kaikamahine,  "ua hoike mai la oia i kuu makuakane i kekahi waiwai huna - e hoike ana hoi, oia kekahi iwaena o ka poe pailaka haowale ma na kapakai o Amerika Akau a ua ohiia na waiwai haowale mahope iho o ka pakaha ana ame ka pepehi wale ana i ka poe i loaa aku, a loaa ae la ka huina waiwai nui o $4,000,000.

     "O keia huina nui ua hunaia ma kahi hookahi a me ka malamamoku elemakule i make he palapala-aina a palapala-kii o na kuhikuhi no ua waiwai hunaia nei a o kona ma hoa e ae o ua hui pailaka haowale nei ua pau lakou i ka make a koe hookahi oia.  A i kuu hele ana e huli a e hookolo e like me ke kuhikuhi o ua palapala-kii nei ua loaa io aku la no ua wahi nei like loa me ke kuhikuhi o ka palapala-aina."

     E hoomaka aku ana o Miss Wallace ma kana huakai ma keia pule ae no ua waiwai huna la a ke manao wale ia aku nei e hulihoi waiwai mai ana oia me ka eha miliona dala.

-----o-----

 

He Haipule Oiaio.

---

(Mai ka Hoaloha mai.)

     Ua hoike ae ka nupepa Rams Horn penei:  "He kanaka haipule oiaio o Peresidena Rusawela, aole nae oia i haanue wale aku no ia mea,  a i ka wa kupono nae no ia hana,  aole oia i kapae ae i ka hooko ana aku.  I kekahi auina la Poakolu, ua hiki aku kona kaaahi ma kahi hoolulu o na kaa ahi o na alahao Cleveland ame Pittsburg ma Wheelock, a hoomaha malaila, he umi mile ke kaawale oia wahi mai kekahi kauhale mai.  Ua haalele iho ka Peresidena ame kona mau hoa i ke kaaahi, a komo aku iloko o ka hihipea o na laau, a loaa kekahi wahi kupono, halii iho la i ka uhi pakaukau a hoomakaukau iho la no ko lakou paina awakea. Mamua o ka ai ana, a hoomaikai mua ae ka Peresidena i ke Akua e like me ka mea maa mau iaia, a pau ia, alaila, haawi ae la oia he mau leo pule no John Hay, kona Kuhina mua i make, e hoakaka ana no kona ano maikai, hoopono ame ka hiki ke hilinai ia, a ua pule aku oia i ke Akua me ke noi aku, e hoomau loa ia aku na ano maikai apau o John Hay, ma o ka hookomo ia ana aku o ia ano iloko o na kanaka opio apau o Amerika Huipuia, aole wale no i keia wa, aka, ia hanauna aku, a ia hanauna aku a pela auanei e hoomanao mau ia ai o John Hay.  Ua lilo keia pule i mea noonoo nui na kona mau hoahele, a na lakou i hoike ae keia ano haipule o ka Peresidena a Amerika Huipuia.  O keia hana a ka Peresidena o Amerika Huipuia ame ke kulana hoopono o John Hay ana i pule ai e hoomau ia iloko o na opio, he mau ana kupono ia na na opio o Hawaii nei e alualu a e hahai aku ai.  O ke kanaka hoopono, e hoomaikai ia no oia e na kanaka mai ke kulana haahaa a ke kulana kiekie a e loaa no iaia ka hilinai ia, a e hapai ia no oia a kau ma na kulana kiekie a hanohano.

-----o-----

 

Kukulu Kiahoomanao no Emekona ma Waialua.

---

     Ma ka Lapule i hala iho la i malamaia ae ai he mau hana no ka weheia ana o ke kia-hoomanao o Emakona ohana ma Waialua kahi i noho ma ai laua.  O ka hana oia no ka wehe ana i ka uhi o ke kia-hoomanao papa-hao i kukuluia maluna o ka he o Emakona makua me kana wahine iloko o ka ilina okapa-luakini.

     Ua piha ae ke anaina me na oiwi Hawaii ame na haole pu o Waialua pau pu hoi me na ohana o Emakona makua i hiki kino aku ilaila.  Ua haawiia ae ka ha'iolelo hoomanao e Rev. O. P. Emekona maluna o ke ola o Emekona makua ame kana wahine.

     Mahope o ka pau ana o na hana ha'iolelo iloko o ka luakini i ka'i ae ai ka huaka'i i kahi o ka ilina o na Emekona e ike ai i na mea i hoomakaukau ia.  Mahope o ka ha'iolelo a Mahaulu kekahi o na kamaaina ikahiko loa o Waialua a e noho nei iloko o ka hoomanao o na wa i haia a mahope no hoi o ka hmeni o ka papa himeni ua hookuuia ae ia na hana ma ka pule hookuu a Rev. Keliipoio.

     Maluna o ua papa-hao kia-hoomanao nei ua palapalaia na olelo e hoike ana i ka hanau ana ame ka make o na makua - Rev. John S. amd Ursula Sophia Newell Emerson.  Ua palapaia pu ia hoi ka laua hana o ke kukulu ana ma Waialua oia no hoi ka misiona o ke ola.  A mai ka hookumu ana i ka pono malaila i ka makahiki 1832 a hiki wale i ka hopena o na misionari ma keia noho ana he eha wale no makahiki i kaawale aku ai ma ka noho ana i Lahainaluna, a o ko laua noho hana ana no hoi mamuli ia o ka hooikaika i ka pono no ko laua mau hoa Hawaii.

-----o-----

 

     HILO. Okatoba 6. - E like no me ke ano mau i ka Papa Lunakiai o ke Kalana o Hawaii i ka nee ole me ka malie pela no i kupikipiki-o ae ai ma keia hana ana.  Ma ka halawai hana i hala i hookomoia mai ai he leta e E. Kekoa e pili ana i ke ano o ka lapaau ana ia o na ma'i lepera i hoouna kope ia ae ai mai Hilo aku a ulu nui ae la na like ole.

     E hoohalahala nui ana ka mea kakau leta no na lapaau helehuhu, malalo o ka lapaau ana o na luna o ka Papa Ola o ka Teritori a maloko o ka leta e noi ikaika ana e huli ponoia ia kumuhana.

     Ua ha'iolelo loihi ae na Lunakiai Fernandez ame Kivini me ka hooikaika nui e hoike pakahi ana hoi laua i kekahi mau hana lapaau maikai ole me na hoohuoi pu no hoi.  Ua olelo like ae laua aole he mea o ia ana i ikeia i ka wa o L. A. Andrews e noho lunamakai ana i ka wa ona e lawelawe ai ia mahele hana.

     Na Makuakane i waiho mai he noi e pakui ana i ke noi ma ke noi ana e waihoia aku i ka Papa Ola e hoopauia ke kauka aupuni Mr. Stow ame ka agena o ka Papa Ola Mr. Bowman.  A wahi a Fernandez e pono e hele akahele.  A wahi oi a ka lunahoomalu he mea pono e waihoia i ke komite Papa Ola a hoopauia ae la ka hana ma ka aponoia ana o ke noi hope a waihoia aku la i ke komite Papa Ola.

-----o-----

 

Noho ke Kau Aha Hookolokolo Amerika.

---

     Ma ka Poakahi i hala i hoomaka ae ai ka noho ana o ka Aha Hookolokolo Apana o Amerika Huipuia iloko o ka Teritori nei malalo o ka hoomalu a hoolohe ana o Lunakanawai S. B. Dole.

     A mahope o ka hoomaopopo ana i ka papa kiure nieniele no ke kau,

ka papa hoi nana e noonoo a huli i na hihia, a mahope o ke kapae ana i na inoa o ka poe i ikeia ke kupono ole ame na mea like ua ikeia ae la na hoa kiure no ua papa nei, a o keia malalo iho lakou:

     Claude Haupu, R. W. Shingle, Thomas Gandall, W. J. England,

J. R. Gillland, L. C. Ables, J. M. Riggs, P.D. Kellett, Geo. S. Evans, Thos. A. Hays, C. J. Fishel, J. E. Iosepa, C. J. Ludwigsen, J. Lucas,

C. S. Hall, Henry Davis, E. I. Spalding, C.R. Collins, T. C. Poor, L. de L. Ward, E. H. Paris ame J. L. Love,

     Ua hookohu ae o Lunakanawai Dole ia Mr. Ables i pooluna no ka papa kiure me na olelo hoolana no ke kau hookolokolo e komo hana ai.  Ua haawi pu ia aku no hoi na a'o ana maluna o na mana ame na kuhikuhi ame na loina o na hana o ka papa.

     Ua hoomaka ae ka hana o ua papa kiure nei ma ka hora elua a o ka awwina la kahi i akoakoa ae ai na hike no ka hooloheia mai e ka papa.

-----o-----

 

Ko Maui mau Kiure okeKau o Okatoba.

---

     WAILUKU, Sepatemaba 16. - Ma ka hoomaopopo ana i ikeia io ai na inoa malalo io nei e mau lala o na papakiure o ke kau hookolokolo o ka Aha Kaapuni o Maui, Apama Hookolokolo Kaapuni Elua e noho ai i Lahaina ma ka la umi-kumamakahi o keia mahina ae:

     Kiure Nieniela: - Olaf  Tollefsen, E.K. Duvauchelle, W. F. Callow, Philip Espinda, A. J. Silva, August Reimann, H. Eldredge, Patrick Crockett, Thomas Cummings, John Brown, Sr., W. F. Kaae, G. O. Cooper, Manuel Dutro, J. L. Osmer, J. Makahio, G. W. Maxwell, R. O. Hogg, Charles Molteno, E. A. Peck, W. A. Hardy, W. L. Hardy, Wm. Schultze amd E. J. Silva.

     Kiure hookolokolo: - H. P. McCorriston, A. J. Oana, W. K. Buchanan, H. McCubbin, W. H. Cornwell, George H. Cummings, Peter Adams, Alonzo Jackson, Clement Crowell, Peruvia Goodness, Ned Kruger, Jr., E. M. Kenney, Charles Bailey, Joe Whitford, Edmund Daniels, J. D. Seabury, A. A. Gerner,  Jos. Morris, Noa Kamakau, J. V. Marcial, R. F.Engle, F.A. Alexander, George Tripp, Henry Reuter, J. W. Davidson Jr., ame Wm. Kerr.

-----o-----

 

Iapana:  He Haumana, he Kumu.

---

(Mai ka Hoaloha mai.)

     I ka hoomaka ana o ke kaua o Iapana ame Rusia ua olelo ae kekahi ma aupuni penei:  "Ma ka oihana kaua he haumana o Iapana na na aupuni o ke Komohana.  A mamuli hoi o ka lanakila ana o Rusia maluna o Napoliona, ua hooHenehene ae kekahi mau aupuni i ka aa ana o Iapana e kaua, aka, i ka nee mua ana o ke kaua ua hoomaopopo koke ia ua oi aku ka makaukau ame ka naauao o Iapana ma ka oinana kaua, mamua aku o kekahi mau aupuni i manao ia ua oi ae mamua o Iapana.  Ke a'o mai nei o Iapana ia Enelani, o ke aumoku kaua nui, he mea ole ia, ina i kakoo ole ia e kekahi pualikaua nui; a kea'o pu aku nei o Iapana ia Italia, o na pualikaua i hoonauuao  maikai ia, he mea ole ia, ina aole i kakoo ia e ka aumoku kaua nui a ikaika hoi.  A ua a'o pu aku oia ia Rusia, o ka hea he holoholona hiki wale no ia ke koli ia kona mau maiuu a pau kana eha, koo nae ka ha'u ana a kona waha, aole nae hemake olaila.

=======================================

 

Ola Pono Oia.

--

PAU LOA KO MR. PORTER NALULU A PALEKANA LOA.

--

     I LOAA KE OLA MAI NA HUAALE AKALA A KAUKA   

          WILLIAMS MAI.  OLUOLU I KE POHO MUA A OLA

           LOA NO HOI.

---

     "Me he la he hana mana maoli no na hana o na Huaale Akala a Kauka Williams i hoola ai ikuu nalulu."  wahi a Mr. Porter.  "He laau lapaau kupanaha maoli no kela a ua olioli nui hoi au i ka hoike ae no lakou."

     "No elua makahiki." wahi ana i hoomau aku ai, "ua noho mau aku wau iloko o ka ehaeha me ka hiki pono ole ke hoomanawanui no ka nui nalulu iloko o kuu poo.  He nui maoli no ka eha.  E o'e ana ka eha iloko o'u mau maka a holo aku la me ka ikiiki iloko o kuu poo a holopapa ae la ma kuu helehelena a i kekahi mau manawa ua piha loa ae la kuu poo holookoa i ka ulupuni o ka eha.  No ka ulupuni loa i ulu mai ai ka noonoo iloko o'u mali'a oia ka mea nana e hoopupule ai i kuu noonoo ke hiki ke hoomananui ole hou aku.

     "E o'e mau ia ana no hoi kuu mau maka a pela no hoi ka wela mau iloko o kuu puniu ma ka lae no nae, eia nae he like ole ke ano o ka eha - i ke kahi manawa he eha ino loa, a i ke kahi manawa eha ulupuni mai e mau ai no kekahi manawa loihi e noke ai i ka nalinali a hiki pono ole ai'u ke hiamoe.  No ka nui loa o keia eha me a'u a eha mau no hoi ua lili iho ia ko'u ola ana i mea olioli ole ia'u.

     "Ua aiia e a'u mai kahi laau a kahi laau aku he ole nae ka loaa o ka oluolu me a'u a hoomaka mai la ka manaolana poho me a'u.  A o ia ano noonoo me a'u i ka manawa a'u i lawe ai i na Huaale Akala a Kauka Williams, oia hoi, he pomaikai ke ola ia mau huaale.

     "O keia mau anoai iloko ia o ka makahiki 1903l  Eia nae i kuu puiwa nui ua ike koke iho la wau i ka loli koke ana iloko o ko'u ola ana.  Emi mai ka eha ikiiki ino a hoomamao aku la na eha e ae, ia'u e hoomau ana i ka ai ana i ua mau huaale nei.  Ua loaa ia'u ka oluolu i ke poho mua no a i kuu hoomau ana i ka ai ana a pau he eono ma poho o ko'u hoopau no ia i ka ai ana.  Ua ola pono loa ae la wau a hiki wale i keia manawa ka mau ana o ke ola maikai me ka nalulu ole."

     O Mr. Charles H. Porter he mea noho oia ma Raymond, New Hampshire, a ua ike nui ia hoi oia ma ke ano o ka mea nona o Raymond Hokele.  Oia kekahi o na kanaka i olioli loa o ka loaa ana o na Huaale Akala a Kaunaka Williams ka laau nana ka mana hooia i na ehaeha iloko o na aalolo i hiki ole i na laau e ae ke hoola.

     He hanaiia na aalolo maloko o ke ko ko a oiai he komo na Huaale Akala a Kauka Williams maloko o ke koko pela i loaa ai na mana hoola i ka ino a na aalolo i hoehaeha mau ai.  He hoopau ke hana o keia mau huaale i ka eha a hoola pu hoi i ka ma'i i ulu mai ai ia mau ehaeha, alaila hoomau aku i ke kukulu hou ana i na wahi i hoopoinoia a me ka hoomaikai a  hoomaemae mau ana ae i ke koko.  He haawipo wale ka nalulu o ke poo i keia mau huaale a pau pu no hoi na ma'i ano lolo, siatica a pela aku.  He kuaiia lakou e ka poe kuai laau hapaau apau a e loaa aku no ke hoouna aku i na kauoha ia Dr. Williams Medicine Co.,

Schenectady. N. W.

-----o-----

 

Liuliu ke Kukulu ana i na Halekoa ma Kahauiki.

--

     O ka eli ana i na kahua o na halekoa o ke kahua hoomoana o na koa Amerika ma Kahauiki ae nie, Honolulu, oia ia e nee mua malie nei malalo o ia hookele ana o Mr. H. H. Burrel o ka hui kukulu hale o Burrel, Okalana, America, ka mea hoi i lilo mai ai o ka hana ana o ua kahua hoomoana nei mai ke Aupuni Nui mai.  Ua hoomaka maoli ae ka hana ma ka Poakahi nei kahi hoi e hoonanaia nei ma kahi o kanaha limahana.

     O ka eli ana ia oke kahua no kekahi mau hale waiho ukana ua pau ae ia i ka hanaia a no kekahi halekoa no hoi a i ka Poalua ae i pau ai ko ka hale ma'i.

     Eia o Mr. Burrel ame kana yahine i ka Hokele Hawaii kahi i noho ai. A o Mr. Burrel hoi eia oia ke hooikaika pauaho ole nei a e noho iho ana oia me ka hooikaika e pau na hana ano nui.

     Aia he iwakalua-kumumalua ka nui o na hale i e kukuluia ai.  A iwaena o keia heluna hale i komo pu aku ai ka halenoho o ke alakai nui kahi noho o elua kapena ame na hale o na lukanela eono a o  lakou apau he poe hale ka pili pili wale ia no a he elua hale ke kiekie.  He ekolu no hoi hale no na aliikoa komikina ole a aia no hi he hale manahooko a hale hooponopono hana, he hale kiai, a oia wale no hoi ka hale e palainapunaia a mawaho ae o keia he haukapila ame na kauhale like ole e ae.  E kukuluia ana keia mau hale no ke ku loihi ana i kulike ai me ke ea o ka aina.

     O na hale apau koe ka hale kiai e kukulu laauia ana,  Ma ke ku ana mai o ka mokukuna Alice Cooke i ka Poakahi nei i loaa mai ai na laau no ka hoomaka ana i ke kukulu hale a ma na moku e ku mai ana e ili mai ai na koena laau apau e paa ai na hale a pau pu mai no hoi na lako e ae.

     "E pili ana i na limahana no ke kukulu hale." wahi a Mr. Burrel i ka Poakahi nei." ke manao nei wau ua lawa ia ke hoopihaia ianei, oia nae ka makou i makemake ai e hana.  U loaa na manaolana e pau pono na mea apau iloko o umi malama."

     Ua manao wale ae no o Mr. Burrel e lawa no ke kahua no eono mau puali koa.

-----o-----

 

IKEA NA KOA MAKE O IAPANA.

 

     VITORIA. Okatoba 9. - Ua haawiia ae ka hoike ku i ka oihana, he hoike oiaio hoi, pili i ka make o na Iapana iloko o ke kaua, aia he 72,430 pau pu me ka poe eha ame ma'i.

MAKE IA HAKU KEKOKIA.

    

WEMYSS BAY.  Okatoba 9. -  O Haku Inverclyde ua make.

NUI KA POE I MAKE.

 

     TIFLIS. Okatoba 9. - He nui na poka hoopahu i hooleleia aku iwaena o na Cosaka, eia nae, aole i kuha'u iho lakou ma ke ki ana mai i na enemi me na pu.  He nui ka poe imake a eha pu.

=================================

HOOLAIA KE ANU O KA LUNANUI O ANHEUSER BUSCH

--

     Peneiihoike ae @ Stiasney, Lunanui o Anheuser Busch Brewing Association, @ ferika: "Oiai wau e @ svaal ua loaa io @ anu nui, a ua loaa @e hoike aeilokooka laau @ lain's Cough Remedy @ ia'u hemaha hiki@ ko'u lawehoomau ana @ laua nalo aku la ia @  Ke kuaiia nei e BENSON, SMITH & CO., LTD., na Agena @ Hawaii.

 

_____________________

HOOLAHA KUMAU

_____________________

Kakela Me Kuke

(KAUPALENAIA)

--

Poe Kalepa ma ke Komisina

:: A HE ::

Poe Lawelawe Kopaa.

--

Poe Agena no na Ma hiko Lehulehu.

________________________________________

 

Kauka Mitamura

--

Alanui Kukui Ololi Helu 68, Honolulu

                                Na Hora Hana:

                                Hora 9 a.m. a 12 m:  5 p.m. a 7 p.m. koe ke Sabati.

                                Sabati ma ka hooholo ana.

                                Telephone Blue 3466                 P.O. Box 842.

------------------------------------------------------------

Hui Alahao ame Aina o Oahu

MANAWA HOLO

Oct. 6. 1904

[artist rendering of steam locomotive with passenger cars]

---

MAI HONOLULU AKU

No Waianai, Waialua, Kahuku ame na wahi hoolulu ma ke alahao -

*9:15 a.m.,  *3:20 p.m.

No Pearl City, Ewa Mill ame na wahi hoolulu ma ke alahao -+7:30 a.m.,

*9:15 a.m., *11:05 a.m., *2:15p.m., *3:20 p.m.,*5:15 p.m.,

#9:30 p.m., +11:15 p.m.

 

MAI WAHO MAIL

Ku i Honolulu mai Kahuku, Waialua, ame Waianae mai -

*8:30 a.m., *5:31 p.m.

Ku i i Honolulu mai Ewa Mill ame Pearl City mai -

+7:46 a.m., *8:36 a.m., 10:38 a.m., *1:40 p.m., *4:31 p.m.,

*5:31 p.m., *7:30 p.m.

                   * Keia ame keia la.

                   # Sabati wale no.

                   + Koe ke Sabati.

               G.P.DENISON,

               Lunahoohana.

                      F. C. SMITH,

                G.P.&T.A.

----------------------------------------------

EXTELL AME SHAW.

(Na pani ma ko J. C. Axtell makalua.)

Na mea hoopae a hana ina

KIAHOOMANAO AMENA PA-HAO.

Pau pu nohoi me ka hoomaemae ana i na pohaku kia hoomanao,

ke kakau ana i mau olelo hou ame ke pao ana.

 

Keena ame ke Pa, 1048.50, Alanui Alakea, Telepona Helu 1801 Blur.

Pahu leta Helu 642.  Honolulu.

------------------------------------------------

 

Ke Maikai Ole ke Koko ua Pilikia Iho Ia ke Kino.

-

      E hoomaemae i ke koko a e kipakuia aku no na ano ma'i apau.  Aole he laau i loaa aeno ka hoomaemae ana i oi aku mamua o ka

AYER'S SARSAPARILLA-

ka mea hoi nana e hookaawale aku i na kumu o ka ma'i ma ka hooia hoowaiwai ana i ke koko a ma ia ano ua hooikaika ia ke kukulu ana i ke kino:  a o ka hopena hikiwawe loa oia ka hoi ana mai o ke olakino maikai.  Ala he kaukani o na kanaka i hiki ke hoike ae i na kula na ehaeha a lakou i noho kaumana ai mamuli o ke kokokoino, a i keia manawa eia lakou ke hauoli hou nei i kela ola ana a lakou e makaukau mau nei e hapa@ pokela ae i ka Ayer's Sarsparilla.

 

     Hoomakaukauia e Dr. J. C. Ayers & Co., Lowell, Mass. U. S. A.